Ziemie polskie po kongresie wiedeńskim str. 140-144
Podział ziem polskich po kongresie wiedeńskim: * niekiedy używa się określania IV rozbiór Polski odnośnie decyzji kongresu wiedeńskiego w sprawie ziem polskich
Pieśń Boże coś Polskę- Alojzy Szczęsny Feliński !!!
|
Wielkie Księstwo Poznańskie * ograniczenie autonomii po powstaniu 1846 r., zniesienie po powstaniu 1848 r. |
Królestwo Polskie - „kongresówka” * ograniczenie autonomii po powstaniu listopadowym 1830-1831 i styczniowym 1863-1864 |
Rzeczpospolita Krakowska, inaczej Wolne Miasto Kraków * likwidacja po powstaniu krakowskim 1846 |
1. Obszar |
zach. Wielkopolska i Kujawy 28 951 km²- około 776 tys. ludności |
praktycznie były obszar Księstwa Warszawskiego bez Wielkiego Ks. Poznańskiego i Krakowa Ziemie zabrane- teren byłej Rzeczpospolitej, włączony bezpośrednio do Rosji |
Kraków i okolice
|
2. Władza |
namiestnik - arystokrata polski- ks. Antoni Radziwiłł niemiecki prezydent prowincji- faktycznie rządził ( Edward Flotwell) |
książę- namiestnik polski- gen. Józef Zajączek Wielki Książę Konstanty- dowódca armii polskiej - faktyczny władca kongresówki - unia personalna z Rosją- car Aleksander I był zarazem królem Polski ( władza wykonawcza, inicjatywa ustawodawcza, głównodowodzący, polityka zagraniczna) - główna postać we władzach kongresówki- Stanisław Staszic ( gospodarka) |
protektorat ( kraj zależny od państwa silniejszego) trzech zaborców Rosji, Austrii i Prus * władza wykonawcza- 12- osobowy Senat ( przedstawiciele zaborców, Izby Reprezentantów, uniwersytetu Jagiellońskiego) * władza ustawodawcza- Izba Reprezentantów |
3. Autonomia |
- język urzędowy polski i niemiecki -* sejm prowincjonalny ( szlachta, mieszczanie, chłopi) - równouprawnienie języka polskiego i niemieckiego, - polonizacja szkolnictwa |
- polski namiestnik, - liberalna konstytucja- opracowana przez ks. Adama Jerzego Czartoryskiego - polski parlament- senat ( 64) i izba poselska( 128)- ( prawo, podatki, budżet)- najbardziej liberalna ordynacja wyborcza - Rada Stanu- organ doradczy króla, projekty ustaw, Rada Administracyjna- 5 doradców- ministrów króla polska armia ( dowódca Wielki Książę Konstanty - urzędnicy wyłącznie Polacy |
- liberalna konstytucja, - neutralność - szeroka autonomia - działalność Uniwersytetu Jagiellońskiego - Kraków jako ważny ośrodek życia politycznego, kulturalnego i oświatowego
|
4. Gospodarka |
- rozwinięte, nowoczesne rolnictwo- Dezydery Chłapowski z Turwi - reforma uwłaszczeniowa 1823- bogaci chłopi, przemysł przetwórczy ziemian - Hipolit Cegielski- zakłady produkcji maszyn rolniczych, współtwórca Towarzystwa Przemysłowego, PTPN - Karol Marcinkowski- spółka akcyjna Bazar- siedziba organizacji społecznych, założyciel PTPN 1841 |
- ośrodki przemysłowe: łódzki- włókiennictwo, Zagłębie Dąbrowskie- przemysł wydobywczy, Zagłębie Staropolskie - przemysł wydobywczy, hutniczy, - minister skarbu Franciszek Drucki- Lubecki- powstanie Banku Polskiego 1828 r. - roku 1864 władze carskie wydały dekret o uwłaszczeniu chłopów w trakcie powstania styczniowego, - dziedzice otrzymali odszkodowania ze skarbu państwa, uzyskane z podatku gruntowego ( bardzo wysokiego) opłacanego przez chłopów
|
- gospodarczo najsłabszy zabór, - kopalnie soli - Wieliczka, Bochnia, - pańszczyznę zniesiono w roku 1848 - okres Wiosny Ludów, identyczne rozwiązanie jak w zaborze rosyjskim, i te same skutki, rozdrobnienie gospodarstw, tzw. karłowatych ( średnio około 5 ha), bieda na wsi- tzw. bieda galicyjska, praktycznie brak przemysłu, który mógłby przyjąć bezrolnych |
5. Oświata/ kultura
Początki romantyzmu: A. Mickiewicz, J. Słowacki, F. Chopin |
Wielkopolscy organicznicy- Edward Raczyński- Biblioteka Raczyńskich 1829 , Towarzystwo Sztuk Pięknych 1836, Tytus Działyński- PTPN, Biblioteka Kórnicka 1828 - obowiązek szkolny - dzieci od lat 6 w roku 1825 ! |
- minister szkolnictwa Stanisław Kostka Potocki- szkoły elementarne, Uniwersytet Warszawski 1816, - Towarzystwo Przyjaciół Nauk- Stanisław Staszic, Julian Ursyn Niemcewicz |
- 1827 r. Zakład Narodowy im. Ossolińskich - biblioteka i wydawnictwo |