ROSJA - RADA PEDAGOGICZNA SZKOLENIOWA
Rosja , Federacja Rosyjska państwo rozciągające się od wschodniej Europy poprzez północną część Azji po Ocean Spokojny. Rosja jest największym państwem na świecie pod względem powierzchni , jej terytorium jest większe od Europy , Australii i Antarktydy. Pod względem liczby ludności zajmuje 9 miejsce . Rosja należy do największych gospodarek świata. Państwo rosyjskie dysponuje największymi na świecie zasobami naturalnymi i źródłami energii. Rosja jest członkiem wielu międzynarodowych organizacji min; Rady Bezpieczeństwa ONZ , Wspólnoty Niepodległych Państw , Euroazjatyckiej Wspólnoty Gospodarczej , Szanghajskiej Organizacji Współpracy i odgrywa znaczącą rolę w polityce światowej.
Nazwa Rosja pochodzi od greckiej nazwy Rusi co oznacza tyle co Ruś lub od słowa rossieje co oznacza rozsiane ( po ziemi daleko) . Współcześni językoznawcy wywodzą najczęściej nazwę Ruś od ugrofińskiego słowa Ruotsi , które oznacza mieszkańcy wybrzeża .
Rosja jest państwem federacyjnym o semiprezydenckim systemie rządów. Od 17 kwietnia 1992 roku używa 2 równorzędnych nazw Rosja i Federacja Rosyjska. Głową państwa jest prezydent od 2012 prezydent powinien być wybierany w głosowaniu powszechnym na 6-letnią kadencję . Organem władzy ustawodawczej jest dwuizbowy parlament - Zgromadzenie Federalne , składające się z izby wyższej : Rady Federacji oraz izby niższej : Dumy Państwowej. Organem władzy wykonawczej jest rząd , na którego czele stoi przewodniczący ( premier) powoływany przez prezydenta i zatwierdzany przez Dumę . Członków rządu mianuje prezydent na wniosek premiera.
Rosja położona jest na 2 kontynentach : Europie i Azji. Rozciąga się od Europy Wschodniej przez północno - środkową Azję , aż do Oceanu Spokojnego. Rosja graniczy z : Norwegią , Finlandią , Estonią , Łotwą , Białorusią , Ukrainą , Gruzją , Azerbejdżanem , Kazachstanem , Chinami , Mongolią , Koreą Północną , Litwą , i Polską . Graniczy także z kilkoma państwami poprzez Morze Bałtyckie , Morze Czarne , Morze Kaspijskie , Morze Ochockie z Japonią , Morze Beringa z USA. Większa część Rosji należy do półkuli wschodniej , ale półwysep Czukocki oraz część wschodnia wyspy Wrangla należy do półkuli zachodniej.
W skład Federacji Rosyjskiej wchodzą 83 równoprawne podmioty:
45 obwodów, 21 republik , 9 krajów, 2 miasta wydzielone , 1 obwód autonomiczny , 4 okręgi autonomiczne. Tylko 2 regiony Rosji są podzielone przez strefy czasowe : obwód sachaliński oraz Jakucja .
Klimat przeważnie kontynentalny strefy umiarkowanej i podbiegunowej , na niewielkim obszarze wschodniego wybrzeża klimat monsunowy , a nad Morzem Czarnym klimat podzwrotnikowy typu śródziemnomorskiego. Średnia temperatura lipca od +2 na północnym wybrzeżu i +15 na wschodzie do +25 na południu Niziny Wschodnioeuropejskiej. Średnia temperatura stycznia od +1 nad Morzem Czarnym i -6 na zachodzie do -20 na wschodnim wybrzeżu i poniżej -30 w Syberii Wschodniej a w rejonie Ojmiakonu -50. Roczna suma opadów od ponad 600 mm na krańcu zachodnim i wschodnim do około 200 mm na Syberii Środkowej i Wschodniej oraz poniżej 200 mm na Nizinie Nadkaspijskiej. W wysokich górach do 1000 mm . Pokrywa śnieżna utrzymuje się od 1 miesiąca nad Morzem Czarnym do 9 miesięcy na wybrzeżach Morza Arktycznego.
Europejską część Rosji zajmuje Nizina Wschodnioeuropejska. W jej części północnej dominuje krajobraz polodowcowy. Najwyższymi wzniesieniami niziny są wzgórza Wałdaj , gdzie znajdują się źródła rzeki Wołgi - najdłuższej rzeki Europy oraz Dniepru i Dźwiny. Europejską część Rosji od azjatyckiej oddzielają góry Ural. Na wschód od Uralu rozciąga się Nizina Zachodniosyberyjska o powierzchni 3 mln km , która rzeką Jenisiej przechodzi w Wyżynę Środkowosyberyjską. Na północ od Wyżyny Środkowosyberyjskiej rozciąga się Nizina Środkowojakucka. Na wschód od tej niziny rozpoczynają się wschodniosyberyjskie pasma górskie na które składają się : Góry Wierchojańskie , Góry Czerskiego , Góry Czukockie , Góry Koriackie oraz Góry Środkowe na półwyspie Kamczatka. Na południu Niziny Zachodniosyberyjskiej ku wschodowi rozciągają się południowo - syberyjskie pasma górskie na które składają się : Ałtaj , Sajany , Góry Jabłonowe , Góry Borszczowoczne , Góry Stanowe , Pamo Stanowe , Góry Ałdańskie , Dżugdżur oraz Sichote Aliń. Najwyższym szczytem Rosji jest Elbrus o wysokości 5642 m n.p.m. znajdujący się w górach Kaukaz.
Około 70 % powierzchni Rosji należy do zlewiska Oceanu Arktycznego , 20 % do Oceanu Spokojnego , 8% przypada na obszar bezodpływowy Wołgi pozostałe 2 % na zlewisko Oceanu Atlantyckiego. Najdłuższymi rzekami Rosji są; Lena , Ob. , Irtysz , Jenisej , Wołga , Dolna Tunguzka , Amur , Wiluj , Oleniok , Ałdan , Dniepr , Kołyma i Don. Wołga jest najdłuższą rzeką europejskiej części Rosji , a zarazem całej Europy. W Rosji jest ok. 2 mln. Jezior. W górach leżą jeziora śródgórskie , do których zalicza się m.in. Bajkał. Największym jeziorem Rosji i świata jest Morze Kaspijskie. W Rosji znajduje się też najgłębsze jezioro na śiwecie - Bajkał ( około 1/5 światowych zasobów wody słodkiej). Ma on głębokość 1642 m , natomiast dno jeziora jest 1186,5 metrów pod poziomem morza , co torzy największą w świecie kryptodepresję. Ok. 60 tyś. Km zajmują w Rosji lodowce , głównie w Arktyce i na Kaukazie , prawie 2 mln. Km to bagna . W Rosji jest dużo sztucznych zbiorników wodnych , tworzących często systemy kaskad , m.in. na Wołdze.
Roślinność i gleby układają się równoleżnikowo , wyróżnia się 4 zasadnicze strefy :
Tundrową
Zajmującą ok. 25 % powierzchni , pozbawioną drzew , rosna tu głównie mchy , porosty . Typowymi zwierzętami zamieszkującymi te strefę są: renifer , lis polarny , zając bielak , leming , niedźwiedź polarny , białozór , myszołów włochaty , i sowa śnieżna. Rozwinęła się tutaj hodowla reniferów. Strefa ta przechodzi stopniowo w lasotundrę porosłą karłowatymi drzewami , gdzie hoduje się bydło i w niewielkim stopniu uprawia się warzywa : ziemniaki , kapustę czy rzodkiewki.
Leśną
Zajmującą ok. 60 % powierzchni i ok. 80 % wszystkich lasów kraju. W jej skład wchodzą głównie drzewa iglaste ( 85 %) z dominacją modrzewia oraz drzewa liściaste , z dominacją brzozy ( 15 % powierzchni), występujące głównie w centralnej części kraju oraz na Syberii Zachodniej , gdzie tworzą kompleks tzw. Białej tajgi. W ciągu krótkiego lata w lasach tych pojawiają się duże ilości komarów. Żują tam także liczne płazy i gady m.in. kumak dalekowschodni , grzechotnik skalny , połoz amurski , żmija zygzakowata , zaskroniec zwyczajny. Typowymi dla tej strefy ptakami są: sikory , jemiołuszki , głuszce , krogulce i jastrzębie. Na obszarze tajgi spotyka się wędrujące stada reniferów. Występuje tam także wiele innych gatunków ssaków : tygrys syberyjski , pantera śnieżna , ryś , niedźwiedź brunatny , niedźwiedź himalajski , bóbr , wydra , koziorożec syberyjski , łoś , sarna syberyjska , gronostaj , wiewiórka , borsuk , lis i wilk. Dominuje tu uprawa pszenicy , buraka cukrowego i kukurydzy.
Stepową
Brak roślinności drzewiastej , występują tu gleby kasztanowe i czarnoziemy. Grunty orne stanowią ponad połowę powierzchni. Uprawia się pszenicę , kukurydzę i słonecznik. Na stepach żyje wiele owadów takich jak: pasikoniki , mszyce , mrówki , szarańcza , skoczki. Stepowymi ssakami są dzikie konie oraz małe gryzonie takie jak: susły , norniki i chomiki. Żyją tu : wilki , lisy oraz drapieżne ptaki : orły , sokoły , sowy , myszołowy a także kuropatwa , przepiórka , cietrzew i drop.
Subtropikalną
Obejmuje ona wybrzeże Morza Czarnego , gdzie występuje roślinność śródziemnomorska. W strefie tej przeważają lasy liściaste i iglaste. Rosną w nich zawsze zielone dęby oraz drzewa szpilkowe : różne gatunki sosen , jałowców , cedry i cyprysy. Łagodny klimat śródziemnomorski sprzyja uprawie wielu roślin . Najbardziej typowe dla tej strefy są : oliwka , winorośl i figowiec. W strefie śródziemnomorskiej żyje wiele gatunków zwierząt , m. in. Jeleń szlachetny , kozica , koziorożec kaukaski , żbik , różne gatunki nietoperzy i sępów a także żmija kaukaska , gniewosz plamisty i wąż Eskulapa .
EDUKACJA
Rosja należy do krajów od najmniejszym odsetku analfabetów na świecie ( 0,6 %). W Rosji działają obecnie 1304 szkoły wyższe ( 685 szkoły państwowe , 619 szkoły prywatne) i 48 państwowych uniwersytetów. W wyniku silnego nacisku państwa na promowanie nauk ścisłych oraz technologii w edukacji , matematyka , fizyka , chemia , medycyna , lotnictwo oraz astronautyka są w Rosji najlepiej rozwiniętymi dziedzinami nauki. Konstytucja Rosji gwarantuje obywatelom bezpłatny dostęp do edukacji.
Walutą kraju jest rubel rosyjski ( RUB), który znajduje się w obiegu niemal od początku historii Rosji.
Rosyjskimi towarami eksportowymi są: ropa naftowa , gaz ziemny , rudy żelaza i innych metali , drewno , węgiel kamienny , produkty rolnicze , stal i żelazo , broń , maszyny . Główne kierunki eksportu to: Holandia , Włochy , Niemcy , Chiny , Turcja, Ukraina. Partnerzy importowi : Niemcy , Chiny , Ukraina , Włochy i USA. Rosja jest największym na świecie eksporterem ciężkiej broni konwencjonalnej. Ropa , gaz , metale i drewno stanowią ponad 80 % eksportu , co powoduje dużą wrażliwość rosyjskiej gospodarki na wahania światowych cen surowców. Rosja jest drugim ( po USA) eksporterem broni na świecie i największym na świecie eksporterem ciężkiej broni konwencjonalnej . Rosyjski przemysł lotniczy ma tradycje sięgające 1910 r.
Igor Sikorski zaprojektował w Rosji pierwsze samoloty wielosilnikowe oraz wiele łodzi latających na potrzeby Carskich Sił Powietrznych. Do szybkiego rozwoju przemysłu lotniczego doszło w okresie radzieckim. Powstało wówczas wiele nowych koncernów lotniczych i biur konstruktorskich. Do najważniejszych należą: Tupolew , Irkut , Iljuszyn , Jakowlew , Suchoj . 2004 r. koncerny te zostały połączone w Zjednoczoną Korporację Lotniczą. Pierwsza firma rosyjska produkująca samoloty Russo- Balt została założona w 1874 w Rydze. Pierwotnie przedsiębiorstwo produkowało wagony towarowe. Produkcja samochodów przebiegała w latach 1909-1923 a od 2003 r. kontynuowana jest przez Russo Balt Company w Moskwie. Czołową firmą rosyjską produkującą samochody jest GAZ założony w 1929 r. Innymi firmami produkującymi samochody są: ZIŁ, UAZ i ŁADA dawniej WAZ. Do nieistniejących już przedsiębiorstw należy :MOSKWICZ produkujący samochody w okresie 1930-2001. Do głównym producentów autobusów należą : PAZ , LIAZ , oraz KAWZ. Założony w 1969 r. KAMAZ należy do największych rosyjskich producentów samochodów ciężarowych a jego zakłady składają się z 9 fabryk.
Flota handlowa w Rosji 2010 r. składała się z 1097 statków ( Polska 10 statków) .
Porty lotnicze w Rosji 2010 r. 1213 , Polska 129. Liczba użytkowników Internetu w 2009 r. 40,8 mln. Polska 22,4 mln. Telefony komórkowe Rosja 230,5 mln. Polska 44,5 mln.
Do najważniejszych portów morskich i terminali należą: Azow ,Kaliningrad , Kawkaz , Nachodka , Primorsk , Petersburg , i Wostocznyj.
W 1919 r. aktor i reżyser Władimir Gardin otworzył w Moskwie Instytut Kinematografii - najstarszą uczelnię filmową na świecie .
W 1757 r. została otwarta Akademia Sztuk Pięknych w Petersburgu , która nadała malarstwu rosyjskiemu rolę i status międzynarodowy. Do najwybitniejszych malarzy Akademii należą: Iwan Argunow , Fiodor Rokotow , Dmitrij Lewicki i Władimir Borowikowski.
Do najważniejszych zabytków w Moskwie należą: Plac Czerwony , Monaster Czudowski , Monaster Wniebowstąpienia Pańskiego , Sobór Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny oraz Sobór Zwiastowania. Innymi ważnymi zabytkami są : Monastyr św. Eutymiusza w Suzdalu , Monastyr Now9odziewiczy pod Moskwą , Cerkiew Wniebowstąpienia w Kołomienskoje , kreml w Kazaniu.
Podstawy muzyki rosyjskiej stanowi bogaty folklor muzyczny , którego historia sięga okresu Rusi Kijowskiej. Dynamiczny rozwój muzyki rosyjskiej nastąpił pod wpływem klasycyzmu na początku XIX w. Do najważniejszych kompozytorów tego okresu należy : Michaił Glinka , który wraz ze swoimi uczniami z tzw. „ potężnej gromadki” ( Aleksandr Borodin , Modest Musorgski i Mikołaj Rimski - Korsakow) doprowadził do powstania rosyjskiej muzycznej szkoły narodowej. Do najsłynniejszych dzieł tego okresu należą opery: „Życie za cara” , „Borys Godunow” i „Kniaź Igor” . Za najważniejszego kompozytora okresu romantyzmu uważa się Piotra Czajkowskiego ( „Jezioro łabędzie” , „Dziadek do orzechów” „Śpiąca królewna”), kontynuatorem tradycji romantycznych był również kompozytor Siergiej Rachmaninow .
Wiek XIX nazywany jest często złotym w literaturze rosyjskiej. W okresie tym pojawiły się liczne nowe prądy literackie i ideowe ( m.in. romantyzm , realizm , socjalizm , anarchizm) w rezultacie czego powstały takie dzieła jak : „Eugeniusz Oniegin” , „Wojna i pokój” czy „ Zbrodnia i kara”. Do najważniejszych pisarzy tego okresu należą: Aleksander Puszkin , Iwan Turgieniew , Nikołaj Gogol , Fiodor Dostojewski, Lew Tołstoj ,. W XIX w. na bazie dialektów zachodnioruskich powstały nowe języki literackie : ukraiński i białoruski , które nawiązywały do tradycji ruskich z byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Językiem urzędowym Rosji jest język rosyjski - największy język z rodziny języków słowiańskich. Posługuje się nim jako pierwszym językiem ok. 145 mln. ludzi , ogółem( wg różnych źródeł )250-300 mln. Oprócz samej Rosji język rosyjski jest także językiem urzędowym na Białorusi w Kazachstanie , Kirgistanie , na Krymie , w Naddniestrzu, Gagauzji , Abchazji i Osetii Południowej.
Kuchnia rosyjska ze względu na różnorodność etniczną i kulturową kraju jest niezwykle bogata i różnorodna. Powstawała często w surowych warunkach klimatycznych a jej podstawy stanowią : ryby , drób , dziczyzna , grzyby. , owoce leśne i miód. Ze względu na urodzaj żyta , pszenicy , jęczmienia i prosa na południu kraju powstało w Rosji wiele rodzajów pieczywa , kwasu chlebowego , piwa i wódki. Głównymi składnikami zup i sosów o różnych smakach są potrawy sezonowe lub magazynowane oraz ryby i mięso. Za tradycyjne dania rosyjskie uważa się m.in. przepiórkę z pierogami , pielmieni , naleśniki , czarny kawior ( podawany jako zakąska), wędzone , suszone lub surowe ryby ( np.; bieługa , jesiotr , tołpyga) , paschę , barszcz , botwinę i wiele innych.
Rosjanie zawsze odnosili wielkie sukcesy pod względem liczby utalentowanych sportowców i ilości zdobywanych medali na Igrzyskach Olimpijskich oraz w innych zawodach międzynarodowych. W przeciągu istnienia ZSRR radzieccy olimpijczycy zdobyli największą liczbę medali na 14 spośród 18 olimpiad .