Miejsca w których odbywa się praktyczna nauka zawodu.
Potocznie przez zakład pracy rozumie się każda wyodrębnioną jednostkę organizacyjna, która zatrudnia pracowników i funkcjonuje na zasadach określających jej powstanie i działanie. Pedagoga pracy interesuje przede wszystkim zakład pracy jako określony układ społeczny i określone środowisko wychowawcze.
Najogólniejszym i podstawowym działaniem każdego zakładu pracy jest produkowanie dóbr oraz pełnienie usług, które zaspokoją stale rosnące potrzeby społeczeństwa.
Zadaniem zakładu pracy jest zaspokajanie potrzeb pracowników członków ich rodzin, które powinien zaspokajać w trzech płaszczyznach:
ogólnospołecznej- ponieważ stanowi ona cząstkę całej gospodarki narodowej i zajmuje określone miejsce w systemie społecznym państwa,
grupowej - ucieleśniającej relację: zakład pracy-zespół pracowniczy,
jednostkowej - związanej z relacją: zakład pracy-pracownik
Do innych zadań zakładu pracy należy:
w zakładach przemysłowych rolniczych - wytwarzanie dóbr materialnych (środki produkcji i środki spożycia)
w zakładach usługowych - pełnienie różnego rodzaju usług, np. w dziedzinie handlu, oświaty, kultury, zdrowia, komunikacji
w działalności naukowo-badawczej i twórczej - tworzenie dóbr, tzw. duchowych, sprzyjających rozwojowi człowieka i tworzeniu przez niego dóbr materialnych
Funkcje zakładu pracy to funkcja produkcyjna i usługowa.
Produkcyjna funkcja zakładu pracy wiąże się z dwoma systemami:
system technologiczny - maksimum efektów przy minimum zabiegów
system ekonomiczny -maksimum wartości przy minimum kosztów.
Społeczną strukturę zakładu pracy można rozpatrywać w dwóch płaszczyznach:
jako formalna organizację to znaczy układ stosunków określonych przepisami , systemem oficjalnych stanowisk, oraz zależnością stosunków służbowych . Podstawowe elementy formalnej organizacji to specjalizacja, hierarchia wiedzy, procedura w zakresie łączności i przepływu wiedzy oraz koordynacja.
jako organizację nieformalną - jest ot układ stosunków które są przeciwieństwem do układu formalnego
Wyróżnia się również takie funkcje zakładu pracy jak:
produkcyjno - ekonomiczne (podstawowe) cele ekonomiczne
pozaprodukcyjne (dopełniające) cele społeczne.
Struktura społeczna zakładu pracy to w głównej mierze organizacje formalne i nieformalne.
Formalna organizacja to układ stosunków oficjalnych określonych przepisami, regulaminami statutami.
Elementy formalnej organizacji zakładu pracy:
specjalizacja ( będąca następstwem społ. Podziału pracy i porządkująca podział funkcji i czynności)
hierarchia władzy - określająca układ stanowisk i zależności służbowych
procedura w zakresie łączności i przepływu informacji, warunkująca sprawne działania zarówno kierownictwa jak ogółu pracowników
koordynacja - gwarantująca prawidłowe współdziałanie poszczególnych ogniw organizacyjno-produkcyjnych i usługowych zakładu pracy
Organizacja formalna powoduje, że z luźnej zbiorowości ludzkiej powstaje zwarty kolektyw pracowników, jakim jest załoga fabryczna, która poczuwa się do pewnej wspólnoty. Od stopnia integracji tej zbiorowości zależą wyniki technologiczno -produkcyjne i usługowe.
Organizacja nieformalna - układ stosunków nieoficjalnych, składających się z sieci stosunków osobistych i grupowych, które w przeciwieństwie do układu formalnego nie są regulowane oficjalnymi przepisami, lecz jedynie przez zespół norm i reguł tzw. niepisanych lub zwyczajowych
Kryteria podziału załogi na grupy formalne i nieformalne to: wiek, okres pracy, wykształcenie, miejsce zamieszkania, przynależność do organizacji związkowych, rodzaj wykonywanych zadań zawodowych itp.
W średnim i dużym zakładzie pracy wyróżniamy:
pracowników okresowo związanych z zakładem pracy
pracowników nowo przyjętych
pracowników ze średnim i dłuższym stażem pracy
pracowników okresie przedemerytalnym
emerytów i inne osoby zwolnione z pracy
Istotą kształcenia w szkołach zawodowych jest przygotowanie uczniów i słuchaczy do sprawnego wykonywania przyszłego zawodu. Dlatego wielkie znaczenie przywiązuje się do praktycznej nauki zawodu. Praktyczna nauka zawodu przebiega zgodnie z programem nauczania w danym zawodzie i może być realizowana w formie praktyk zawodowych lub zajęć praktycznych.
Praktyczne nauczanie zawodu odbywa się bezpośrednio na dydaktyczno-produkcyjnych lub usługowych stanowiskach pracy uczniów.
Zakres i charakter zajęć praktycznych zależy w głównej mierze od kierunku kształcenia zawodowego (branży zawodowej, specyfiki zawodu i specjalności), organizacji pracy dydaktyczno-produkcyjno- -usługowej, bazy dydaktycznej, wyposażenia w narzędzia pracy, narzędzia i urządzenia kontrolno-pomiarowe itp.
Uczniowie szkół zawodowych zajęcia praktyczne mogą odbywać w:
Centrach Kształcenia Praktycznego,
warsztatach szkolnych,
wydzielonych działach szkoleniowych zakładów pracy,
bezpośrednio na stanowiskach produkcyjnych zakładów pracy,
w warsztatach rzemieślniczych i usługowych.
Zajęcia praktyczne w zakładach rzemieślniczych i usługowych oraz w zakładach uspołecznionych organizowane są w różnych warunkach. O miejscu i organizacji zajęć w dużym stopniu decyduje rodzaj i zakres wykonywanej pracy zgodnej z programem nauczania. Następnym zagadnieniem, które należy przybliżyć naszym słuchaczom jest istota i miejsce egzaminów zewnętrznych w tym egzamin praktyczny potwierdzający kwalifikacje zawodowe. To zagadnienie zostało przedstawione w formie prezentacji multimedialnej w programie Microsoft PowerPoint opracowanej przez pracowników Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (CKE) jako Ocenianie zewnętrzne - wybrane fragmenty.