KULTURA I IDEOLOGIA EUROPEJSKIEGO RENESANSU.
WIELCY TWÓRCY I ICH DZIEŁA.
1) Nazwa i ramy czasowe.
Renesans to epoka, w której nastąpił chyba największy rozwój wszelkich nauk. To właśnie wtedy ustanowiono wiele funkcjonujących do dzisiaj praw, nastąpiło wiele bardzo ważnych odkryć.
Termin renesans to słowo pochodzące z języka francuskiego, oznaczające odrodzenie (,,renaissance”- „re” = znów, na nowo, „la naissance” = narodziny). Nazwę nadał epoce późniejszy malarz włoski Giorgio Vasari. Nazwa ta miała wyrażać przeciwstawienie nowej epoki czasom poprzedzającego ją średniowiecz uważanego za epokę „upadku sztuki”.
Mimo francuskiej nazwy, renesans narodził się w XIV-wiecznych Włoszech. Właśnie wtedy bogate mieszczaństwo przejmowało władzę w republikach włoskich. Możnowładcze rody bankierów, kupców i przemysłowców utrzymywało wielu artystów, uczonych i poetów. Narodowe dzieła antyczne stały się natchnieniem dla twórców. Włoski poeta Francesco Petrarca znalazł natchnienie w dziełach poetów starożytnego Rzymu i Grecji. Na rozwój renesansu złożyły się: studiowanie przywiezionych z wypraw krzyżowych tłumaczeń arabskich antycznych twórców (Arystotelesa, Euklidesa, Ptolemeusza) oraz masowy napływ uciekinierów ze wschodu, głównie Greków, którzy przynieśli ze sobą ogromną wiedzę i znajomość tradycji antycznej. Dlatego też jako jedną z dat końca średniowiecza a początku renesansu podaje się rok 1453, kiedy to Turcy zdobyli Konstantynopol i przemianowali go na Stambuł kończąc istnienie Cesarstwa Wschodnio-rzymskiego (Bizancjum). Z renesansem wiąże się też pojęcie humanizmu. Był to filozoficzny, literacki i artystyczny prąd umysłowy, który oznaczał zainteresowanie człowiekiem, jego życiem i śmiercią oraz otaczającym go światem. Humaniści nawiązywali do kultury starożytnej. Rozwój humanizmu i renesansu nastąpił dzięki władcom-mecenasom takim jak Eneasz Sylwiusz Piccolomini (papież Pius II, 1458-1464), władców florenckich z rodziny Medici: Wawrzyńca Wspaniałego, papieża Leona X (1573-1523).
Jak już wcześniej napisałem, rok 1453 to jedna z dat rozpoczęcia epoki renesansu. Najczęściej podawane są jeszcze dwie: rok 1492 i 1450. Pierwsza z dat to odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Wydarzenie to rozpoczyna epokę odkryć geograficznych, wiążący się z tym rozwój nauki, gospodarki itp. Odkrycia geograficzne były jednymi z najważniejszych wydarzeń w historii człowieka. Ich skutki wpłynęły na życie następnych pokoleń w ogromnym stopniu. Druga z dat to odkrycie, które zrewolucjonizowało życie człowieka. W 1450 roku Niemiec Jan Gutenberg (?1398-1468). Skonstruował prasę drukarską. Rozwój drukarstwa nastąpił bardzo szybko. Około 1500 roku 90% europejskiej produkcji książek koncentrowało się we Włoszech i w Nadrenii. W 1475 William Caxton (1422-1491) wprowadził tę technikę w Anglii. Druk umożliwił pisarzom pozyskanie dużo szerszej publiczności niż kiedykolwiek dotąd. Druk odegrał również ogromna rolę w późniejszej reformacji.
2) Sztuka.
Renesansową konwencje artystyczną cechowały: prostota, umiar, spokój, harmonia i proporcje. Podobne cechy posiadała ówczesna architektura. Spadziste dachy wieńczono ozdobnymi attykami, budowano arkadowe dziedzińce, widokowe loggie, kasetonowe stropy a ściany upiększano fryzami, gobelinami i freskami. Budowano w ten sposób przede wszystkim zamki, pałace, dwory, ratusze i kamienice. Do Polski styl ten dotarł za panowania Zygmunta Starego a umocniony został poprzez jego małżeństwo z księżniczką włoską Boną Sforzą.
Artyści renesansowi czerpali wzory i nawiązywali w swoich dziełach do antyku. W ich twórczości widać zainteresowanie człowiekiem i otaczającym go światem, realizm w przedstawianiu świata. Ich obrazy posiadają cechy trójwymiarowości, posiadają perspektywę. Wykorzystywali różnorodną skalę barw, cieni i odcieni, zastosowanych w celu oddania nastroju obrazu.