Zjednoczenie Włoch w XIX wieku, podr., s. 128 - 130, mapy w podr. s. 18, s.129 oprac. RM

1. Postanowienia kongresu wiedeńskiego w sprawie Włoch (mapa w podr., s. 18):

restauracja Burbonów w Neapolu i utworzenie Królestwa Obojga Sycylii, utrzymanie Państwa Kościelnego

(ze świecką władzą papieża), odzyskanie Lombardii, Wenecji, Istrii i Dalmacji przez cesarza Austrii,

przyznanie Wielkiego Księstwa Toskanii bratu cesarza austriackiego - Ferdynandowi, przyznanie dożywotnio

księstwa Parmy Marii Ludwice (żonie Napoleona, a zarazem córce cesarza Austrii - Franciszka I), znaczenie:

postanowienia kongresu wiedeńskiego w sprawie Włoch przyznawały Austrii i Habsburgom rolę hegemona w

życiu politycznym Płw. Apenińskiego, a zarazem żandarma, mającego tłumić wystąpienia rewolucyjne we

Włoszech oraz dążenia do zjednoczenia kraju w jednym państwie

2. Opozycja liberalno - demokratyczna i republikańska we Włoszech w walce ze Świętym

Przymierzem, „systemem Metternichowskim”, absolutyzmem (1815 - 1830).

Risorgimento - ruch odrodzenia narodowego we Włoszech stawiający sobie za cel polityczne zjednoczenie Italii w jednym państwie, dwa nurty risorgimenta:

• umiarkowany (liberałowie) - np. G. Rossini

• radykalny (tajne organizacje spiskowe o programie radykalno - demokratyczno - republikańskim)

- karbonaryzm (węglarstwo, „ruch dobrych kuzynów”, F. Buonarotti)

- „Młode Włochy” od 1831 r., J. Mazzini

3. Wiosna Ludów we Włoszech

- zwolennicy zjednoczenia Włoch w okresie Wiosny Ludów: przeciwnicy absolutyzmu, zwolennicy

rewolucji ustrojowej, liberałowie, demokraci, republikanie, a także król Piemontu Karol Albert

- przeciwnicy zjednoczenia Włoch w okresie Wiosny Ludów: konserwatyści, zwolennicy utrzymania

„systemu Metternichowskiego”, Austria, monarchowie absolutni państw włoskich (np. władcy Królestwa Obojga

Sycylii, Toskanii, Parmy, Modeny, cesarz Austrii jako władca Lombardii i Wenecji, papież jako władca Państwa

Kościelnego)

• rewolucje ustrojowe w poszczególnych państwach włoskich oraz nieudane próby zjednoczenia Włoch w okresie Wiosny Ludów w myśl hasła: „Italia fara da se”(„Włochy same dla siebie”)

• zwalczanie przez Austrię dążeń rewolucyjnych i zjednoczeniowych (risorgimenta) we Włoszech

• dwie koncepcje zjednoczenia Włoch w okresie Wiosny Ludów (dwie odmiany risorgimenta):

• monarchistyczna: dążenia zjednoczeniowe króla Piemontu Karola Alberta oraz wojna Piemontu z

Austrią, klęski wojsk Piemontu w bitwach: Custozza - 1848, Novara - 1849)

• republikańska: dążenia zjednoczeniowe J. Mazziniego i J. Garibaldiego oraz rewolucja republikańska

w Rzymie (II - VII 1849), udział w niej A. Mickiewicza,

- Włochy po Wiośnie Ludów: rola Piemontu w procesie zjednoczenia Włoch po Wiośnie Ludów

(jedyna monarchia konstytucyjna na Płw. Apenińskim po Wiośnie Ludów, kraj wysoko rozwinięty

gospodarczo, duże znaczenie burżuazji popierającej dążenia zjednoczeniowe)

4. Rola Piemontu (Królestwa Sardynii) w procesie zjednoczenia Włoch po Wiośnie Ludów (jedyna

monarchia konstytucyjna na Płw. Apenińskim po Wiośnie Ludów, kraj wysoko rozwinięty gospodarczo,

duże znaczenie burżuazji popierającej dążenia zjednoczeniowe)

5. Rola premiera Piemontu, hr. Kamila Cavoura w procesach zjednoczeniowych po Wiośnie Ludów

• dążenie Cavoura do zjednoczenia Włoch północnych

• sojusz Piemontu z Francją (od udziału Piemontu w wojnie krymskiej po stronie Francji)

• dążenie Napoleona III do wyparcie z Włoch wpływów Austrii i zastąpienia ich hegemonią Francji

• spotkanie w Plombieres Cavoura z Napoleonem III (VII 1858): zawarcie sojuszu Piemontu z Francją przeciw Austrii (podr. tekst źródłowy, s. 133)

6. Wojna Piemontu i Francji z Austrią w 1859 r.

▪ klęski wojsk austriackich krwawych bitwach: Magenta, Solferino (pod wrażeniem ogromnych strat

ludzkich w obu bitwach, szwajcarski lekarz Henri Dunant utworzył w 1864 r. Międzynarodowy Czerwony Krzyż)

▪ pokój wstępny w Villafranca (potwierdzony pokojem w Zurichu):

Austria na rzecz Francji utraciła Lombardię, a następnie Francja przekazała Lombardię Piemontowi,

Piemont w zamian za to zrzekł się na rzecz Francji Nicei i Sabaudii, Austria wyraziła zgodę na utworzenie

federacji państw środkowych Włoch.

7. Detronizacja władców Toskanii, Parmy i Modeny (w wyniku dążeń Cavoura) a następnie plebiscyty

w tych krajach, których ludność opowiedziała się za przyłączeniem do Piemontu (1860)

8. „Wyprawa tysiąca czerwonych koszul” (J. Garibaldiego i jego zwolenników) do Królestwa Obojga

Sycylii w 1860 r. - zdobycie przez garibaldczyków Neapolu i Sycylii, detronizacja dynastii Burbonów, a

następnie plebiscyt ludności opowiadającej się za przyłączeniem do Piemontu całego obszaru Królestwa

Obojga Sycylii (1860), mapa, s. 129

9. Próby przeciwdziałania przez Napoleona III zajęciu Państwa Kościelnego przez Piemont (wysłanie

przez Napoleona III wojsk francuskich do Rzymu i Państwa Kościelnego)

9. Powstanie zjednoczonego Królestwa Włoskiego w III 1861 (zwołanie do Turynu parlamentu, który

ogłosił zjednoczenie Włoch, następnie odbyła się koronacja na króla Włoch Wiktora Emanuela II,

dotychczasowego króla Piemontu)

10. Przyłączenie Wenecji do Zjednoczonych Włoch w 1866 r.- w wyniku wojny Austrii z Prusami

▪ sojusz Włoch z Prusami

▪ klęska Austrii w wojnie z Prusami oraz utrata Wenecji przez Austrię na rzecz Włoch

11. Przyłączenie Rzymu i Lacjum (obszaru Państwa Kościelnego) do Zjednoczonych Włoch w 1870 r.

▪ opuszczenie przez wojska francuskie Państwa Kościelnego w wyniku rozpoczęcia wojny

francusko - pruskiej

▪ przyłączenie obszaru Państwa Kościelnego (Rzymu wraz z Lacjum) do państwa włoskiego

(zjednoczonych Włoch), w 1871 r. Rzym został stolicą zjednoczonych Włoch

▪ ogłoszenie się „więźniem Watykanu” przez papieża Piusa IX (po utracie Państwa Kościelnego)

12. Zjednoczone Włochy ▪ dysproporcje w poziomie rozwoju gospodarczego między północną a południową częścią państwa.

▪ włączenie się Włoch do ekspansji kolonialnej na przełomie XIX i XX w. (zajęcie Erytrei, części

Somalii, Trypolitanii, nieudane próby zajęcia Abisynii, mapa w podr., s. 152)

1

---