osiagniecia rzymu

Rzymianie po podbiciu Grecji musieli przyznać, że w dziedzinie kultury Grecy są dla nich wspaniałym wzorem doskonałości. Każdy Rzymianin, który chciał uchodzić za człowieka wykształconego, uczył się greki. Wielu rzymskich mieszkańców podróżowało do Grecji, aby zwiększać swoją widzę poprzez uznawane ogólnie szkoły filozoficzne. Tak naprawdę większość zdobyczy cywilizacji zawdzięczamy Grekom, ale Rzymianie też mieli ogromne osiągnięcia. Do dziedzin osiągnięć Rzymian należy prawo. To Rzymianie wymyślili rozmaite ustawy, dzięki którym utrzymywali porządek w państwie. Pretor pilnował także, aby przestępcy odbyli należytą karę za swoje złe postępowanie. Pierwszy zbiór praw, powstały w połowie V w. p .n.e., został nazwany Prawem XII tablic. Nazwa ta zaistniała, na argumencie tekstu wyrytego na dwunasto tablicach z brązu. Tablice te wystawiono na widok publiczny. Z biegiem czasu jej zapisy zaczynano zmieniać, ze względu na różne sytuacje. Te zapiski bowiem, przestały wystarczać. Uzupełniano je nowymi, zmieniano poprzednie, a wszystkie zamiany i dodatki, były uchwalane przez zgromadzenie ludowe i senat, a następnie przez cesarza. Pod koniec starożytności, a na początku VI w. p.n.e., cesarz Justynian nakazał zebrać wszystkie prawa, komentarze i przepisy ustanowione w jego czasach. W ten sposób powstał zbiór praw, nazwany Kodeksem Justyniana. Korzystali z niego twórcy prawa w następnych stuleciach. Wiele zasad zawartych w prawach starożytnego Rzymu, zostaje wykorzystywane przez prawników nawet do dziś. Kolejnym osiągnięciem Rzymian to wielkie rozwinięcie budownictwa. Jednym z dzieł sztuki to akwedukt ze znajdującymi się ponad arkadami na szczycie budowli kanałami wodnymi, którymi płynęła woda. Następna budowla to Panteon. Wielkim szczytem budowli w tamtych czasach jest kopuła wieńcząca tę budowlę. Pochodzi ona z II w. p.n.e. Kolejnym osiągnięciem to zbudowanie Koloseum. Miało ono kształt elipsy i niesamowicie wielką arenę, na której odbywały się liczne widowiska. Miał bowiem 80 wejść, dzięki czemu widzom łatwo było wejść i wyjść z amfiteatru. Ale nie tylko budowle, czy prawo było najważniejsze. Piękne były także drogi prowadzące do Rzymu. Albowiem rozwój sieci dróg byłby niemożliwy bez licznych mostów, wznoszonych nawet na szerokich rzekach. Początkowo budowano je z drewna, a następnie z kamienia, dzięki czemu było stabilniejsze i utrzymywały większy ciężar. Rzymianie w budownictwie posługiwali się różnymi technikami i materiałami. Wiele pomysłów i inspiracji czerpali właśnie od podbitych Greków. Najtrwalsze budowle wznoszono z kamienia. Był wśród nich wspomniany już wcześniej akwedukt, czyli inaczej mówiąc konstrukcja doprowadzająca wodę do miast. Rzymianie potrafili także konstruować dużo kopuły, które wykorzystywano do przykrywania niektórych gmachów. Mieszkańcy Wiecznego miasta (Rzymu) byli także mistrzami w budowie fortyfikacji i machin wojennych. Następnym osiągnięciem Rzymian to medycyna. Była ona początkowo ludowa, ziołolecznictwo, magia i zaklęcia, lecz wraz z upływem czasu i postępem cywilizacyjnym zaczął rozwijać się kult bogów tak, że już ok. III p.n.e. kult Apolina i Asklepiosa (Eskulapa) był wysoce rozwinięty a zarazem powszechny. Pierwsza świątynia, w której leczono ludzi jak w greckich asklepiejonach według tradycji powstała w 293r. p.n.e. podczas epidemii. Legenda związana z jej powstaniem mówi, iż kiedy przewożono węża sprowadzonego specjalnie z Epidauros, jak nakazywały księgi sybillińskie, mijając wyspę na Tybrze nieopodal Rzymu zwierzę wyślizgnęło się i przypłynęło na wyspę. To wydarzenie odebrano jako niewątpliwy znak od bogów i tam też zbudowano pierwszą świątynię. Pierwsi lekarze, jak łatwo się domyślić pochodzili również z Starożytnej Grecji. Byli to głównie niewolnicy gdyż Rzymskie prawo mówiło, że każdy niewolnik przywieziony na „Świętą Wyspę”(poświęconą Eskalupowi), który odzyska zdrowie zostaje wyzwolony. Dodatkową zachętą był sukces jednego z ich rodaków - Archagatosa, który przybywszy z Peloponezu w 219r p.n.e. osiadł z Rzymie, a kiedy jego metody leczenia okazały się skuteczne otrzymał prawa obywatelskie oraz pomieszczenie od państwa gdzie mógłby w komfortowych warunkach leczyć ludzi. Niestety nie wszystkim podobał się napływ Greckich lekarzy; bywali ludzie tacy, jak np. Katon Starszy Cenzor, którzy uważali że wprowadzają oni tylko zamęt a swoimi lekarstwami zamiast leczyć to uśmiercają ludzi. Oczywiście nie było to prawdą, a przyczyną tych fałszywych oskarżeń była po prostu zazdrość. Rzymianie raczej nie uprawiali zawodu lekarza prawdopodobnie, dlatego że nie wypadało im pracować za zapłatą lecz Grecy widzieli tą sytuację całkiem inaczej. W przeciągu krótkiego czasu ze zwykłego niewolnika można było stać się wyzwolonym, otrzymać prawa obywatelskie, dorobić się znacznej fortuny, a dodatkowo nie trzeba było płacić podatków. To przesądzało o atrakcyjności tego zawodu. W Starożytnym Rzymie nie istniał ktoś taki jak farmaceuta czy apteka. To lekarze nakazywali czym i w jaki sposób należy się leczyć ale również, to oni sporządzali lekarstwa. Nadal istniało ziołolecznictwo, różne maści i leki w formie pigułek lecz rozwijały się również różne zabiegi także stopniowo wykształcały się odrębne specjalizacje takie jak okulista, laryngolog czy chirurg. Kobiety owszem także zajmowały się medycyną, ale raczej w położnictwie. Ponad to, zaczęły tworzyć się „gabinety lekarskie” przy pewnych instytucjach zaczęto więc wyróżniać lekarzy sportowych, lekarzy gladiatorów, ale także np. lekarzy przy straży pożarnej. Stopniowo w okresie pryncypatu zaczęto organizować służbę zdrowia armii. Znaczną uwagę poświęcono warunkom życia, higieną i odżywianiem. W obozach, które przypominały małe miasta doprowadzano wodę pitną, budowano łaźnię z gorącą, ciepłą i zimną wodą, latryny spłukiwano wodą, a nieczystości odprowadzano w dalsze miejsca. Lekarze obozowi przeprowadzali selekcję rekrutów i nieśli pomoc chorym żołnierzom. Zespół lekarski składał się z lekarzy, z których każdy wyróżniał się jakąś specjalizacją a także każdy posiadał pomocnika, pielęgniarza i sanitariusza do swojej dyspozycji.Za czasów Marka Aureliusza wojskowa służba medyczna przyjęła emblemat - kielich i wąż Asklepiosa, który symbolem Służby Zdrowia jest po dziś dzień.
O leczeniu dzieci nie wspomina się raczej, a jeśli już to są tylko i wyłącznie wskazówki na temat karmienia niemowląt. W Rzymie było bezwątpienia mnóstwo świetnych lekarzy lecz bardzo często darzono ich nieufnością. Powodem tego było wciąż zmieniające się zabiegi i metody leczenia, ale także zazdrość o to, iż lekarze mają dostęp do dworu cesarskiego i bardzo często wchodzili w związki z kobietami z rodziny cesarskiej. Irytowało również Rzymian to, że lekarze często udostępniali swoim kochankom trucizny tak by te mogły się pozbyć niewygodnego męża czy brata. Lekarze dorabiali się znacznych majątków, dlatego tak często spotykano szarlatanów, którzy skuszeni wysokim zarobkiem podszywali się pod nich. Autorytet lekarzy psuli również niedouczeni pseudo lekarze, którzy nie spełniali swoich obowiązków zgodnie z zasadami szkoły Hipokratesa. W historii Starożytnego Rzymu zapisało się mnóstwo świetnych lekarzy, którzy nieśli pomoc chorym i ubogim, a pomimo, że ich nazwiska nie są nam znane wciąż o nich pamiętamy. vLudność niezamożna musiała gnieździć się w wysokich i zatłoczonych domach czynszowych (tzw. insulae), gdyż przestrzeń mieszkalna w centrum stolicy była ograniczona, natomiast tereny budowlane zbyt drogie. Budowano tanio, a co za tym idzie źle, ponieważ czynsze mieszkaniowe dla biedoty nie mogły być wysokie. Domy czynszowe miały po sześć pięter, sięgały nawet do trzydziestu metrów i wyżej, miały płytkie fundamenty, ściany niezwykle cienkie i do tego z lichego materiału, pokoje były niskie, małe i ciemne. Wobec tego, że szkło w starożytnym Rzymie było drogie, rzadko wstawiano szyby, a w zamian za nie używano drewnianych żaluzji. Stosunkowo najlepsze mieszkania znajdowały się na parterze, gdyż właśnie tu dochodziła woda i była kanalizacja. Mieszkańcy wyższych pięter musieli udawać się po wodę do publicznych studzien. Z biegiem czasu brak placów budowlanych oraz drożyzna mieszkaniowa zmusiła biedotę do zajmowania mansard - czyli piwnic, a nawet nędznych i ciemnych pomieszczeń pod schodami. Bogacze budowali sobie domy na wzór greckich. Już nie wystarczył dom rzymski, złożony z atrium i sypialni. Powstaje druga część domu, której punktem centralnym był otoczony kolumnadą perystyl. Dookoła niego grupuje się szereg apartamentów. W perystylu koncentrowało się życie rodziny, natomiast w atrium wystawiano głównie oficjalne przyjęcia. Zwiększającym się coraz bardziej wymaganiom mieszkańców zamożnych domów nie wystarczała już, pokryta zaprawą z wapnia podłoga. Zamiast niej pojawiła się kostka porfirowa, marmur, a niekiedy i mozaika. Ściany pokrywane były freskami i to nie tylko w samym Rzymie, ale również na prowincji. Mostom początek nadały prymitywne, drewniane ich wersje. Podstawę wówczas tworzyły, nietrwałe drewniane pale. Taką konstrukcję miał m.in. most na Tybrze, którego początki sięgają VI wieku p.n.e., nazwany po prostu mostem na palach, mostem palowym- pons Sublicjus. Pewnym ulepszeniem mającym na celu wzmocnienie konstrukcji, było zastosowanie słupów mostowych z kamienia. Zastosowano również wynalazek architektoniczny Etrusków jakim była- budowa łukowa. Rzymianie udoskonalili wynalazek Etrusków, poprzez wynalezienie cementu. Jego specjalny gatunek umożliwiał im budowanie trwałych konstrukcji, nawet pod wodą. W związku z tym odkryciem rozpoczęto budowę mostów murowanych.Na mocnych palach opierali bloki kamienne lub z cementu, o grubości dochodzącej nawet do 12 m: na takiej podstawie wznoszono sklepione łuki z bloków kamiennych, łączono je żelaznymi klamrami, a spojenia zalewano ołowiem. Nawierzchnia mostu, szerokości od 3 m do 19 m zamknięta była po obu stronach balustradą. Dla pieszych wydzielone były boczne przejścia (decurosoria), a droga środkowa (iter) przeznaczona była dla ruchu kołowego. Zachowane do dziś mosty o wielkości tego osiągnięcia na tym polu. Najbardziej zachwycającym osiągnięciem w tej dziedzinie był most Trajana na Dunaju o szerokości 13-19m i o długości równej 1100 m. Rzymianie potrafili usunąć trudności, jakie nastręczyło zaopatrzenie miast w wodę. Budowali w tym celu wodociągi, które rurami z ołowiu lub z wypalonej gliny doprowadziły wodę z położonych wysoko w górach źródeł lub strumieni, do odległych o wiele kilometrów skupisk ludzi. Początkowo woda spływała w sposób naturalny, później powstawały monumentalne rozwiązania architektoniczne (przęsła arkadowe), dzięki którym pokonywano przeszkody w terenie. Akwedukty imponowały nie tylko sprawnością, ale także rozmiarami, trwałością, a ponadto, ponieważ Rzymianie zastosowali metodę rozprowadzania wody poprzez urządzenia oparte na wysokich arkadach, wodociągi te stały się także elementem dekoracyjnym miasta i okolic, przez które były przeprowadzone. W I wieku p.n.e. Heron skonstruował pompę strażacką. W Rzymie obowiązek gaszenia pożarów należał do tzw. Familia Publica, złożonej z niewolników i wyposażonej w pompy Herona. Po pożarze Rzymu w 64 roku, cesarz Oktawian August zorganizował Vigiles, czyli oddziały strażackie. W sto lat później do Vigilies wstępowali wolno urodzeni mężczyźni, gdyż służba ta była wyjątkowo prestiżowa. Kultura rzymska, wiele zawdzięcza cesarzowi Oktawianowi Augustowi. W jego kręgu znaleźli się: Wergiliusz, Horacy i Owidiusz. W cesarstwie rzymskim rozwijała się również historiografia. Najwybitniejsi historycy to: Tacyt, Swetoniusz, Trankowillius, Plutarch, Cezar i August podjęli również planowaną przebudowę miasta. Miało ono świadczyć o wielkości i potędze Imperium Rzymskiego. Centralnym punktem miasta był rynek (forum), w stolicy Forum Romanum. Tu ulokowano najważniejsze gmachy państwowe i świątynie. Oprócz nich były tu także bazyliki (duże sale sądowe - targowe) i kuria (budynek posiedzeń senatu). Kolejni władcy oddawali nowe budynki, jednocześnie budując fora. Do budynków publicznych zaliczyć tez można termy, czyli łaźnie (np. termy Karakalli), teatry czy amfiteatry (Koloseum) zbudowane przez Flawiuszów oraz cyrki, w których odbywały się wyścigi konne. Bardziej niż nauki humanistyczne pociągały Rzymian wszystkie nauki techniczne i inżynieryjne. Do dzisiaj imponują nam dzieła rzymskiej myśli technicznej - drogi i akwedukty. Specyficznie rzymską dziedziną sztuki była rzeźba portretowa, naturalistycznie ukazująca oblicza władców, wodzów czy zwykłych obywateli. Sztuka rozwijała się w VI - V wieku p.n.e. Najważniejszym jej ośrodkiem był Rzym, lecz najpełniejszy obraz dały Pompeje i Herkulanum. W rozwoju sztuki rzymskiej przyjmuje się podział na okresy: królewski (VI w. p.n.e.), republiki (V - I w. p.n.e.), cesarstwa (300r. p.n.e. - koniec IV w. n.e.). Początki architektury i plastyki rzymskiej kształtowały się pod wpływem Etrusków (porządek toskański), w okresie republiki wpływy greckie, styl późny był wynikiem zespolenia sztuki hellenistycznej i sztuki prowincji rzymskich. Mimo wpływów etruskich i greckich, twórcy rzymscy odznaczali się znaczną indywidualnością, pomysłowością, konstruktywnością, oryginalnymi rozwiązaniami kompozycji rzeźbiarskich i malarskich, cenili funkcjonalizm i monumentalizm w architekturze realizm i reprezentacyjność w rzeźbie oraz fantazje w malarstwie. Największe znaczenie historyczne zyskały osiągnięcia Rzymian w architekturze, zastosowanie nowych materiałów budowli o urozmaiconym rzucie poziomym, krytych sklepieniach, tworzących śniadanie skomplikowane kompleksy przestrzenne. Dla architektury monumentalnej, poza świątyniami są charakterystyczne budowle użyteczności publicznej (m.in. bazyliki, portyki, kurie, termy, teatry, cyrki, amfiteatry), pomniki (łuki triumfalne, kolumny) w budownictwie mieszkalnym - domy, tzw. Italskie z atrium i hellenistyczne z atrium i perystylem, piętrowe domy czynszowe (insula), miejskie i podmiejskie wille, rezydencje cesarzy (willa Hadriana w Tivoli, pałac Dioklecjana w Spoiwie). Grobowce budowano wzdłuż dróg publicznych (np. Via Appia) lub na nekropolach. Formę typowo rzymską było kolumbarium. Mauzolea (np. Oktawiana Augusta, Hadriana - w Rzymie) wznoszono na wzór grobowców hellenistycznych.
Miasta zakładano na planie prostokąta, z regularna siatką ulic równoległych do dwóch głównych, krzyżujących się arterii cardo i decumanus, otaczano murem warownym. Środek miasta zajmowało forum, był to rynek - odpowiednik greckiej agory, zwykle prostokątny. Początkowo był miejscem handlu, zebrań i sądów, później ośrodkiem władzy administracyjnej i kultu religijnego. Celem handlu służyły tzw. Fora. Najstarszy Rynek w Rzymie to Forum Romanum - miejsce najważniejszych uroczystości publicznych i obrzędów. Wodę do miasta doprowadzały akwedukty, były to konstrukcje doprowadzające wodę przewodem (kanałem lub rurociągiem) pod wpływem siły ciężkości, ze źródła na znaczne odległości, ponad przeszkodami terenowymi (rzekami, dolinami, górkami czy drogami). Przez rzeki przerzucano mosty na arkadowych przęsłach. Rzeźba rzymska, zwłaszcza dekoracyjna miała charakter odtwórczy (głównie kopie dzieł greckich). Większą oryginalność wykazywał portret, a zwłaszcza popiersie na profilowane bazie. Portrety z okresu republiki cechował weryzm. W okresie cesarstwa, rozpowszedniły się portrety władców (popiersia i posągi) modelowane zgodnie z wymogami propagandy. Podobnie wykonywano reliefy historyczne zdobiące budowle i pomniki. Na kamiennych sarkofagach, produkowanych od II w. występowały reliefy o treści mitologicznej i rodzajowej. Malarstwo sztalugowe i tablicowe w okresie późnej republiki zostało wyparte przez malarstwo ścienne, na podstawie schematów kompozycyjnych podzielone na 4 style pompejskie: inkrustacyjny (II w. p.n.e.) - imitował okładzinę z barwnych marmurów, archaiczny (I w. p.n.e) - za pomocą malowanych elementów archaicznych stworzył iluzję głębi przestrzennej, egiptyzujący (I poł. I w. p.n.e.) - polegał na zdobieniu ściany malowidłami imitującymi obraz sztalugowy drobnymi motywami (często pochodzenia egipskiego), iluzjonistycznej (II poł. I w.) - sztucznie powiększał wnętrze przez malowanie pomieszczeń w amfiladzie lub pejzaży. Mozaiki wielobarwne był czarno - białe wykonywane z sześciennych kostek rozkwit przeżywała gliptyka, ceramika, szklarstwo i torentyka. Sztuka rzymska, niemal całkowicie anonimowa wniosła do późniejszej sztuki europejskiej wiele trwałych wartości, jej bezpośrednimi następstwami były sztuka wczesnochrześcijańska i bizantyjska. Z pośród starorzymskich bogów jednych czczono w życiu prywatnym, inni byli przedmiotem kultu państwowego. Szczególnie liczne były bóstwa, opiekujące się różnymi czynnościami życia chłopskiego. W miarę rozrostu państwa przybywały nowe bóstwa państwowe. Na ich czele stała trójca Ippiter, Inno, Minera. Podstawą naszych wiadomości w tej dziedzinie jest kalendarz rzymski. Wpływ kultury greckiej wprowadził nowych bogów, których identyfikowano z dawnymi (np. Ippiter = Zeus). W roku 205 przed Chrystusem zaprowadzono w Rzymie kult matki bogów, Kybele, czczonej na Wschodzie. Później przyjęły się inne bóstwa wschodnie (Izyda, Mitra, itd.). kult religijny miał zapewnić ludziom przychylność bogów. Piesze nad nim sprawowały kolegia kapłańskie: pontyfices (z pontifex maximus spraw religijnych), flenines, westalki, angures, fetiales, salii, kolegium do przechowania ksiąg sybilińskich, haruspices (etruskiego pochodzenia). Religia rzymska stała się w końcu ściśle formalistyczną i na próżno starali się ja ożywić August i jego następcy.