Znaczenie jakości materiału siewnego w polowej produkcji roślinnej
Dobra jakość materiału siewnego, jak i dobór odmiany dostosowanej do określonych warunków klimatycznych i agrotechnicznych w dużej mierze wpływa na plonowanie i jakość zbieranego ziarna.
Użyte do siewu nasiona powinny charakteryzować się czystością powyżej 98%, wysoką masą 1000 ziaren, wilgotnością niższą niż 15%, dobrą zdrowotnością i wysoką zdolnością kieł-kowania.
Zaopatrując się w kwalifikowane nasiona mamy pewność, że wymienione parametry są zachowane na odpowiednim poziomie.
Ziarno kalikowane jest z reguły znacznie lepsze od tego jakie rolnik otrzyma z własnego rozmnożenia, ponieważ powstaje na plantacjach które kontrolowane są w czasie całego okresu wegetacyjnego, czy zachowane były warunki niezbędne do wyprodukowania wysokiej jakości materiału siewnego.
Zebrane ziarno poddawane jest ścisłej ocenie laboratoryjnej, na podstawie której wydawane jest świadectwo kwalifikacji nasion.
Takie nasiona są jednolite pod względem pochodzenia i odmiany, odpowiadają normom czystości i zdrowotności oraz ich zdolność i energia kiełkowania są zgodne z obowiązującymi nor-mami. Kwalifikowany materiał siewny może być reprodukowany w danym gospodarstwie przez okres 3-5 lat, ale w warunkach nieprzestrzegania zasad agrotechniki już po roku może dojść do znacznego obniżenia wartości siewnej.
Materiał siewny o wysokiej sile kiełkowania i wigorze ma decydujące znaczenie w rozwoju młodych roślin zbożowych, gdyż w czasie wschodów odżywiają się one wyłącznie substancjami zapasowymi zawartymi w ziarnie. Dlatego nie bez znaczenia ma wielkość ziarna i jego wypełnienie. Dobrze wykształcone ziarna gwarantują lepszy rozwój systemu korzeniowego. W materiale siewnym, który nie jest oczyszczony i frakcjonowany może znacznie wzrosnąć udział nasion drobnych i źle wypełnionych. Siew takich nasion może przyczynić się do obniżenia plonu u zbóż nawet do 10%.
Uszkodzone ziarno ma zdecydowanie mniejszą wartość siewną. O wartości siewnej partii nasion stanowi ilość i skład botaniczny chwastów oraz nasion uprawnych gatunków obcych. Chwasty na skutek długotrwałej selekcji naturalnej dostosowały swój cykl rozwojowy do panujących warunków agrotechnicznych, a w związku z większą odpornością na niekorzystne warunki środowiska są bardziej ekspansywne do roślin uprawnych. Własny materiał siewny najczęściej jest zanieczyszczony, porażony przez choroby oraz nierzadko posiada słabą zdolność kiełkowania.
Wysiew nasion o słabszej zdolności kiełkowania prowadzi do nierównomiernego rozmieszczenia ziarna na określonej po-wierzchni. W tych warunkach trudno jest uzyskać optymalną obsadę roślin. Należy pamiętać, że polowa zdolność wschodów zmniejsza się z reguły jeszcze sil-niej niż zdolność kiełkowania.
Materiał siewny, który w roku zbioru wykazywał dobrą zdolność kiełkowania, był przechowywany właściwie, w suchych i przewiewnych magazynach - zachowuje ją przez okres dwu, a nawet trzech lat.
Posługiwanie się materiałem własnym pochodzącym z kolejnych rozmnożeń prowadzi do spadku plonu na skutek tzw. „wyradzania się ziarna” w za-kresie od 5 do 10%, ale może także przekroczyć 20%. Zatem przy plonach sięgających 5-6 t/ha spadki plonu mogą sięgać 1 tony.
Zanim podejmie się decyzję o wykorzystaniu nasion z ubiegłorocznych zbiorów należy przeprowadzić ocenę zdolności kiełkowania w Stacjach Oceny Odmian, bądź też w warunkach domowych.
Systematyczne kupowanie nasion kwalifikowanych oprócz gwarancji wysokiej wartości siewnej daje możliwość korzystania z postępu hodowlanego.
Niedocenianie postępu biologicznego przez rolników jest bardzo dużym błędem. Wprowadzanie do uprawy nowej, plenniejszej odmiany jest najtańszą inwestycją w gospodarstwie rolnym.
Przy takich samych nakładach i środkach produkcji możliwe jest podniesienie plonów, a tym samym dochodu netto nawet o kilkanaście procent.
Postęp biologiczny w Polsce wykorzystywany jest tylko w niewielkim stopniu. Świadczy o tym częstotliwość wymiany materiału siewnego zasadniczo odbiegająca od zalecanego okresu 3-4 lat. W wielu gospodarstwach okres wymiany materiału siewnego przekracza kilkanaście lat. Skutkiem tego jest katastrofalna jakość materiału siewnego w praktyce. Wysoki potencjał produkcyjny nowych odmian ujawni się jedynie w pełni w przypadku zapewnienia odpowiedniej agrotechniki. W przeciwnym razie może okazać się, że nie plonują one lepiej od odmian starszych, częściej uprawianych w lokalnych warunkach.
Początkowy rozwój zbóż ma decydujący wpływ na wysokość plonu. Ze względu na często występujący w Polsce deficyt wody wiosną, rośliny w wyniku tego stresu stają się mniej odporne na porażenie przez grzyby chorobotwórcze. Zapobiec temu możemy przez wysiew zaprawionego materiału siewnego. Zabieg ten powinien obejmować wszystkie wysiewane na wiosnę zboża bez wyjątku i jest jedynym z najbardziej oszczędnych i bezpiecznych dla środowiska zabiegów ochrony roślin. Wysiew niezaprawionego ziarna umożliwia grzybom chorobotwórczym rozwój równocześnie z kiełkowaniem ziarna. Choroby przenoszone przez zarażony materiał siewny bądź infekcję patogenami glebowymi ograniczają rozwój młodych siewek i powodują ich zamieranie bądź też rozprzestrzeniają się na organach pozostałych młodych roślin w łanie, zmniejszając ich powierzchnię asymilacyjną. Siewki zbóż po zastosowaniu zapraw charakteryzują się dłuższym systemem korzeniowym, większą masą, bardziej intensywnym zielonym zabarwieniem.
1 | Strona