32. KAZANIA SEJMOWE Piotra Skargi, Kazanie VII, oprac. Magda Domosud

Prawa i statuty:

1. Sprawiedliwe

- potrzebne są RP

2. Niesprawiedliwe

- obecne w RP

CO TO JEST PRAWO? - jako nauka życia i kanon spraw ludzkich, którym „prostują postępki swoje”

DWIE RZECZY PRAWA:

1. Świeca wyznacza drogę, którą należy podążać

2. Surowa kara grozi dla tych, którzy z tej drogi zboczą

1. PRAWO PRZYRODZONE

- Pan Bóg przypisał je do serca ludzi, z którym się każdy rozumny rodzi

- Apostoł mówi o nim: „Narody, które zakonu nie mają, a czynią to, co zakonne jest, sami sobie są prawem: „robią prawne uczynki bo tak im podpowiada serce i sumienie”

PRZYKAZANIA BOŻE: - czynią to wszystkie narody, a jeśli zgrzeszą, męczy ich sumienie

- Nie zabijaj

- nie cudzołóż

- nie kradnij

- czcij ojca swego i matkę swoją

PRAWO PRZYRODZONE JEST WIECZNE I JEST ŹRÓDŁEM INNYCH PRAW

• Kiedy grzechy się nasiliły i grzeszyli również ludzie rozumni, Bóg postanowił wznowić prawo przyrodzone: powstały wtedy przykazania Boskie (napisał je na tablicach i za pośrednictwem Mojżesza, poszerzał grono wyznawców)

• Bóg dał wszystkim wiernym prawo, które jest „świecą dróg ludzi i wyznaniem wiary” - nazwane zostały: Prawami Boskimi pisanymi, które mają największe znaczenie dla ludzi

PRAWA DUCHOWE:

- są to trzecie prawa, które nazywamy kościelnymi

- trudno jest bez nich żyć

- zbawienie bez nich jest niepewne

- ustanowione przez Boga, których wysłannikami są kapłani i biskupi

- Bóg zrobił kapłanów swoimi wysłannikami

PRAWA KRÓLEWSKIE I RP

- zachowanie przez ludzi porządku w państwie; ustanowienie praw dobrych i sprawiedliwych

• Królowie mogą sami ustanawiać prawo

• Bóg powiedział, że dzięki tym prawom królowie panują godnie i słusznie wyrokują książęta

• Ci, którzy przestrzegają praw są błogosławieni

• Na początku królowie sami prawem byli

- rozum i pobożność były największymi cnotami, nie trzeba było praw do przestrzegania

- co królowie rozkazali, tak musiało być i nikt się nie sprzeciwiał

• Prawa nie mają żadnych „namiętności”, same się złamać nie mogą

- nie mają gniewu ani popędu

- nie dbają o dary

- namówić się ich do złego ani oszukać nie mogą

- ludzie natomiast są skłoni do grzechu i zakłamania

- mają nieograniczoną władzę

- błądzą

• „Bóg dał prawa i dla królów, i sędziów aby ich przestrzegali i wg nich żyli, panowali i sądzili”

• Prawa są potrzebne dla RP, tak jak „oczy w ciele człowieka”

- przez nie możemy poznawać grzechy

- dzięki nim wszystkie sprawy postulujemy

- Bóg ustanawiając te prawa nakazał królom i ludziom czytać je we dnie i w nocy

- Rzymianie spisali je na 12 tablicach oraz czytali dzieciom

- dzięki tym prawom RP żyje w porządku i pokoju

„Lepiej być miastem bez murów, niźli bez praw” - obronić się każde miasto może wojskiem, a kiedy nie będzie się rządzić żadnymi prawami, nastanie nieład i samowola, miasto nie będzie mogło trwać, prędzej czy później się rozpadnie.

• Do praw urzędników potrzeba i sędziów: - potrzeba kogoś, by te prawa głosił, ale i był ich przykładem i wzorem naśladowania; - jeśli nie byłoby kogoś, to reprezentowałby tę postawę, to nikt nie rozstrzygałby wojen tylko na podstawie praw napisanych.

• HERETYCY MYŚLELI (co było głupstwem): - samo pisane słowo Boże rozstrzygnie sprawę bez jego wysłanników;

PRAWA LUDZKIE NIE PSUJĄ WOLNOŚCI CHRZEŚCIJAŃSKIEJ: - nie służyć grzesznikom, nie grzeszyć, wyznawać prawdy wiary

• WOLNOŚĆ CHRZEŚCIJAŃSKA: - nie wyzwala od praw, statutów kościelnych i świeckich; - wyzwala natomiast od grzechów, diabła i piekła

Prawa ludzkie, których się nie przestrzega są dla ludzi jak grzech śmiertelny.

RÓŻNICA PRAW LUDZKICH I BOSKICH:

1. Boskie

- wieczne

- trwałe

- niezmienne

b) Ludzkie

- doczesne

- zmienne

• Królowie mają moc boską: co rozkazał, to Bóg rozkazał

JAKIE MAJĄ BYĆ PRAWA PISANE

- sprawiedliwe

- pożyteczne

- cnoty (bogobojność) szczepiące

- chwałę i cześć Boską chroniące

- dobrą karnością opatrzone

1. SPRAWIEDLIWE

- gdy nie są sprawiedliwe, a żerują na krzywdzie ludzkiej, to jest to tylko złość i szczera zawiść

- sprawiedliwość jest fundamentem Rzeczpospolitej

2. POŻYTECZNE

- wtedy, gdy jednemu służy, a drugiemu szkodzi i on ich nie przestrzega, to nie jest prawo

- prawa mają być dobre dla wszystkich ludzi

- nie mogą być korzystne tylko dla jednej strony

- RP jest jednym ciałem, dlatego całemu ciału trzeba pomagać

3. CNOTLIWE

- mają zaszczepiać w ludziach cnotę i pielęgnować ja

- ludzie mają się kochać i szanować wzajemnie

- wstyd i trzeźwość mają miłować

- posłuszność, karność, mądrość, męskość mają być wysławiane wśród ludzi

4. BOJAŹŃ BOŻA

- bojaźń Boża hamuje w ludziach chęć do grzechu

5. CZCIĆ BOGA I BRONIĆ PRAW

- ci, którzy imię Boga szanują są wsparci opieką i krzywda ich nie dosięgnie

- Bóg chroni tych, którzy bronią jego imienia

6. EGZEKUCYJNE

- kiedy prawa zostają spisane, powinny być w pełni przestrzegane, jeśli nie będą, grozi za to surowa kara

• Pogańscy zakonnicy uważali się za Boga, ustanawiali prawa;

• Tureckie plotki o ALKORANIE

- twierdził, że Bóg przekazał mu Koran za pośrednictwem archanioła Gabriela

• Początek zakonu luterańskiego

- Luter uznawany za diabła lub diabeł uznawany był za jego mistrza

• Tylko chrześcijańskie prawa pochodzą od Boga

- nie ma żadnych omyłek w naszych prawach

- heretycy, nieumiejętni i niecnotliwi nie napiszą dobrych praw, każdy wierzący się pozna na ich błędach

• O ZŁYCH PRAWACH: nic gorszego nie może być dla królestwa, jak złe prawa

• Konstantym św. Powiedział, że nie może być pewniejszego prawa niż te, które pochodzi od człowieka o nieskalanym sumieniu

REFORMACJA 1563r.

• Heretycy w 1563r. poczęli grabić majątki duchownych, kościelne, gdyż ci nie chcieli już płacić im haraczu

• Zaczęli prześladować kościół Boży

*zezwolenie protestantom na bezkarną działalność propagandową własnego wyznania wśród ludzi

- cudzołóstwo, kazirodztwo, lichwa i wiara w czary przestały mieć znaczenie i trybunał, który by za nie karał

- rozłamali prawa wieczne, by grzeszyć przeciwko Bogu i uchodzić bez jakiejkolwiek kary

1573r. - KONFEDERACJA „sygnitariusze konfederacji zobowiązali się „pokój” między sobą zachować, a dla różniej wiary i odmiany w kościele krwi nie przelewać ani urzędowi do takowego progresu żadnym sposobem nie pomagać”. Ustawa ta gwarantowała przede wszystkim szlachcie ochronę wolności wyznania. Dostęp do godności, nadań i urzędów miał być równy dla wszystkich niezależnie od ich wyznania” fragm. „Kazania sejmowe” P. Skarga, Kazanie VII, przypis.

• Szczepienie ateizmu - przeciwnicy konfederacji chętnie podkreślali, że sankcjonuje ona istnienie ateistów, sprzyja buntom chłopskim oraz zagraża równowadze społecznej. Fragm. „Kazania sejmowe” P. Skarga, Kazanie VII, przypis.

• Wiele niesprawiedliwych praw w konstytucjach polskich

- nie karać największych złoczyńców

- przywilej neminem captivabimus nisi iure victum - „nikogo nie uwięzimy bez wyroku sądowego” - zasada w I Rzeczpospolitej gwarantująca nietykalność osobistą szlachcie, a więc zapewniająca, iż posiadający takie prawo nie zostanie uwięziony bez wyroku sądowego. WIKIPEDIA

MAURYCYJUSZ - wydawał złe prawa przeciw Boskim, dlatego sam Bóg obiecał go ukarać; na łożu śmierci po wielokrotnych mękach, które przechodził za życia, zgodził się, że Bóg jest sprawiedliwy i tylko jego sądy są prawe.

A NA KONIEC: kilka porad na przykładzie Maurycyjusza:

1. Nie życzcie sobie i potomstwu szkód

2. Pohamujcie nierozumne bestie, aby nie mordowały niewinnych

3. Nie spieszcie się zbytnio

4. Nie spisujcie zbędnych konstytucji i praw, a przestrzegajcie praw Boskich, bo one są najważniejsze i najsprawiedliwsze

5. Proście Boga o wybaczenie i sąd

6. Czcijcie imię Boskie, który z Ojcem i Duchem św. Króluje na wieki

1