Ubezpieczenie komunikacyjne- przestępstwo oszustwa ubezpieczeniowego.

Spis treści:

1. Wstęp.

2. Ubezpieczenie komunikacyjne.

3. Oszustwo ubezpieczeniowe.

4. Metody działania sprawców wyłudzeń i grup zorganizowanych.

5. Statystyka Policyjna.

6. Przyczyny oszustw ubezpieczeniowych

7. Zakończenie- wnioski.

8. Zapobieganie.

1. Wstęp

Literatura ubezpieczeniowa przedstawia wiele definicji przestępstwa ubezpieczeniowego, często używając takich synonimów jak: wyłudzenia, malwersacje, oszustwa czy niesłuszne zagarnięcia. Przestępstwo ubezpieczeniowe w szerokim znaczeniu rozumiane jest jako ogół czynów godzących pośrednio lub bezpośrednio w interesy zakładów ubezpieczeniowych oraz innych podmiotów uczestniczących w rynku ubezpieczeniowym.

2. Ubezpieczenie komunikacyjne.

Ubezpieczenia komunikacyjne są jednym z działów ubezpieczeń majątkowych. „Zalicza się do niech ubezpieczenie OC (odpowiedzialności cywilnej), które, zgodnie z art. 4 Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, jest ubezpieczeniem obowiązkowym dla posiadaczy pojazdów mechanicznych”, „a także dobrowolne: ubezpieczenie Auto-Casco, NNW (ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków)„ oraz „Zielona Karta, będąca ubezpieczeniem międzynarodowym, która ma zastosowanie w przypadku szkód wyrządzonych przez kierowcę poza granicami kraju jego pochodzenia”.

3. Oszustwo ubezpieczeniowe.

„Oszustwo ubezpieczeniowe do 1994 r. nie było uregulowane w przepisach prawo jako samodzielny typ przestępstwa. Traktowano je jako oszustwo klasyczne określone wtedy w art. 205 § 1 Kodeksu karnego z dnia 19 kwietna 1969 r. Jednak ze względu na trudności zakwalifikowania oszustwa ubezpieczeniowego do oszustwa klasycznego, wielu sprawców pozostawało bezkarnych. Problem dotyczył znamion przestępstwa, bowiem w oszustwie klasycznym do przestępstwa dochodziło wtedy, gdy ubezpieczyciel wypłacił, nienależne w tym przypadku, odszkodowanie czyli został doprowadzony do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Nieuregulowana pozostawała zatem kwestia czynności przygotowawczych, zmierzających dopiero do uzyskania odszkodowania”. W związku z tym, w 1994 r. Ustawa o ochronie obrotu gospodarczego i zmianie niektórych przepisów prawa karnego wprowadziła nowy typ przestępstwa - oszustwo asekuracyjne. Art. 4 § 1 tej ustawy brzmi: „Kto w celu uzyskania odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia powoduje zdarzenie będące podstawa do wypłaty odszkodowania, podlega karze pozbawienia wolności do lat 5.” „W 1997 r. dokonano regulacji tego typu przestępstwa w podobnym brzmieniu w rozdziale XXXVI  Kodeksu karnego, zatytułowanym „Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu”, w art. 298 § 1, z tą różnicą, że określona została dolna granica sankcji karnej - pozbawienie wolności od 3 miesięcy. Oszustwo asekuracyjne jest przestępstwem powszechnym. Sprawca może być stroną umowy ubezpieczenia, która spowodowała zdarzenie dające podstawę do wypłaty odszkodowania, jak też osoba nie będąca stroną umowy ubezpieczenia, ale spowodowała zdarzenie, którego odpowiedzialność ekonomiczną ponosi ubezpieczyciel na rzecz ubezpieczonego”.

4. Metody działania sprawców wyłudzeń i grup zorganizowanych.

Sprawcy, by wyłudzić odszkodowanie posługują się następującymi metodami:

• „podawanie innych okoliczności zdarzenia, fałszowanie dokumentów,

• podstawienie trzeźwego kierowcy”

• „zgłaszanie tej samej szkody w kilku zakładach ubezpieczeniowych,

• antydatowanie polis ubezpieczeniowych,

• celowe spowodowanie kolizji,

• upozorowanie wypadku,

• wyremontowanie tylko części auta po stłuczce

• sprowadzanie uszkodzonych pojazdów z zagranicy i wykorzystywanie ich w pozorowaniu kolizji i kradzieży,

• fikcyjne kradzieże luksusowych samochodów”.

Polska Izba Ubezpieczeń podaje, że największą liczbę przestępstw ubezpieczeniowych stanowią pozorowane stłuczki oraz pozorowane kradzieże aut.

„Przestępczość ubezpieczeniowa jest także obszarem działalności zorganizowanych grup przestępczych. Wg. W. Mądrzejowskiego może przejawiać się to w następujący sposób:

• wyłudzanie nienależnego odszkodowania,

• zakładanie towarzystw ubezpieczeniowych,

• przejmowanie kontroli nad towarzystwami ubezpieczeniowymi w celu wyprowadzenia kapitału lub jego gromadzenia do kolejnych transakcji”.

5. Statystyka Policyjna.

Według danych statystycznych policji liczba postępowań wszczętych w związku z oszustwami asekuracyjnymi w latach 1999 -2006, mimo tendencji malejącej, utrzymywała się na wysokim poziomie. Świadczy to także o skutecznej pracy policji związanej z wykrywalnością tego typu przestępstw. Od 2007 r. zauważalny jest spadek liczby postępowań wszczętych w związku z oszustwami asekuracyjnymi.

„W praktyce występuję zbieg przepisów ustawy między artykułami 298 § 1 k.k. a art. 286 § 1 k.k., ponieważ najczęściej sprawca powoduje zdarzenie będące podstawą do wypłaty odszkodowania, czyli dopuszcza się oszustwa asekuracyjnego. Następnie składa odpowiednie dokumenty dotyczące wypłaty odszkodowania przez zakładzie ubezpieczeń i wyłudza to odszkodowanie, czyli popełnia klasyczne oszustwo. Sprawca przestępstwa może jednak uniknąć kary za oszustwo ubezpieczeniowe dzięki instytucji czynnego żalu”. Zapewnia mu to art. 298 § 2 k.k., który brzmi: „Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie zapobiegł wypłacie odszkodowania.”.

6. Przyczyny oszustw ubezpieczeniowych.

„Oszustwa komunikacyjne stanowią największą część wszystkich oszustw ubezpieczeniowych, w dodatku charakteryzują się niską wykrywalnością. Do przyczyn tak dużej liczby tego typu przestępstw należą:

• brak centralnych rejestrów ubezpieczeń obowiązkowych,

• brak wymiany informacji między zakładami ubezpieczeń

• słaba skuteczność organów ścigania i sądownictwa,

• brak świadomości ludności o tym, że oszustwo komunikacyjne jest przestępstwem lub traktowanie go jako „nieszkodliwe” wykroczenie,

• „ciche” przyzwolenie społeczeństwa na popełnianie tego typu przestępstw, a co za tym idzie nie powiadamianie organów ścigania,

• ukrywanie informacji o przestępstwie przez zakłady ubezpieczeń, dla zachowania dobrego imienia firmy,

• zła sytuacja ekonomiczna zmuszająca ludzi do szukania źródeł gotówki”.

Wprowadzenia do polskiego prawa karnego oszustwa asekuracyjnego jako samodzielnego typu przestępstwa miało na celu ochronę działalności zakładów ubezpieczeń, zwiększenie poczucia bezpieczeństwa ubezpieczonych oraz ich zaufania do ubezpieczycieli. Sytuacja ekonomiczna w Polsce, stan świadomości społeczeństwa słaba skuteczność organów ścigania i sądownictwa oraz procedur i kontroli zakładów ubezpieczeniowych sprawiają, że przestępstwa związane z ubezpieczeniami komunikacyjnymi stale utrzymują się na wysokim poziomie, a większość sprawców pozostaje bezkarnych. Oszustwa asekuracyjne powodują nie tylko negatywne skutki ekonomiczne dla zakładów ubezpieczeń, cierpi na tym także społeczeństwo, które w związku z nadużyciami zmuszone jest płacić coraz większe składki ubezpieczenia komunikacyjnego, które pokrywają straty ubezpieczycieli. Jednym z rozwiązań, które zniechęcałoby sprawców do wyłudzania odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia, mogłoby dotyczyć wyceniania szkód przez rzeczoznawcę. Opierając się na kosztach związanych z cenami części w serwisie, przyznawane odszkodowanie jest bardzo wysokie. Gdyby brane pod uwagę były koszty naprawy u mechanika oraz ceny części zamiennych, z których w rzeczywistości większość poszkodowanych korzysta, odszkodowanie byłoby niższe, a co za tym idzie mniej atrakcyjne i opłacalne dla przestępców. Inne rozwiązanie mogłoby opierać się na posiadaniu przez zakład ubezpieczeń własnego warsztatu samochodowego z wyspecjalizowana kadrą, gdzie szkody mogłyby być realnie oceniane a oszustwa eliminowane.

7. Zapobieganie.

Jednym z najważniejszych rozwiązań jest powiadamianie policji przez zakłady ubezpieczeń o próbie oszustwa. Firma, która ukrywa taki fakt działa na własną szkodę. Im więcej zakładów ubezpieczeń reagowałoby na tego typu przestępstwa tym mniejsza byłaby liczba oszustw asekuracyjnych. Firmy, które „tolerowałyby” takie zdarzenia doprowadziłyby do swojej upadłości. Należy zwrócić uwagę na poziom świadomości społeczeństwa w tym zakresie. Ludzie nie zdaja sobie sprawy z tego, że za brak reakcji na przestępstwo sami będą ponosić koszty. Nagłaśnianie zjawiska w mediach wpłynęłoby przynajmniej na część społeczeństwa, które nie zgadzałoby się na taki stan rzeczy.

8. Zakończenie- wnioski.

Należy wyjść od stwierdzenia, iż nieetyczne zachowania na polskim rynku ubezpieczeń są istotnym problemem, z którym należy walczyć, i który nie powinien być bagatelizowany. Według Rzecznika Ubezpieczonych walka z przestępczością ubezpieczeniową powinna być wspierana przez badania, których zakres i intensywność powinny w dalszym ciągu znacznie wzrastać. Co więcej, prowadzone przez zakłady ubezpieczeń w rzetelny sposób statystyki i bazy danych powinny służyć realizacji owego celu.

Skala przestępczości ubezpieczeniowej na terytorium Polski nie jest dokładnie znana i dotyczyć może wszelkich produktów ubezpieczeniowych. Możliwe jest jedynie podanie szacunkowej liczby popełnionych przestępstw, usiłowań ich popełnienia jak również ujawnionych przestępstw ubezpieczeniowych. Według szacunków Europejskiego Komitetu Ubezpieczeń „straty europejskich ubezpieczycieli powstałe wskutek przestępstw ubezpieczeniowych wahają się w granicach 8 mld Europejskiej Jednostki Walutowej rocznie, co stanowi ok. 2% ogólnej rocznej składki wszystkich rodzajów ubezpieczeń”.

Podsumowując należy stwierdzić, iż konieczne są dalsze badania skoncentrowane na bardziej dokładnym oszacowaniu skali zjawiska przestępczości ubezpieczeniowej, a także wypracowanie metod jego zwalczania.

Agnieszka Sobolewska

Administracja, niestacjonarne,

Gr. III, rok 3

Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych

http://pl.wikipedia.org/wiki/Ubezpieczenie_komunikacyjne

http://www.money.pl/ubezpieczenia/komunikacyjne/karta/

Malinowski M., Przestępstwo oszustwa ubezpieczeniowego, Prokuratura i Prawo, 10/2007, str. 1-2

Tamże, str. 9, 11

http://auto-ocac.pl/sposoby-wyudzenia-ubezpiecze.html

Laskowska K., Przestępczość gospodarcza, w: Pływaczewski E. W. (red.), Przestępczość zorganizowana, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2011 r., str. 132

Laskowska K., Przestępczość gospodarcza, w: Pływaczewski E. W. (red.), Przestępczość zorganizowana, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2011 r., str. 132

www.statystla.policja.pl

Malinowski M., Przestępstwo oszustwa ubezpieczeniowego, Prokuratura i Prawo, 10/2007, str. 28-29

http://prawoiubezpieczenia.pl/all/oszustwo-ubezpieczeniowe-tak-czy-nie/

M. Krupicz, Przestępczość w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych, „Przegląd ubezpieczeń społecznych, gospodarczych” 1999, nr 7, s. 36-37

1

---