Ziemie polskie pod zaborami - teksty źródłowe

A

Tam od Gniezna i od Warty, Biją głosy w świat otwarty,
Biją głosy, ziemia jęczy; — Prusak dzieci polskie męczy!
Za ten pacierz w własnej mowie, Co ją zdali nam ojcowie,
Co go nas uczyły matki, — Prusak męczy polskie dziatki!
Wstał na gnieździe Orzeł biały, Pióra mu się w blask rozwiały...
Gdzieś do Boga z skargą leci...— Prusak męczy polskie dzieci!
Zbudziły się prochy Piasta, Wstał król, berło mu urasta,
Skroń w koronie jasnej świeci, Bronić idzie polskie dzieci...

1. Jakiego wydarzenia dotyczy powyższy fragment tekstu ? ........................................................................

2. Podaj rok opisywanych wydarzeń : ..............................................

3. W jakim zaborze miały miejsce te wydarzenia ? ............................................................

4. Jaką nazwą należy określić politykę pruską : ...................................................................

B

Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród, Nie damy pogrześć mowy!
Polski my naród, polski lud, Królewski szczep Piastowy,
Nie damy, by nas zniemczył wróg... - Tak nam dopomóż Bóg! }bis
Do krwi ostatniej kropli z żył Bronić będziemy Ducha,
Aż się rozpadnie w proch i pył Krzyżacka zawierucha.
Twierdzą nam będzie każdy próg... - Tak nam dopomóż Bóg! }bis
Nie będzie Niemiec pluł nam w twarz Ni dzieci nam germanił.
Orężny wstanie hufiec nasz, Duch będzie nam hetmanił,
Pójdziem, gdy zabrzmi złoty róg... - Tak nam dopomóż Bóg! }bis
Nie damy miana Polski zgnieść Nie pójdziem żywo w trumnę.
Na Polski imię, na Jej cześć Podnosim czoła dumne,
Odzyska ziemię dziadów wnuk...- Tak nam dopomóż Bóg! }bis

1. Podaj tytuł utworu: ......................................................................................

2. Podaj imię i nazwisko autora utworu: .......................................................................................

3. Podaj rok powstania utworu: ...................................................................................

4. Do jakich wydarzeń odwołuje się 7 akapit ? ................................................................................................................

5. Jakiego określenia używa się na walką kulturalną, gospodarczą Polaków z germanizacją z zaborze pruskim: ...................................................................................................

6. Do jakiej postaci odwołuje się akapit 6 ? ...................................................................................................................

7. Podaj nazwę terminu określającego walką z polskością, Kościołem katolickim, prowadzoną przez „żelaznego kanclerza” Otto von Bismarcka : ...........................................................................................

8. Wymień dwie instytucje pruskie walczące o ziemie polskie w Wielkopolsce ? ..........................................................................................................................

C

Alojzy Feliński

Boże! coś Polskę przez tak liczne wieki
Otaczał blaskiem potęgi i chwały,
I tarczą Twojej wszechmocnej opieki
Od nieszczęść, które przygnębić ją miały.
Przed Twe ołtarze zanosim błaganie:
Ojczyznę, wolną pobłogosław Panie*)
Boże! coś Polskę przez tak liczne wieki
Okrytą blaskiem potęgi i chwały,
Nagle spod swojej usunął opieki
I wzniósł te ludy, co jej służyć miały.
Przed Twe ołtarze zanosim błaganie:
Ojczyznę, wolną pobłogosław Panie. *)
Tyś, co ją potem, tknięty jej upadkiem,
Wspierał walczącą za najświętszą sprawę
I chcąc świat cały mieć jej męstwa świadkiem,
wśród samych nieszczęść pomnożył jej sławę.
Przed Twe ołtarze zanosim błaganie:
Ojczyznę, wolną pobłogosław Panie. *)
Niedawnoś zabrał wolność z polskiej ziemi
A łez, krwi naszej popłyneły rzeki;
Jakże to okropnie to być musi z temi,
Którym Ty wolność odbierzesz na wieki.
Przed Twe ołtarze zanosim błaganie:
Ojczyznę, wolną pobłogosław Panie. *)
Jedno twe słowo, wielki gromów Panie!
W chwili nas z prochów wskrzesić będzie zdolne,
Gdy znów zasłużym na Twe ukaranie,
Obróć nas w prochy, ale w prochy wolne!
Przed Twe ołtarze zanosim błaganie:
Ojczyznę, wolną pobłogosław Panie. *)

) W okresach zniewolenia (ostatnio w połowie XX wieku) wers ten był śpiewany "Ojczyznę wolną racz nam zwrócić Panie" lub "Ojczyznę, Wolność - racz nam zwrócić Panie"

1. Podaj tytuł utworu: ......................................................................................

2. Do jakich walk odwołuje się akapit 14 ? .......................................................... i .......................................................

D

Pieśń wygnańców

Stańmy bracia wraz, Ilu jest tu nas.
Zróbmy przyjacielskie koło I zanućmy pieśń wesołą,
Póki mamy czas -Póki mamy czas.
То dobrze, że wraz Los popędza nas,
Pójdziem chętnie do Wijatki, Do Kaukazu, do Kamczatki,
Byle tylko wraz - Byle tylko wraz.
Dobrze też i tо, Że koledzy są,
Lepiej razem być w niewoli, Niż samemu w szczęsnej doli,
Śpiewaj bracie hoc! - Śpiewaj bracie hoc!
Czegoż bracie my, Rzewnie lejem łzy.
Jakież nas zwalczyły cuda? Duma, zdrada i obłuda.
I los ciągle zły — I los сiągle zły.
Nie рłасz bracie, nie, Przeminie to złe.
Jeszcze siędziem na swe szkapy, I wypędzim te kacapy,
I odbierzem swe —I odbierzem swe.
Czego płaczesz hej, Śmiej się bracie, śmiej,
Jeszcze chwycim za pałasze. Za te dzielne kosy nasze
I wysieczem złe, Co nas niszczyć chce.
Wspomnij bracie mój, Pod Grochowen bój,
Czy pamiętasz strach Moskali, Jak przed nami uciekali,
Jak ich ginął rój - Jak ich ginął rój.
Choć los wypadł zły, Otrzyj bracie łzy,
Tylko wspomnij na Dubienkę, Wielkie Dęby, Ostrołękę,
I ten armat huk — I ten armat huk.
Tam to Polak bił, Garstką własnych sił.
Za со się bił? Za Ojczyznę I za przodków swych spuściznę,
Bo duch męstwa żył - Bo duch męstwa żył.
Jeszcze polski lud Zniszczy wrogów ród;
Jeszcze skruszy moc tyranów, Podłych zdrajców, dumnych panów.
Pomści własnych krzywd - Pomści własnych krzywd

1. Jakiego określenia używa się na skazanie byłych powstańców na ciężkie prace na Dalekim Wschodzie Rosji carskiej ? .....................................................................................................................

2. Jakie wydarzenie opisują wiersze 19-27 ? .......................................................................................

3. W jakich latach miało miejsce wydarzenie opisane w wierszach 19-27 ? .................- ...................

4. Jak nazywa się masowy wyjazd z kraju po upadku powstania listopadowego około 10 tys. patriotów, głównie do Francji, Anglii, Belgii

5. Jakiego zaboru dotyczą opisywane wydarzenia ? ......................................................

E

Kiedy ostatni bojownicy sprawy polskiej z pogardą rzucali w oczy caratowi okrzyk: „Jeszcze Polska nie zginęła
, oni, bezwiedni przedstawiciele stanu szlacheckiego, nie zrozumieli, że dopiero na gruzach ich Polski, Polski szlacheckiej, powstanie nowa, o przyszłości pewnej, o sile niezwyciężonej- Polska socjalistyczna. Żądamy zupełnego zniesienia rządów klasowych, samodzielnej Rzeczypospolitej demokratycznej. Całkowitego równouprawnienia narodowości wchodzących w skład Rzeczypospolitej, równości wszystkich obywateli kraju bez różnicy płci, rasy, narodu, wyznania. Bezpłatnego i przymusowego, powszechnego nauczania, wolności słowa, druku, zebrań, stowarzyszeń. Pod względem ekonomicznym żądamy prawodawstwa pracy, 8-godzinnego dnia pracy, minimum płacy robotniczej, równej pracy dla kobiet i mężczyzn, zakazu pracy dzieci do lat 14, zabezpieczenie państwowe w razie wypadków, choroby, stopniowego uspołecznienia ziemi.

1. Jest to fragment programu partii politycznej ? ...........................................................................

2. Wymień cztery argumenty przemawiające za tym, że jest to właśnie ta partia:

a. .........................................................................................................................................................................................

b..........................................................................................................................................................................................

c..........................................................................................................................................................................................

d............................................................................................................................................................................................

3. W którym roku powstała to partia ? .................................................

4. Wymień dwóch czołowych polityków tej partii ( imię i nazwisko):

a....................................................................................... b....................................................................................

5. Jak nazywały się dwa odłamy tej partii po rozłamie w roku 1906 :

a......................................................................... b...................................................................

F

Stoimy na gruncie szerokiego liberalizmu i radykalnego programu społecznego w stosunku do wielu zagadnień,. Ostrze walki zwracamy w pierwszym rzędzie przeciw szlachcie i wielkiej własności, które mają w swoim ręku sejm galicyjski we Lwowie i Koło Polskie w Wiedniu, idąc ręka w rękę z rządem, opanowały zupełnie niepodzielnie życie całego kraju. Walka rozszerzyła się także na wszechwładną biurokrację, pilnującą interesów wielkiej własności ze szkodą i krzywdą dla chłopów. Dążymy do narodowego, politycznego, ekonomicznego i cywilizacyjnego podniesienia ludu, który jest rdzeniem narodu. Sprawiedliwość wymaga reformy wyborczej, równającej obywateli w obliczu prawa. Szczególną pieczołowitością otaczamy gospodarkę ludową, opierającą się na małej własności rolnej i na warsztacie rękodzielniczym.

1. Do jakiej partii okresu zaborów należy powyższy fragment programu ? .......................................................................

2. Wymień dwa argumenty przemawiające za powyższą partią:

a.............................................................................................................................................................................................

b.............................................................................................................................................................................................

3. W którym roku powstała powyższa partia ? .....................................................

4. Wymień z imienia i nazwiska dwóch czołowych polityków tejże partii ?

a. ....................................................................................... b......................................................................................

5. W jakim zaborze powstała i działała najprężniej ta partia ? .................................................................................

6. Wymień dwa odłamy partii, w której w roku 1913 doszło do rozłamu:

a......................................................................................... b.................................................................................

7. Jakim terminem określało się konserwatywnych polityków z Galicji, prowadzących politykę lojalizmu wobec zaborcy ? .......................................................................................

8. Podaj nazwę parlamentu w Galicji .....................................................................................

9. Podaj imię i nazwisko wieloletniego namiestnika Galicji : .....................................................................................

10. Podaj imię i nazwisko polnego polityka, który w latach 1895-1897 był premierem w rządzie austriackim: ..............................................................................................

G

Zachowanie, niezależność, rozwój i potęga najwyższej indywidualności społecznej, jaką jest naród, ma za podstawę egoizm narodowy, przed którym wszelki inny egoizm, ustępować musi. Wszelkie stowarzyszenia, organizacje, stronnictwa i klasy czuć się powinny częściami narodu, pracować z myślą o jego dobru. Patriotyzm polega na ścisłym związku jednostki ze swym społeczeństwem, na traktowaniu wszystkich jego spraw i interesów jako swoje. Równolegle musi przejawiać się w pracy twórczej, podnoszącej wartość narodu na wszystkich polach. Państwo zatem może tworzyć naród zdrowy, silny, liczny , złożony z rdzennie polskiej ludności.

1. Jakiej partii jest to program: ..............................................................................

2. Wymień z imienia i nazwiska dwóch przywódców tej partii:

a........................................................................................ b................................................................................

3. Wymień z nazwy kolejne partie narodowe na ziemiach polskich II połowy XIX wieku:

a..................................................... b............................................................. c..............................................

3. Podaj określenie na ruch narodowy: ...........................................................

4. Wymień dwa ważne hasła programu polskich partii narodowych:

a...........................................................................................................................................................................

b...........................................................................................................................................................................

5. Co było największym zagrożeniem dla odrodzenia państwa narodowego ( który zaborca, jaka polityka ?) : ..........................................................................................................

F

Zjazd uznaje za najbliższe zadanie polityczne klasy robotniczej w Królestwie Polskim i na Litwie obalenie caratu i zdobycie swobód politycznych. Zjazd uważa przy tym, że wystawienie w programie żądania niepodległości państwa polskiego nie tylko nie przyniesie realnych korzyści w walce o wyzwolenie proletariatu, lecz walkę tę utrudnia. Dla osiągnięcia swobodnego i szerokiego rozwoju ruchu robotniczego partia żąda zupełnej wolności stowarzyszeń, strajków, zgromadzeń, słowa, języka, druku i sumienia. Drugą część programu stanowią żądania ochrony klasy robotniczej, jak ustanowienie ogólnego dnia roboczego najwyżej 8 godzin dziennie, zakaz pracy dzieci do lat 14, zakaz pracy kobiet i młodzieży w szczególnie szkodliwych gałęziach pracy.

1. Podaj nazwę partii ( skrót i jego wyjaśnienie), której fragment programu przedstawiono powyżej: .................................................................................................................

2. W którym roku powstała ta partia ? .......................................................

3. Jaka nazywała się partia ( skrót i jego rozwiązanie) powstała w roku 1893 ? ..................................................................................................................................................

4. Wymień z imienia i nazwiska trzech przywódców tejże partii:

a..............................................................................................................

b...............................................................................................................

c................................................................................................................

5. Jaki jest stosunek partii do kwestii narodowej ? ..........................................................................................................................................................................................

G Dążenia cele swoje proletariat polski formułuje w sposób następujący:

• pod względem ekonomicznym, zgodnie z zasadami socjalizmu, żądamy, aby ziemia i narzędzia pracy przeszły z rąk jednostek na wspólną własność pracujących, na własność socjalistycznego państwa. Polityczne żądania nasze są następujące: zupełny samorząd grup politycznych, udział w prawodawstwie, swoboda słowa, równouprawnienie kobiet, wyznań i narodowości. Wyzwolenie klasy pracującej spod ekonomicznego, polityczno- socjalnego i moralnego ucisku powinno być dziełem samych robotników. W celach podniesienia walki ekonomicznej organizacja zaleca: podburzanie robotników przeciw wszelkim formom wyzyskiwania, wywoływanie strajków, tworzenie tajnych związków robotniczych, terroryzowanie kapitalistów, karanie szpiegów, zdrajców

1. Jest to fragment programu partii pod nazwą: .............................................................................................................

2. Głównymi przywódcami tej [partii ( wpisz imię i nazwisko) byli:

a.......................................................................................... b......................................................................................

3. Pierwsza partia lewicowa na ziemiach polskich w okresie zaborów powstała w roku: ................................................

4. Głównym punktem programu partii było:

a..............................................................................................................................................................................................

H

Celem założonego 3 listopada 1894 r. Związku jest: wzmocnienie i skupienie niemczyzny na kresach wschodnich Rzeszy, osiedlonych polską ludnością, przez podniesienie i utrwalenie poczucia niemiecko-narodowego, jak również przez wzmożenie i gospodarcze wzmocnienie niemieckiej ludności.
Ma się to stać przez:
        a) obserwowanie wszystkich kwestii i wydarzeń na polu narodowym i przez reprezentowanie publiczne narodowo niemieckich interesów poprzez właściwe środki, głównie przeciw usiłowaniom polskiej prasy;
        b) przeciągnięcie Niemców do posiadłości miejskich i wiejskich, a także niemieckich rzemieślników, przemysłowców, szynkarzy, kupców, lekarzy, adwokatów, urzędników w przedsiębiorstwach tam, gdzie ich brak;
        c) wzmocnienie niemieckiego stanu średniego w mieście i na wsi za pomocą właściwych środków, a szczególnie przez zapewnienie klienteli oraz kredytu w potrzebie;
        d) organizowanie zgromadzeń wędrownych (dni niemieckie) w celu omówienia spraw narodowych;
        e) popieranie niemieckiego nauczania itd.
Członkiem może zostać każdy Niemiec (...).

1. Podaj nazwy opisanej organizacji:

1. w skrócie : ...........................................................................................

2. pełna nazwa: ...................................................................................................................

2. w jakim zaborze działała ta organizacja ? ..............................................................................................

3. wymień dwa główne zadania organizacji:

a................................................................................................................................

b.................................................................................................................................

I

My, Wilhelm (...) za zgodą obu Izb Sejmu monarchii, zarządzamy co następuje:
§ 1. Ażeby przez osiedlenie włościan i robotników niemieckich w prowincjach poznańskiej i zachodniopruskiej wzmocnić żywioł niemiecki przeciwko dążnościom polonizacyjnym, zostaje oddany do dyspozycji rządu państwowego fundusz stu milionów marek w celu:
        1. zakupu ziemi,
        2. pokrycia, o ile zajdzie potrzeba, tych kosztów, jakie wynikną z powodu:

                a) dokonania pierwszych urządzeń,
                b) pierwszego uregulowania stosunków gminnych, kościelnych i szkolnych nowych osad (...).

Wykonanie niniejszej ustawy przekazane zostaje specjalnej komisji, która podlegać będzie ministerium stanu.

1. Podaj nazwę organizacji: ..............................................................................................

2. W którym roku powstałą ta organizacja ? .................................................

3. w jakim zaborze działała ta organizacja ? .....................................................................

4. wymień dwie funkcje powołanej do życia organizacji:

a.............................................................................................................................................

b.............................................................................................................................................

J

Po objęciu władzy w kraju w r. 1883 przez gen. gub. Hurkę, oblicze Apuchtina* od razu się zmieniło. Dzięki temu, że Apuchtin przestał przyjmować Polaków na posady nauczycielskie, liczba Rosjan nauczycieli gwałtownie zaczęła się zwiększać, a rusyfikacja i ucisk młodzieży w szkołach dochodził do monstrualnych rozmiarów (...). Surowo zabroniono czytania i posiadania polskich książek, a kontrola była tak ścisła, że przy odwiedzaniu stancji uczniowskich przeglądano książki każdego ucznia i przetrząsano sienniki, kufry z rzeczami, czy tam nie było schowanych książek polskich. W razie znalezienia książki polskiej zapisywano ucznia do dziennika kar, sadzano w święto na kilka godzin do kozy(...). Gdy zaś u ucznia znaleziono książkę o treści politycznej lub antypaństwowej treści socjalistycznej, bezwarunkowo wydalano ucznia z gimnazjum a stancję zamykano (...).  Żadne tego rodzaju represje nie pomagały. Uczniowie mieli książki polskie, czytali je, tworzyli biblioteki, kółka samokształceniowe w języku polskim. Biblioteki znajdowały się w pewnych miejscach, przeważnie w lokalach kolegów, mieszkających u rodziców wolnego zawodu, gdzie też kolejno odbywały się posiedzenia kółek (...).

1. Jakiego zaboru dotyczy powyższy tekst ? .................................................................................................................

2. Wyjaśnij termin „noc apuchtinowska”- .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. Wymień trzy przykłady rusyfikacji szkolnictwa :

a...................................................................................................................................................................................

b..................................................................................................................................................................................

c...................................................................................................................................................................................

4. Wymień dwa przykłady walki z rusyfikacją szkolnictwa:

a...................................................................................................................................................................................

b..................................................................................................................................................................................

K

Najjaśniejszy cesarzu i królu nasz miłościwy!

Skoro nadejdzie pora, przystąpimy do zadania przekazanego przez ciebie reprezentantom królestw i krajów Austrię składających,  z ufnością i otuchą, bo przekonani jesteśmy, że gdy uznane najwyższym twym dyplomem z dnia 20 października 1860 prawa i dziejowe tradycje krajów w skład państwa wchodzących dojdą do pełnego znaczenia, a orzeczenie ludów twoich, najjaśniejszy panie, wolnym przez legalnych reprezentantów ich wypowiedziane głosem, skutek otrzyma, niepodobnym się już stanie system centralizacji, która paraliżując siły żywotne ludów, podkopywała i wytliła to, co stanowi całego państwa potęgę. (...) Świadomość własnego dobra i sumienia innych narodów, chrześcijańsko - cywilizacyjną myślą przejętych, nie dozwoli, aby Austria   w pełnieniu tego posłannictwa stała odosobniona. Takie posłannictwo było udziałem naszym przez długie wieki. Bez obawy więc odstępstwa od myśli naszej narodowej, z wiarą w posłannictwo Austrii i z ufnością w stanowczość zmian, które twoje monarsze słowo jako niezmienny zamiar wyrzekło, z głębi serc naszych oświadczamy, że przy tobie, najjaśniejszy panie, stoimy i stać chcemy.

1. W jakim zaborze powstał powyższy tekst ? .............................................................................................

2. Kto jest adresatem dokumentu ? ............................................................................................

3. W którym roku powstał dokument ? .....................................................................................

4. Jakie ugrupowanie konserwatywne z Galicji napisało tą odezwę ? ......................................................................................

5. Jaki był stosunek tego ugrupowania do zaborcy austriackiego ? ..........................................................................................

6. Jak nazywał się polski parlament w Galicji ? ..............................................................................

7. Podaj trzy przykłady „autonomii Galicji”:

a..........................................................................................................................................................................................

b..........................................................................................................................................................................................

c..........................................................................................................................................................................................

L

Do ferii wielkanocnych 1901r. naukę religii pobieraliśmy w języku polskim .Dnia 24 IV nauczyciele zaczęli nas obdarowywać niemieckimi katechizmami. Nie chciałam tego przyjąć. Tak samo postąpił Stanisław Jerzyński. (...)

Dnia 6 V zaczynają protestować rodzice przeciw zatrzymaniu ich dzieci codziennie na dwugodzinnym areszcie za nie odpowiadanie na lekcjach religii w języku niemieckim. Wysłali oni do kierownika szkoły protest, pod którym podpisali się (...). W dniach 10 i 13 V 1901r. pozostawiono w areszcie 36 uczniów i uczennic . Ja i Stanisław Jerzyński otrzymaliśmy po 6 "łap" za to, że nie chcieliśmy ani jednym słówkiem odpowiadać w języku niemieckim (...). Przechodnie i mieszkańcy sąsiednich domów podchodzili do dzieci opuszczających szkołę i pytali o powód płaczu. Gdy dowiedzieli się, za co dzieci były bite, zaczęli wygrażać katom. Ojciec mój wszedł do szkoły z żądaniem zaprzestania chłosty. Interwencja ta jednak nie odnosiła żadnego skutku . Tłum rósł i przybierał coraz groźniejszą postawę. (...) Nauczyciel Schoelzchen w obawie przed zemstą tłumu przeszedł przez płot do sąsiadującego ze szkołą hotelu i stąd wezwał pomocy policji, która zjawiła się przed budynkiem szkolnym i uwolniła z opresji pozostałych nauczycieli. (...) Strajk nie osłabł, lecz przeciwnie, przybierał na sile, gdyż przyłączyły się do nas dwie drugie klasy . Razem zastrajkowało w najwyższych klasach do 190 uczniów i uczennic. Pod naciskiem opinii publicznej zaprzestano nas bić za brak odpowiedzi w języku niemieckim na lekcjach religii, natomiast zatrzymywano nas po lekcjach na kilka godzin w tzw. areszcie . W czasie karceru szkolnego trzeba było milczeć i siedzieć spokojnie. Inspektor szkolny Winter odwiedzał nas dość często. (...) Często pytał nas: "Kim jesteście ?" - Odpowiedź była jedna: "Jesteśmy Polakami " (...).

1. W jakim zaborze miały miejsce opisywane wydarzenia ? .....................................................................................

2. Podaj określenie na powyższe wydarzenia : ...........................................................................................

3. Podaj rok opisywanych wydarzeń: ..............................................

4. Podaj główną przyczynę wydarzeń:

.....................................................................................................................................................

5. Jakie kary, sankcje zastosowano wobec strajkujących ?

a..................................................................................................................................................

b..................................................................................................................................................

Ł

Tak było jak dzisiaj - mrok miękki

Liście zeschłe na ulicy

Tylko, że czekali w łazienkach

Belwederczycy

  Tak jak dzisiaj wiatr gwizdał i krążył

Wśród gałęzi nagich - nie inaczej

Tylko w czasie lekcji w szkole podchorążych

Wysocki wszedł i zawołał - „Polacy”

  Ja co dzień - było w teatrze przedstawienie

w kawiarniach jak zwykle strojne panie

Wtem mrok się krzykiem zapienił

„ Walka! Powstanie!”

  W cichym mieście - warkot bębnów ulicy

Krzyk „ do broni” w nocnej pustce urasta

Z okien trwożne tworze, „czemu krzyczą?”

I nagle obudziło się miasto.

  Dzisiaj w Łazienkach wiatr w gałęziach krzyczy

Jak wtedy - wrony lecą z krzykiem

Czy to Belwederczycy

Pod Sobieskiego pomnikiem?

  My dzisiaj wolni - pierzchły wszystkie zmory

Wstała Polska żywa, Polska nowa

Nie przepadła tamta wiara i poryw

Nie darmo była Noc Listopadowa

1. Jakiego wydarzenia w dziejach Polski pod zaborami dotyczy ten utwór ? .....................................................................

2. Podaj dokładną datę ( dzienną) wydarzeń ? .................................................................

3. Jak nazywała się organizacja spiskowa, która zapoczątkowała wydarzenia ? ................................................................

4. Podaj imię i nazwisko przywódcy tej organizacji: ..............................................................

5. Czym była wówczas Belweder ? .................................................................................................................

6. Kogo spiskowcy szukali w Belwederze ? ...................................................................................................

7. Jaką funkcję obecnie pełni Belweder ? .......................................................................................................

8. W jakich latach trwał ten zryw niepodległościowy ? ..............................- ....................................

9. Wymień cztery bitwy tego powstania:

a............................................. b................................... c................................ d..............................................

10. wymień czterech dyktatorów tego powstania:

a................................................................................... b...........................................................................

c..................................................................................... d...........................................................................

M

W imię Najświętszej i Nierozdzielnej Trójcy

Art. I

Księstwo Warszawskie, z wyjątkiem prowincji i okręgów, którymi w następnych artykułach inaczej rozporządzono, połączone zostaje z Cesarstwem Rosyjskim. Związane z nim będzie nieodwołalnie przez swoją konstytucję, aby było posiadane przez najjaśniejszego cesarza Wszechrosji, jego dziedziców i następców na wieczne czasy. JC Mość zastrzega sobie nadać temu krajowi, używającemu administracji oddzielnej, rozciągłość wewnętrzną, jaką uzna za stosowną. Przybierze z innymi swymi tytułami tytuł cara, króla polskiego (...)

Polacy, poddani państw Rosji, Austrii i Prus, otrzymają reprezentację i instytucje narodowe urządzone wedle modły bytu politycznego, jakie każdy z rządów, do których przynależą, osądzą za pożyteczne i stosowne im udzielić.

Art. II

Część Księstwa Warszawskiego, którą Najjaśniejszy król pruski posiadać będzie w zupełnym wszechwładztwie i własności dla siebie i swoich następców pod nazwą Wielkiego Księstwa Poznańskiego, objęte będzie następującą linią (szczegółowe określenie granicy).

Art. III.

JC i Apostolska Mość posiadać będzie prawo własności i wszechwładztwo saliny wielickiej, równie jak i okręgu do niej należącego.

Art.VI

Miasto Kraków ze swoim okręgiem ogłoszone będzie na wieczne czasy miastem wolnym, niepodległym i Ściśle neutralnym pod opieką Rosji, Austrii i Prus.

1. Podaj nazwę dokumentu ? ....................................................................................................

2. Podaj rok powstania dokumentu ? ...................................................................

3. Przedstaw podział ziem ( nazwy terytoriów zależnych) między zaborców:

1. Prusy- .....................................................................................................................

2. Rosja- .....................................................................................................................

3. Austria, Rosja, Prusy- ..................................................................................................................

4. Kto wg powyższego dokumentu pełnił funkcję króla Polski ? .............................................................

5. Jakim innym terminem określano nazwę ziem polskich przyznanych Rosji: ...........................................................

N

Najświętsze i najuroczystsze umowy tyle tylko są nienaruszonymi, ile wiernie dotrzymywanym! ze stron obydwóch. Długie cierpienia nasze znane światu całemu: przysięgą zaręczone prze dwóch panujących, a pogwałcone tylekroć swobody nawzajem i naród polski od wierności dziś panującemu uwalniają. Wyrzeczone na koniec przez samego cesarza Mikołaja słowa, że pierwszy wystrzał z naszej strony stanie się na. zawsze zatracenia Polski hasłem, odejmując nam wszelka sprostowania krzywd naszych nadzieję, nie zostawiają jak rozpacz szlachetną.

Naród zatem polski, na sejm zebrany, oświadcza; iż jest niepodległym ludem i że ma prawo temu koronę polską oddać, którego godnym jej uzna, po którym z pewnością będzie się mógł spodziewać, że mu zaprzysiężonej wiary i zaprzysiężonych swobód święcie i bez uszczerbku dochowa.

1. Jakiego wydarzenia dotyczy powyższy tekst ? ...........................................................................................

2. Podaj datę dzienną wydarzenia ? ....................................................................

3. Jaki był bezpośredni skutek tego wydarzenia ? .........................................................................................

4. Podaj imię i nazwę rodu zdetronizowanego króla Polski ? .......................................................................

O

Komitet Centralny jako Tymczasowy Rząd Narodowy.

Nikczemny rząd najezdniczy, rozwścieklony oporem męczonej przezeń ofiary, postanowił zadać jej cios stanowczy: porwać kilkadziesiąt tysięcy najdzielniejszych, najgorliwszych jaj obrońców, oblec w nienawistny mundur moskiewski i pognać tysiące mil na wieczną nędzę i zatracenie. Polska nie chce, nie może poddać się bezopornie temu sromotnemu gwałtowi; pod karom hańby przed potomnością powinna stawić energiczny opór. Zastępy młodzieży walecznej, młodzieży poświęconej, ożywione gorącą miłością Ojczyzny, niezachwianą wiarą

          w sprawiedliwość i pomoc Boga, poprzysięgły zrzucić przeklęte jarzmo lub zginąć. Za nią więc narodzie Polski, za nią! W pierwszym zaraz dniu jawnego wystąpienia, w pierwszej chwili rozpoczęcia świętej walki, K(omitet )C (entralny) N (arodowy) ogłasza wszystkich synów Polski, bez różnicy wiary i rodu, pochodzenia i stanu, wolnymi i równymi obywatelami kraju. Ziemia, którą Lud rolniczy posiadał dotąd na prawach czynszu lub pańszczyzny, staje się od tej chwili bezwarunkową jego własnością, dziedzictwem wieczystym. Właściciele poszkodowani wynagrodzeni będą z ogólnych funduszów Państwa. Wszyscy zaś komornicy i wyrobnicy, wstępujący w szeregi obrońców kraju, lub w razie zaszczytnej śmierci na polu chwały, rodziny ich otrzymują z dóbr narodowych dział obronionej od wrogów ziemi.

Do broni więc, Narodzie Polski, Litwy i Rusi, do broni! Bo godzina wspólnego wyzwolenia już wybiła. (...)

1. Podaj nazwę dokumentu: ...................................................................

2. Podaj datę dzienną ogłoszenia dokumentu ? ....................................................................................

3. Do jakiego wydarzenia nawiązuje pierwszy akapit ? .............................................................

4. Dokument pochodzi z okresu ? ...........................................................................................( powstania)

5. Jakie ugrupowanie polityczne ogłosiło się Tymczasowym Rządem Narodowym ? ...........................................

6. Wymień dyktatorów Tymczasowego Rządu Narodowego :

a................................................................. b...................................................... c.........................................

7. Wymień przywódców Rządu Narodowego:

a................................................................................. b......................................................................

8. Wymień czterech przywódców partii partyzanckich:

a........................................................................................... b............................................................................

c............................................................................................ d............................................................................

P

§13. Kto poza obrębem zabudowanej miejscowości zamierza wnieść bądź urządzić budynek mieszkalny, winien posiadać pozwolenie osiedleńcze, wydawane przez wydział powiatowy, w obrębie zaś miasta przez miejscowe władze policyjne.

§13b. W prowincjach poznańskiej i zachodnio pruskiej należy pozwolenia osiedleńczego odmawiać dotąd, dopóki (petent) nie przedstawi poświadczenia prezesa regencji, że dana osada nie sprzeciwia się celom ustawy (o kolonizacji) z 1886r. (...)

1. W jakim zaborze obowiązywały powyższe przepisy ? ..............................................................................

2. Jaki był cel tej ustawy ? .............................................................................

3. Z którego roku pochodziła powyższa ustawa ? .............................................................................

4. Podaj imię i nazwisko wielkopolskiego chłopa, który w pomysłowy sposób obszedł zgodnie z prawem zalecenia ustawy: ...............................................................................

R

Polacy!

Godzina powstania wybiła. Cała rozszarpana Polska dźwiga się i zrasta - powstali już bracia nasi w Ks. Poznańskim, w Polsce Kongresowej, w Litwie i na Rusi biją się z wrogiem. Biją się o najświętsze prawa wydarte im podstępem i przemocą. Wszak wiecie, co się działo i co się ciągle dzieje, kwiat naszej młodzieży gnije w więzieniach, starcy, co wspierali nas radą, oddani bezcześci, księża obrani z wszelkiej powagi, słowem: każdy, kto czynem, a nawet myślą tylko pragnął żyć, umierać dla Polski lub zniszczony, lub gnije w więzieniu, lub    co chwila jest na to wystawiony ( ... )

Jest nas dwadzieścia milionów, powstańmy razem jak mąż jeden, a potęgi naszej żadna nie przemoże siła, będzie nam wolność, jakiej dotąd nie było na ziemi, wywalczymy sobie skład społeczeństwa, w którym każden podług zasług i zdolności z dóbr ziemskich będzie mógł użytkować, a przywilej żaden i pod żadnym kształtem mieć nie będzie miejsca, w którym każden Polak znajdzie zabezpieczenie dla siebie, żony i dzieci swoich, w którym upośledzony od przyrodzenia na ciele lub na duszy znajdzie bez upokorzenia niechybną pomoc społeczeństwa, w którym ziemia dzisiaj przez włościan warunkowo tylko posiadana stanie się bezwarunkową ich własnością, ustaną czynsze, pańszczyzny wszelkie tym podobne należności bez żadnego wynagrodzenia, a poświęcenie się sprawie narodowej z bronią a ręku będzie wynagrodzone ziemią z dóbr narodowych.

Polacy! Nie znamy odtąd między sobą żadnej różnicy, jesteśmy odtąd braćmi, synami jednej Matki Ojczyzny, jednego Ojca Boga na niebie! Jego wezwijmy na pomoc, a On pobłogosławi orężowi naszemu i da nam zwycięstwo; ale by wysłuchał głosów naszych, nie kalajmy się pijaństwem ani rabunkiem, nie plamimy poświęconej broni samowolnością lub morderstwem bezbronnych różnowierców i cudzoziemców, bo nie z ludami, ale z ciemiężycielami bój prowadzimy.

A teraz na znak jednomyślności przypinamy kokardy narodowe i wykonujemy przysięgę:

„Przysięgam radą, mową i czynem służyć Ojczyźnie mojej Polsce! Przysięgam poświęcić jej wszystkie moje widoki osobiste, majątek i życie! Przysięgam posłuszeństwo bezwarunkowe Rządowi Narodowemu w Krakowie na dniu 22 m.t. o godzinie ósmej wieczorem w domu pod Krzysztoforami zawiązanemu i wszystkim władzom od tegoż postanowionym, tak mi, Panie Boże, dopomóż.

 

Sekretarz Rządu Ludwik Gorzkowski

Karol Rogawski Jan Tyssowski

Aleksander Grzegorzewski

1. Podaj nazwę dokumentu: .................................................................................................................

2. Podaj datę dzienną ogłoszenia dokumentu ? ....................................................................................

3. W jakim zaborze miało miejsce ogłoszenie tego dokumentu ? ..................................................................

4. Jakie powstanie zapoczątkowało ogłoszenie dokumentu ? ..........................................................................

5. Podaj imię i nazwisko przywódcy tego powstania ? ....................................................................................

6. Jakie były skutki upadku powstania :

a.............................................................................. b................................................................................

S

"Chłop nas zdradził, skrzynka przyskrzyniła, kruk oko wydziobał, ryba zatopiła"

1. Jakiego wydarzenia dotyczy ten wierszyk ? ................................................................................

2. W jakich latach miało miejsce to wydarzenie ? ...................................- ...................................

3. Rozwiń zagadkowe określenia:

a. chłop- ................................................................. b. skrzynka- ...........................................................

c. kruk- ....................................................................... d. ryba- ............................................................

4. Kim były powyższe postacie ? ....................................................................................................