FINANSE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO - jest państwo które ma podział polityczny, terytorialny. Samorząd terytorialny wykazuje zadania publiczne. Samorząd to potęga która tworzy konstytucje (49 województw)
3 USTAWY USTROJOWE SAMORZĄDU:
1) 8.03.1990- o samorządzie gminnym tekst jednolity jest publikowany w dzienniku ustaw 2001 nr 142 poz 1591 ze zmianami. 2) 5.06.1998- o samorządzie powiatowym, jednolity tekst ten jest publikowany w dzienniku ustaw 2001 nr 142 pozycja 1592 3) 5.06.1998- o samorządzie województwa tekst jednolity jest opublikowany w dzienniku ustaw 2001 nr 142 poz. 1590
TEKST UJEDNOLICONY - który nie może być uznany jako akt prawny. Przez Marszała Sejmu może być opublikowany tekst jednolity.
ŹRÓDŁA DOCHODU JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO - są określane w ustawie 13.11.2003 o dochodach jednostek samorządu terytorialnego dz. ust. 2003 nr 203 poz. 1966
FUNKCJONOWANIE GOSPODARKI FINANSOWEJ - musi być objęte odpowiednim aktem prawnym czyli kodeks ust. 30.06.2005 o finansach w dz. ust. 2005 nr 249 poz. 2104 weszła od 01.01.2006 a został uchwalona 30 czerwca.
17.12.2004 - weszła ustawa odpowiadająca za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, ukazała się w dz. ust. w 2005 nr 14 poz. 114
JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERUTORIALNEGO:
● GMINA - wspólnota samorządowa oraz odpowiednik terytorium, jest podstawową jednostką
● POWIAT - lokalna wspólnota samorządowa oraz odpowiednik terytorium .314 powiatów jest
● WOJEWÓDZTWO - regionalna wspólnota samorządowa, największa jednostka zasadniczego podział terytorialnego kraju w celu wykonywania administracji publicznej, zakres działania samorządu województwa nie narusza samodzielności powiatu i gminy.
GMINA: ● wiejska-wójt, sołtys, podłoże historyczne ● miejska-wójt lub prezydent ● miasto i gmina- burmistrz lub prezydent. Gdy podatki miejscowości nie byłby w stanie kreować dochodów budżetu, utrzymać urzędy, podległe pod inne gminy.
POWIAT: ● ziemski- powiaty z minimum 5 gminami np. Będzin ● grodzki- 65 jest a 15 na Śląsku, powiaty grodzkie nie są rozliczane na te 314 powiatów.
JEDNOSTKA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO MA osobowość prawną, a jej samodzielność podlega ochronie sądowej.
PRAWA POWIATÓW - przysługuje miastom, które w 1998 liczyły więcej niż100000 mieszkańców.
ORGANY JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO:
► GMINA: ● Rada Gminy-organ stanowiący ● Wójt, Burmistrz, Prezydent- wybory bezpośrednie. Sekretarz i Skarbnik gminy- powołani, organ wykonawczy.
► POWIAT: ● Rada Powiatu- Rada miasta na prawach powiatu ● Zarząd powiatu-(3-5 osób)- przewodniczący - starosta, prezydent wybór. Sekretarz i skarbnik powiatu- powołani.
PREZYDENT - jest organem podatkowym zatrudniającym pracowników i odpowiada za nich.
SEJM I SENAT - Marszałek stoi na czele.
SEJMIK - przewodniczący.
► WOJEWÓDZTWO: ● Sejmik województwa- przewodniczący ● Zarząd województwa - (3-5 osób)przewodniczący- Marszałek Województwa- wybór; Skarbnik województwa - powołani
ZADANIA JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO:
● ZAKRES DZIAŁANIA JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO - obejmuje wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, regionalnym nie zastrzeżone na rzecz innych podmiotów.
MARSZAŁEK - stoi na czele województwa
ZADANIA DZIALI SIĘ NA:
● WŁASNE: ● wykonywane na własną odpowiedzialność a których celem jest zaspokojenie zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej ● koszty realizacji pokrywane są ze środków własnych
● ZLECONE - zlecone z mocy ustawy:● zadania z zakresu administracji rządowej- powierzone do prowadzenia w drodze porozumienia: z innymi jednostkami samorządu terytorialnego; z wojewodą
ZADANIA ZLECONE - finansowane są z budżetu państwa lub z budżetu innych jednostek samorządu terytorialnego
ZADANIA WŁASNE GMINY - jest przede wszystkim zaspokojenie zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej.
DO ZADAŃ ZLECONYCH NA MOCY USTWAY NALEŻĄ: ● prowadzenie akt stanu cywilnego
● prowadzenie ewidencji ludności w tym także wystawienie dowodów osobistych ● prowadzenie ewidencji działalności gospodarczej ● opracowanie planów ewidencji ludności oraz dokonywanie innych czynności z zakresu obrony cywilnej
● prowadzenie spraw związanych z wykonywaniem powszechnego obowiązku obrony oraz współprace z wojskiem w szczególności w sprawach poboru
DO ZADAŃ ZLECONYCH W DRODZE POROZUMIEIA NALEŻĄ:
Z WOJEWODĄ ZALICZA SIĘ: ● pośrednictwo w przyjmowaniu dokumentów o wydanie paszportu i odbiór paszportu ● opieka nad cmentarzami i grobami wojennymi
ZADANIA WŁASNE - pokrywane z dochodów własnych
POWIAT WYKONUJE OKREŚLONE USTAWAMI ZADANIA PUBLICZNE O CHARAKTERZE PONAD GMINNYM W ZAKRESIE: ● edukacji publicznej :szkoły licealne i inne ponad gimnazjalne ● pomocy społecznej: domy opieki społecznej ● ochrony zdrowia: organ założycielski samodzielnych zakładów opieki społecznej
● polityki praw-rodzinnych: utworzenie i prowadzenie państwowego centrum pomocy rodzinie; organizowanie opieki w rodzinach zastępczych ● transportu i dróg publicznych ● kultury: muzeum, biblioteki, teatry, ochrony zabytków
● kultury fizycznej i turystyki ● geodezji, kartografii i katastrof ● gospodarki nieruchomościami
● regospodarowania przestrzennego nadzoru budowlanego ● gospodarki wodnej ● ochrony środowiska i przyrody
● wydawanie decyzji w sprawach wyłączenia gruntów z produkcji rolnej w tym także nakładanie kar za samowolne dokonania wyłączenia gruntów spod produkcji ● rolnictwa i rybactwa śródlądowego ● leśnictwa ( inwentaryzacja leśna, nadzór nad lasami prywatnymi) ● porządki publiczne i bezpieczeństwo obywateli ● ochrony praw konsumenta
● przeciwdziałania bezrobociu- powiatowe urzędy pracy ● promocji powiatu
ZADANIA POWIATU - nie mogą naruszać zakresu działania gmin.
ZADANIA ZLECONE Z ZAKRESU ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ:
● domy dziecka, domy małego dziecka
ZADANIA ZLECONE W DRODZE POROZUMIENIA:
● z wojewodą- groby wojenne, domy starości
● z województwem- utrzymanie zimowe i letnie dróg województwa
W ODRÓŻNIENIU OD POWIATÓW „ZIEMSKICH” - ustawa o samorządzie powiatowym stanowi również o miastach na prawach powiatu czyli o powiatach "GRODZKICH"
REALIZUJĄ ONE ZADANIA SAMORZĄDU GMINNEGO I POWIATOWEGO: ● własne
● zlecone z zakresu administracji rządowej ● zlecone w drodze porozumienia
SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA WYKONUJE ZADANIA O CHARAKTERZE REGIONALNYM UCHWALONY USTAWAMI:
► ZADANIA WŁASNE: ● określenie strategii rozwoju województwa ● prowadzenie polityki rozwoju województwa
● edukacja publiczna w tym szkolnictwo wyższe zawodowe ● promocje i ochrona zdrowia ● kultura i ochrona jej dóbr
● prowadzenie polityki w zakresie pomocy społecznej ● modernizacja terenów wiejskich ● zagospodarowanie przestrzenne ● gospodarka wodna ● drogi wojewódzkie ● przewozy regionalne (pociągi) ● finansowanie ustawowych uprawnień do ulgowych przejazdów w komunikacji krajowo autobusowej (PKS) ● przeciwdziałanie bezrobociu
● przeciwdziałania alkoholizmowi
► ZADANIA ZLECONE Z ZAKRESU ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ: ● prowadzenie zasobów geodezyjno- kartograficznych ● realizacji zadań w zakresie melioracji i urządzeń wodnych ● dokształcenie nauczycieli
● finansowanie staży lekarzy, stomatologów i pielęgniarzy
► ZADANIA ZLECONE NA DRODZE POROZUMIENIA Z WOJEWODĄ:
● prowadzenie biur geodezji i terenów wiejskich
► Z JEDNOSTKAMI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO:
● prowadzenie inwestycji drogowych i powiatowych
RODZAJE SAMORZĄDOWYCH JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH:
● EDNOSTKA SAMORZĄDU TERUTORIALNEGO - dla realizacji zdań własnych może tworzyć jednostki organizacyjne oraz zawierać umowy z innymi podmiotami.
JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE - nie prowadzą działalności gospodarczej wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczności publicznej.
JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE:
► jednostki budżetowe (stanowi o tym ustawa o finansach publicznych): ● urzędy gmin, powiatów, marszałkowskie
● szkoły, przedszkola ● ośrodki pomocy społecznej ● biblioteki ● gminny ośrodek kultury ● stadion Śląski
► jednostki pozabudżetowe: ● zakłady budżetowe - działa o plan przychodów i wydatków, nie ma osobowości prawnej jest wyodrębniona organizacyjnie, prowadzi pełną księgowość zgodnie z zasadami o rachunkowości
● gospodarstwa pomocnicze ● rachunkowość dochodów własnych jednostki
► inne: ● związki międzygminne powiatów ● porozumienia komunalne ● komunalne spółki prawa handlowego
● samorządowe osoby prawne
SPOSOBY POWIĄZANIA Z BUDŻETEM JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO.:
► brutto (jednostki budżetowe): ● dochody są dochodami budżetu ● wydatki pokrywane są bezpośrednio z budżetu
► netto (jednostki pozabudżetowe): ● dotacje z budżetu gminy, powiatu, województwa ● nadwyżki środków odprowadzane są do budżetu
► inne: ● dotacje z budżetu na zadania realizowane w ramach porozumień komunalnych lub związków międzygminnych ● wypłaty z zysku spółek do budżetu
ZAKŁAD BUDŻETOWY OBEJMUJE DOTACJE:
● na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe, nie może zaciągać długów na osobowości prawne
● dotacje celowe na inwestycje ● dotacje podmiotowe do jego działalności dotacja ta nie może przekraczać 50% wydatków
NADWYŻKI ŚRODKÓW W PRZYPADKU ZAKŁADU BUDŻETOWEGO:
PLAN FINANSOWANIA
► przychody: ● stan środków obrotowych na pocz. roku 100 ● ze świadczenia usług 500
● dotacja przedmiotowa 200 → = 800
► wydatki: ● wydatki na podatki i opłaty, wydatki administracji 600 ● stan środków obrotowych na koniec roku 100 - 150 = 50 - różnica czyli nadwyżka musi być odprowadzona do budżetu → = 800
GOSPODARSTWO POMOCNICZE - jest powołane przy jednostce budżetowej, nie ma osobowości prawnej ma dyrektora, prowadzi pełną rachunkowość, księgowość, gosp. pomocnicze otrzymują dotacje na 1-wsze wyposażenie w środki obrotowe i dotacje przedmiotową, nie otrzymują dotacji celowej, nie ma ograniczeń tak jak zakłady budżetowe. Ma przychody, koszty uzyskane przychody a różnica pomiędzy przychodami a kosztami to zysk brutto który nie podlega opodatkowaniu. Gospodarstwa pomocnicze muszą połowę zysku odprowadzić do budżetu.
Dyrektor szkoły może założyć rachunek dochodów własnych jednostki rachunek dochodowy, nie może otrzymać żadnych dotacji, nadwyżkę na koniec roku nie musi być odprowadzona do budżetu.
W JEDNOSTKACH SAMORZĄDU - nie ma funduszów własnych.
JEDNOSTKI INNE - związki międzygminne , powiatów np. KZK GOP- 23 miasta zawarły ten związek, i w ich imieniu realizuje te zadania jakim jest transport. Zawarty jest na czas nieokreślony, prowadzi administracje, dostaje dotacje z budżetu, jest to dotacja celowa na zorganizowanie transportu. Rozliczenia z budżetem są na koniec roku gdzie gmina stwierdza albo trzeba dotacje zmniejszyć albo zwiększyć. Ustawowo albo obligatoryjnie gmina musi dać pieniądze do związku. Porozumienie komunalne - jest zawierane na czas określony, pisemnie dot. w 90% realizacji jakiejś inwestycji, nie ma tu żadnej administracji. Porozumienie bierze na siebie jedna z jednostek samorządu terytorialnych. Każde z miast będących w porozumieniu co do robót drogowych przekazuje dotacje do związków.
KOMUNALNE SP. PRAWA HANDLOWEGO - głównie jednostki samorządu mają sp. z.o.o. Powiązania sp. z budżetem , sp. ma osiągać zysk, prowadzić działalność i nie może dostawać dotacji z budżetu, tylko sp. z.o.o zysk swój wypracowany zostawia dla siebie. Żaden sposób powiązania z budżetem tu nie występuje.
SAMORZĄDOWE OSOBOWOŚCI PRAWNE - organem założycielskim jest jednostka samorządu, ma osobowość prawną, podstawą osobowości jest ustawa.
● ustawa zakładów opieki zdrowotnej- mają otrzymać dotacje z budżetu na zadania inwestycyjne. Nie ma obowiązku aby szpitale dzieliły się zyskiem i odprowadzały go do budżetu.
● instytucje kultury- teatr, operetka, ośrodki kulturalne, ich rodzaj wynika z ustawy o prowadzeniu działalności kulturalnej- mogą być one także instytucją kultury- jednostki samorządu. Prowadzą one rejestr który jest nadaniem osobowości prawnej, gdzie otrzymuje dotacje i nie musi się rozliczać z budżetem.
● wojewódzki ośrodek ruchu drogowego- działa w oparciu o ustawę ruchu drogowego, nie dostaje dotacji z budżetu, ni ma obowiązku prawnego odprowadzać pieniędzy do budżetu, wykonuje zadania województwa np. założenie radarów na najbardziej niebezpiecznych drogach.
JAKIE JEDNOSTKI SAMORZĄDU REALIZUJĄ ZADANIA WPŁYWA TO NA JEDNOSTKĘ BUDŻETU - struktura dochodów i wydatków.
BUDŻET - podstawa gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego
BUDŻET - plan dochodów i wydatków sektora publicznego uchwalony corocznie przez organ przedstawicielski, czyli sejm, rady gmin, powiatów i sejmik. PLAN FINANSOWY - jest uchwalany na rok (rok budżetowy jest równy roku kalendarzowego). Musi mieć formę aktu prawnego (ustawy którą wydaje sejm)
BUDŻET GOSPODARSTWA DOMOWEGO - ustala się minimum socjalne, aktu prawnego nie ma jest plan dochodów i wydatków. Sztywne- są wydatki na wynagrodzenie, podatki, prąd, gaz.
BUDŻET JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO:
► budżet własny
● dochody (D) szacunek/prognoza + przychody (P)
● wydatki (W) limit + Rozchody (R)
► Plan finansowy zadań zleconych i powierzonych
● dotacje ● wydatki
Dotacje = Wydatki → czyli ile dostaniemy tyle musimy wydać.
BUDŻET JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO - musi być zrównoważony
D (dochody) + P (przychody) = W (wydatki) + R (rozchody)
Nie można wydać więcej niż jest wpływów. Równowaga ta przeważnie nie występuje raz można wydać więcej niż mniej. Gdy określona w budżecie kwota dochodów różni się od kwoty planowanych wydatków - budżet określa sposób finansowania wydatków nie znajdujących pokrycie w dochodach lub przeznaczenie tej części dochodów która stanowi nadwyżkę ponad planowany poziom wydatków.
CECHY:
● plan dochodów i wydatków ● roczność budżetu( 12 m-cy roku kalendarzowego)
● musi mieć postać aktu prawnego - ustawy
ZASADA RÓWNOWAGI BUDŻETOWEJ:
● Gdy D > W nadwyżkę możemy przeznaczać zgodnie z ustawą o finansach publicznych, na spłatę rat, kredytów, pożyczek, wykup obligacji samorządowych, jeśli były poręczenia z budżetu to trzeba je zapłacić (spłata poręczeń udzielonych z budżetu), udzielenie pożyczek.
PODZIAŁ NADWYŻKI - stanowi rozchody budżetu.
● Gdy D < W niedobór dochodów pokrywa się z:
● wewnętrzne - nadwyżką budżetową z lat poprzednich ● wewnętrzne - wolnymi środkami z lat poprzednich
● zewnętrzne - kredytem, pożyczką ● zewnętrzna - emisja obligacji ● wewnętrzne - przychodami z prywatyzacji mienia
ŹRÓDŁA POKRYCIA NIEDOBORÓW DOCHODÓW -stanowią przychody budżetu.
PROJEKT BUDŻETU - przedstawia organ wykonawczy organowi stanowiącemu. Do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy.
DEFICYT - jest wynikiem.
PIENIĄDZE Z PRYWATYZACJI SP. - mogą stanowić dochody do budżetu.
Jeżeli brakuje w jednostkach pieniędzy to może wyemitować obligacje:
► obligacje komunalne (samorządowe):
● emitent - gmina, powiat, województwo ● muszą mieć cel inwestycyjny
● obligacje zamknięte najczęściej przy pomocy banku
► obligacje Skarbu Państwa:
● Skarb Państwa ● bez celu (na pokrycie zobowiązań)
DOTACJE:
● na 1-wsze wyposażenie w środki obrotowe brotowe ● celowe- na określony cel
● przedmiotowe- nie ma prawnych zasad rozliczania ich, dowodem wykorzystania dotacji jest oświadczenie wykorzystania środków na określone cele ● podmiotowe- dla instytucji kultury, dotacje dla muzeum, biblioteki , bary mleczne, opony, ile dostaniesz to zależy od jednostek samorządu, nie ma obowiązku ich rozliczenia.
USTAWA O FINANSACH PUBLICZNYCH MÓWI O 3 RODZAJACH DOTACJI CELOWYCH:
● Dotacje celowe pobrane w nadmiarze - nadmiar ten trzeba odprowadzić do budżetu państwa. Do 31 grudnia nie wykorzystane dotacje trzeba zwrócić do 15 stycznia to te pieniądze muszą wyjść z rachunku 15 bo od 15 stycznia jeśli się nie zwróci to trzeba odprowadzić odsetki w wysokości 11% za 1 dzień (odsetki podatkowe), odsetki takie jak odsetki od zaległości podatkowych. Odsetki podatkowe 200% stopy kredytu lombardowego 11%- podatkowe cywilne. 10% - ustawowe kary umowne.
● Dotacje celowe pobrane bez podstawy prawnej- ten który udzielił dotacji powinien wystawić pismo wzywające do zwrotu dotacji, karą są odsetki za zwłokę.
● Dotacje celowe wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem- można wykorzystać całą na inny cel w tym samym zakresie np. kultura, za nadmiar pieniądza z dotacji można coś kupić jeszcze, jeżeli coś kupi się niezgodnie z przeznaczeniem to trzeba to oddać tą dotacje źle sfinansowaną w ciągu 7 dni z odsetkami naliczonymi od daty dania dotacji. Przez 3 lata nie można otrzymać dotacji.
Nie ma sankcji za nie złożenie w terminie najpóźniej 3 m-ce przed upłynięciem roku musi być przedstawiona w sejmie.
ZASADA BUDŻETOWA MA ROZW …:
● zasada równowagi budżetowej ● zasada jawności ● zasada szczegółowości ● uprzedniości ●jedności formalnej i materialnej
BUDŻET - równoważymy przychody i wydatki.
ZASADA JAWNOŚCI - dotyczy jawności finansów publicznych. Ustawa zobowiązuje systematyczne publikowanie danych i informacji:
● jawność debat budżetowych w sejmie ● jawność debaty nad sprawozdaniem ● podawanie do publicznej wiadomości kwot dotacji, informowanie o wyrównaniu budżetu itp.● zapewnienie radnym dostępu do dokumentów księgowych
● co powinno do publicznej wiadomości i w jakim terminie się podać- zasada jedności
ZASADA SZCZEGÓŁOWOŚCI - układ budżetu jednostki samorządu terytorialnego wyznaczony jest przez zasadę szczegółowości zawartą w ustawie o finansach publicznych, która ta zasada polega na tym, że dochody ujęte są według źródeł i działów klasyfikacji budżetowej a wydatki według przeznaczenia. PRAWNYM WYRAZEM TEJ ZASADY JEST KLASYFIKACJA BUDŻETOWA - rozumiana jako system grupowania dochodów i wydatków budżetowych wyodrębniona według jednolitych kryteriów na określony podział poprzez jednolity system symboli cyfrowych.
KLASYFIKACJA BUDŻETOWA:
► działy: ● 010 Rolnictwo i łowiectwo ● 150 Przetwórstwo przemysłowe ● 600 Transport i łączność
● 750 Administracja publiczna ● 801 Oświata i wychowanie ● 853 Opieka społeczna
● 900 Gospodarstwa komunalne i ochrona środowiska ● 921 Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego
► rozdziały: ● 01008 Budowa i utrzymanie urządzeń melioracji wodnych ● 15047 Gospodarstwa pomocnicze
● 60013 Drogi publiczne województwa ● 75018 Urzędy marszałkowskie ● 75020 Starostwo powiatowe
● 75023 Urzędy gmin miast i miast na prawach powiatu ● 80101 Szkoły podstawowe
● 85315 Dodatki mieszkaniowe ● 90003 Oczyszczanie miast ● 92116 Biblioteki
► paragrafy dochodów i wydatków:
● 001 Podatek od osób fizycznych ● 002 Podatek od osób prawnych ● 031 Podatek od nieruchomości
● 033 Podatek leśny ● 041 Wpływy z opłaty skarbowych ● 401 Wynagrodzenia osobowe pracowników
● 421 Zakup materiałów i wyposażenia ● 426 Zakup energii ● 427 Zakup usług remontowych
● 430 Zakup usług pozostałych ● 441 Podróże służbowe i krajowe
ZASADA UPRZEDNIOŚCI - mówi o tym że trzeba budżet uchwalić na koniec grudnia aby poprzedzała rozpoczęcie nowego roku budżetowego. Uchwala się budżet na 1 kwartał aby już coś było( tzw. prowizorium budżetowe).
ZASADA JEDNOŚCI FORMALNEJ I MATERIALNEJ - zasada ta mówi że może być tylko 1 budżet, w budżecie muszą być ujęte wszystkie dochody i wydatki.
SPRAWOZDAWCZOŚĆ JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
► budżetowa:
● sprawozdawczość kwartalna, do 24 dnia po kwartale ● półroczna do 24 lipca ● roczna do 25 lutego
● Rb-27s o dochodach budżetu ● Rb-283 o wydatkach budżetu ● Rb-ST o stanie środków na rachunku bankowym.
● Rb-30 z wykonania planów finansowych. zakład budżetowy ● Rb-31 z wykonania planów finansowych gospodarstw pomocniczych ● Rb-33 z wykonania planów finansowych funduszy celowych nie posiadających osobowości prawnej
● Rb-34 z wykonania planów finansowych dochodów własnych jednostki budżetu i wydatków nimi sfinansowanych
● Rb-50 o dotacjach/wydatkach z wykonania zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jedn. samorządów terytorialnych ● Rb-NDS o nadwyżce/deficycie ● Rb-ROP o podst. dochodach podatkowych
● Rb-WS o wydatkach strukturalnych poniesionych przez jedn. sektora finansów publicznych
● Rb-Z o stanie zobowiązań według tytułu dłużnych oraz gwarancji i poręczeń ● Rb-N o stanie należności
● Rb-27ZZ o dochodach związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych j.s.t. ustawami.
► finansowa:
● bilans: • z wykonania budżetu gminy, powiatu i wojew.- łącznie jedn. budżetowych; łącznie zakładów budżetowych do 30 kwietnia • skonsolidowany jedn. samorządu terytorialnego do 30 kwietnia
● rachunek zysków i strat (zakłady budżetowe i gosp. pomocnicze)
● zestawienie zmian w funduszu (wszystkie jednostki organizacyjne)
SPRAWOZDANIE OPISOWE:
● informacja z przebiegu wykonania budżetu na 1 półrocze ● informacja z przebiegu wykonania planu finansowego samorządowych osób prawnych ● do 31 sierpnia (organ stanowiący, RIO)
● sprawozdanie roczne z wykonania budżetu ● sprawozdanie roczne z wykonania planu finansowego samorządowych os. prawnych ● do 20 marca (organ stanowiący, RIO)
DOCHODY JEDNOSTEK SAMORZĄDU:
● dochody własne ● subwencje ogólne ● dotacje: -zadania zlecone -za zadania własne
DOCHODY GMINY
Dochody własne:
► Podatki: ● od nieruchomości ● rolny ● leśny ● od środków transportu ● od posiadania psów
● od spadków i darowizn ● od działalności osób fizycznych ● od czynności cywilno-prawnych
► Opłaty: ● skarbowa ● eksploatacyjna ● targowa ● miejscowa ● administracyjna
● za koncesje za sprzedaż alkoholu
► udział w podatkach: ● 6,71% w podatku dochodowym od osób prawnych ●
39,4% w podatku dochodowym od osób fizycznych
► Pozostałe dochody: ● z majątku gminy (np. wynajem, zarząd, sprzedaż) ● wpłaty jednostek i zakładów budżetowych gospodarstw pomocniczych ● darowizny, zapasy, spadki na rzecz gminy ● kary, grzywny ● 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w zw. Z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej ● dotacje z funduszy celowych
● odsetki od świadczeń na rachunkach bankowych gminy ● odsetki od udzielanych pożyczek
● odsetki od nieterminowych wpłat podatków, udziałów w podatkach oraz subwencji, opłata prologacyjna
● 25% wpływów ze sprzedaży opłat z tyt. trwałego zarządu, użytkowania wieczystego nieruchomości Skarbu Państwa
Dotacje i subwencje
► subwencja ogólna:
● część oświatowa ● część wyrównawcza składająca się z: - kwoty podstawowej gdy <92% Gg (art. 20 ust. 8)
- kwoty uzupełniającej obliczanej w zależności od gęstości zaludnienia (art. 20 ust. 9) ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego
● dotacje za zadania własne
● dotacje na zadania zlecone
ELEMENTY KAŻDEGO PODATKU:
● przedmiot podatku (co ma być opodatkowane) ● podmiot podatku (kto płaci podatek)
● stawka podatku (kiedy pieniądze będą wpływały do budżetu) ● skala
● ulgi ustawowe- pracownicy placówek dyplomatycznych, ulgi dla emerytów i rencistów i inne ulgi
DOCHDY POWIATU
► Udziały w podatku od osób
● fizycznych 10,25% ● prawnych 1,40%
► Dochody z:
● majątku powiatu ● wpłat jednostek i zakładów budżetowych gosp. Pomocniczych
● darowizn wpisów spadków na rzecz powiatu ● kary, grzywny ● 25% wpływów ze sprzedaży, wpłat z tyt. trwałego zarządu, użytkowania wieczystego nieruchomości Skarbu Państwa ● dotacje z funduszy celowych
● odsetki od środków na rachunkach bankowych ● odsetki os udzielonych pożyczek
● odsetki os nieterminowych wpłat udziałów w podatkach oraz część subwencji ogólnej
► Subwencja ogólna
● część oświatowa ● część wyrównawcza składająca się z:
- kwoty podstawowej liczonej wg. wzoru 0,88*(Pp-P)*Im
- kwoty uzupełniającej w zależności od stopy bezrobocia (art. 22 ust. 7-8)
● część równoważąca ustalona jako suma łącznej kwoty wpłat powiatów dzielone w zależności od sieci dróg powiatowych i wydatków na zadania z zakresu pomocy społecznej (art. 23)
► Dotacje celowe na zadania własne
► Dotacje własne na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej
► Dotacje celowe na zadania przyjęte w drodze porozumień z innymi jednostkami samorządu
DOCHODY WOJEWÓDZTWA
► Udział w podatku dochodowym od:
● osób fizycznych 1,6% ► osób prawnych 15,9%
► Dotacje z:
● majątku województwa ● wpłat jednostek i zakładów budżetowych, gosp. Pomocniczych
● darowizn, zapisów i spadków na rzecz województwa ● kary, grzywny
● 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami a ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej
● dotacje z funduszy celowych ● odsetki od środków na rachunkach bankowych ● odsetki od udzielonych pożyczek
● odsetki od nieterminowych wpłat udziałów w podatkach oraz część subwencji ogólnej
► Subwencje ogólne
● część oświaty ● część wyrównawcza składająca się z:
- kwoty podstawowej liczonej wg. wzoru 0,7 • (Ww - Wj) • Lm
- kwoty uzupełniającej którą otrzyma województwo w którym liczba mieszkańców niw przekracza 3mln
● część regionalna ustalana jako suma łącznej kwoty wpłat województw dzielona:
- 20% wg. stopy bezrobocia > 1,1 średnia stopy w kraju
- 40% wg. powierzchni dróg wojewódzkich
- 10% wg. PKB województwa < 0,75 PBK w kraju
- 30% jako uzupełnienie dochodów w związku z wydatkami na regionalne kolejowe przewozy pasażerskie
► Dotacje celowe na zadania własne
● dotacje celowe na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej ● dotacje celowe na zadania przyjęte w drodze porozumień ● dotacje celowe na zadania przyjęte w drodze porozumień z innymi jednostkami samorządu terytorialnego i wojewoda
WYDATKI ZWIĄZANE Z REALIZACJĄ ZADAŃ WŁASNYCH I POWIERZONYCH:
► majątkowe
● inwestycje i zakup inwestycyjne
► bieżące dzielimy na:
● wynagrodzenia i pochodne ● dotacje ● obsługa długu ● świadczenia na rzecz os. fizycznych niezliczonych do wynagrodzeń ● pozostałe wydatki bieżące
PROCEDURA BUDŻETOWA MA 4 ETAPY:
● przygotowanie projektu budżetu ● uchwalenie budżetu ● wykonanie budżetu ● sprawozdawczość oraz kontrola
ad.1. Przygotowanie budżetu:
Projekt budżetu trzeba organowi stanowiącemu złożyć do 15.11 (później złożony podlega karze), nie ma instrukcji jak powinny wyglądać prace nad budżetem.
ad.2. Uchwalanie i wykonanie budżetu:
Uchwałę budżetową organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego uchwala przed rozpoczęciem roku budżetowego- w szczególnie uzasadnionych przypadkach nie później niż do 31. marca (art. 182 ust. O fin. publicznych):
● jeżeli nie uchwali budżetu w w/w terminie ustala do RIO do 30. kwietnia (art. 183 ust. o f. publicznych)
● art. 184 ustawy o fin. publicznych, określa treść uchwały budżetowej stopień szczegółowości
● w terminie 21 dni od dnia uchwalenia budżetu Organ Wykonawczy Jednostek Samorządu Terytorialnego uchwala układ wykonawczy (art. 186 ust. O f. p.)
14 dni na wniesienie swych poprawek, komisja wnosi wniosek do Komisji Budżetu. Komisja w ciągu 7 dni przygotowuje wniosek, opinie o budżecie później przenosi do Zarządu. Zarząd ma 7 dni na poprawki, może podtrzymać swoje opinie, 14 dni przed sesja muszą być dostarczone autopoprawki czyli ok. 28-29 grudnia można by uchwalić budżet.
Regionalna Izba Rozrachunkowa
● musi być określony człon działów klasyfikacji budżetowej ● podanie wysokości wydatków (wydatki są limitem) i poddaje się je w szczegółowości działów i rozdziałów klasyfikacji budżetowej ● muszą być pogrupowane wg. podstawowych wydatków ● źródła pokrycia deficytu
Załączniki do budżetu:
● Określić przychody i wydatki
-gospodarstw pomocniczych -rachunku dochodu jednostki własnej
● Określić precyzyjnie jakie dotacje będą udzielane z budżetu
-podmiotowe w wys. dla… -przedmiotowe w wys. dla…
● określić kwoty celowe
● określić wysokość planu budżetowego (przychody i wydatki funduszy)
● wieloletni program inwestycyjny
● plan wydatków strukturalnych (wydatki działu realizowane z europejskiego funduszu)
● prognoza długu
● upoważnienia
-zarząd może dokonywać przesuwania środków między paragrafami -organ wykonawczy upoważnia do zaciągnięcia zobowiązań długoterminowych w wys. 10mln. -w ciągu roku można zaciągnąć kredyty lub pożyczki w województwie w wys. 5mln. -upoważnienie do zmian kwot dotacji -upoważnienie do udzielania pomocy finansowej (województwa mogą sobie udzielać pomocy np. w razie powodzi)
● oraz inne upoważnienia organu stanowiącego
● rozporządzenia
Paragrafy -budżet może być uchwalany od razu w paragrafach.
Od 21 dnia uchwalenia budżetu trzeba opisać do szczegółowości paragrafu w ramach rozdziału i opracować układ wykonawczy.
ad.3. Wykonanie budżetu
Pierwsza czynność w tym etapie to opracowanie układu wykonawczego
● sprawozdawczość w wykonaniu budżetu
ZASADY GOSPODARKI FINANSOWEJ określa art. 138 i 139 ust. O fin. publicznych
● zasady dotyczące dochodów
● zasady zw. z wydatkami
● +20% możliwości zwiększenia kosztów wykonania zadania
● bezwzględne Prawo Zamówień Publicznych
● rozliczanie dotacji (prawidłowe), trzeba się z tego rozliczyć czy pobrana w nadmiarze prawnie, kwota została wydana w całości
● odsetki-odsetek nie planuje się w budżecie (wyjątkiem są odsetki od długu), odsetki pochodzące z kar są uznawane za marnowanie środków, odsetki pochodzące z orzeczeń sądowych trzeba regulować natychmiast
● zasada kasowa wykonywania budżetu i wydatków
-wydatki należy zrealizować do 31 grudnia, później nie wolno wydać nawet złotówki
● zasada nie wygaśnięcia wydatków
-pewną część wydatków można przenieść do realizacji na przyszły rok
● zasada memoriałowa wykonywania dochodów
(art. 6 ust. o rachunkowości) należy na 31 grudnia zaliczać to co jeszcze wpłynie w następnym roku kalendarzowym i zostało zapłacone w przyszłym roku, ale należy jeszcze do zeszłego.
WYNIK FINANSOWY (na koniec roku podsumowujemy i określamy WF, za nierzetelne podanie danych grozi kara):
● Nadwyżka/deficyt (w NDS) ● deficyt „dodatni” czyli „wolne środki” ● wynik netto
PROBLEM GRANIC ZADŁUŻANIA
► kredyt
● pokrycie niedoboru budżetu w ciągu roku budżetowego art. 82 ust. o finansach publicznych ● brak żywej gotówki
● spłata lub wykup w tym samym roku
► pożyczka
● finansowanie wydatków nie znajdujących pokrycia w planowanych dochodach
► emisja obligacji
● spłatę wcześniej zaciągniętych zobowiązań z tyt. emisji papierów wartościowych oraz zaciągniętych kredytów i pożyczek
PŁYNNOŚĆ FINANSOWĄ jednostek samorządu terytorialnego określa stan środków na rachunku bankowym w danym momencie w ciągu roku budżetowego-niedobór budżetu.
Zdolność kredytową można badać:
● wskaźnikiem płynności ● wskaźnikiem zadłużenia ● wskaźnikiem pokrycia długu majątkiem
● wskaźnikiem pokrycia obsługi długu
UPADŁOŚĆ - brak możliwości pokrycia swych zobowiązań
Administracja publiczna NIEMOŻE upaść!!!
Państwo udziela dotacje i pożyczki aby wyjść z „dołka”. Więcej jest pożyczek niż dotacji.
Zdolność kredytową bada się poprzez wskaźnik płynności (u osób prawnych)
Zdolność kredytowa jedn. samoż. teryorialnego. Zależy od relacji państwowego długu publicznego (PDP) do produktu krajowego brutto (PKB). Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z tyt. wyemitowanych papierów wartościowych (wierzytelności pieniężne) kredytów i pożyczek, przyjętych depozytów (np. kaucje za mieszkanie), wymagalnych zobowiązań:
● jednostek budżetowych ● wynikających z ustawy ● orzeczeń sądu ● udzielonych poręczeń i gwarancji
● i z innych tytułów
1) próg zdolności kredytowej
Państwowy dług publiczny nie może przekroczyć 3/5 (60%) wartości rocznego produktu krajowego brutto (PKB)
-gdyby trzeba było w jednym momencie spłacić cały dług publiczny to można do 60% wartości rocznego PKB, jeżeli 60% przekroczy się na spłatę, to 40% pozwoli funkcjonować na „małych obrotach” jednostką samorządu terytorialnego.
W województwach oblicza się PKB (w gminach i powiatach nie).
Minister finansów ogłasza relację PDP/PKB w „monitorze Polskim” do 31 maja roku następnego (art. 15 ust. 3 ustawy o fin. publicznych. Łączna kwota długu jedn. Samoż. terytorialnego będącą składnikiem PDP nie może przekraczać na koniec roku 60% (ale poza dotacjami) dochodów tej jednostki.
*załącznik Prognoza długu oblicza się wskaźnik PDP/PKB, zdolność kredytowa zależy od długu publicznego.
2) próg zdolności kredytowej
W stosunku do jedn. Samoż. terytorialnego
Suma: Rat kredytów i pożyczek do spłaty w danym roku, potencjalnych opłat kwot poręczeń, odsetek od kredytów i pożyczek, kwot wykupu obligacji w danym roku.
Nie Może przekraczać 15% (roczne obciążenie długu) planowanych dochodów budżetu j. s. t.
Relacja PDP : PKB = W
Może mieścić się w przedziałach wartości:
● W>(bądź równe) 55% Zkj.s.t.=15%
● 55%<W<(bądź równe) 60% Zkj.s.t.=12%
● W>60% Zkj.s.t.=0 (nie można obciążać nowym długiem)
Ocena zdolności kredytowej poprzez badanie płynności finansowej czy wyniku finansowego jedn. samoż. terytorialnego jest nakładana.
Gdy relacja długu PDP do PKB przekroczy 50% to ustawa nakazuje pewien stopień działania.
NADWYŻKA BUDŻETOWA:
● ponadplanowe dochody
● niewykorzystanie planu wydatków
Nadwyżka budżetowa = Dochody - wydatki
D - wykonano w 102%
W - wykonano w 100%
Nadwyżka = 2% (ponadplanowe dochody)
1) przypadek:
Nie jest czysta nadwyżka, wydatków niewykorzystana w 100%, 5% trzeba wprowadzić do budżetu.
D 102%
W 97%
---------
N 5% z tego:
+2% wolny strumień gotówki
-3% wraca do budżetu
2)przypadek
Dochody nie zostały wykonane, blokuje się wydatki przenosi się je do nowego budżetu
D 97%
W 92%
---------
N 5% (środki które w przyszłym roku możemy wprowadzić do budżetu) z tego:
-3%
-8% nie ma żadnego wolnego strumienia gotówki
N=5% jest to wolny pieniądz, nie trzeba sięgać po inne środki
(np. Wzięto kredyt na 20mli, z tego wydano 18mln, pozostało 2mln-to są wolne środki)
AKTYWA JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
► Majątek trwały
● wartości niematerialne i prawne
● rzeczowy majątek trwały: -grunty -budynki i budowle -urządzenia techniczne i maszyny -środki transportu
-wyposażenie
● Inwestycje rozpoczęte
● finansowy majątek trwały: -akcje, udziały -udzielone pożyczki -inne
► Majątek obrotowy
● należności z tytułu dzierżawy, najmu, wieczystego użytkowania
● papiery wartościowe do obrotu: -obligacje -bony skarbowe
● środki pieniężne na rachunku bakowym
PASYWA JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
● nie istnieje pojęcie kapitału własnego
● zobowiązania długoterminowe
-kredyty bankowe i pożyczki
-z tyt. wyemitowanych obligacji
-z tyt. leasingu
-wobec innych j. s. t. oraz związków międzygminnych
● zobowiązania krótkoterminowe
-kredyty bieżące i pożyczki
-zobowiązania wobec Skarbu Państwa z tyt. nierozliczonych dotacji
NADZÓR NAD DZIAŁALNOŚCIA FINANSOWĄ JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO
► Regionalna Izba Obrachunkowa
● zbadanie zgodności z prawem uchwały urzędów w prawach budżetowych ● opiniowanie projektu budżetu
● opiniowanie sprawozdania z wykonania budżetu za 1 półrocze i za cały rok
● opiniowanie projektów uchwały o ……….. dla rządu j. s .t. ● wydawanie opinii o zamiarze emisji obligacji
● wydawanie opinii na wniosek banków o możliwość spłaty przez j. s. t. kredytu jeżeli bank nie prowadzi obsługi j. s. t.
● kontrola gospodarstw finansowych i zamówień publicznych j. s. t. z punktu widzenia jawności dokumentacji fin. ze stanem faktycznym.
► Izba kontroli
● kontroluje organ samorządu terytorialnego i komunalne jednostki organizacyjne zarówno w zakresie realizacji zadań zleconych jak i własnych
● bada kontrolowaną działalność pod względem: -legalności -gospodarności -rzetelności
● nie może badać podejmowanych działań względem celowości
Jak również: -Urząd Kontroli Skarbowej -Urząd Skarbowy -wojewoda -Zakład Ubezpieczeń Społecznych
-Państwowy Instytut Pracy (PIP)
DYSCYPLINA FINANSÓW PUBLICZNYCH:
● za prawidłową gospodarkę gminy odpowiada wójt, burmistrz, prezydent (art. 60 ust. o samorządzie gminnym)
● za prawidłowe wykonanie budżetu powiatu odpowiada zarząd powiatu (art. 60 ust. o samorządzie powiatowym)
● za prawidłowe wykonanie budżetu województwa odpowiada zarząd województwa (art. 70 ust. o samorządzie województwa)
● gromadzenie dochodów i dokonywanie wydatków obarczane jest zasadami gospodarki finansowej znanymi również dyscyplinie finansów publicznych
● katalog naruszeń dyscypliny finansów publicznych zawierają art. 5-18 ust. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
KARY ZA NARUSZENIE DYSCYPLINY:
● upomnienie ● nagana ● kary pieniężne ● zakaz pełnienia funkcji od 1-5 lat
JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO A BANKI
Obsługę j .s. t. wykonuje bank wybrany w trybie określonym w przepisach o zamówieniach publicznych (art. 19 ust. o fin. publicznych)
System bankowej obsługi budżetu jednostek samorządu terytorialnego obejmuje:
● rachunek bieżący budżetu
● rachunki bieżące jednostek budżetowych
● rachunki bieżące jednostek pozabudżetowych
● rachunki pomocnicze jednostek budżetowych np. sum depozytowych środków pochodzenia zagranicznego
Wszystkie dochody i wydatki budżetowe są realizowane za pośrednictwem dwóch pierwszych rodzajów rachunków bankowych. Przekazywanie środków na którykolwiek z pozostałych rachunków nie jest traktowane jako przesuwanie środków, lecz jako wydatek budżetowy. Bank nie realizuje wydatków ponad wielkość zgromadzonych środków na rachunku bankowym-jest to sprawowanie kontroli przez bank.
Organ stanowiący samorządu terytorialnego może upoważnić organ wykonawczy danej j. s. t. do lokowania czasowo wolnych środków budżetowych na rachunkach w innych bankach (art. 195 ust. 2 ust. o fin. publicznych).
1