RAINER MARIA RILKE 1875-1926
Ojciec mieszczanin, matka wiecznie niezadowolona romantyczka - miało to ogromny wpływ na sposób patrzenia na kobiety przez R. Osadzony przez ojca w szkole dla kadetów- 5 lat, okres męki. Na uniwersytecie w Pradze studiuje filozofię, historię sztuki prawo. Żadnych nie kończy, nie ma cierpliwości, uważa, że nadmiar wiedzy szkodzi poecie, który dąży do poznania w sposób intuicyjno-zmysłowy. Sam dużo czyta i uczy się języków. 1897 poznaje pisarkę Lou Andreas Salome, mają romans, podróżują do Rosji ale Lou ucieka. R. żeni się z rzeźbiarką Klarą Weesthoff. Mają córkę Ruth. Rilke nie zajmuje się rodziną, dla niego zarabianie na życie czy posiadanie stałej pracy- nie do wykonania. Po 2 latach zaczyna pisać do Lou- przyjaźń do końca.. Jest sekretarzem Rodina- to była jego jedyna stała praca jaką miał. Uważał się za osobę słabą, nieprzystosowana do życia. Maił naturę depresyjną. Zaprzyjaźniona księżna wybłagała dla niego zwolnienie z wojny.. W Szwajcarii do której wyjeżdża po wojnie kupuje dla niego ruiny zamku wraz z basztą zaprzyjaźniony arystokrata- to ostatni dom R. Tam pisał Elegie. Końcowe lata spędza w sanatoriach.
Najbardziej fascynujący liryk tego okresu pochodzący z Pragi, jeden z najoryginalniejszych poetów niemieckich. Zawdzięcza wiele symbolistom franc, jednak zaznaczają się też w jego tw. wpływy świata słowiańskiego mit. czeskiej, i przeżycia rosyjskie, które wyciskają na nim niezatarte piętno.
Wieloznaczne dzieło Rilkego skłania do różnych interpretacji w niektórych niejednokrotnie punktem wyjścia są dwa motywy przewodnie: miłość i śmierć. Miłość jest dla niego m. niespełnioną, bez posiadania, bo kochać tzn dla R. być samotnym. Takie pojęcie miłości, które rezygnuje ze spełnienia, prowadzi do poczucia wewn. samotności. „Samotność” należy do tych słów którymi R. posługuje się w pierwszym okr. twórczości. U podstaw tego uczucia znajduje się świadomość schyłkowości epoki. rzeczywistość odpycha go, a świat wydaje mu się obcy i niezrozumiały. W swych pierwszych wierszach opiewa urok ziemi rodzinnej. W „Księdze godzin” 1905, próbuje ukazać swoją epokę jako okres historyczny, decydujący przełom. Jego krytyka skierowana jest przeciw posiadaczom. Dawny świat się przeżył, a przyszłość należy do „ubogich”. Tylko w nich ma nadzieję odnaleźć te wartości, których próżno szukać w wielkim świecie. Ogromny wpływ wywarła Rosja z bezkresem ziemi, z biednym chłopstwem. Rilke zwraca się w sposób zdecydowany przeciw Nietzscheańskiemu elitaryzmowi. Głosi w Księdze utopijne odnowienie świata. Uchwycił w Księdze atmosferę rosyjskich klasztorów z ich kopułami i złoconymi ikonami. Był zafascynowany mistycyzmem tamtejdszego życia. W drugim cyklu nawiązuje do nastrojowej poezji Jacobsona, w tomie trzecim naśladując św. Franciszka opiewa ubóstwo. Tom: wyrafinowana forma, ogromna muzykalność języka, nagromadzenie bogatych rymów posługiwanie się aliteracją, kunsztowność i dekoracyjność. Drugim tomem: „Księga obrazów” 1906. Wiersze te są jakby bardziej plastyczne, oszczędniejsze pod względem elementów dekoracyjnych. Zaczyna opiewać ułomności czł: szaleństwo czy ślepotę. Cierpienie jest tu uwolnione od zagadnień etycznych, pozwala dotrzeć do głębi życia. Zbiór nie wolny jest od sentymentalizmu. Wiersz: „Aniołowie”. Nowym etapem jest tom: „Nowe poezje” 1907. Wynikiem przyjaźni z rzeźbiarzem Rodinem, którego sekretarzem był Rilke przez kilka lat. Poprzez obserwację stara się Rilke dotrzeć do istoty rzeczy, do „psychiki”. Oddaje psychologię kwiatów czy zwierząt. „Czarny kot”, „Pies”. Znany wiersz: „Pantera” pragnie przekazać odczucia zamkniętego w klatce zwierzęcia. Z podwójnej perspektywy- poety i uwięzionej bestii- kreśli obraz psychiki zwierzęcia. Jest genialnym obserwatorem. Ogromny sukces odniósł neoromantyczny szkic R. pisany rytmiczną prozą: „Pieśń o życiu i śmierci korneta Krzysztofa Rilke” 1906. Za najgenialniejsze dzieła poety uważane są tomy: „Elegie duinejskie” i „Sonety do Orfeusza”. Tam koncentruje się na problemie ludzkiej egzystencji, na probl. istnienia i śmierci. Pracę nad Elegiami zaczął już w 1912 w Duino. Ukazały się jednak dopiero w 1923 w roku wyd. Sonetów. Elegie: ukazują ogromne współczucie poety dla człowieka cierpiącego. Wyrażają nadzieję że ludzie staną sie lepszymi, że będą mogli sprostać technicznie doskonałej ale ciągle ahumanistycznej cywilizacji. R. ukazuje drogę człowieka od narodzin poprzez miłość aż do śmierci, chwili osiągnięcia „niewidzialności”. Nieuleczalnie chory na białaczkę, gorączkowo pyta o sens istnienia. Niektórzy interpretatorzy są zdania, że odpowiedź dał w Sonetach... w których poezja staje się środkiem pojednania z myślą o śmierci, a śmierć interpretowana jest jako swoiste dopełnienie życia. W swych ostatnich utworach osiąga niezwykłą intensywność oddawani wrażeń. W nowych wierszach forma staje się b. zwięzła, klasyczna, a równocześnie poeta sięga teraz do niedomówień, poszukuje nowych przenośni. Droga R. prowadziła os symb. i imperializmu, od muzykalności i sentymentalizmu do ścisłego zjednoczenia sztuki odbierania wrażeń ze sztuką wyrazu, przy coraz to zdecydowanej koncentracji na głównych problemach ludzkiej egzystencji. Poezja niezwykle delikatna i nastrojowa.
Wiersze: Jesień, Pieśń trędowatego, Aniołowie, Król, Cisza. Samotność.
Poezja niemiecka: Rilke, George i HUGO VON HOFMANNSTAHL 1849-1929
Wiedeńczyk. Przez wiele lat łączyły go z Georgem bliskie stosunki, było to coś w rodzaju nieustannych zmagań, które miały swe podłoże w chęci samoobrony H. przed autorytatywnym narzucaniem poglądów przez G. Rok 1906 przyniósł ostateczne poróżnienie mimo wielkiego uznania jakie miał H. dla twórczości G. Hofmannstahl czuł się dekadentem. Opiewał okres schyłkowy, dla którego charakterystyczne były słabość woli, niezwykła nerwowość i chorobliwa refleksyjność. Był moralistą, czuł się ofiarą swych czasów. Melancholia i dekadentyzm przeplata się u niego z wątkami o śmierci i przemijaniu. Jego wczesna poezja pełna jest sprzeczności, podkreśla sie ucieczkę od życia, z drugiej strony zafascynowanie niebytem- próby poetyckiego przezwyciężenia czasu. → „Mój ogród”. W punkcie centralnym jego zainteresowania znajduje się problem przemijania życia. W sławnej balladzie „Ballada życia zewnętrznego”, pisanej w tercynach, opiewa człowieka-wędrowca, który idzie wydany na pastwę wrogich sił, przez życie, zdając sobie sprawę, iż świat jest tylko teatrem, w którym on gra jedną z ról. Gł. tezą jest, że człowiek nie może przeskoczyć życia, musi je przeżyć skazany na cierpienie i brzydotę, by w te sposób osiągnąć swe przeznaczenie.