REFERENDUM LOKALNE:
art. 170 „Członkowie wspólnoty samorządowej mogą decydować, w drodze referendum, o sprawach dotyczących tej wspólnoty, w tym o odwołaniu pochodzącego z wyborów bezpośrednich organu samorządu terytorialnego. Zasady i tryb przeprowadzania referendum lokalnego określa ustawa” + art .62 „ 1.Obywatel polski ma prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania Prezydenta Rzeczypospolitej, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego, jeżeli najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat. 2.Prawo udziału w referendum oraz prawo wybierania nie przysługuje osobom, które prawomocnym orzeczeniem sądowym są ubezwłasnowolnione lub pozbawione praw publicznych albo wyborczych”
regulacja → ust. Z 15.09.2000 r. o referendum lokalnym
przedmiot referendum.
Sposób rozstrzygnięcia sprawy dot. tej wspólnoty, mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji organów danej jednostki
odwołanie organu stanowiącego, a przypadku gminy także wójta (burm, prezydenta)
TK z orzeczeniu z 2003 r.”także istotne sprawy dot. społecznych, gospodarczych lub kulturowych więzi łączących tę wspólnotę, anie zastrzeżonych do wyłącznej kompetencji organów innych władz publ.”
nie może być: sprawa interesu partykularnego czy jednostkowego, oraz sprawy indywidualne, co do których wymagane jest wydanie dec. Administracyjnej.
Prawo udziału. Osoby stale zamieszkujące na obszarze danej jednostki samorządu teryt. Posiadające czynne prawo wyborcze do organu stanowiącego tej jednostki
warunki przeprowadzenia.
Inicjatywa organu stanowiącego danej jednostki samorządu teryt., lub na wniosek co najmniej 10% uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy, powiatu, 5% mieszkańców woj. Ma char. Fakultatywny. Obligatoryjny jedynie:
odwołanie organu stanowiącego jednostki samorządu teryt. (art.5 ustwy)
wyłącznie w takiej drodze. Wniosek mieszkańców może dot. odwołania rady gminy i wójta albo jednego z tych organów. Ws wójta, także z inicjatywy rady gminy. Wniosek może być złożony po upływie 10 miesięcy od dnia wyboru organu, albo 10 miesięcy od dnia ostatniego referendum ws jego odwołania. Nie później niż 8msc. Przed zakończeniem kadencji.
Samoopodatkowanie się mieszkańców gminy na cele publiczne.
Wyłącznie w ref. Jedynie na szczeblu gminnym. Jest to rodzaj instytucji o char. Uchwałodawczym, orientowany materią, której dot. głosowanie. Nie zapada uchwała, a jedynie powstaje zobowiązanie do jej podjęcia. Bardzo rygorystyczna większość - 2/3 ważnych oddanych gł. za samoopodakowaniem. W doktrynie pogląd → (E.Olejniczak-Szałowska) ← rozstrzygnięcie referndalne może być zaliczane do źródeł prawa powszechnie obowiązującego.
Pewne wątpliwości budzi konstytucyjność samoopodatkowania w związku z uprawnieniami daninowymi ograniczonymi jedynie do możliwości ustalanie wysokości podatków i opłat lokalnych i to w zakresie określonym w ustawie.
Art. 168 „Jednostki samorządu terytorialnego mają prawo ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w ustawie”
De lega lata instytucja ta nie mieści się w konstytucyjnej kategorii udzielania kompetencji na rzecz samorządu terytorialnego. Podjęcie dec. Całościowo wyłączone z gestii organów centralnych.
Art.217 „Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy”
Charakter samoopoadtkowania nie jest przesądzony. Przeważa pogląd, że jest to danina publiczna, której wszystkie istotne elementy powinny być określone w ustawie.. W tym przypadku w ustawie wymieniono jedynie nazwę instytucji, ale nie doprecyzowano elementów. Można przypuszczać, że określony został podmiot - mieszkańcy, ale too zbyt ogólnie. Można więc szeroko interpretować i np. obowiązkiem daninowym objąć wszystkie osoby zamieszkujące na terytorium danej gminy niezależnie od zameldowania, statusu obywatelstwa, wieku. Nie znany jest przedmiot daniny, jej podstawa a także wskazania co do wysokości świadczenia. Uchwała rady gminy winna zawierać wskazanie celu lub celów oraz zasad samoopodatkowania. W przypadku rozstrzygającego wyniku głosowania ustalonego zgodnie z ustawa o referendum lok. Rada gminy niezwłocznie podejmuje czynności w celu podjęcia stosownej uchwały dot. samoopodakowania. Istotne elementy będą znajdowały się w uchwale a nie ustawie. Gmina może samodzielnie w pierwotny sposób regulować kwestię samoopodatkowania. W konfrontacji z art. 217 rozwiązanie takie nie odpowiada konstytucyjnym wymaganiom regulacji daninowej, gdyż istotne elementy stosunku daninowego nie wynikają z ustawy. Poza tym, gmina może jedynie działać w ramach kompetencji wynikającej z art. 168 a zatem w granicach określonej w ustawie wysokości daniny. Takie rozumowanie można wesprzeć orzeczeniem TK w podobnej sprawie, na tle opłat parkingowych (Ust. Z 1985r. Upoważniła Radę Ministrów do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowych zasad wprowadzania opłat za parkowanie pojazdów samoch. Na drogach oraz organu właściwego do ustalania tych opłat. TK-> nie dopuszczalne jest cedowanie na inny organ określenia istotnych elementów stosunku daninowego. Ust. Nie dosyć, że nie zawiera niezbędnych elementów to jeszcze upoważnia w tym zakresie rząd. TK uznał, że ws chodziło w istocie o opłatę lokalna i niezgodność dotyczy także art.168. W celu konwalidacji regulacji należałoby określić zgodnie z art.217 i art. 168 istotne elementy w ustawie. Natomiast „aktywowanie” jej mogłoby zostać powierzone rozstrzygnięciu referendalnemu. Wątpliwości dotyczą jedynie powstającej w taki sposób daniny, a nie samego trybu referendalnego.
ref. przeprowadzone z inicjatywy organu stanowiącego jednostki samorządu teryt.
Uchwała podejmowana BEZWZGLĘDNĄ WIĘKSZOŚCIĄ GŁOSÓW swojego składu ustawowego. Powinna zawierać:
pytanie/a lub warianty
termin przeprowadzenia
wzór karty do głosowania
kalendarz czynności.
Ogłoszenie w wojewódzkim dzienniku urzędowym! Uchwała RG podlega bezzwłocznemu rozplakatowaniu lub ogłoszeniu w inny zwyczajowo przyjęty sposób. Ref. w dzień wolny, najpóźniej w 50 dniu od dnia opublikowania w W.Dz.Urz. A w przypadku, gdy wojewoda wydała rozstrzygnięcie nadzorcze stwierdzające nieważność uchwały ws przeprowadzenie rf. W przypadku przez sąd adm. skargi złożonej na to rozstrzygnięcie, przeprowadza się najpóźniej w 50dniu od uprawomocnienia się wyroku s.a. Organ stanowiący danej jednostki podejmuje uchwałę ws aktualizacji kalendarza czynności.
Inicjatywa referendalna mieszkańców jednostki samorządu
„Inicjatorzy referendalni”:
gr. co najmniej 15 obywateli którym przysługuje prawo wybierania do organu stanowiącego danej jednostki sam. Teryt. A w gminie 5 obywat.
Statutowa struktura terenowa partii pol. Działająca w danej jednostce sam. Teryt.
Organizacja społeczna posiadająca osobowość prawną, której statutowym terenem działania jest co najmniej obszar danej jednostki sam. Teryt.
Inicjator powiadamia na piśmie przewodniczącego zarządu danej jednostki ( w gminie wójta) o zamiarze wystąpienia z inicjatywą przeprowadzenia ref. Powiadomienie musi:
identyfikować podmiot inicjatywy
wskazywać pełnomocnika
określać sprawę.
Pełnomocnikiem może być jedynie osoba, której przysługuje prawo wybierania do organu stanowiącego danej jednostki sam. Teryt. W sprawie odwołania organu inicjator powiadamia także komisarza wyborczego. I. Na swój koszt podaje do wiadomości mieszkańców danej jednostki sam. Teryt. Przedmiot zamierzonego ref. ( w gminie w sposób zwyczajowo przyjęty, w powiecie i województwie - poprzez ogłoszenie w prasie codziennej ogólnodostępnej w danej jednostce samorządu teryt.) Info. Powinna zawierać: pytanie/a, warianty, uzasadnienie odwołania) W ciągu 60dni od dnia powiadomienia inicjator zbiera podpisy mieszkańców uprawnionych do wybierania organu stanowiącego danej jednostki samorządu teryt. Wycofanie udzielonego poparcia jest bezskuteczne.
Wniosek o przeprowadzenie referendum. Pisemny, inicjator składa przewodniczącemu zarządu jednostki samorządu tery., a w gminie wójtowi. Wniosek powinien zawierać pytania, warianty, cel/e oraz zasady samoopodatkowania. Przew. zarządu/wójt przekazuje go niezwłocznie przew. Organu stanowiącego tej jednostki. Organ stan. Powołuje ze swojego składu komisję do sprawdzenia czy niosek mieszkańców odpowiada przepisom. Do udziału w pracach komisji zaprasza się inicjatora lub jego pełnomocnika (jako obserwatora). Jak wniosek nie spełnia warunków, to wraca do inicjatora, który ma 14 dni, żeby usunąć uchybienia. Jak spełnia too organ stanowiący podejmuje uchwałę ws przeprowadzenia referendum. O.s jest związany treścią wniosku. Uchwała powinna być podjęta nie później niż w terminie 30 dni od dnia przekazania wniosku. Organ może podjąć uchwalę neg. V pozytywną. Na negatywną bądź nie dotrzymanie terminów inicjatorowi przysługuje skarga do s.a. W terminie 14 dni od dnia doręczenia uchwały lub upływu terminu do jej podjęcia. S.a rozpatruje skargę w terminie 14 dni od dnia wniesienia .Skarga kasacyjna - 14dni. Wyrok sądu uwzględniający skargę zastępuje uchwałę organu stanowiącego. Na podstawie tego wyroku komisarz wyborczy wydaje postanowienie o przeprowadzenie referendum.
Ustawa dopuszcza możliwość przeprowadzenia jednego referendum na podstawie kilku wniosków.
kampania referendalna. Służy wyjaśnieniu istoty problemów rozstrzyganych w referendum, treści postawionych pytań i wariantów, a także prezentowaniu stanowiska inicjatora referendum oraz partii politycznych, zrzeszeń i mieszkańców ws poddanej pod ref. Organy jednostki oracz czł. Organów nie mogą uczestniczyć na koszt jednostki w kampanii związanej z ref. ws odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego przed upływem kadencji.
Rozpoczyna się z dniem podjęcia uchwały org. Stanowiącego lub postanowienia kom. wyborczego o przeprowadzeniu ref. i ulega zakończeniu na 24 przed dniem głosowania. Nie może być prowadzona:
na terenie zakładów pracy w sposób i formach zakłócających ich normalnie funkcjonowanie, urzędów adm. rządowej i adm. samorządu teryt. Oraz sądów, jednostek wojskowych i innych jedn. Org. Podległych MON oraz oddziałów obrony cywilnej, skoszarowanych jednostek podległych min. właściwemu ds wewnt.
Od zakończenia kampanii do zakończenia głosowanie zabronione jest:
podawanie do wiadomości publicznej wyników badań opinii publicznej dot. przewidywanych zachowań głosujących
wyników ref.
sondaży przeprowadzonych w dniu głosowania
Plakaty, hasła, ulotki i inne materiały, które dot. ref. zawierające oznaczenie od kogo pochodzą podlegają ochronie prawnej. Materiały ten odpowiednie organy obowiązane są usunąć w terminie 30 dni od dnia referendum. Wójt v burmistrz postanawia o usunięciu tych przedm, które zostały umieszczone z naruszeniem przep. Lub nieusuniętych przez właściwe pod. W terenie. Koszty ponoszą zobowiązane podmioty.
Wniosek sądu powszechnego. Gdy plakaty, ulotki, hasła, i wypowiedzi i inne formy propagandy i agitacji zwierają nieprawdziwe info. Każdy może wnieść wtedy do sądu okręgowego wniosek o wydanie orzeczenia:
konfiskaty takich materiałów
wydanie zakazu publikacji takich informacji
nakazanie sprostowania
nakazanie przeproszenia pomówionego
nakazanie wypłacenia kwoty do 10 tys. tytułem odszkodowania.
Sąd okręgowy - 24h - postępowanie nieprocesowe - skład = 1 sędzia. Postanowienie niezwłocznie doręcza się wraz z uzasadnieniem osobie, która wniosek złożyła i zobowiązanemu do wykonania tego postanowienia.
Do sądu apelacyjnego → zażalenie w ciągu 24 h, rozpoznaje w ciągu 24h..Dalej nie ma już środków prawnych. Postanowienie s.a. Natychmiastowo się wykonuje. Zobowiązany:
przedstawia do publikacji sportretowania odpowiedzi w ciągu48h. W stosunku do sprostowań info i danych opublikowanych w prasie innej niż dziennik sąd okręgowy skazuje dziennik, w którym sprostowanie ma być zamieszczane na koszt obowiązanego w ciągu 48h. W przypadku odmowy, lub nie zamieszczenia sąd na wniosek wnioskodawcy zarządza ich publikacje na koszt zobowiązane w ramach postępowania egzekucyjnego. Osoba składająca wniosek domagać się dochodzenia roszczeń w inny sposób, na podstawie innej ustawy, a w szczególności k.k. k.c, i prawa prasowego. Roszczenia mogą być kierowane także przeciwko osobom, których działanie lub zaniechanie w toku kampanii naruszyło cudze dobra osobiste lub majątkowe.
Finansowanie. Jest jawne. Koszty pokrywa się z budżetu jednostki sam. Teryt. Wyłączenie związane jest z czynnościami wykonywanymi przez komisarza wyborczego. Wydatki tego org. Związane z org. I przeprowadzeniem ref. ws odwołania organu pokrywane są z budżetu państwa z części dot. Krajowego Biura Wyborczego. Wydatki inicjatora ze źródeł własnych.
Inicjatorowi oraz innym podmiotom uczestniczącym w kampanii nie mogą być przekazywane, a inicjator nie może przyjmować na cele referendalne środków finansowych pochodzących od:
z budżetu państwa
budżetów jednostek samorządu terytorialnego
związków jednostek samorządu teryt.
innych gminnych, powiatowych, wojewódzkich osób prawnych.
Od państwowych jednostek organizacyjnych
od przedsiębiorstw państwowych
od podmiotów z działem skarbu państwa, jednostek sam. Teryt.
Związków jednostek samorządu terytorialnego i innych g, p,w os. pr.
Od podmiotów korzystających w ciągu ostatniego roku z dotacji budżetu państwa lub dotacji budżetu jednostek samorządu terytorialnego z wyłączeniem partii politycznych
od osób fiz. nie mających miejsca zamieszkania na terytorium RP, z wyłączeniem obywateli polskich zamieszkałych za granicą
od cudzoziemców mających miejsce zamieszkania na terenie RP
od os. prawnych z udziałem podmiotów zagranicznych z wyłączeniem spółek publicznych
od obcych przedstawicielstw korzystających z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych, urzędów konsularnych, misji specjalnych i org. Międzynarodowych i innych obcych przedstawicielstw korzystających z immunitetów i przyw. Dyplomatycznych i konsularnych na mocy umów, ustaw lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych
Pełnomocnik inicjatora zobowiązany jest do sporządzenia sprawozdania finansowego z dochodów i wydatków, związanych z ref. W terminie 3 msc, składa je organom wykonawczemu jednostki samorządu. Inicjator, który uzyskał nadwyżkę pozyskanych środków nad wydatkami obowiązany jest przekazać ją instytucji charytatywnej. Info o tym zamiesza w sprawozdaniu.
KOMISJE DS REFERENDUM + obwodowe komisje ds referendum przeprowadzają i ustalają jego wynik . Przeprowadzane w stałych obwodach utworzonych w celu przeprowadzenia wyborów do organów stanowiących jedn. Sam. Teryt.
Ref. jest WAŻNE jeżeli:
udział wzięło co najmniej 30% uprawnionych do glosowania
Wynik jest ROZSTRZYGNIĘTY jeżeli:
za jednym z rozwiązań ws poddanej pod ref. oddano więcej niż połowę ważnych głosów
Wynik. Podaje do publicznej wiadomości teryt.kom. Poprzez wywieszenie stosownego protokołu. Jest on również ogłaszany przez wojewodę w woj. dz. urzędowym.
Jeżeli ref. zakończy się rozstrzygającym wynikiem właściwy organ jedn. Sam. Tert. Podejmuje niezwłocznie czynności w celu jej realizacji.
Protest przeciwko re. Można wnieść w ciągu 7 dni od dnia podania wyników ref. do wiadomości publicznej. Może wnieść każdy uprawniony do wzięcia w nim udziału mieszkaniec danej jednostki s.t. Podstawą może być naruszenie przepisów ust, które mogło wywrzeć istotny wpływ na wynik ref. Właściwym jest sąd okręgowy. Ma a14 dni na rozpatrzenie protestu. Udział bierze przedstawiciel właściwej teryt. komisji, a jak protest dot. ref. ws odwołania organu jedn. s.t. również komisarz wyborczy.
Ogłoszenie. O odwołaniu organu stanowiącego powiatu lub samorządu woj. oznacza zakończenie działalności tego organu stanowiącego i z mocy prawa - org. Wykonawczego. W przypadku odwołania organów gminy przed upływem kadencji owo ogłoszenie oznacza zakończenie działalności tych organów. Jeżeli w ważnym ref. o odwołaniu wójta przeprowadzonym na wniosek rady gminy z innej przyczyny niż nieudzielenie absolutorium przeciwko odwołaniu wójta oddano więcej niż połowę ważnych głosów, działalność rady gminy ulega zakończeniu z mocy prawa.
PRAWO DO REFERENDUM → skuteczna prawnie możliwość zainicjowania działań, których bezpośrednim skutkiem jest zarządzenie referendum
PRAWO DO UDZIAŁU W REFERENDUM → możliwość wpływania na wynik głosowania poprzez bezpośrednie wyrażenie w nim swojego stanowiska,
zarządzenie referendum należy do właściwego organu. Obywatele polscy mają jedynie prawo do udziału w ref. Mogą także złożyć wniosek do Sejmu ws zarządzenia referendum, jednak ostatecznie decyzja należy do Sejmu, który jest władny podjąć uchwałę zarządzającą ref. na wniosek gr. obywateli.