Gabriel José de la Concordia García Márquez - Kolumbijczyk, przedstawiciel literatury iberoamerykańskiej

• ur. 1927 w Aracataca (kiedyś podawano datę 1928, w 2002 odnaleziono dokumenty wskazujące na 1927 rok)

• powieściopisarz, dziennikarz i działacz społeczny

• jeden z najwybitniejszych twórców tzw. realizmu magicznego

• wychowywany był przez dziadków

• babka nauczyła go wiary w przesądy, opowieści o czarach i przepowiedniach

• dziadek był źródłem opowieści realistycznych, historycznych

• z tego splotu właściwość prozy Márqueza - „realizm magiczny”

• 1940 - przeniósł się do Bogoty, tam rozpoczął działalność dziennikarską

• potem opuścił Kolumbię, mieszkał kolejno w Meksyku, Francji, Włoszech
  i Hiszpanii

• 1971 - doktorat h.c. Uniwersytetu Columbia

• 1978 - lewica polityczna w kraju próbowała wysunąć jego kandydaturę
  na stanowisko prezydenta, ale Márquez wolał pozostać pisarzem

• 1981 - odznaczenie francuskiej Legii Honorowej

• 1982 - literacka Nagroda Nobla

• wybrana twórczość:

• 1955 Szarańcza

• 1955 Opowieść rozbitka

• 1961 Nie ma kto pisać do pułkownika

• 1961 Zła godzina

• 1962 W tym mieście nie ma złodziei

• 1967 Sto lat samotności

• 1972 Niewiarygodna i smutna historia niewinnej Ereudiry i jej niegodziwej babki

• 1974 Dialog lustra

• 1975 Jesień patriarchy

• 1981 Kronika zapowiedzianej śmierci

Sto lat samotności (hiszp. Cien años de soledad)

• wielopłaszczyznowość fabuły

• manipulowanie czasem

• retrospekcje

• antycypacje

• urywanie wątków i powracanie do nich w dalszych partiach tekstu

• fabuła powieści związana jest z historią siedmiopokoleniowej rodziny Buendia i założonej przez nich osady Macondo

• bohater zbiorowy - członkowie rodziny

• sięga swą historią XVI wieku

• jędrność opisów

• oryginalność pomysłów fabularnych

• nie ma jednoznacznych interpretacji

• nie można poddać tej powieści typowym klasyfikacjom

• utwór utrzymany w konwencji realizmu magicznego, tj. współdziałania dwóch elementów: realności i magii, które nie są przeciwieństwem, lecz jednością

• mityczne traktowanie rzeczywistości

• na równych prawach występują elementy realistyczne i fantastyczne

• wiele sytuacji dziwnych, nadnaturalnych, fantastycznych,
  ale przedstawionych zgodnie z zasadami logiki właściwej realizmowi

• pozorny schemat opowieści ramowej

• narrator kreuje się na wszechwiedzącego, ale tej wszechwiedzy nie osiąga

• manipulacja czasem i przestrzenią

• czas realny, naturalny: długość życia bohaterów, wojny domowe, strajk, masakra robotników

• nie znamy czasu akcji, anachronizm

• czas staje się mityczny

• fakty podlegają deformacji

• Macondo jest wszędzie i nigdzie

• przestrzeń geograficzna styka się z magiczną

• wieloznaczność i uniwersalność treści

• nawiązania

• polemiki

• parodie

• powieść wielowątkowa, wielopłaszczyznowa

• wartości poznawcze powieści - historia i mitologia rodu, miasta, kontynentu

• świadome odbieranie faktom historyczności przez ich mitologizację (motywy baśniowe, fantastyczne, nierealne)

• związki z Biblią i mitami europejskimi wymiar uniwersalny

Samotność

• księgi samotności w powieści

• samotność człowieka - każdy żyje w osobnym świecie, niezrozumiałym dla innych

• samotność rodziny

• rodem rządzą specyficzne prawa, obyczajowość

• izolacja

• samotność miasteczka

• poczucie otoczenia wodą

• brak kontaktów ze światem zewnętrznym

• samotność świata - Macondo to świat, jedyny dla członków rodziny

• rodzaje samotności

• izolacja

• obłąkanie

• wyobcowanie

• towarzyskie

• obyczajowe

• językowe

• uczuciowe

• starość

• motywacje samotności

• dobrowolna

• przymusowa

Cytaty z powieści

• Ale pomimo swojej ogromnej wiedzy i posiadania tajemnic, był na wskroś ludzki, związany z ziemią, nieobcy problemom dnia codziennego.

• Postać: Melquiades

• Arcadio nigdy nie zwrócił na nią uwagi, gdyż posiadała niezwykle rzadką zaletę istnienia tylko w odpowiednich po temu momentach.

• Postać: Santa Sofía de la Piedad

• Bieda jest służką miłości.

• Ból świata kończył się na powierzchni jej skóry i wszelka gorycz odpłynęła
  z serca.

• Postać: Amaranta Buendía

• Cała struktura zdawała się zajmować swój własny zastrzeżony teren, przestrzeń samotności i zapomnienia, niedostępną niszczycielskiemu działaniu czasu i obyczajom ptaków.

• Opis: okolice Macondo

• Czas także ulega potknięciom i wypadkom i dlatego może się rozbić,
  i zostawić w jednym pokoju ułamek swojej wieczności.

• Człowiek nie należy do żadnej ziemi, póki nie ma w niej nikogo ze swych zmarłych.

• Postać: José Arcadio Buendía

• Jej [Camili Sagastume - Elefanty] teoria, dowiedziona przez praktykę, opierała się na zasadzie, że człowiek utrzymujący w idealnym porządku wszystkie sprawy sumienia, może jeść bez przerwy, póki się nie zmęczy.

• José Arcadio Buendía rozmawiał z Prudenciem aż do świtu. Parę godzin później, wyczerpany czuwaniem, wszedł do warsztatu Aureliana i zapytał:
  - Jaki dzisiaj mamy dzień?Aureliano odpowiedział mu, że wtorek.
  Tak i mnie się zdawało - odpowiedział José Arcadio Buendía. - Ale nagle zorientowałem się, że to wciąż poniedziałek, jak wczoraj; popatrz na niebo, spójrz na ściany, na begonie. Dziś też jest poniedziałek.
  Przyzwyczajony do jego dziwactw Aureliano nie zwrócił na to uwagi. Następnego dnia, w środę José Arcadio Buendía znów wszedł do warsztatu.
  To przerażające - powiedział - spójrz na powietrze, posłuchaj jak dźwięczy słońce, tak samo jak wczoraj i przedwczoraj, dziś znów jest poniedziałek.
  Tego wieczoru Pietro Crespi znalazł go na ganku płaczącego niewdzięcznym płaczem starców, opłakiwał Prudencia Aguilara, Melquiadesa, rodziców Rebeki, własnego ojca i matkę, wszystkich, których mógł sobie przypomnieć
  i którzy byli wtedy osamotnieni w śmierci.

• José Arcadio Buendía znajdował pociechę w śnie o długim, niekończącym się rzędzie pokojów. Śniło mu się, że wstaje z łóżka, otwiera drzwi i przechodzi
  do drugiego, zupełnie identycznego pokoju, z takim samym łóżkiem
  o wezgłowiu z kutego żelaza, z takim samym fotelem i obrazem Najświętszej Panny de los Remedios na ścianie w głębi. Z tego pokoju przechodził do następnego, również identycznie podobnego, potem jeszcze do następnego,
  i tak dalej w nieskończoność. Lubił przechodzić z pokoju do pokoju, niczym galerią luster do chwili, gdy Prudencio Aguilar dotykał jego ramienia. Wtedy budził się, wracał w drogę powrotną i znajdował Prudencia Aguilara w pokoju rzeczywistości. Ale w dwa tygodnie po sprowadzeniu go spod kasztana
  do sypialni, Prudencio Aguilar dotknął jego ramienia w którymś pokoju przejściowym, a on pozostał tam na zawsze myśląc, że to pokój rzeczywistości.

• Opis: śmierć José Arcadia Buendí

• Kiedy wchodziła do domu, wesoła, obojętna, rozgadana, nie musiał się wysilać, aby ukryć swoje napięcie, bo ta kobieta, której głośny śmiech płoszył gołębie, nie miała nic wspólnego z niewidzialną potęgą, która uczyła go tłumić oddech i opanować uderzenia serca i pozwoliła zrozumieć dlaczego ludzie boją się śmierci.

• Postać: José Arcadio Buendía o Pilar Ternerze

• Kino jest maszyną wywołującą złudzenia i nie zasługuje na reakcje emocjonalne publiczności.

• Literatura jest najlepszą zabawką, jaką wymyślono, żeby drwić z ludzi.

• Nic jej nie interesowało prócz muzyk zegarów, której co pół godziny szukała swoimi wystraszonymi oczami, jakby spodziewała się znaleźć ją w jakimś miejscu w powietrzu.

• Postać: Rebeka Buendía

• Nie umiera się wtedy, kiedy trzeba, ale kiedy można to zrobić.

• Postać: pułkownik Aureliano Buendía

• Nigdy nie mógł pojąć sensu walki pomiędzy przeciwnikami, którzy zgadzają się co do zasad.

• Opis: José Arcadio Buendía o grze w warcaby

• Nikt lepiej od niej nie mógłby wychować mężczyzny cnotliwego, który przywróciłby prestiż rodziny, mężczyzny, który nigdy nawet nie słyszał
  o wojnie, o walkach kogutów, o kobietach lekkiego prowadzenia
  i obłąkańczych pomysłach, czterech plagach, które według Urszuli zdecydowały o upadku jej rodu. Ten będzie księdzem - przyrzekła uroczyście - I jeżeli Bóg zachowa mnie przy życiu, zostanie papieżem.

• Opis: Urszula o José Arcadiu

• Niech pamiętają zawsze, że przeszłość jest kłamstwem, że pamięć nie zna dróg powrotu, że cała dawna wiosna jest nie do odzyskania i że najbardziej płomienna i uparta miłość jest tylko prawdą efemeryczną.

• Oboje pozostali w zawieszeniu w próżni wszechświata, gdzie jedyną rzeczywistością codzienną i wieczną była miłość.

• Opis: Aureliano i Amaranta Urszula

• Plemiona skazane na sto lat samotności nie mają już drugiej szansy na ziemi.

• Przytomna starość może więcej powiedzieć niż wróżby z kart.

• Sama Urszula, która nade wszystko zawszę pragnęła harmonii w rodzinie
  i skrycie cierpiała z powodu tych domowych utarczek, pozwoliła sobie kiedyś zauważyć, że mały prawnuczek ma zapewnioną przyszłość na najwyższych szczeblach hierarchii kościelnej jako „wnuk świętego, syn królowej
  i koniokrada”.

• Opis: Urszula o José Arcadiu

• Sekretem dobrej starości jest nie co innego, tylko szczery pakt z samotnością.

• Tak jakby czas kręcił się w kółko i jakbyśmy wrócili do początków.

• To już byłby koniec tego zasranego świata, gdyby ludzie podróżowali pierwszą klasą, a literatura wagonem bagażowym.

• Tylko zamieniając cokolwiek w codziennej rutynie, narażamy się na zgubienie czegoś.

• Spojrzenie jego azjatyckich oczu zdawało się widzieć odwrotną stronę rzeczy.

• Postać: Melquiades

• Umarłem na żółtą febrę w bagnach Singapuru.

• Opis: Melquiades o swojej śmierci.

• Umrzeć jest o wiele trudniej, niż to sobie człowiek wyobraża.

• Postać: Aureliano Buendía

• Uważaj na serce Aureliano. Gnijesz za życia.

• Opis: Gerineldo Márquez do Aureliana Buendí

• Według niej [Fernandy] drzwi wynaleziono po to, żeby je zamykać, a to, co się dzieje na ulicy, mogło być ciekawe tylko dla ulicznic.

• Wielkie obsesje silniejsze są niż śmierć.

• Wielokrotnie czuł swoje myśli przerywane jej myślami.

• Postać: Aureliano Buendía

• Wielu przyszło przez ciekawość. Innych przygnała tu tęsknota, jeszcze inni przyszli z obawy, żeby Bóg nie potraktował pogardy dla swojego funkcjonariusza jako jako afrontu personalnego.

• Postać: Ojciec Nicanor odprawia mszę

• W rzeczywistości nie miała dla niego znaczenia śmierć, lecz życie i dlatego wrażenie, jakiego doznał po ogłoszeniu wyroku, nie było strachem,
  lecz tęsknotą.

• Postać: Aureliano Buendía

• Wtedy stało się coś w głębi jego istoty, coś tajemniczego i nieodwołalnego, coś, co oderwało go od czasu, w którym tkwił obecnie i poniosło na oślep
  w niezbadaną sferę wspomnień.

• Zgodnie ze swą naturą mężczyzna gardzi głodem po zaspokojeniu apetytu.

---