Hydrosfera - to wodna powłoka ziemi zasoby hydrosfery to: wszechocean; wody podziemne; bagna; rzeki; lodowce; lądolody; wilgoć glebowa oraz woda w atmosferze.
Wczechocean zawiera ok. 97% ogólnych zasobów wody na ziemi. Wody uwięzione w lodowcach i lądolodach ponad 2%, 1% to woda powierzchniowa na lądach, podziemne oraz woda w biosferze i atmosferze.
Wody hydrosfery są w ciągłym ruchu, zwanym obiegiem wody w przyrodzie.
Krążenie wody wywołane jest energią słoneczną i siłami grawitacji.
Procesy obiegu wody w przyrodzie:
-parowanie -kondensacja - opad
-wsiąkanie -spływ - parowanie
morze - część oceanu wyodrębniona od jego otwartych wód przez występy lądu, progi podwodne, łańcuchy wysp jak też otoczone lądami ( np. morze Sargassowe).
Biorąc pod uwagę położenie i sposób połączenia z oceanem morza dzielimy
-otwarte - szeroko połączone z oceanem np. Morze Północne
-przybrzeżne - oddzielone łańcuchami wysp np. M. Południowo chińskie
-międzywyspowe np. m. Celebes
-śródziemne :
-międzykontynentalne np. M. Śródziemne , m. Czerwone
-wewnątrzkontynentalne np. M. Bałtyckie, m. Czarne
Skład wody morskiej:
-chlorek sodu - zasolenie
-chlorek magnezu; siarczan magnezu, wapnia i potasu.
Średnie zasolenie wynosi 35‰, największe 46‰(strefa zwrotnikowa) m. Czerwone, Martwe, natomiast m. Bałtyckie 8‰. Zasolenie maleje ze wzrostem szerokości geograficznej.
Średnia temp. Powierzchni oceanu 17,4˚C , największe temp. Występują w strefie równikowej 28˚C, najmniejsze -2˚C. Temp. Spada wraz ze wzrostem szerokości geograficznej.
Typy ruchy wody morskiej:
-falowanie, pływy, prądy morskie.
Falowanie - uderzanie mas powietrza o powierzchnię wody 1-6 m max. Do 12 m.
Tsunami - fale powstające w wyniku ruchów tektonicznych.
Pływy- (przypływy i odpływy), wywołane są działalnością sił grawitacji. Największe pływy występują podczas pełni i nów, wtedy sumują się siły grawitacyjne słońca i księżyca. Najmniejsze pływy w czasie pierwszej i trzeciej fazy księżyca, największe w zatoce Fundy.
Prądy morskie - ogromne masy wody morskiej przemieszczające się poziomo.
Prądy zimne: -Oja-siwo, kanaryjski, kalifornijski, peruwiański, benguelski, zachodnio australijski, labradorski.
Prądy ciepłe: -zatokowy, kuro-siwo, północnorónikowy, gwinejski, mozambicki, północnoatlantycki.
Strefa nasycona -saturacji - woda, która zatrzymuje się na warstwie nieprzepuszczalnej, wypełnia pory i szczeliny w skałach.
Zwierciadło wody podziemnej - górna granica strefy nasyconej, która podlega wahaniom pod wpływem czynników atmosferycznych i poboru wody.
Strefa nawietrzna - występuje powyżej zwierciadła wody podziemnej część porów i szczelin wypełnia powietrzem, a część wilgoć glebowa.
Woda zaskórna - woda, która wypełnia wszystkie pory i szczeliny w płytkiej warstwie gruntu, występuje wtedy jeżeli przesiąkanie w głąb gruntu jest niemożliwe.
Wody gruntowe - warstwa wodonośna leży na większej głębokości.
Źródło - naturalny wypływ wody podziemnej na powierzchnię terenu pod wpływem siły ciężkości i ciśnienia hydrostatycznego mogą dzielić się na : dolinne, przelewowe, warstwowe, szczelinowe.
Artezyjskie wody - wody znajdujące się pod warstwą skał nieprzepuszczalnych pod wpływem ukształtowania terenu (niecka), wykorzystuje się je gospodarczo
Wody krasowe - woda w skałach wapiennych i gipsowych, która dostaje się do spękań i szczelin powoduje rozpuszczanie skał
Wywierzyska - źródła bardzo obfite powstające w wyniku wypłynięcia wód krasowych na powierzchnie ziemi.
Woda mineralna - woda, w której 1 litr zawiera ponad 1 g substancji mineralnych.
Cieplice - termy - wody głębinowe wydostające się na powierzchnie i posiadające wyższą temp od średniej rocznej temp. Powietrza danej miejscowości.
Źródła mineralne:
-solanki - wody zawierające pow. 15g/1l rozpuszczonych soli
-szczawy - zawierają znaczną ilość bezwodnika węglowego, żelaza , wapnia, sodu.
-siarczany - zawierają znaczną ilość związków siarki.
-radoczynne - zawierają znaczna ilość pierwiastków promieniotwórczych.
Gejzery - źródła wrzącej wody okresowo wybuchające fontanną od kilku do 65m.
Cieki - wody pochodzące z opadów atm. , topniejących lodowców spływające w dół pod wpływem siły ciężkości.
Rzeki - tworzą się w wyniku połączenia potoków i strumieni, które powstają w wyniku połączenia się cieków, dzielą się:
-stałe, okresowe, epizodyczne
System rzeczny - rzeki łączące się ze sobą i kończące się wspólnym ujściem do zbiornika wodnego.
Dorzecze - obszar na którym znajduje się system rzeczny.
Zlewisko - obszar, z którego wody wielu systemów rzecznych spływają do jednego zbiornika wodnego.
Najdłuższa rzeka świata to Nil 6671 km, największe dorzecze ma Amazonka 7180km2.
Klasyfikacja ustrojów rzecznych:
a)ustrój deszczowy - wahania stanów wód zależą od opadów w ciągu roku.:
-ustrój deszczowy-oceaniczny- równomierne opady przez cały rok powodują równomierne stałe zasilanie: Sekwana, Tamiza.
-ustrój deszczowy-monsunowy - bardzo duże wahania stanów wód wysokie przypadają na porę monsunu letniego(pora deszczowa) , minimalne związane są z monsunem zimowym (pora sucha) : Gangres,.
-ustrój deszczowy - międzyzwrotnikowy - duże wahania stanów wód, wysokie stany występują w okresie deszczów zenitalnych, susza powoduje wysychanie rzek: Północna Afryka, wnętrze Australii.
-ustrój deszczowy-równikowy - równomierne opady powodują równomierne zasilanie: Amazonka, Kongo.
b)ustrój lodowcowy - wahania związane z topnieniem lodowców w porze letniej: ren, Rodan.
c)ustrój śnieżny - wysokie stany wód w wyniku topnienia śniegu wiosną, a niskie jesienią : rzeki Syberii, Kanadyjskie.
d)ustrój złożony - wahania stanu wód są następstwem różnych sposobów zasilania np.
-ustrój deszczowo-śnieżny: Wisła, Odra.
Jezioro - naturalne zagłębienie lądu wypełnione wodą nie mające bezpośredniego połączenia z oceanem.
I. Jeziora powstałe w wyniku działania czynników wewnętrznych (andegoniczne)
1.jeziora tektoniczne - powstałe w wyniku ruchów skorupy ziemskiej w zapadliskach i rowach tektonicznych. Jezioro Bajkał, j. Miasa, tokdanika
2.Jeziora wulkaniczne - powstałe w kraterach wygasłych wulkanów wypełnione wodą pochodzenia atm. J. Albano, Jawa i na masywie centralnym.
II. Jeziora powstałe w wyniku działania czynników zewnętrznych (egzogeniczne)
1.Jeziora polodowcowe - powstałe na skutek akumulacyjnej i erozyjnej działalności lądolodów i lodowców górskich.
a)morenowe - wywołane nieregularnym nagromadzeniem osadów z urozmaiconą linią brzegową np. Śniardwy, Mamry.
b)Rynnowe - powstałe pod lodem lub przed jego czołem w bruzdach powstałych w wyniku erozji wód polodowcowych płynących pod ciśnieniem np. Gopło , Raduńskie.
c)Oczka - powstałe w skutek wytopienia się brył martwego lodu zagrzebanego w osadach lodowcowych np. obszar ostatnich zlodowaceń.
d)cyrkowe - osadzone w zagłębieniach powstających górach pod polem firnowym w wyniku erozji lodowcowej poruszającego się globu np. Wielki staw (jeziora tatrzańskie)
2.Jeziora krasowe - powstają w zagłębieniach po zapadniętych jaskiniach wytworzonych przez wody podziemne w skałach wapiennych np. jeziora w krasie w Jugosławii , na Polesiu i J. Piaseczno.
3.Jeziora zakolowe (starorzecza)- powstały w opuszczonych meandrach będące częścią dawnego koryta rzeki J. Czerniakowskie w Warszawie.
4.Jeziora wydmowe - występują między wydmami np. na pograniczu Warty i Noteci.
5.Jeziora przybrzeżne - powstałe przez odcięcie mierzejami zatok np. J. Sarbsko, do tej grupy zalicza się jeziora powstałe wskutek podnoszenia się poziomu wód gruntowych związanego z podnoszeniem się poziomu morza np. J. Łebsko,J. Gardno, III. Jeziora tektoniczno lodowcowe - powstałe w zagłębieniach zlokalizowanych na skraju tarcz krystalicznych (Kanadyjskiej i Bałtyckiej), które zostały ograniczone pagórkami morenowymi z wodą pochodzącą z topniejącego lądolodu. J. Miszigan, J.Ernie J. Kuron J. Górne
IV. Reliktowe - powstałe w wyniku odcięcia części dawnych mórz od oceanów przez formy powierzchni ziemi wytworzone działaniem ruchów tektonicznych np. J. Kaspijskie J. Arabskie.
V. Jeziora kosmiczne - powstałe w wyniku wypełnienia wodą kraterów, powstałych po uderzeniach meteorytów.
Najgłębsze jezioro : Bajkał 1620m, Największe kaspijskie 371 tys. Km2
Klasyfikacja biologiczna jezior
1.Oligotrowiczne - jeziora młode(zawartość dużo tlenu, mało substancji organicznych, kolor niebieski)
2.Eutroficzne - dojrzałe - mała przezroczystość, dużo substancji mineralnych, silny rozwój życia organicznego, kolor: brunatno - zielony.
3.Dystroficzne - stare - mała zawartość tlenu, dominacja jednego typu roślinności, kolor : brunatny