Temat: Czy Dick mógłby zostać Twoim przyjacielem?

J.m.: 90 min.

Przebieg lekcji:

1 Zapisanie tematu.

2. Tok postępowania i próba charakterystyki - nauczyciel zadaje (zawiesza na tablicy) pytania,

a uczniowie odczytują odpowiednie cytaty i odpowiadają na pytania (po korekcie samodzielnie

zapisują do zeszytu).

PYTANIA	ODPOWIEDZI
Kim był Dick?	Dick był bratem Marthy, jednym z dwanaściorga rodzeństwa (s. 34).
Ile miał lat?	Miał dwanaście lat.
Jak wyglądał?	Chłopiec miał zabawną i miłą powierzchowność. (94). Jego czupryna była ruda i kędzierzawa. (96). Twarz miał zabawną o czerwonych policzkach, zadartym nosku i okrągłych oczach. Czerwone, wyraźnie zarysowane usta sprawiły, że jego uśmiech opromieniał całą twarz (96).
Jak się ubierał?	Był schludnie ubrany (94), odzież miał połataną (96). Nosił grube i ciężkie buty (199).
Jak zachowywał się wobec przyrody, natury?	Nie zważał na deszcz, bo wtedy mógł widzieć przeróżne rzeczy, których nie ujrzy w pogodne dni (53). Czuł zapach czystej, świeżej ziemi, rosnących roślin po deszczu na wiosnę. W czasie deszczu kładł się na wrzosowisku pod krzakiem i słuchał szmeru spadających na wrzosy kropli (106). Potrafił upodobnić się do drzewa, trawy lub krzewu (159).
Jaki była dla zwierząt?	Oswoił źrebaczka (34), zaprzyjaźnił się z nim. Uratował od zatopienia młodego liska, gawrona (53). Lubią go ptaki, króliki, dzikie owce, kuce, lisy (63). Umiał porozumieć się ze zwierzętami - ćwierkał jak ptak (97).
Dick - ogrodnik.	Potrafił kwiaty z ziemi wyczarować (82). Znał się na różnych gatunkach kwiatów i ich wymaganiach (97). Był znawcą róż (103). Miał zmysł estetyczny (107).
Jaki był dla innych ludzi?	Zawsze dochowywał tajemnicy (99). Był szczery (104), prawdomówny (160), miły, grzeczny - anioł (169), pracowity (244). Kochał matkę (158). Pocieszał innych w nieszczęściu (161). Troszczył się o Colina, dopingował go do chodzenia (217), do ćwiczeń (238). Posiadał życiową mądrość (184). Wobec ludzi nie czuł skrępowania ani zawstydzenia (200). Był dobrym czarodziejem (216).
Jak oceniasz Dicka?	- uczniowie odpowiadają na pytania na lekcji uzasadniając swą wypowiedź (zapis do zeszytów) - prezentacja; lub - uczniowie krótko odpowiadają. na pytania (korekta) i w domu zapisują dłuższą kilkuzdaniową wypowiedź

3. Sporządzenie planu dekompozycyjnego - jednolita, równoważnikowa forma językowa punktów (praca

w grupach dwuosobowych).

1/ Przedstawienie postaci.

2/ Wiek chłopca.

3/ Wygląd zewnętrzny.

4/ Ubiór.

5/ Dick wobec przyrody.

6/ Dick i zwierzęta.

7/ Dick jako ogrodnik.

8/ Stosunek chłopca do innych ludzi.

9/ Mój stosunek do tej postaci.

3. Podsumowanie, ocena najaktywniejszych uczniów.

Temat: "Cały świat jest ogrodem" - F. Burnett "Tajemniczy ogród"

Tok lekcji

1) Nauczyciel zapisuje na tablicy cytat pochodzący z filmu na podstawie powieści "Tajemniczy ogród".

"Tajemniczy ogród (...), przebudził się do życia. Jeżeli umiecie patrzeć, zobaczycie, że cały świat jest ogrodem."

(Zwrócenie uwagi na znaki interpunkcyjne użyte w cytacie)

2) Interpretacja cytatu. Uczniowie szukają podobieństw między ogrodem a światem rzeczywistym, który ich otacza. Starają się uzasadnić swoje zdanie.
- świat jest piękny, barwny i różnorodny jak ogród (kwiaty, drzewa, zwierzęta),
- 4 pory w życiu człowieka i ogrodu,
- ogród pełen tajemniczych zakątków i życie pełne tajemnic,
- nieustanna walka życia ze śmiercią.
3) Uczniowie na podstawie utworu "Tajemniczy ogród" przytaczają przykłady sytuacji, w których nastąpiło "przebudzenie" bohaterów do życia, do działania.
- przebudzenie wrażliwości u Mary,
- rozkwitła miłość lorda do syna,
- pojawienie się chęci do życia u Colina,
- rozwija się prawdziwa przyjaźń między bohaterami
4) Uczniowie otrzymują kartki z odkserowanym kwiatem. Taki sam kwiat znajduje się na tablicy.

W każdy z liści uczniowie wpisują swoje spostrzeżenia.
Nauczyciel zwraca uwagę na poprawność ortograficzną przy zapisie.

5) Podsumowanie lekcji.
Nauczyciel zwraca uwagę na wrażliwość uczniów, umiejętność patrzenia na świat. Ocenia pracę uczniów.

Ponadczasowe wartości Tajemniczego ogrodu

Środki dydaktyczne:duża i małe plansze z tabelą, "Słownik wyrazów bliskoznacznych"

Przebieg lekcji

Prezentacja głównych bohaterów książki: MARY LENNOX, COLINA i ARCHIBALDA CRAVENA. Charakterystyka ich osobowości i zwrócenie uwagi na łączące podobieństwa.

Uczniowie podają słowa związane z terminem "przemiana". Potem następuje sprawdzenie synonimów tego określenia w "Słowniku pojęć bliskoznacznych".

Podział klasy na trzy równe grupy. Przedstawiciel każdej z nich losuje kartkę z imieniem bohatera. Grupy pracują nad uzupełnieniem tabelki.

BOHATER	Przyczyny przemiany	Kto lub co pomaga	Wpływ metamorfozy na losy bohaterów
MARY
COLIN
ARCHIBALD CRAVEN

Każda grupa wpisuje do tabeli swoje przemyślenia i następnie analizujemy motywy przemian bohaterów.

Mary, Colin i Archibald Craven doświadczają śmierci bliskich osób, a następnie zrywają więzy emocjonalne z otaczającym ich światem.

MARY czuje się niekochana i niechciana od urodzenia, gdyż rodzice nie mają dla niej czasu.

COLIN jest kapryśnym, samolubnym dzieckiem, przekonanym o swojej ciężkiej chorobie i nieuchronnej śmierci.

ARCHIBALD CRAVEN cierpi ogromnie po stracie żony, opuszcza syna i wyjeżdża z domu, aby uciec od wspomnień.

Wszyscy nie odczuwają radości istnienia i dlatego nie są zdolni dostrzegać piękna wokół siebie. Są bardzo samotni i nieszczęśliwi.

MARY dzięki ludzkiej dobroci i życzliwości (Marta, Dick i Zuzanna Sowerby ) oraz pracy w ogrodzie uczy się kochać ludzi i zaczyna dostrzegać piękno tego świata. Następuje przemiana wewnętrzna.

COLIN spotyka Mary i przestaje czuć się samotny. Wspólna praca w ogrodzie, rozmowy i obserwacja budzącej się do życia przyrody wyzwalają w nim chęci do życia. Chłopiec zdrowieje, staje się życzliwy i dobry dla innych.

ARCHIBALD CRAVEN - ojciec Colina, po otrzymaniu listu od Zuzanny Sowerby i tajemniczym śnie postanawia wrócić do domu i tam znajduje szczęśliwego, zdrowego chłopca. Decyduje się obdarzyć syna prawdziwym ojcowskim uczuciem i spędzać z nim wiele czasu.

Uczniowie formułują wnioski, poparte argumentami, które dotyczą wartości, jakie zyskali bohaterowie dzięki przyjaźni. Biorą pod uwagę ich doświadczenia.

Rozmowa na temat roli przyjaźni w życiu każdego z nas. Uczniowie zadają sobie nawzajem pytania otwarte. Podają recepty na dobrą przyjaźń i swoje sposoby na pozyskanie przyjaciela.

EWALUACJA

Refleksje nad nieprzemijającymi wartościami lektury dla wszystkich: młodzieży i dorosłych. Powieść ta ukazuje sytuacje, które dotyczą każdego z nas. Uczy jak żyć w zgodzie ze sobą i otaczającymi ludźmi. Zwraca uwagę dorosłych na sprawy i problemy ludzi młodych. Pomaga wzmocnić wiarę we własne siły. Uczy samodzielności, odpowiedzialności i tego, że warto mieć w życiu cel. Ukazuje prawdę o człowieku i możliwościach, jakie w nim drzemią. Opowiada o samotności, szczęściu i nieszczęściu, a przede wszystkim podkreśla wartości ponadczasowe: miłość, przyjaźń i dobro.

PRACA DOMOWA

Obejrzeć film Agnieszki Holland "Tajemniczy ogród" i przygotować krótką recenzję. Wskazać podobieństwa i różnice pomiędzy lekturą i filmem. Co podobało się w filmie najbardziej i dlaczego?

Czy uważnie przeczytaliśmy Tajemniczy Ogród ?

Środki dydaktyczne:
- różna wydania powieści „Tajemniczy ogród”, czasopismo „Victor Junior”, plansza z narysowaną gwiazdą pytań, paski papieru, kolorowe pisaki.

PRZEBIEG LEKCJI:
1. Powitanie uczniów. Zapis tematu lekcji.
2. Prezentacja różnych wydań książki „Tajemniczy ogród” oraz biografii autorki z podaniem źródła informacji.
3. Omówienie metody pracy z wykorzystaniem gwiazdy pytań: (na dużym arkuszu papieru rysujemy pięcioramienną gwiazdę. W jej kolejnych rogach piszemy pytania: Kto?, Co?, Kiedy?, Jak?, Gdzie?. Szóste pytanie: Po co? umieszczamy w środku figury.).
4. Podział klasy na sześć grup. Przydzielenie każdej grupie pytania z gwiazdy, pasków papieru i kolorowego pisaka. Redagowanie pytań przez poszczególne grupy i zapisywanie ich wybranym kolorem na paskach papieru.
6. Zebranie pytań. Rozpoczęcie konkursu grup.
Każdy uczeń losuje pytanie i udziela na nie odpowiedzi. W przypadku wylosowania pytania ze swojej grupy, należy losowanie powtórzyć. Konkurs składa się z tylu rund, ilu członków znajduje się w najliczniejszej grupie. Grupy, w których jest mniej osób, wskazują zawodnika, który odpowiada na kolejne pytania. Wyniki pracy grup są notowane w tabeli.
7. Omówienie wyników konkursu. Ocena uczniów.
8. Zapis w zeszycie najistotniejszych informacji dotyczących lektury (autor, rok wydania, czas i miejsce zdarzeń, bohaterowie, główny problem powieści).
9. Wypełnienie przez uczniów kart ewaluacji.
10. Zadanie domowe
a) Zaznacz fragmenty powieści przedstawiające Mary, Colina i Dicka.
b) Poszukaj informacji o adaptacji filmowej powieści „Tajemniczy ogród”
(dla chętnych).

ZAŁĄCZNIKI

I. Frances Hodgson Burnett (1849 - 1924) pisarka angielska, autorka powieści dla młodzieży: „Mały lord”, „Mała księżniczka”, „Tajemniczy ogród”.

II. Instrukcja pracy dla grup:

Waszym zadaniem jest ułożenie dziesięciu pytań dotyczących treści lektury. Mają one zaczynać się od słowa ... . Każde pytanie zapiszcie wybranym kolorem na osobnym pasku papieru. Czas pracy - 10 minut.

III. Przykładowa lista pytań:
1. Kto napisał powieść „Tajemniczy ogród”?
2. Kto to był Archibald Craven?
3. Kiedy została wydana powieść „Tajemniczy ogród”?
4. Kiedy zmarła mama Colina?
5. Jak nazywał się Dick?
6. Jak Mary trafiła do ogrodu?
7. Co Mary robiła w ogrodzie?
8. Gdzie znajdował się klucz do ogrodu?
9. Co zastanowiło Mary pewnej nocy?
10. Gdzie lubił przebywać Dick?
11. Po co Colin wybrał się do ogrodu?
12. Po co Mary poprosiła wuja o kawałek ziemi?
13. ...

IV. Ankieta ewaluacyjna.
Zaznacz właściwą odpowiedź:
1. Byłem przygotowany do zajęć: dobrze, przeciętnie, nie przygotowałem się
2. Byłem aktywny na lekcji: tak, przeciętnie, nie
3. Moja grupa pracowała: sprawnie, szybko, powoli, słabo, źle
4. Czy chciałbyś pracować na lekcjach, wykorzystując gwiazdę pytań: tak, nie

TEMAT LEKCJI: Mary jest niegrzeczna, nieufna w nowym środowisku

METODY PRACY: ,,burza mózgów”, ,,dywanik pomysłów”

POMOCE: tekst lektury ,,Tajemniczy ogród”, arkusze szarego papieru, paski z białego kartonu, kwadraciki samoprzylepne w trzech kolorach, patafix (magnesy lub taśma klejąca), mazaki

PRZEBIEG LEKCJI

1.Zapoznanie uczniów z celem ogólnym lekcji.

2.Przytoczenie fragmentów lektury dotyczących zachowania Mary Lennox po przybyciu do domu wuja ( uczniowie mieli wyszukać i zaznaczyć te fragmenty w domu ).

3.Wysunięcie problemu do rozwiązania - Dlaczego Mary była niegrzeczna?

4.Podział klasy na kilkuosobowe zespoły (metoda do wyboru) i rozdanie potrzebnych materiałów do sporządzania dywanika (nauczyciel wyjaśnia sposób tworzenia go); wybór lidera i strażnika czasu w poszczególnych grupach.

5.Wyznaczenie limitu czasu( ok. 5 min. ) na wpisanie pomysłów na kartonowe paski i umieszczenie ich na dywaniku, czyli arkuszu szarego papieru.

6 Odczytanie przez lidera propozycji - odpowiedzi na problematyczne pytanie.

Przykładowe odpowiedzi:

- brak rówieśników w jej otoczeniu,

- rozgoryczenie spowodowane utratą rodziców,

- złe wychowanie,

- niechęć do przyrody,

- obojętność i samotność.

7.Prezentacja dywanika.

Przykładowe rozwiązania:

- okazywanie uczuć przez opiekunów,

- nakłanianie do zabaw,

- zachęta do częstych spacerów,

- dyscyplina,

- wyciągnięcie pomocnej dłoni przez dorosłych.

Każda grupa otrzymuje dwa pytania, na które szuka odpowiedzi

1.Czy można usprawiedliwić złe zachowanie Mary Lennox? (podajcie uzasadnienie)

2.Jak Ty starasz się, żeby nie być niegrzecznym?

Ewaluacja Po prezentacji dywaników, każdy uczestnik otrzymuje 3 samoprzylepne karteczki, każda jest innego koloru. Każdemu kolorowi przyporządkowuje się punkty (3,2,1).

W sumie każdy uczestnik ma 6 punktów, którymi dysponuje w sposób dowolny. Uczniowie mają 5 minut na obejrzenie wszystkich dywaników (można chodzić po sali) i przyklejają punkty tym propozycjom, które uważają za najlepsze. Można jednej propozycji przydzielić 6 punktów.

Podsumowanie Ten punkt realizuje nauczyciel. Omawia propozycje, które uzyskały największą liczbę punktów. Bardzo ważne jest, aby dłużej zatrzymać się nad propozycjami odpowiedzi na pytania zawarte w FAZIE III- należy umieć akceptować czyjeś inne zachowanie, znaleźć ich wytłumaczenie, uzasadnienie. Nie można jednak tolerować złych, niegrzecznych przykładów (sposób podsumowania uzależniony jest od charakteru odpowiedzi).

Propozycja pracy domowej (dla chętnych- często ją praktykuję)

Odpowiedz w kilku zdaniach na pytanie: ,,Czy wiadomości z dzisiejszej lekcji mogą być przydatne w codziennych kontaktach z kolegami i koleżankami?”

KRNĄBRNA MARRY Z WYŻSZEJ SFERY!

ćwiczenia ortograficzne na podstawie słownictwa z powieści „Tajemniczy ogród”

1. Uzupełnij brakujące litery. Skorzystaj ze słownika ortograficznego.

Nie pr...b...jąc, pom...c, ...biera, uwa...ał, pocz...cie, wy...szy, powa...na, twa...yczka, d...mna, niep...ystępna, p...edmioty, pami...tki, sekreta...yk, p...emienić, ...ądanie, ...eczywistość, f...rtka, spoj...ał, pro...ba, odlat...je, pielęgn...je, ogr...d, nat...ra, odcz...wa, spok...j, p...ekonanie, wyra...a, nadzie..., ...al., stra..., b...dzić się, p...e...yć, p...yjaźnić się, pat...y, podr...żniczy, ...ętny, ...yciowy, p...ywr...ciła, kwiat...w, pok...j;

2. Wyrazy podane w trzech pierwszych linijkach w ćwiczeniu 1. zapisz według kolejności alfabetycznej.

3. Wybrane wyrazy z ćwiczenia 1. wpisz do tabeli.

rzeczownik	czasownik	przymiotnik

4. Wyjaśnij znaczenie związków wyrazowych:

Poczucie wyższości-

Budzenie nadziei-

Przywrócić chęć do życia-

Patrzeć z góry-

5. Ze związkami wyrazowymi z ćwiczenia 4. ułóż zdania na temat powieści.

6.Wykonaj ilustracje do zdań.Podpisz rysunki.

Malutki rudzik usiadł na skrzypiącej furtce.

Nieprzystępny ogrodnik pielęgnuje grządki kwiatów.

7. Wykonaj rebus do wyrazów: przyjaźń, podróż.

8. Narysuj piktogram do wyrazów: odlatuje, strach.

9. Narysuj krzyżówkę do wyrazów Napisz hasła do krzyżówki.: żądanie, twarzyczka, prośba, życie, przywrócić.

10. Ułóż i zapisz krótki wierszyk o Mary, wykorzystując słownictwo z powyższych ćwiczeń.

Temat: Tajemniczy ogród F.H. Burnett powieścią o samotności, smutku, nadziei, przyjaźni i szczęściu.

Motto:

„... tajemniczy ogród stawał się kwitnącym gąszczem ... powracał do życia, a z nim dwoje dzieci''

Metody i techniki pracy: burz mózgów, metaplan, dyskusja, praca z tekstem powieści

Pomoce: ilustracje przedstawiające życie Mary Lenox- wystawa prac uczniowskich,

Słownik języka polskiego, Słownik wyrazów bliskoznacznych, Słowniki frazeologiczny języka polskiego, zadania do pracy w grupach, karteczki samoprzylepne, kolorowe pisaki, arkusze szarego papieru, piosenka Edyty Gepert Życie, kocham cię nad życie oraz zespołu Lady Pank Wciąż bardziej obcy.

PRZEBIEG LEKCJI

1.Nawiązanie do pracy domowej z poprzedniej lekcji.

Dobieranie odpowiednich podpisów do prac plastycznych wykonanych przez uczniów-

Losy Mary Lenox ( wystawka) (np. Pobyt Mary w Indiach, Epidemia cholery, Śmierć rodziców, Wyjazd do Anglii, Dom wuja Crawena, Odnalezienie drzwi do tajemniczego ogrodu, Praca w ogrodzie, Spotkanie Dicka, Poznanie Colina, Odmiana losu)

3. Podanie i zapis tematu lekcji.

Podział klasy na sześć grup.

I grupa wyjaśnia znaczenie wyrazów: samotność, smutek

( uczniowie korzystają ze słowników języka polskiego i słowników wyrazów bliskoznacznych).

II grupa wyszukuje związki frazeologiczne z wyrazami: samotność, smutek

(uczniowie korzystają ze słowników frazeologicznych).

III grupa wyjaśnia znaczenie pojęcia nadzieja

( uczniowie korzystają ze słowników języka polskiego i słowników wyrazów bliskoznacznych).

IV grupa wyszukuje związki frazeologiczne z pojęciem nadzieja

(uczniowie korzystają ze słowników frazeologicznych).

V grupa wyjaśnia znaczenie wyrazów: przyjaźń, szczęście

(uczniowie korzystają ze słowników języka polskiego i słowników wyrazów bliskoznacznych).

VI grupa wyszukuje związki frazeologiczne z wyrazami: przyjaźń, szczęście

(uczniowie korzystają ze słowników frazeologicznych).

2. Przedstawienie efektów pracy grupowej. W tym czasie uczniowie notują istotne informacje dotyczące opracowanych zagadnień

Dyskusja- życie Mary i Colina (metaplan)

JAKI BYŁ LOS MARRY LENNOX? JAKI JEST OBECNIE?

CO SPOWODOWAŁO ZMIANY W JEJ ŻYCIU?

JAKI BYŁ LOS COLINA? JAKI JEST OBECNIE?

CO SPOWODOWAŁO ZMIANY W JEGO ŻYCIU?

WNIOSKI

4. Zapisanie wniosków z dyskusji

5. Nauczyciel proponuje zestaw czasowników, które pomogą wyrazić przeżycia związane z lekturą. Chodzić będzie o to, by uczniowie w swoich wypowiedziach wskazali te fragmenty książki, które mogą czytelnika np.

• Smucić- np. nieszczęśliwe dzieciństwo Mary;

• Wzruszać- np. los Colina zanim poznał Mary;

• Ucieszyć- np. spotkanie Dicka z Mary;

• Zachwycić- np. opis tajemniczego ogrodu;

• Zaciekawić- np. sposób, w jaki Dick zdobywał przyjaźń zwierząt;

• Czegoś nauczyć- np. co to znaczy prawdziwa przyjaźń

.

6.Wysłuchanie piosenki w wykonaniu zespołu Lady Pank, Wciąż bardziej obcy, a następnie piosenki w wykonaniu Edyty Geppert Życie, kocham cię nad życie

7. Odszukiwanie związku tych dwóch utworów z problemami poruszanymi na lekcji- dyskusja.

Faza końcowa

1. Uzupełnienie ankiet ewaluacyjnych.

• W kontur walizki wpisz to, co ci się najbardziej podobało na zajęciach, czego się nauczyłeś, co chcesz zabrać ze sobą.

• Do symbolicznego „kosza na śmieci'' wrzuć ( zapisz ) to, co ci się nie podobało

lub najmniej podobało, co ci nie będzie potrzebne.

2. Ocena pracy na lekcji

3. Zadanie i objaśnienie pracy domowej ( do wyboru).

• Ułóż kilkuzdaniową wypowiedź, która potwierdzi, że Mary, Dicka i Colina połączyła prawdziwa przyjaźń.

• Jestem samotna, smutna, szczęśliwa czy pełna nadziei- kartka z pamiętnika.

Należy nieść pomoc tym, którzy jej potrzebują

Dzięki pracy można znaleźć szczęście i przyjaciół

Jeśli się bardzo chce można pokonać swoje negatywne cechy

Prawdziwa przyjaźń i wiara może czynić cuda.

---