115.RADY NARODOWE. USTAWA O TERENOWYCH ORGANACH JEDNOLITEJ WŁADZY PAŃSTWOWEJ.
Podstawy adm terytorialnej PRL określiła ustawa z 20.03.1950- O terenowych organach jednolitej władzy państwowej. Na podst tej ustawy zamiast dotychczasowego modelu adm publ wprowadzono jednolity system władz i adm terenowej oparty na wzorach z ZSRR. Reformę przeprowadzono wg Zasady Centralizmu Demokratycznego. Z mocy tej ustawy terenowymi organami jednolitej władzy państwowej były pochodzące z wyborów Rady Narodowe w gminach (do 1954), w miastach, dzielnicach większych miast, powiatach i województwach. Wprowadzono jedność strukturalna i funkcjonalną rad narodowych o rozszerzonych kompetencjach. Spełniały funkcje uchwałodawcze. Były org władzy państwowej w jednostkach podziału terytorialnego i na ich obszarze kierowały działalnością gosp, społ i kult. Przejęły dziedziny należące do adm ogólnej, zespolonej i niezespolonej. Przyjęto sesyjny tryb obrad rad narodowych. Utworzono komisje stałe i niestałe jako organy pomocnicze rad. Rady zaspokajały potrzeby ludności w zakresie zaopatrzenia i usług, rozbudowa inst komunalnych, oświatowych, sanitarnych, sportowych, utrzymanie porządku publ. Miały pochodzić z wyborów. Zgodnie z konstytucja kadencja trwała 3 lata. Od 1963-4, od 1976 kadencje rad określa ustawa.
Do grudnia ....(?) skład rad stanowili przedstawiciele delegowani przez org polit, gosp, społ i zawodowe w liczbie ustalonej na mocy porozumień międzypartyjnych i decyzji prezydiów rad narodowych od 100 do 238. liczbę radnych dostosowywano do liczby mieszkańców. Na czele rady stało prezydium. Od 1950 stały się one org wykonawczymi i zarządzającymi i organami adm państwowej. Ich przewodniczący pełnili funkcje jednoosobowych organów adm. w praktyce przejęły funkcje rad narodowych. Radni byli zobowiązani do składania publ sprawozdań ze swej działalności. Nadzór nad radami narodowymi utrzymała rada państwa.
Ustawa z 20.03.1950 wprowadzała zasadę podwójnego podporządkowania rad i ich organów. Ustawa ta zniosła związki samorządu teryt, a ich majątek przeszedł na państwo. Rozwiązano org wykonawcze samorządu teryt, ich kompetencje przejęły rady narodowe. 25.09.1954 zniesiono gminy, w gromadach utworzono gromadzkie rady narodowe. Na podst ordynacji wyborczej z tego dnia przeprowadzono wybory do rządu.
Ustawa z 20.03.1950 został zastąpiona ustawą z 25.01.1958 O radach narodowych. Zawierała wiele pozytywnych rozwiązań. Rozszerzała uprawnienia rad i zapewniała samodzielność. Do ich kompetencji przekazano sprawy nienależące do innych organów. Zajmowały się najważniejszymi sprawami na swoim obszarze. Wzmocniono pozycje prezydium rady- reprezentowały radę na zewnątrz. Rozszerzono nadzór nad radami. Przywrócono funkcję sołtysa.
29.11.1972- o utworzeniu gmin i zmianie ustawy om radach. Po zniesieniu gromad i osiedli podst jednostką została gmina. Wprowadzono w niej zmiany w gminnej radzie. Podzielono funkcje stanowiące od wykonawczych. Prezydium utraciło funkcje organu wykonawczego i zarządzającego. Stało się organem wewn rady, kierującym jej działalnością. Skład nowego prezydium obejmował przewodniczący gminy, zastępca i przewodniczący stałych komisji rady. W miejsce prezydium powołano organ adm państwowej w gminie, został nim naczelnik, organem pomocniczym był urząd gminy.
Ustawa z 22.11.1973- rady były organami władzy i samorządu państwowego. Prezydium kierowało wew. pracami. Ustawa ta wymienia terenowe organy adm- wojewodę, prezydenta miasta (pow. 100 tys. i siedziba wojewódzkiej rady narodowej), naczelnika miasta (do 100 tys.), naczelnika powiatu (do 1975 roku), naczelnika dzielnicy, naczelnika gminy. Organy te były z nominacji. Spełniały funkcje wykonawcze i zarządzające rady.
28.05.1975- Dwustopniowy podział adm. ustalono ostatecznie strukturę rad narodowych i terenowych organów adm państwowej. W województwie byli wojewodowie i prezydenci miast stopnia wojewódzkiego, a na szczeblu podstawowy naczelnicy gmin, miast, prezydenci miast i naczelnicy dzielnic.
20.07.1983- O systemie rad narodowych i samorządu teryt. Rady były terenowymi organami władzy państwowej, podstawowymi organami samorządu społ. i organami samorządu terytorialnego