PRZENOŚNIKI - Budowa i zastosowanie
Przenośnik, środek transportu bliskiego o ograniczonym zasięgu i ruchu ciągłym, służący do przemieszczania materiałów (np. surowców, półfabrykatów, podzespołów) w stanie sypkim luzem lub w postaci ładunków jednostkowych wzdłuż ściśle określonej trasy. Przenośniki napędzane są głównie silnikami elektrycznymi , rzadko spalinowymi, w górnictwie stosowany jest również napęd hydrauliczny i pneumatyczny. W zależności od konstrukcji przenośniki dzieli się na trzy podstawowe grupy: przenośniki cięgnowe, przenośniki bezcięgnowe i przenośniki z ośrodkiem pośredniczącym. Przenośniki cięgnowe przenoszą materiały za pośrednictwem cięgna, zalicza się do nich przenośniki: taśmowe (z taśmą elastyczną lub metalową) - najczęściej stosowana grupa przenośników, członowe (płytowe, korytowe, wózkowe, półkowe i kołyskowe), podwieszone (jednotorowe i dwutorowe), kubełkowe (grawitacyjne, odśrodkowe i okrężne) oraz zabierakowe (zgarniakowe, zgrzebłowe i zaczepowe). Przenośniki bezcięgnowe przenoszące materiały bez użycia cięgien, przy wykorzystaniu innego organu mechanicznego, dzielą się na przenośniki: impulsowe i grawitacyjne (zsuwnie i samotoki), śrubowe (poziome i pionowe), wałkowe i krążkowe napędzane, wstrząsowe (wstrząsane i wibracyjne) oraz miotające (taśmowe i bębnowe). Przenośniki z ośrodkiem pośredniczącym przenoszą materiały w strumieniu gazu (zwykle powietrza) lub cieczy (zwykle wody), zalicza się do nich: przenośniki pneumatyczne (ssące i ciśnieniowe) oraz przenośniki hydrauliczne (ciśnieniowe i grawitacyjne)
PRZENOŚNIKI TAŚMOWE: zaliczamy do przenośników cięgnowych w których transportowany materiał spoczywa bezpośrednio na cięgnie czyli na taśmie. Przenośniki taśmowe służą do przenoszenia materiałów sypkich transportowanych luzem oraz do transportu drobnicy(pojedyncze sztuki). Przenośniki taśmowe pracują w poziomie lub przy niewielkim kącie nachylenia od 20-25 stopni. Taśma przenośnika najczęściej wykonana jest z gumy z bawełnianymi wkładnikami które przenoszą obciążenia rozciągające. Prędkość taśmy wynosi przeciętnie od 0,5-4,5m/s istnieje możliwość do zwiększenia prędkości do 10m/s. Szerokość taśmy najczęściej stosowana od 300-2000mm. Bęben napędzający taśmę najczęściej znajduje się w jej najbardziej obciążonym miejscu.
PRZENOŚNIK CZŁONOWY: jest przenośnikiem cięgnowym w którym transportowany materiał spoczywa na członach przymocowanych do cięgien łańcuchowych. Najczęściej spotykane człony mają kształt płyt lub koryt. Płyty poziome mają możliwość poruszania się w płaszczyźnie poziomej lub po trasie okrężnej. Przenośniki członowe mają zastosowanie przede wszystkim w przemyśle motoryzacyjnym, chemicznym, górniczym, energetycznym i metalowym. Mogą one transportować jednostki ładunkowe oraz materiały sypkie, wówczas stosujemy przenośniki korytkowe. Istnieje możliwość pracy w trudnych warunkach np. wysokiej temperaturze a więc mogą być wykorzystywane w odlewniach na wydziałach obróbki cieplnej. Umożliwiają one transport na odległość nie przekraczającą 150m.
PRZENOŚNIKI KUBEŁKOWE: zaliczamy do przenośników cięgnowych. Cięgnem może być taśma gumowa z bawełnianymi wkładkami lub łańcuchy. Materiały sypkie transportowane są w kubełkach przymocowanych do cięgien tworząc obwód zamknięty. Wydajność tych przenośników wynosi około 500m sześciennych/h. A wysokość podnoszenia materiału nie przekracza 25m. Zespół napędowy przenośnika najczęściej umieszczony jest w górnej części tzw. głowicy, natomiast w dolnej części znajduje się zespół napinający cięgna. W dolnej części przenośnika znajduje się otwór zasypowy służący do napełniania kubełków. W przypadku przenośników odśrodkowych kubełki napełniają się samoczynnie, natomiast kubełki przenośników grawitacyjnych są dodatkowo napełniane za pomocą podajników dozujących. Kubełki najczęściej wykonane są z blachy stalowej jako tłoczone lub spawane. Istotnym elementem zespołu przenośnika kubełkowego jest jednokierunkowe sprzęgło zapadkowe które zapobiega samoczynnemu cofaniu się obciążonych kubełków w przypadku zatrzymania.
PRZENOŚNIKI ZABIERAKOWE: zaliczamy do przenośników cięgnowych gdzie cięgnem najczęściej jest łańcuch a niekiedy stosowana jest lina stalowa. Do cięgna tworzącego zamknięty obwód przymocowane są zabieraki (zgarniaki) które przesuwają materiał w nieruchomych otwartych korytach lub w szczelnych rurach. Przenośniki zabierakowe służą przede wszystkim do transportu materiałów sypkich, możliwy jest transport materiałów gorących o temperaturze do 400stopni, a w szczelnie zamkniętych rurach mamy możliwość transportu materiałów pylistych. W otwartych korytach najczęściej transport odbywa się w kierunku poziomym. Natomiast w zamkniętych rurach możliwy jest kierunek pochyły a nawet pionowy. Prędkość transportu wynosi od 0,05 do 1,0m/s, wydajność od 650-1000m sześciennych /h. Natomiast odległość transportu nie przekracza 100m. Wadą tych przenośników jest duże zapotrzebowanie mocy, szybkie zużywanie się łańcuchów lub koryt oraz praca w niekorzystnych warunkach i stosowane są do transportu np. masy formierskiej w odlewni.
PRZENOSNIKI WAŁKOWE: zaliczamy do przenośników bez cięgnowych. Transport jednostek ładunkowych za pomocą przenośników wałkowych odbywa się bezpośrednio na wałkach (najczęściej walcowych) wykonanych z rur stalowych osadzonych obrotowo na osiach. Wałki te najczęściej łożyskowane są ślizgowo a w przypadku większego obciążenia łożyskowane tocznie. Prasa transportowa może być prostoliniowa w kierunku poziomym lub z niewielkim pochyleniem od 2-4%. Prasa ta może również zawierać odcinki zataczane łukiem lub tworzyć tor śrubowy. Wałki mogą być napędzane lub nie napędzane. Przenośniki wałkowe z wałkami napędzanymi stosowane są przede wszystkim do transportu długich i ciężkich elementów np. w walcowniach, w tartakach. Przenośniki wałkowe nie napędzane (grawitacyjne) to takie w których transport odbywa się pod wpływem ciężaru jednostki ładunkowej. Prasa tych przenośników może posiadać odcinki zataczane łukiem z zastosowaniem wałków stożkowych.
PRZENOŚNIKI ŚRUBOWE: zwane są ślimakowymi. Służą do transportu materiałów sypkich. Transport odbywa się najczęściej w zamkniętej obudowie w postaci stalowej rury. Materiał transportowany jest za pomocą obracającego się wału częścią roboczą w postaci śruby. Kierunek transportu może być poziomy, pochyły a nawet pionowy. W przypadku transportu poziomego skok linii śrubowej wału równy jest zewnętrznej średnicy gwintu i wynosi od 100 do 600mm. Przenośniki śrubowe podobnie jak zabierakowe pracują w bardzo niekorzystnych warunkach. Elementy przenośników śrubowych narażone są na szybkie zużycie. Odległość transportu wynosi od 30 do 40m, a wysokość podnoszenia do 10m. W przypadku szczelnie zamkniętej obudowy istnieje możliwość transportu materiałów sypkich o bardzo drobnej granulacji oraz pylistych.
PRZENOŚNIKI WSTRZĄSOWE: stosowane są do transportu materiałów sypkich, charakteryzują się okresowo zmienną prędkością i przyśpieszeniem zespołu przenośnika którym najczęściej jest drgające koryto lub drgająca rura. W przenośnikach wstrząsowych materiał ślizga się w korycie lub rura nie odrywająca się od dna. Koryto wraz z podstawą i dwoma łącznikami tworzy czworokąt przegubowy. Ruch drgający koryta odbywa się w płaszczyźnie równoległej do powierzchni dna koryta. Podczas ruchu koryta w lewo, rośnie nacisk cząsteczek materiału, na jego dnie występują zwiększone siły tarcia między cząstkami i dnem wskutek czego cząsteczki przemieszczają się wraz z korytem w lewo. Podczas ruchu koryta w prawo zmniejsza się nacisk cząsteczek materiału na dno wskutek czego zmieniają się siły tarcia ale cząsteczki dzięki sile bezwładności ślizgają się po dnie koryta i nadal przemieszczają się w lewo w kierunku transportu. Przenośniki stosowane w przemyśle chemicznym, spożywczym oraz jako dozowniki.