3. Hiob, syn marnotrawny, miłosierny Samarytanin, siewca - uniwersalna wymowa opowieści i przypowieści biblijnych
Nazwa Biblia pochodzi od greckiego słowa „biblios” - łodyga papirusa. Nim Biblia przybrała postać Świętej Księgi, istniała w tradycji ustnej. Z chwilą wynalezienia pisma zaczęto ją spisywać. Powstanie najstarszej części, a mianowicie Starego Testamentu, trwało wieki i przypada na XIII w. przed Chr., natomiast spisywanie zostało zakończone w latach 51-96 po narodzeniu Chrystusa.
Biblia nie jest księgą jednolitą. Na jej treść składa się zbiór pism judaistycznych zawartych w Starym Testamencie i chrześcijańskich w Nowym Testamencie (słowo testament znaczy Przymierze, jakie Bóg zawarł z wybranym narodem Izraela). Stary Testament obejmuje: Pięcioksiąg, Księgi historyczne, Księgi mądrościowe, Księgi prorockie. Na treść Nowego Testamentu składają się: Cztery Ewangelie (św. Mateusza, św. Marka, św. Łukasza, św. Jana), Dzieje Apostolskie, Listy (św. Pawła, św. Jakuba, św. Piotra, św. Jana Apostoła, św. Judy Apostoła), Objawienie św. Jana, zwane Apokalipsą.
Tekst Biblii nie jest również jednolity pod względem formy. Można w nim wyróżnić wiele gatunków, a wśród nich ważne miejsce zajmują przypowieści.
Przypowieść, inaczej parabola, jest to gatunek narracyjny o charakterze moralistycznym. Przedstawione postacie i wydarzenia nie są ważne ze względu na swe cechy jednostkowe, służą do wypowiedzenia uniwersalnych prawd moralnych, religijnych i filozoficznych (o prawdach ludzkiej egzystencji, o postawach wobec życia, o kolejach losu ludzkiego). Przypowieść zestawia dwie rzeczywistości - pierwsza to realistyczne obrazy życia codziennego, druga natomiast jest dana w sferze pojęciowej, np. dobro - zło w tematyce moralnej. Dlatego też w interpretacji Biblii odkrywamy znaczenia alegoryczne lub symboliczne.
Przypowieść O miłosiernym Samarytaninie przedstawia człowieka, który w drodze z Jerozolimy do Jerycha został napadnięty przez zbójców, pobity i porzucony. Obok leżącego przechodzili kolejno kapłan i Lewita, ale obaj minęli go obojętnie. Przechodził też Samarytanin, który zajął się rannym, opatrzył rany, zawiózł go do gospody i, zapłaciwszy właścicielowi, polecił troskliwie pielęgnować chorego. Samarytanin jest wzorem cenionej przez wszystkie wieki postawy człowieka miłosiernego i litościwego, człowieka, który wie, że miłość bliźniego wyraża się w trosce o dobro drugiego człowieka i w poświęceniu dla niego.
Natomiast opowieść O synu marnotrawnym wiąże wzorce postaw z systemem wartości ideowych i moralnych. Mówi ona o ojcu, który podzielił majątek pomiędzy dwu synów. Młodszy zabrał swoją część i poszedł w świat. Szybko wszystko przetrwonił, a gdy zaczął go nękać głód, postanowił wrócić do ojca i błagać o przebaczenie. Ojciec przyjął syna z otwartymi ramionami i uczcił jego powrót wystawną ucztą. Wzbudziło to zazdrość starszego syna, który przez wszystkie lata służył ojcu wiernie i uczciwie pracował w jego gospodarstwie. Jednak, gdy starszy syn obrażony serdecznym przyjęciem brata nie chciał wejść do domu, by uczestniczyć w uczcie, wówczas ojciec wielkodusznie wyszedł do niego i z ogromną serdecznością i wyrozumiałością powiedział: Moje dziecko, ty zawsze jesteś przy mnie i wszystko moje do ciebie należy. A trzeba się cieszyć i weselić z tego, że ten brat twój był umarły, a znów ożył, zaginął, a odnalazł się.
Trzej bohaterowie przypowieści reprezentują różne postawy, które są nacechowane wartościami uniwersalnymi. Ojciec jest wyrazicielem bezgranicznej miłości, zawsze skłonnej do przebaczenia. Wyraża troskę o duchowy rozwój swych dzieci, jest wzorem miłosierdzia i wyrozumienia, a także subtelnej opiekuńczości. Nie tylko wybacza synowi marnotrawnemu, ale cieszy się z jego nawrócenia i żąda radowania się powszechnego. Jest dobrotliwy również wobec starszego syna. Z cierpliwością i wyrozumiałością uświadamia mu niewłaściwą reakcję, poucza go, że wraz z innymi powinien przeżywać radość z powrotu brata na dobrą drogę, przekonuje go również, że swoją wiernością na co dzień dostępuje łaski, korzysta stale ze wszystkich dobrodziejstw ojca. Również postawa syna marnotrawnego niesie wiele treści metaforycznych. Ukazuje, że człowiek ma prawo do błędu, ale nie wolno mu w nim trwać. Mówi o tym, jak ważne jest zerwanie ze złem i żal za swe niegodne czyny. Skrucha bowiem i poprawa są warunkiem uzyskania przebaczenia.
W przypowieści O siewcy ziarno rzucane staje się symbolem nowego życia w sensie duchowym i biologicznym. Ziarna padały na drogę, skąd wydziobany je ptaki, na skałę, gdzie wyschło na słońcu, pomiędzy ciernie, gdzie zostało zagłuszone przez chwasty. Jedno ziarno padło na żyzną glebę i wydało plon „trzydziestokrotny, sześćdziesięciokrotny, stokrotny”. W interpretacji tej przypowieści są ukazane różne relacje człowiek - Bóg: od obojętności na słowo Boże, poprzez odwrócenie się od Boga i zagubienie Jego słowa w natłoku spraw światowych - życia codziennego, po twórczą moc słowa Bożego, które owocuje w duszy, zaszczepia w niej dobro i staje się początkiem wzrostu życia duchowego, autentycznego kontaktu człowieka z Bogiem.
Inne wartości symbolizuje Hiob - bohater Księgi Hioba, która należy do Ksiąg mądrościowych (dydaktycznych). Hiob jest postacią historyczną i w tradycji biblijnej był określony jako „człowiek sprawiedliwy”. W kulturze europejskiej Hiob jest znakiem cierpienia i godności człowieka. Osobisty dramat Hioba polega na tym, że sam walczy o swoją godność, nawet wbrew opinii publicznej. Wszyscy jego przyjaciele skłaniają go do uznania swojej winy i przyjęcia cierpień jako kary za grzech. Jednak Hiob odpiera racje przyjaciół i mówi: „rąk nie zmazałem występkiem / i modlitwa moja jest czysta”. Szuka on wyjaśnienia tajemnicy zsyłanego przez Boga, a niezawinionego cierpienia. Jednak nie znajduje odpowiedzi i chociaż nie rozumie sensu doświadczenia go przez Boga, z pokorą i pełną uległością uznaje wolę Bożą (przywdziewa wór, głowę posypuje popiołem, zalewa się łzami, modli się, błaga Boga o litość i uwielbia Go). Taką postawą Hiob ciągle uznaje Boga za Przyjaciela i Zbawcę, jest w pełni przekonany, że Bóg jest jedynym jego oparciem, z całą ufnością Jemu zawierza swój los i Jego prosi o rozstrzygnięcie sporu i uznanie niewinności jego - Hioba. Opowieść o dramatycznych zmaganiach Hioba jest najbardziej uniwersalną księgą Biblii. W wizerunku Boga jest wpisana odwieczna prawda, że plany Boże pozostaną na zawsze pewną niewiadomą, tajemnicą niepojętą dla umysłu ludzkiego. Eksponuje również prawo jednostki do obrony swej godności i uznania wartości, które reprezentuje w swej postawie.
Biblia w opowieściach i przypowieściach przekazała kulturze europejskiej bogaty system wartości ideowych i moralnych, dostarczyła także wiele wzorów postępowania.