Generalna Gubernia
Okupanci dążyli do zlikwidowania wszelkich przejawów życia kulturalnego. Każdy druk w języku polskim musiał być zaaprobowany przez cenzurę. Zlikwidowano niezależną prasę, w ich miejsce stworzono kolaboranckie gadzinówki, np. „Nowy Kurier Warszawski”. Kultura wyższa dostępna była jedynie dla Niemców, Polakom pozostawiono tanią rozrywkę w postaci podrzędnych kabaretów. Nie działały teatry, biblioteki, uczelnie. Wprowadzono „indeks ksiąg zakazanych”. Oficjalne Polnische Verlag publikowało polskojęzyczne powieści niskich lotów, istnieją przypuszczenia, że fabrykowali je polscy literaci pod pseudonimami. Generalnie ludzie kultury poza paroma wyjątkami (krytyk Jan Emil Skiwski) nie poszli na współpracę z Niemcami.
Sytuacja pisarzy
Pisarze i artyści ginęli w masowych egzekucjach. Zlikwidowano literackie instytucje, związki, stowarzyszenia. Umierają pisarze starszego pokolenia (Berent, Przesmycki, Przerwa-Tetmajer, Boy). Najważniejszym zjawiskiem debiut młodego pokolenia (Baczyński, Gajcy), które też zresztą zostanie solidnie przetrzebione (Baczyński, Gajcy, Zuzanna Ginczanka). Sytuacja materialna pisarzy opłakana - Maria Dąbrowska zarabia na życie sprzedając papierosy. Nakłady literatury podziemnej niskie (debiut Baczyńskiego 100 sztuk), honoraria niewielkie.
Życie kulturalne i umysłowe
Rozmaite ośrodki polityczne Polski podziemnej publikowały własne pisma. Najważniejszy „Biuletyn Informacyjny” wydawany przez Biuro Informacji i Propagandy AK. Warszawa była centrum kulturalnym państwa podziemnego (650 pism na ogólną liczbę 1500 w całej Polsce, połowa podziemnych drukarni z 400 w kraju). Poza Warszawą istotnym ośrodkiem był Kraków (środowisko skupione wokół wydawnictwa „Czytelnik” i jego szefa, Ignacego Fika, a także wokół wywodzącego się ze środowiska UJ „Miesięcznika Literackiego”) oraz Lublin (ukształtowało się tu młode pokolenie poetów - Julia Hartwig, Anna Kamieńska, Zygmunt Kałużyński). Z kolei na wsi działacze przedwojennego Stronnictwa Ludowego ( w czasie wojny kryptonim „Roch”) wydają prasę, w której pewną część poświęcono również zagadnieniom kulturalnym.
Ziemie wcielone do Rzeszy
Wielkopolska zintegrowana z Rzeszą. Aresztowania inteligencji, wysiedlenia do GG. Zamknięty uniwersytet w Poznaniu funkcjonował w podziemnej Warszawie jako Uniwersytet Ziem Zachodnich. Środowiska literackie Pomorza, Warmii, Śląska zostały rozbite.
Lwów
Sowieci planowali, by Lwów stal się miejscem, w którym nastąpi integracja środowisk polskich, ukraińskich, rosyjskich i żydowskich pracujących nad modelem kultury radzieckiej. W 1939 przybyło tu sporo uchodźców z GG: Boy, Maria Dąbrowska, Adam Ważyk, Julian Przyboś. Rosjanie zesłali na Syberię część działaczy i pisarzy lewicowych (Broniewski, Wat, Peiper). Powstaje współpracujący z nowymi władzami Związek Pisarzy Radzieckich Ukrainy (Wanda Wasilewska, Boy, Jerzy Putrament, Przyboś, Ważyk, Jastrun, Lec i in.). Życie kulturalne zostało zindoktrynowane przez Sowietów. Zreorganizowano na wzór radziecki szkolnictwo. Z komunistyczną propagandówką „Czerwony Sztandar” współpracują m.in. Wat, Ważyk, Lec, Boy. W styczniu 1941 powstają „Nowe Widnokręgi” (Wasilewska, Boy, Przyboś, Putrament), szermuje hasłami braterstwa pomiędzy narodami, odcina się od państwowości polskiej, krytykuje rządy sanacji. Władze wykorzystywały propagandowo polskie rocznice, np. 85-lecie śmierci Mickiewicza uczczono wielką akademią we Lwowie. Przewartościowanie tradycji częstym chwytem propagandy. Od 1941 polaryzacja środowiska polskiego w ZSRR - jedni skłaniali się ku współpracy, inni pozostawali lojalni wobec rządu RP na uchodźstwie.
Wilno
Schronienie uciekinierów po Wrześniu. Władze litewskie udzielały pisarzom wsparcia materialnego, piętnowano antypolskie ekscesy. Od listopada 39 wychodzi „Kurier Wileński”. Współpracuje z nim min. Miłosz, krytykuje na jego łamach państwo półtotalitarne, jakim wg niego była przedwojenna Polska. Pozytywnie ocenia katastrofizm jako prąd literacki. W 1940 Litwa zostaje anektowana przez ZSRR. Pismo „Prawda Wileńska” jest organem komunistów, skupiają się wokół niego również literaci. Generalnie jednak - masowa i brutalna komunistyczna indoktrynacja. Z prasą sowiecką współpracują Leopold Tyrmand, Mieczysław Jastrun. Z chwilą wejścia Niemców życie kulturalne zeszło do podziemia.
Pokolenie dramatyczne („Sztuka i Naród”)
16 numerów od kwietnia 1942 do lipca 44. Grupa „SiN” programowo nawiązywała do przedwojennego Obozu Narodowo-Radykalnego „Falanga” - takie coś jak Młodzież Wszechpolska. Głównymi działaczami Bolesław Piasecki, Bronisław Kopczyński. Marzenia o Polsce mocarstwowej, nacjonalizm, szowinizm, antysemityzm. Krytyka 20-lecia i „zniewieściałych” skamandrytów, „kapitulanckiej” inteligencji. Kult siły.