SPIS TREŚCI :

Wstęp ……………………………………………………… str.2

I. Naprawa części metodą obróbki na wymiary naprawcze… str.3-5

II. -II- części z zastosowaniem elementów uzupełniających str. 6-7

III. Bibliografia ……………………………………………... str. 8

„Zadaniem procesu naprawy części samochodowych jest przywrócenie zużytej lub uszkodzonej części jej pierwotnych własności, zgodnych

z warunkami technicznymi.”

I. Naprawa części metodą obróbki na wymiary naprawcze polega na odtworzeniu prawidłowych kształtów geometrycznych i przywróceniu żądnej jakości powierzchni, bez zachowania nominalnych wymiarów. Naprawa taka może być zastosowana tylko wówczas, gdy dla prawidłowego działania mechanizmu ważniejsze jest zachowanie właściwego pasowania współpracujących części niż bezwzględnej wartości ich wymiarów. Przykładami części naprawionych w ten sposób mogą być tuleje cylindrowe współpracujące z tłokami oraz czopy wałów korbowych współpracujące z łożyskami. Wskutek zużycia współpracujących powierzchni luz między nimi się zwiększa.

Naprawa polega na przywracaniu współpracujących elementom ich pierwotnego pasowania przez obróbkę skrawaniem jednego elementu, nadając mu prawidłowy kształt geometryczny przy jednoczesnej zmianie wymiaru nominalnego, oraz dobraniu drugiej tak, żeby miała prawidłowy kształt geometryczny oraz wymiar nominalny zapewniający właściwe pasowanie z częścią obrobioną. Zwykle ta druga część jest częścią nową. Jedną z podstawowych zasad konstrukcji jest taki dobór materiałów poszczególnych części, żeby szybciej zużywały się i podlegały wymianie części tańsze i łatwiejsze do wymiany niż części drogie. Łatwiejsza i tańsza jest wymiana tłoków w silniku lub jego panewek niż wymiana kadłuba lub wału korbowego. Dla tego w przy tocznych przykładach tuleje cylindrowe oraz czopy wału korbowego są naprawiane przez obróbkę na wymiary naprawcze (w głąb materiału), natomiast tłoki oraz panewki wymienia się na nowe. Tłoki wymienia się na

nad wymiarowe, gdy ich średnica musi być większa od nominalnej, a panewki na pod wymiarowe, ponieważ ich średnica (wewnętrzna) musi być mniejsza od nominalnej.

Kolejny wymiar panewki			odpowiadająca średnica			Odpowiadająca średnica
			czopa głównego w mm			czopa korbowego w mm
	0,05			63,95^0-0,013			51,45^0-0,011
	0,25			63,75^0-0,013			51,25^0-0,011
	0,3			63,70^0-0,013			51,20^0-0,011
	0,5			63,50^0-0,013			51,00^0-0,011
	0,75			63,25^0-0,013			50,75^0-0,011
	1,0			63,00^0-0,013			50,50^0-0,011
	1,25			62,75^0-0,013			50,25^0-0,011

Podwymiary panewek oraz odpowiadające im średnice czopów wału korbowego

Zespoły samochodu podczas całkowitego okresu jego użytkowania są naprawiane wielokrotnie. Wielokrotna naprawa metodą obróbki na wymiar naprawczy mogłaby doprowadzić do znacznej różnicy wymiarów części naprawianych w stosunku do wymiarów pierwotnych. Aby nie dopuścić do niebezpiecznego zmniejszenia średnicy czopków lub nadmiernego zmniejszenia grubości ścianek cylindrów, różnice między kolejnymi wymianami naprawczymi oraz dopuszczalna liczba napraw każdej części są ściśle określone przez producenta.

Różnice między kolejnymi wymianami naprawczymi zależą od pola tolerancji danego pasowanie (tzn. od maksymalnego dopuszczalnego luzu oraz od niezbędnych naddatków na obróbkę). Natomiast o liczbie wymiarów naprawczych decydują względy wytrzymałościowe, ograniczające możliwość dalszej obróbki w głąb materiału.

W tabeli podano przykładowe wymiary naprawcze czopów wału korbowego silnika S-21 stosowanego w samochodach Żuk. Wytwórnia przewidziała w tym przypadku siedmiokrotną naprawę wału. Podczas ósmej naprawy silnika czopy należy regenerować lub wał wymienić na nowy.

Zwlekanie z naprawą, mimo zauważenia objawów nadmiernego zużycia elementów, może doprowadzić do przekroczenia kolejnego wymiaru naprawczego. Wówczas aby odtworzyć prawidłowe kształty geometryczne części trzeba je obrabiać od razu na następny w kolejności wymiar naprawczy. Powoduje to skrócenia całkowitego przebiegu pojazdu o jeden przebieg międzynaprawczy. Tak więc pozorna oszczędność, polegająca na przedłużeniu jednego z przebiegów międzynaprawczych, w rzeczywistości powoduje skrócenie całkowitego przebiegu samochodu (i związane z tym straty ekonomiczne)

II. Elementy dodatkowe (uzupełniające) stosuje się

w celu uzupełnienia ubytków materiału spowodowanych zużyciem części. W ten sposób naprawia się kadłuby silników, których cylindry przekroczyły już ostatni wymiar naprawczy, gniazda zaworów, otwory pod łożyska toczone w korpusach skrzynek biegów, mostów, w piastach itp.

Naprawę zużytych otworów, polegającą na ich rozwierceniu i wciśnięci tulei, nazywamy tulejowaniem. Tulejowanie może być stosowane zarówno w przypadku obróbki na wymiar naprawczy, jak i w celu przywrócenia wymiaru nominalnego.

Przed tulejowaniem otwory zwykle roztacza się i szlifuje lub wierci, a następnie rozwierca. Materiał tulei dobiera się w zależności od materiału elementu, do którego jest ona wciskana. Dla wzajemnej współpracy części istotne są również twardość i chropowatość roboczej powierzchni tulei. Dlatego tuleje są niekiedy poddawane obróbce cieplnej, natomiast z reguły po wciśnięciu w naprawianą część są one obrabiane wykańczająco.

Najczęściej tuleje obsadza się na wcisk, przy czym często stosuje się dodatkowe ustalenia za pomocą punktowego spawania, kołkowania lub wkrętów. Gdy tuleja jest wykonana z materiału o innym współczynniku rozszerzalności temperaturowej niż materiał części, w której jest ona osadzona, a połączenie jest narażone na działanie wysokiej temperatury tuleje osadza się na gorąco.

Otwory gwintowane również można naprawiać tulejowaniem. Stosuje się to w przypadku, gdy nie można zastosować gwintu o większej średnicy lub gdy wymiary części po naprawie muszą być takie same jak części nowych. Elementy uzupełniające stosuje się także do naprawy powierzchni płaskich. Są to różnego kształtu płytki, nakładki i podkładki, łączone z naprawianą częścią spawaniem lub zakładanie podczas montażu.

BIBLIOGRAFIA :

Referat opracowano na podstawie :

1.Multimedialna Encyklopedia Powszechna - Fogra 2000

2.Świat Wiedzy

4.Książka : Naprawa i obsługa pojazdów samochodowych -

Seweryn Orzełowski

3

---