Leo Strauss, „Czym jest filozofia polityki?”

(opracowała Kasia Berezińska)

Filozofia polityki to próba zastąpienia opinii o naturze rzeczy wiedzą o nich, próba poznania prawdziwego (dobrego) porządku polityki i natury rzeczy politycznych. Tematem są wielkie cele ludzkości typu wolność.

Filozofia Polityki

Poszukiwanie źródeł To znaczy, że ten dział filozofii

Podejście całościowe ma znaczenie dla polityki

Szukanie rzeczy niezmiennych Polityka zakłada naukę o dobru

Filozofia polityki to nie jest:

myśl, bo myśl to refleksja nad ideami politycznymi niekoniecznie prawdziwymi; filozofia to pojęcie węższe niż myśl

teoria polityczna, bo ta zawiera sformułowania wskazań dotyczących szerszych działań politycznych opartych na opinii publicznej czy boskim objawieniu; filozofia opiera się na tym, co dostępne człowiekowi

nauka o polityce, bo w nauce jest metoda badawcza, narzędzie, metodologia, logika; w filozofii tych nie ma ponadto filozofia zajmuje się wartościami a te są nienaukowe

Początki filozofii polityki miały miejsce w Atenach. Strauss uważa, że dziś filozofia polityki podupada i sensowne jest studiowanie jedynie jej historii.

Nie ma sensu też badać wartości, bo konflikty między różnymi wartościami są nierozwiązywalne. Zaprzecza autorytetowi nowożytnej nauki, nie uznaje procesu historycznego za sensowny, ponieważ to, że ewoluujemy nie oznacza, że zrozumieliśmy człowieczeństwo. Nie ma dobrego społeczeństwa.

Klasyczna filozofia polityki

Klasyczna filozofia polityki to Platon i Arystoteles. Klasyczna to nie znaczy oparta na tradycji ale wręcz przeciwnie: świeża, wolna od fanatyzmu. Wszelka późniejsza ma charakter wtórny.

Platon, „Prawa”:

-przyczyną praw nie jest jakiś bóg ale człowiek;

-prawodawców jest kilka rodzajów w zależności od ustroju

-ustrój jest przyczyną praw, porządkiem, formą nadającą społeczeństwu

charakter, jest formą życia, to całość

-zróżnicowanie ustrojów zmusza do zastanowienia, który jest najlepszy

Arystotelesowskie dwie definicje dobrego obywatela w dwóch dziełach:

(ale nie sądzę żeby to było ważne)

„Ustrój polityczny Aten”

dobry obywatel to ten, co dobrze służy krajowi bez względu na ustrój i jego zmiany, to lojalny patriota

„Polityka”

dobry obywatel to pojęcie relatywne,

zależy od ustroju, bo np., dobry człowiek

to pojęcie wszędzie znaczące to samo,

dobry obywatel to patriota i zwolennik cnoty

Klasycy odrzucają demokrację, bo dla nich celem nie jest wolność ale cnota.

Człowiek jest z natury dobry. W demokracji założono, że rządzić ma większość. Musi być zatem być wykształcona i mieć uformowany charakter.

Krytykują konformizm i zawężenie sfery prywatnej w demokracji.

Najlepszym ustrojem byłaby arystokratyczna republika lub ustrój mieszany.

Nowożytna filozofia polityki

Jej założycielem był Machiavelli. W „Historiach Florenckich” skrytykował religię i moralność, przestaje zajmować się cnotą, wydumanymi celami człowieka ale rzeczywistymi celami społeczności. Człowiek nie jest z natury dobry, bo wtedy wyrzuty sumienia byłyby dla niego największym bólem. Dobrem wspólnym nie jest cnota ale wspólne cele np., dostatek, chwała kraju etc. Patriotyzm nie jest naturalny, jesteśmy z natury egoistami, pro społeczni staniemy się pod wpływem przymusu, ludzie muszą być skłonieni do dobra.

Należy wykształcić w nich pragnienie chwały, które ich do tego skłoni.

Wierzy w plastyczność człowieka, że można go zmienić.

By stworzyć dobry porządek należy obniżyć standardy. Przenosi nacisk klasyków z potrzeby zmiany moralnej na instytucjonalną. Najlepszym ustrojem byłaby „wyrachowana republika” jak w starożytnym Rzymie.

Hobbes odrzuca stanowisko Machiavellego, że sprawiedliwość jest naturalna. Porządek społeczny zagwarantuje nie dążenie do chwały (Machiavelli) ale dążenie do władzy, które jest moralnie neutralne, przynosi współzawodnictwo i komfort.

(Dość zawile tłumaczy, że dążenie do władzy wynika z naturalnego strachu przed śmiercią, który się przekształca w strach przed rządem).

Locke: najważniejsze jest pragnienie posiadania, zaspokajanie egoistycznych namiętności bez rozlewu krwi, „ekonomizm to dojrzały machiavellizm”.

Monteskiusz: popiera angielskie dążenie do swobód politycznych i zastąpienie republikańskiej cnoty handlem i finansami.

Druga fala nowożytności (zrodziła romantyzm, idealizm niemiecki)

Rousseau: autor hasła bourgeois, wraca do klasycznego Platona.

Korzeniem społeczeństwa cywilnego jest prawo do samozachowań.

Jak najmniej odwołań prawa pozytywnego do naturalnego, „wola powszechna może się mylić”. Każdy jest sprawiedliwy, gdy przyznaje innym takie same prawa co sobie. Cel społeczny powinien być definiowany w kategoriach prawnych a nie moralnych

Trzecia fala nowożytności

Nietzsche: proces historyczny nie ma charakteru racjonalnego, jakaś wielka indywidualność (nietzscheanizm) miała w jego mniemaniu poruszyć inne wybitne jednostki i utworzyć nową arystokrację, która miała rządzić światem. Odrzucał demokrację.

Podstawowa teza: Należy oprzeć się na klasykach ale nie na ich życiu codziennym ale na ARETE, cnocie. Obecnie cnotliwy to znaczy dobry ze względu na osobiste cechy, niezależnie od ustroju. U starożytnych cnotliwy to ten, co dba o ustrój, jest przydatny dla państwa.

Podejście klasyczne: rozróżnia się dobrego człowieka od dobrego obywatela.

Podejście nowożytne: zły człowiek nie może być dobry obywatelem

---