16.12.2011r. SPRAWA SCHIZMY PRAWOSŁAWNEJ
Sprawy związane ze schizmą, spowodowały asymilację nurtu barokowego na Rusi.
Sprawa schizmy dojrzewała przez kilka wieków. W czasach tatarskich, na Rusi wykształcił się swoisty obrządek prawosławny (inny niż grecki). Najabardziej znamienite jest dwupalcowe żegnanie się przed i po modlitwie, co jest nie zgodne z kanonem greckim. Z czasem stało się to obowiązujące na Rusie.
Dwuktorne zamaist trzykrotnego spiewania "alleluja".
Zwyczaj 16 pokłonów.
różnica w obchodzeniu procesji(na Rusie wewnątrz i nazawenatrz cerkwi, z godnie z ruchami Słońca-ze wsch na zachod - na odwrót niż u Greków)
różnice w pisaniu słowa "Chrystus"
Wszystko to spowodowało, że nabralo to większego znaczenia w połowie XV wieku, gdy upadło cesarstwo bizantyjskie. Sprawa ta wtedy nabrała zupełnie innego wymiaru. Filoteusz w listach do Wasyla III pisał o nieprawidłowościach religijnych na Rusi. Zwracał on "carowi" uwagę na te niezgodności w liturgii, które należało zmienić, aby Moskwa mogła być pełnoprawnym spadkbiercą Bizancjum (Moskwa jako trzeci Rzym). Wasyl III zdawał sobie z tego sprawę, jednak bardzo ciężko było w tamtych czasach znależć kogoś odpowiedniego, kto mógły pomóc wierze ruskiej. Dlatego Wasyl III zwrócił się z listem na górę Atos, skąd na Ruś przysłano Maksyma Greka. Ostatecznie sprawa ta nie została uregulowana i powróciła w XVII wieku.
Patriarcha Nikon przeprowadził reformę cerkwi prawosławnej, jednak odbyło się to za cenę rozłamu, zarówno na świecie jak i w kraju, gdyż nie wszyscy duchowni się do tego ustosunkowali.
Abwakum Pietrowicz - człowiek charyzmatyczny, dobry mówca, pop jednak nie wykształcony, bardzo bronił wiarę.
Domagano się sktócić czasu nabożeństwa, któe trwało 5-6 godzin. Często z tego powodu dochodziło do rękoczynów. Należało to zmienic, wiec cerkiew postanowiła zmienic nabożeństwa - chórki, popi, ludzie - każdy śpiewał inną pieśń w tym samym czasie, co skracało nabożeństwo(mnogogłasije). Uznano to za herezję i obrazę Boga.
Przystąpiono do zweryfikowania ksiąg, Nikon wprowadzil zakaz żegnanai się dwoma palcami, ograniczył ilośc pokłonów do 3 i ogólnie przywrócił obrządek grecki, jednak częśc społeczeństwa nie przyjęła tych zmian, w wyniku czego, doszło do rozłamu kościoła.
Na soborze w 1667 roku doszło do rozłamu (raskoł).
w 1668 zwołano kolejny sobór w sprawie odwołania Nikona ze stanowiska patriarchy, który uważał, że jego włądza, jako patriarchy, jest wazniejsza od władzy carskiej, dlatego próbował wywierać wpływ na cara, jednak michail aljeksjejewicz za wczasu to zauwazył i zarządał odwołania go ze stanowiska patriarchy. Tak też się stało, jednak jego reforma została. Nie odwołano jej. Ludzie, którzy się jej nie podporządkowali, zostali uznani za heretyków i gromieni ogniem i mieczem. Spowodowało to niemal że wojnę domową na Rusi Moskiweskiej. Dochodziło do samopodpaleń całych rodzin w ramach protestu. Dlatego też, car wydał dekret, który zakazywał podsuwania tego typu pomysłów, pod groźbą śmierci. W wyniku tego, starowierzy uciekali z Rusi na ziemie nSybirskie, Finlandzkie, Litewskie, Polskie...
Klątwę ze starowierców zdjęto w 1988, w przeddzien obchodów tysiąclecia chtrzu Rusi. Od tego momentu przestali być uznawani za heretyków, podział jednak istnieje do dziś.
Jednym z bardziej spektakularnych wydarzeń związanych ze schizmą był bunt mnichów-pustelników sołowieckich, którzy odmowili przyjecia reform Nikona, w wyniku czego wysłano wojsko przeciwko nim. Oblężenie tych klasztorów trwało 9 lat.
Protopop Abwakum - już za życia uważany za świętego wg. starowierców. Był to człowiek obdarzony niezwykłym talentem literackim - znakomity mówca i pisarz. Główne jego zapiski powstały w ostatnim okesie jego życia, kiedy to zesłano go do Pustozielska. Powstał tam też "Żywot protopopa Abwakuma" - pisał sam o sobie, jako o posłańcu Bożym, któremu Bóg polecił nawracać ludzi na jedyną, prawowitą wiarę. Zginął śmiercią męczeńską - spalono go na stosie.
Mnich Eutymiusz - jako pierwszy napisał swój własny żywot i to on zachęcił protopopa Abwakuma do tego, aby również napisał swoją autobiografię.
Protopop Abwakum byl niezwyklym pisarzem, gdyż pisał w języku potocznym. Takim, jakim posługiwal si ena codzien. Dlatego jego teksty były przystępne dla wszystkich. Potrafil pisać o wszelkich sprawach liturgicznych, językiem bardzo prostym. Robił to świadomie. Nie był prymitywistą. Chciał dotrzeć do wszystkich.
Oprócz swego żywotu, Abwakump ozostawil bardzo wiele tekstów kazań, listów, traktatów teologicznych, polemiki związane z reformą.
Abwakum, to że zostal duchownym, zawdzięczał matce. Mimo tego, że ojciec był popem, nie miał pod tym względem na niego jakiegokolwiek wpływu. Nadużywał alkoholu, co zrażało go do ojca.
Simon Połocki - prekursor baroku. Urodził się w okolicach Połocka. Jego ojciec był Polakiem, a matka Białorusinką. Uczył się w szkole dominikańskiej, gdzie uczono go m.in. poetyki i retoryki, gdzie zafascynował się poezją. Wraz z jego przybyciem do Moskwy, na Rusi pojawiła się prawdziwa poezja (nie byle jakie rymy, jak to było wcześniej). Jego utwory były prawdziwie barokowe. Zostały po nim dwa tomy wierszy: "Ryhmologium" (zawierający wiersze panegiryczno - okolicznościowe), wydany w ostatnim czasie i "Ogród wielu kwiatów" (zbiór typowo barokowych wierszy, na wszystkie tematy, ułożone wg alfabetu. Nie został jeszcze wydany w całowości). Jego sponsorem i opiekunem był car Aljeksiej Michajłowicz, który lubował się w sztuce.
Połocki przełożyl Psłaterz Biblijny w sposób poetycki, który zdążył wydać jeszcze przed swoją swoją śmiercią (znajduje się on w bibliotece uniwersytetu toruńskiego). Połocki zdążył też wydać część swoich kazań. Popularyzował on model kultury łacińsko - polskiej.
Połocki był twórcą modelu pierwszej uczelni moskiewskiej - Akademii Słówiańsko - Grecko - Łacińskiej. Uczelnia ta powstała po jego śmierci, przy pomocy jego ucznia - Sylwestre Miedwiediewa, który uzyskał na nią pieniądze od carycy Zofii. Uczelnia rozpoczęła pracę w 1687 roku. Z Miedwiediewem, o posadę rektora konkurował Polak - Andrzej Białobocki, jednak ostatecznie żaden z nich nie został rektorem tej akademii. Zostali nimi mnisi z góry Atos.