Polska w okresie stalinowskim 2


Polska w okresie stalinowskim (1948 - 1956). Oprac. RM.

1. Ramy czasowe stalinizmu w Polsce.

- umowny początek okresu stalinowskiego w historii Polski

(powstanie PKWN w 1944 ?, sfałszowane wybory w I 1947 ?, likwidacja opozycji politycznej w 1947 r. ?,

konferencja w Szklarskiej Porębie we IX 1947 ?,

przejęcie władzy w PPR przez frakcję stalinowską na przełomie VIII i IX 1948 r.?, powstanie PZPR w XIII 1948 r?)

- umowne zakończenie okresu stalinowskiego w historii Polski

(rozwiązanie MBP w XII 1954 r. ?, XX Zjazd KPZR w II 1956 r., ? śmierć B. Bieruta w III 1956 r ?.,

wydarzenia października 1956 r. - usunięcie z kierowniczych stanowisk przedstawicieli frakcji stalinowskiej /Berman,

Minc, Rokossowski/ i powrót do władzy W. Gomułki)

2. Najważniejsze osoby w państwie w Polsce okresu stalinowskiego.

Bolesław Bierut: prezydent KRN w l. 1944 - 1947, prezydent w l. 1947 - 1952,

sekretarz generalny PPR (IX - XII 1948), przewodniczący KC PZPR w l. 1948 - 1954, 1 sekretarz KC

PZPR w l. 1954 - 1956, premier w l. 1952 - 1954

Jakub Berman - jedna z najważniejszych postaci w KC i BP PZPR

Hilary Minc - wicepremier, kieruje realizacją planu 6 -letniego

Konstantin Rokossowski: minister obrony narodowej w l. 1949 - 1956

Józef Cyrankiewicz: premier w l. 1947 - 1952, 1954 - 1970

Aleksander Zawadzki: przewodniczący Rady Państwa w l. 1952 - 1964

3. Wpływ rozpoczęcia „zimnej wojny” (1946) i uchwał konferencji w Szklarskiej Porębie

(1947) na stalinizację Polski.

- rozpoczęcie „zimnej wojny” spowodowało większy stopień uzależnienia Polski i innych państw

środkowoeuropejskich od ZSRR (zob. temat: ZSRR i kraje socjalistyczne)

- znaczenie dla Polski uchwał konferencji w Szklarskiej Porębie i najważniejsze cechy stalinizmu

(zob. temat: ZSRR i kraje socjalistyczne)

odrzucenie tzw. narodowej drogi do socjalizmu na rzecz jednolitego modelu ustroju socjalistycznego w wersji

stalinowskiej,

odsunięcie od władzy zwolenników tzw. narodowej drogi do socjalizmu (W. Gomułka),

przejęcie władzy przez frakcję stalinowską (B. Bierut),

upaństwowienie wszystkich sektorów gospodarki, kolektywizacja rolnictwa,

narzucenie jednolitego modelu rozwoju kultury (żdanowszczyzna, socrealizm),

totalitaryzacja życia społecznego (przejęcie przez państwo kontroli nad społeczeństwem),

zwiększenie zakresu terroru wobec przeciwników politycznych, istnienie wyspecjalizowanych instytucji terroru,

ścisłe powiązanie struktur państwa ze strukturami rządzącej partii - PZPR, tzw. kult jednostki - Stalina, Bieruta

propagowanie ateizmu, propagowanie wrogości wobec USA i państw kapitalistycznych

4. Zmiany w kierownictwie PPR na plenum KC 31VIII - 3 IX 1948

- pozbawienie władzy w partii W. Gomułki i jego zwolenników (zwolenników tzw. narodowej drogi do

socjalizmu), oskarżonych o „odchylenie prawicowo - nacjonalistyczne”), Gomułka przestał być

wówczas sekretarzem generalnym KC PPR

„Gomułka „był najgorętszym rzecznikiem sojuszu polsko- radzieckiego, zarówno z powodów ideologicznych, jak i dlatego, że widział w

ZSRR jedynego gwaranta polskich granic zachodnich, ale równocześnie uważał, że decyzje w sprawach polskich powinny zapadać nie

w Moskwie, lecz z Warszawie”, A. Garlicki, Stalinizm, s. 15

„Gomułka nie nadawał się do systemu stalinowskiego, ponieważ był zbyt silna indywidualnością. W czasach, które nadchodziły,

potrzebni byli sprawni, posłuszni wykonawcy poleceń centrali”, A. Garlicki, Stalinizm, s.23

- przejęcie władzy w PPR przez frakcję stalinowską (B. Bierut, J. Berman, H. Minc), po usunięciu

Gomułki nowym sekretarzem generalnym KC PPR został Bolesław Bierut

Plenum KC PPR 31 VIII - 3 IX 1948 - w referacie Bieruta zarzucono Gomułce niefność wobec ZSRR I WKP (b), wyrażającą się w jego stosunku do Kominformu i sprawy jugosławiańskiej; błędną ocenę tradycji polskiego ruchu robotniczego; bledną koncepcje współdziałania z prawicą SL i PPS w pierwszej połowie 1944 r.; uchylanie się od walki klasowej na wsi i niewiarę w zwycięstwo partii w walce o władzę państwową”, A. Garlicki, s. 20

5. Powstanie PZPR w wyniku tzw. zjednoczenia ruchu robotniczego (połączenia PPS z PPR)

na kongresie zjednoczeniowym (15 - 21 XII 1948).

6. Najważniejsze osoby w PZPR w okresie stalinowskim:

Bolesław Bierut (przewodniczący KC PZPR w l. 1948 - 1954, 1 sekretarz KC PZPR w l. 1954 - 1956)

Jakub Berman (nadzór nad aparatem bezpieczeństwa w państwie, sprawami ideologii marksistowskiej)

Hilary Minc (kieruje gospodarką, realizacją planu 6 -letniego)

Roman Zambrowski (kieruje aparatem partyjnym, sprawami ruchu młodzieżowego, związków zawodowych)

7. Zjednoczenie ruchu ludowego w 1949 r.

- połączenie PSL z SL i powstanie ZSL (XI 1949), ZSL nie było partią opozycyjną, uznawało prymat

PZPR w państwie oraz propagandową tezę o „sojuszu robotniczo - chłopskim”

8. Ukształtowanie się systemu partyjnego Polski Ludowej.

- PZPR jako partia hegemoniczna - rządząca, ZSL, SD - dwie partie o znacznie mniejszym

znaczeniu, nie posiadające wpływu na władzę)

9. Zjednoczenie ruchu młodzieżowego.

- powstanie ZMP (Związek Młodzieży Polskiej) 22 VII 1948, w wyniku połączenia ZWM, OM TUR, ZMW RP „Wici”

10. Sowietyzacja Wojska Polskiego w okresie stalinowskim

• w 1949 r. szefem MON (po odwołaniu M. Roli - Żymierskiego) został marszałek ZSRR Konstantin

Rokossowski, uzyskał nominację na marszałka Polski

• rola oficerów radzieckich Ludowym Wojsku Polskim, m.in. w GZI

• usuwanie z kierowniczych stanowisk w LWP dawnych oficerów PSZ na Zachodzie

11. Terror stalinowski w Polsce.

- procesy polityczne (przeważnie przed sądami wojskowymi)

• proces 6 członków PPS - WRN (XI 1948), m.in. Kazimierza Pużaka (zm. w więzieniu w 1950 ) ,

oskarżeni m.in. o dążenie do obalenia ustroju

• proces 5 działaczy SP (1951)

• proces świadków Jehowy w 1951 (oskarżeni o szpiegostwo na rzecz USA)

• tzw. proces generalski w 1951 r. (generałowie oskarżeni o szpiegostwo na rzecz obcego wywiadu -

Stanisław Tatar, Franciszek Herman, Jerzy Kirchmayer, Stefan Mossor)

• tzw. procesy odpryskowe (pochodne procesu generalskiego, postawiono w stan oskarżenia

kilkudziesięciu oficerów)

• procesy oficerów Armii Krajowej (m.in.. generałów Augusta Emila Fieldorfa - wyrok śmierci,

Aleksandra Krzyżanowskiego - zmarł w więzieniu, pułkowników Witolda Pileckiego, Kazimierza

Moczarskiego

• proces biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka w 1953 (niesłusznie oskarżony m.in. o

kolaborację z Niemcami w czasie wojny, posiadanie walut państw zachodnich)

- czystka w wymiarze sprawiedliwości, propagandowa teza: prawo to „wola klasy robotniczej”

- Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego jako instytucja terroru (szef MBP - minister Stanisław

Radkiewicz), rola X Departamentu MBP (gen. R. Romkowski, płk. Anatol Fejgin, płk. Józef

Światło) - tropienie „dywersji i szpiegostwa” we władzach państwowych i partyjnych,

płk. Julia Brystygierowa - szef V Departamentu (społeczno- poilitycznego)

- rola Głównego Zarządu Informacyjnego w Ludowym Wojsku Polskim (GZI - kontrwywiad

wojskowy, kierowany przez radzieckich pułkowników: Dymitra Wozniesienskiego i Aleksandra

Skulbaszewskiego)

- aresztowanie W. Gomułki (1951) i jego zwolenników (m. in. Z. Kliszko, gen. M. Spychalski,

gen. G. Korczyński), oskarżonych o tzw. „odchylenie prawicowo - nacjonalistyczne”

12. Konstytucja PRL z 22 VII 1952 r. jako przejaw stalinizacji ustroju politycznego

- była wzorowana na konstytucji ZSRR z 1936 r.

- o jej ostatecznej treści zadecydował J. Stalin (osobiście nanosił długopisem poprawki w projekcie

konstytucji)

- zmieniała nazwę państwa (Rzeczpospolita Polska Polska Rzeczpospolita Ludowa - PRL)

- zniesienie urzędu prezydenta (jako „burżuazyjnego przeżytku”)

13. Pozakonstytucyjne źródła władzy w Polsce w okresie stalinowskim.

• zależność Polski od ZSRR (najważniejsze decyzje zapadają w Moskwie)

• zasada nomenklatury (pozakonstytucyjna) przy obsadzie stanowisk i urzędów państwowych

(zasada „wszystko dla partyjnych”)

• ogromna rola w państwie tzw. aparatu bezpieczeństwa (MBP, GZI) i jego wpływ na procesy

decyzyjne

• Sejm pełnił rolę bezwolnej „maszynki do głosowania”, w 1950 r. upoważnił rząd do wydawania

dekretów z mocą ustawy

• najważniejsze decyzje w państwie (poza tymi, które zapadają w Moskwie) podejmuje

kierownictwo PZPR (BP i KC), (propagandowa teza: PZPR jako „awangarda klasy robotniczej”)

14. Ordynacja wyborcza do sejmu z 1952 r.

- głosowanie na jedną listę wyborczą, której skład ustalany jest przez tzw. Front Narodowy (od 1956 r.

Front Jedności Narodu - FJN), - na liście wyborczej brak przedstawicieli opozycji politycznej, liczebnie dominują na niej członkowie

PZPR, są także członkowie koncesjonowanych partii - ZSL, SD oraz uzależnionych od władz

organizacji (np. Liga Kobiet), - władza wzywa do „głosowania bez skreśleń”, dąży do uzyskania bardzo wysokiej frekwencji

wyborczej (oficjalna frekwencja w wyborach w 1952 r. - 95, 33 %), którą wykorzystuje jako przejaw

masowego poparcia społeczeństwa (wybory w X 1952 r. - 99,8 % głosów na listę FN)

15. Stosunki państwo - Kościół w Polsce w okresie stalinowskim

znaczenie porozumienia: obie strony traktowały je jako tymczasowy kompromis

„(...) gdyby postawiono nas wobec alternatywy: albo podanie jurysdykcji kościelnej jako

narzędzia władzy świeckiej, albo osobista ofiara, wahać się nie będziemy. Pójdziemy za głosem

naszego apostolskiego powołania i kapłańskiego sumienia, idąc z wewnętrznym pokojem i

świadomością, że do prześladowania nie daliśmy najmniejszego powodu, że cierpienie staje się

naszym udziałem nie za co innego, lecz tylko za sprawy Chrystusa i Chrystusowego Kościoła,

Rzeczy Bożych na ołtarzach Cezara składać nam nie wolno. Non possumus.”

• proces biskupa kieleckiego Czesława Kaczmarka w IX 1953 (niesłusznie oskarżony m.in. o

kolaborację z Niemcami w czasie wojny, posiadanie walut państw zachodnich)

• aresztowanie prymasa Stefana Wyszyńskiego we IX 1953 r. (Rywałd, Stoczek Warmiński,

Prudnik, Komańcza, uwolniony dopiero 28 X 1956 r., przeczytaj Zapiski więzienne prymasa

Wyszyńskiego)

• zamknięcie przez władze „Tygodnika Powszechnego” w 1953 r. (po odmowie redakcji

umieszczenia w żałobnej, czarnej obwódce informacji o śmierci Stalina)

16. Propaganda, kultura, nauka i oświata w okresie stalinowskim.

- indoktrynacja społeczeństwa w zgodnie założeniami ideologii komunistycznej i stalinizmu

- wpływ uchwał konferencji w Szklarskiej Porębie na stalinizację kultury: wprowadzenie tzw.

żdanowszczyzny (jednolitego wzorca rozwoju kultury, opartego na wzorcach stalinowskich i radzieckich) i

socrealizmu w kulturze (temat: ZSRR i kraje socjalistyczne, punkt 2)

Europa”, od 1952 r., w kształtowaniu świadomości politycznej społeczeństwa)

Krakowie w 1951 r. i powołanie PAN w Warszawie, szykany wobec uczonych, np. W.

Tatarkiewicza, K. Ajdukiewicza, T. Kotarbińskiego, uznanie psychologii za naukę niepotrzebną,

podporządkowanie historiografii metodologii marksistowskiej - założeniom tzw. materializmu

dialektycznego)

analfabetów między 14 a 50 rokiem życia, ustawa z 1949 r. o obowiązkowej nauce czytania i

pisania obywateli, którzy nie przekroczyli 50 roku życia, w XII 1951 r. władze uznały, że

problem analfabetyzmu został w Polsce przezwyciężony)

17. Przemiany gospodarcze w Polsce w okresie stalinowskim - realizacja planu 6-letniego w

latach 1950 - 1955.

- założenia i realizacja planu 6-letniego

cele: szybka industrializacja - uprzemysłowienie kraju

• rozbudowa przemysłu ciężkiego (hutnictwo, górnictwo, przemysł zbrojeniowy)

• zaniedbanie rozwoju przemysłu lekkiego (m.in. przetwórczo - spożywczego) produkującego

artykuły konsumpcyjne

• inwestycje planu 6 -letniego, m.in.: budowa Nowej Huty (huty i miasta), MDM w Warszawie,

FSO na Żeraniu, Pałacu Kultury i Nauki im. J. Stalina, Stadionu 10-lecia,

• kolektywizacja rolnictwa (tworzenie spółdzielczych i państwowych gospodarstw rolnych)

• negatywny wpływ na realizację planu 6 -letniego miało natężenie „zimnej wojny”, wojna

koreańska, uzależnienie gospodarcze Polski od ZSRR

• plan 6 -letni został przekroczony w zakresie produkcji przemysłowej, nie został jednak

zrealizowany w takich kategoriach jak wzrost dochodu narodowego, produkcji rolnej (nie

osiągnęła poziomu z 1938 r.), płac realnych

Wskaźniki wykonania planu sześcioletniego

Poziom 1949

Plan 1955

Wykonanie

Różnica

Dochód narodowy

100

212

173

- 38

Produkcja przemysłowa

100

258

271

+13

Produkcja rolna

100

150

113

-37

Płace realne

100

140

104 - 119

-36, -27

A. Czubiński, Historia Polski 1944 - 1989, s. 271

Teksty źródłowe:

• Referat Hilarego Minca na temat założeń planu 6 -letniego jako przykład stalinowskiej retoryki

(Polska i świat w XX w., nr 45, s. 224)

Negatywna ocena planu 6 -letniego przez W. Gomułkę w przemówieniu z 20 X 1956 r.:

np. współzawodnictwo pracy prowadziło robotników do utraty zdrowia, przekroczenie planu w danym dziale

przemysłu, mogło powodować chaos w innych sektorach gospodarki, w FSO od samego początku

produkowano samochody o przestarzałej technologii, itp. (Polska i świat w XX w., nr 47, s. 235)

18.Pierwsze przejawy destalinizacji w Polsce życia społecznego i politycznego (XII 1954 -

III 1956).

19. Poznański Czerwiec 1956 roku (28 - 30 VI) - jako pierwszy w historii PRL bunt

społeczeństwa wobec władzy komunistycznej.

• Przyczyny strajku i demonstracji ulicznych robotników w Poznaniu: niskie płace, wysokie ceny

żywności, wyzysk robotników w zakładach pracy (wysokie normy produkcyjne, „praca na akord”)

• Przebieg wydarzeń: strajk w Zakładach Cegielskiego (zakłady im. J. Stalina), demonstracje uliczne

ok. 100 tys. osób, „czarny czwartek” 28 VI: ostrzelanie demonstrantów z gmachu UB, stłumienie

demonstracji przez wojsko (gen. S. Popławski), zginęły 74 osoby (66 cywilów), w tym 13 -letni

Romek Strzałkowski

• Początkowo władze uznały, że wystąpienia robotników zostały spowodowane przez „agenturę

imperialistyczną”, „reakcyjne podziemie”, „zbrodniczych prowokatorów”, którzy pojawili się w

związku z Międzynarodowymi Targami Poznańskimi

przemówienie premiera J. Cyrankiewicza 29 VI: „(...) Krew przelana w Poznaniu obciążyła wrogie Polsce ośrodki imperialistyczne i reakcyjne podziemie, które są bezpośrednimi sprawcami zajść. (...) Każdy prowokator czy szaleniec, który odważy się podnieść rękę przeciw władzy ludowej, niech będzie pewny, że mu tę rękę władza ludowa odrąbie w interesie klasy robotniczej, w interesie chłopstwa pracującego i inteligencji, w interesie walki o podnoszenie stopy życiowej ludności, w interesie dalszej demokratyzacji naszego życia, w interesie naszej Ojczyzny”.

20. Uchwały VII Plenum KC PZPR w lipcu 1956 r. (z udziałem premiera ZSRR N. Bułganina)

- uznano, że wydarzenia w Poznaniu to skutek „biurokratycznych wypaczeń” - błędów władz, a nie

działalności „imperialistycznych prowokatorów”

- przywrócono członkostwo w PZPR W. Gomułce i jego współpracownikom (Z. Kliszko, gen. M.

Spychalski)

21. Frakcje „puławian” i „natolińczyków” w kierownictwie PZPR w 1956 r.

Obie grupy wywodziły się z frakcji stalinowskiej, wychodziły z założenia, że W. Gomułka dojdzie

do władzy

„puławianie” o „natolińczykach” - „chamy”, „dogmatycy

„natolińczycy” o „puławianach” - „żydy”

„puławianie” (np. R. Zambrowski, Lechosław Goździk, H. Holland) - zwolennicy reform, demokratyzacji, tworzenia samorządu robotników w zakładach pracy, oskarżali „natolińczyków” o niechęć do poważniejszych zmian, domagali się ustąpienia Rokossowskiego, mieli poparcie intelektualistów, oskarżani przez natolińczyków o rewizjonizm i pochodzenie żydowskie

„natolińczycy” (np. K. Rokossowski, F. Jóźwiak, W. Kłosiewicz) - przeciwnicy reform, procesów demokratyzacyjnych, posiadali większe poparcie Chruszczowa niż „puławianie”, domagali się ukarana funkcjonariuszy MBP, domagali się ustąpienia Bermana, Minca, Zambrowskiego, wysuwali hasła antysemickie - domagali się usunięcia z kierowniczych stanowisk działaczy pochodzenia żydowskiego

22. Czy Polska w okresie stalinowskim była państwem totalitarnym?

Cechy totalitaryzmu - wg Z. Brzezińskiego i J. Friedricha

1.Jedna oficjalna ideologia państwowa

  1. Rządy sprawuje jedna partia masowa, scentralizowana, o niedemokratycznej strukturze, nadrzedna wobec aparatu państwowego lub całkowicie z nim zespolona, kult przywódcy tej partii

  2. Rozbudowany system kontroli policyjnej, opartej na terrorze

  3. Całkowity monopol władzy w zakresie środków masowego przekazu

  4. Całkowita kontrola nad siłami zbrojnymi

  5. Centralne sterowanie gospodarką

A.Teza - nawet w okresie stalinowskim Polska nie była państwem totalitarnym (teza

Milovana Dżilasa)

argumentacja:

- znacznie mniejszy zakres represji w Polsce niż w ZSRR w i innych krajach „demokracji

ludowej” w okresie stalinowskim (np. ilość ofiar, W. Gomułka przeżył okres stalinowski, Laszlo

Rajk nie przeżył, natężenie represji wobec prymasa Węgier a prymasa Polski)

- władz komunistyczna w Polsce w okresie stalinowskim nie skolektywizowała rolnictwa w tak

szerokim zakresie jak w innych państwach „demokracji ludowej”

- znacznie silniejsza pozycja Kościoła w Polsce w okresie stalinowskim, niż w innych państwach

„bloku radzieckiego”

- mniejszy stopień sowietyzacji kultury i społeczeństwa w Polsce: Polska była określana jako

„najweselszy barak” w całym obozie państw „demokracji ludowej”

- opinia Stalina na temat specyfiki „narodowego charakteru” Polaków: „Łatwiej krowie narzucić

siodło niż Polakom komunizm”

B. Teza - w okresie stalinowskim Polska była państwem totalitarnym

argumentacja, np.:

- szeroki zakres terroru

- istnienie wyspecjalizowanych instytucji terroru (MBP - zwł. X departament, GZI w WP)

- brak w Polsce w okresie stalinowskim zorganizowanej opozycji politycznej

- zwalczanie Kościoła nie tylko metodami politycznymi (np. propaganda, indoktrynacja

społeczeństwa w duchu ateistycznym, itp.) ale także represjami i terrorem

- odsunięcie od władzy komunistów, których można określić jako zwolenników „narodowej drogi do

socjalizmu” (W. Gomułka) i przejęcie pełni władzy przez komunistów z frakcji stalinowskiej z B.

Bierutem na czele (w 1948 roku)

- narzucenie Polsce radzieckiego modelu ustroju państwa, w pewnym stopniu nawiązującego do

leninowsko - stalinowskiego systemu ustrojowego dyktatury proletariatu (przejawem jest

konstytucja PRL z 22 VII 1952, a w niej wiele pustosłowia i „martwych zapisów”, itd.)

- rozpoczęcie kolektywizacji rolnictwa, a tym samym dążenie do zlikwidowania na wsi prywatnej

własności ziemi

23. Październik 1956 r. w Polsce - istota i znaczenie przemian (umowne zakończenie w

Polsce okresu stalinowskiego, dojście do władzy W. Gomułki).

A. Przebieg wydarzeń w październiku 1956 r. w Polsce

- obrady VIII Plenum KC PZPR (19 - 21 X 1956)

• wysunięcie przez E. Ochaba (wbrew „natolińczykom” i bez wcześniejszej zgody Chruszczowa)

kandydatury W. Gomułki na stanowisko 1 sekretarza KC PZPR

• niespodziewana wizyta Chruszczowa i Koniewa w Warszawie oraz postawienie w gotowości

bojowej wojsk radzieckich stacjonujących w Polsce

• rozmowa Gomułki z Chruszczowem (zapewnił Chruszczowa o swojej lojalności, utrzymaniu

ustroju socjalistycznego i zależności od ZSRR

• wybór Gomułki na stanowisko 1 sekretarza KC PZPR i usunięcie z władz państwowych i PZPR

przedstawicieli frakcji stalinowskiej (Berman, Rokossowski, Minc)

- tworzenie w zakładach pracy samorządu robotniczego (np. Lechosław Goździk w FSO)

- uwolnienie kilkudziesięciu tysięcy (ok. 35 tys.) więźniów politycznych ( w tym prymasa Stefana

Wyszyńskiego - 28 X)

- wiec na Placu Defilad 24 X (przemówienie Gomułki - obiecał reformy, liberalizację życia

społecznego i politycznego, opowiedział się za „prawem każdego narodu do suwerenności i

niepodległości kraju”, były to jednak w dużym stopniu obietnice nie zrealizowane później)

B. Skutki i znaczenie Października 1956 r. w Polsce

- wpływ Października 1956 r. w Polsce na sytuację na Węgrzech (wybuch powstania 23 X)

- zakończenie okresu stalinowskiego w Polsce (Polska przestała być państwem totalitarnym)

demokratycznym, PZPR utrzymała w państwie pełnię władzy)

masowym)

szerokim zakresie zależność od ZSRR, m.in. poprzez stacjonowanie wojsk radzieckich w Polsce)

stanowisku ministra obrony narodowej K. Rokossowskiego zastąpił Marian Spychalski

- destalinizacja kultury (odejście od socrealizmu w kulturze polskiej)

- złagodzenie cenzury (na kilka lat)

spółdzielni produkcyjnych, przyjęcie przez władze założenia, że rodzinne gospodarstwa chłopskie

- na równi z PGRami - stanowią podstawę ustroju rolnego państwa)

na tworzenie Klubów Inteligencji Katolickiej (KIK), zgoda władz na powstanie opozycyjnego

stowarzyszenia „Znak” oraz utworzenie w sejmie opozycyjnego koła poselskiego „Znak” (1957),

przedstawiciel środowiska „Znaku” Jerzy Zawieyski został członkiem Rady Państwa (1957),

przywrócenie „Tygodnika Powszechnego” prawowitej redakcji, powrót nauczania religii do szkół

(do 1961 r.), władza nadal traktowała jednak Kościół za przeciwnika politycznego i

ideologicznego, którego zwalczała po Październiku 1956 metodami politycznymi, zwł.

propagandą ateistyczną i antykościelną)

ogromne nadzieje (wiec na Placu Defilad) na autentyczną demokratyzację życia politycznego i

znaczącą poprawę warunków życia (Gomułka był jednak przeciwnikiem daleko idącej

liberalizacji życia politycznego i społecznego, co spowoduje w następnych latach narastanie

opozycji - zob. genezę i przebieg wydarzeń w marcu 1968 r.)

1



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron