ZASADY GIMNASTYKI
KOREKCYJNO- KOMPENSACYJNEJ
W PRZEDSZKOLU
Pracując wiele lat w przedszkolu z dziećmi 3-6 letnimi z rożnych środowisk i ukończywszy parę lat temu kurs gimnastyki korekcyjnej obserwuję iż wiedza nauczycieli prowadzących zajęcia i zabawy ruchowe jest duża. Znają wiele metod, zmieniły styl i uatrakcyjniły zajęcia( metody :K. Orffa, R.Labana, W.Sherborne, A.M.Kniessów) ale brakuje w tych działaniach podstaw wiedzy z zakresu gimnastyki korekcyjno- kompensacyjnej. Uzupełnienie tych wysiłków o wpojone podstawowe zasady w znaczniejszym stopniu uchroniłoby dzieci 3-10 letnie od nabywania i utrwalania wad postawy.
Naturalna potrzebą dziecka jest ruch. W okresie wzrostu kościec dziecka jest bardzo podatny na deformację. W okresie przedszkolnym kształtują się krzywizny kręgosłupa i prawidłowy kształt stopy. Mięśnie są słabe i konieczne jest ich wzmacnianie, również praca stawów i więzadeł potrzebuje wzmocnienia Dlatego ruch intuicyjnie dla dzieci jest tak ważny i potrzebny.
Ruch da im szansę uzyskania prawidłowej postawy, mocne mięśnie ,ustrzeże od skrzywień, usprawni stawy, poprawi możliwości fizyczne ciała - tylko mądry , prawidłowy, dobrze kierowany. Ponadto czynnikiem pozytywnym prawidłowej postawy i sprawności fizycznej dziecka jest poprawa pracy serca, płuc i innych narządów wewnętrznych. Ma to ogromne znaczenie dla zdrowia istnieje bowiem ścisły związek miedzy zdrowiem a postawą ciała. W ostatnich latach udowodniono, że ruch i sprawność ruchowa ma pozytywny wpływ na pracę i funkcję mózgu oraz kształtuje spostrzegawczość, analizę ,syntezę i chroni dziecko od ewentualnej dysleksji .Pamiętajmy więc o tym iż ruch dziecku potrzebny jest jak pokarm i sen.
Ruch dla dziecka to:
Stymulacja - mobilizuje układ krążeniowo- naczyniowy, oddechowy, zwiększa pojemność płuc, poprawia prace innych narządów, pobudza dojrzewanie układu nerwowego i mózgu.
Adaptacja- hartowanie organizmu, rozwój, dziecko ma dostęp i możliwości korzystania z przyjemności i wykonywania prac i własnych zamierzeń.
Kompensacja- wyrównywanie niekorzystnych działań i zwyczajów cywilizacyjnych ( telewizji, komputerów, samochodów, złego żywienia)
Korekcja- naprawa zaniedbań i błędów zaistniałych w rozwoju dziecka.
Czynniki szkodliwe naszego trybu życia w XXI wieku:
Pozycja siedząca - jest to wszystkim wiadome ,ale mimo to zmian na lepsze niewiele. Częste zbyt szybkie sadzania niemowlęcia, siedzenie zbyt długie, do tego jeszcze w fatalnej pozycji, na zbyt niskim , zbyt wysokim krzesełku. Wszyscy powinni wiedzieć, że w tych sytuacjach konieczna jest zmiana pozycji ciała trzeba dać kręgosłupowi możliwość odpoczynku wykorzystać inne mięśnie. Kiedyś jedna z nauczycielek nauczania wczesnoszkolnego zapytała mnie po co w klasach młodszych im dywany? Miedzy innymi po to one funkcjonują w przedszkolach aby dziecko miało możliwość zmiany pozycji z siedzącej na bardziej korzystną a nawet leżącą. Takie zmiany pozycji ciała powinny być częste i zgodne z potrzebami indywidualnymi dzieci. Ta zasada jest od pokoleń stosowana w dniu zabawy i nauki dzieci w przedszkolu. Oglądałam kiedyś klasę tz.,,0” w szkole w której oprócz ławek , szafek z zabawkami , PCV na podłodze nie było nic. Wnioski chyba są jedne po przyjściu na 4-5 godzin dziennie dzieci skazane są na pozycję siedzącą najdłużej, ewentualnie stanie lub chodzenie. Po przyjściu do domu siedzenie przed telewizorem i może godzina zabawy na podwórku osiedlowym, gdy jest pogoda. Takich 300 dni w roku i co można powiedzieć o rozwoju mięśni i układu kostnego tego młodego człowieka? Jeżeli dojdzie jeszcze do spania na zbyt miękkim nieprawidłowym łóżku z wielkimi poduchami to kiedy ten młody organizm ma możliwości wykształcenia prawidłowej postawy. Rodzice zapracowani po 10 godzin dziennie i znacząca staje się rola przedszkola, szkoły aby pomóc wychowankom kształtować prawidłową postawę i wpoić zasady pomagające w rozwoju kręgosłupa i mięśni oprócz zadań dydaktycznych dostrzec trzeba potrzeby zdrowotne dziecka. Wprawdzie skorzysta ono kiedyś z zajęć korekcyjnych organizowanych w szkole, ale może najpierw każdy nauczyciel zastosowałby w każdym dniu zajęć system kompensacji tych negatywnych czynników.
Następnym czynnikiem negatywnym jest dźwiganie , noszenie zbyt dużych ciężarów i to niezależnie czy na plecach czy przed sobą co jest bardzo negatywne dla dziecka i dorosłego.
Używanie złego obuwia często modnego ,ale wspomagającego koślawienie stopy i pomagającego utrwaleniu się płaskostopia nie wspominając o butach z tworzyw sztucznych powodujących pocenie się stóp a nawet grzybice. Dobre ale niestety tylko w domu są klapki i drewniaki. W szkole i przedszkolu obuwie powinno posiadać odpowiednie wkładki ortopedyczne i usztywnienie pięty. Jak najczęściej dziecko powinno wykonywać ćwiczenia gołą stopą ,lecz ze względów zdrowotnych ( przeziębienia) zakazywane przez rodziców. Dlatego prośba, aby czas wakacyjny ciepła i pogody oni wykorzystali bawiąc się z dzieckiem na plaży przesypując piasek palcami, zwijając ręczniki, chodząc na bosaka po piasku na palcach . Rady takie może rodzicom dostarczyć każdy nauczyciel. Nie dopuszczalne jest chodzenie dziecka tak zwane do środka - ustawiając stopy bokiem na wewnętrznych krawędziach.
Przemieszczanie się nawet na krótkich odcinkach tylko samochodami. Jeżeli wymaga tego trasa trzeba pamiętać o zrekompensowaniu na postojach tej nie wygodnej i szkodliwej postawy przez wszystkich uczestników podróży. Dobry przykład mogą tu dać rodzice i nauczyciele.
Pośrednio zły wpływ na rozwój dzieci mogą mieć zwyczaje żywieniowe panujące w domu ze zlekceważeniem potrzeby dostarczania organizmowi niezbędnych budulców i energii. Jedzenie szybko, byle co ,słodko itp.
Zbyt lekkomyślne i zbyt wczesne trenowanie dzieci w wybranych przez rodziców dyscyplinach sportowych ze zlekceważeniem potrzeb rozwojowych dziecka nastawionych na sukcesy trenerów . Porcje ćwiczeń muszą dostać wszystkie mięśnie młodego człowieka ,a nie tylko wybrane. Zasadą gimnastyki korekcyjnej jest symetryczne wzmacnianie mięśni i jeżeli ręka prawa wykonała 5 ruchów powinna je wykonać i lewa. Jeżeli mięśnie po obu stronach kręgosłupa nie są jednakowo sprawne należy wzmocnić te słabsze. Najlepszym sportem i gimnastyką jest pływanie. Ruchy są tu symetryczne , kręgosłup po obu stronach jednakowo napięty , wyprostowany, i zminimalizowane siły przyciągania. Symetrie kręgosłupa poprawiają tak lubiane przez dzieci ćwiczenia w zwisie z różnorodnych drabinek oraz wszelkie ćwiczenia imitujące pływanie ( na ławeczkach, z wykorzystaniem kocyków, kółek i rolek).
Występujące u dzieci wady postawy:
Okrągłe plecy
Płaskie plecy
Płaskostopie
Skoliozy- boczne skrzywienia kręgosłupa
Lordozy- wygięcie kręgosłupa ku przodowi
Przykurcz mięśni i ścięgien.
Na poziomie przedszkola stosowana jest kompensacja ewentualnych wad postawy. Dziecko w tym okresie ma jeszcze prawo do lekkiego płaskostopia, nie w pełni wykształconej prawidłowej postawy ciała. Opinie lekarzy są wydawane na zasadzie zalecenia do wykonywania odpowiednich ćwiczeń w celu nie dopuszczenia do rozwinięcia się wady lub wyćwiczenia mięśni odpowiedzialnych za wykształcenie się prawidłowe stopy i wzmocnienie mięśni podtrzymujących kręgosłup. Dlatego zlekceważenie tego okresu zwłaszcza że połączonego z gwałtownym wzrostem ciała wychowanka jest niedopuszczalne dla nauczycieli i rodziców. Zadaniem nas pedagogów jest pomóc dziecku stymulując jego rozwój fizyczny w sposób atrakcyjny wykorzystując do tego celu muzykę, kolorowe pomoce ,atrakcyjność form i metod, zabawy i gry wspomagające oraz wdrażając dzieci do przyjmowania prawidłowej postawy w każdej sytuacji na krzesełku, w leżeniu, w staniu przy ścianie z wykorzystaniem luster.
Bożena Monika Kabała
MP16- Częstochowa