HISTORIA XX WIEKU

Dr Dariusz Wadowski

naród - pewien typ zbiorowości charakteryzujący się kilkoma cechami:

* własnym językiem, terytorium, wspólnym dziedzictwem kulturowym

* przekonaniem o pochodzeniu od wspólnego przodka

* dążeniem do „czystości narodu”, „czystości krwi”

* dziedziczeniem i kultywowaniem obyczajów, kultury

* posiadaniem własnego państwa lub dążeniem do jego posiadania

POLACY = LECHICI (od Lecha)

REWOLUCJA FRANCUSKA (1789-1799)

Przyczyny:

- złe rządy kolejnych władców absolutnych: Ludwika XV i Ludwika VI, którzy to nie zwoływali Stanów Generalnych

- niekorzystna sytuacja gospodarcza Francji oraz zły stan finansów wydatkowanych na armię, dwór i dyplomację

- charakter struktury stanowej społeczeństwa, w której stan III stanowił olbrzymią większość, pozbawioną praw i władzy

STAN I - DUCHOWIEŃSTWO

STAN II - SZLACHTA

STAN III - MIESZKAŃCY MIAST I WSI (90% NARODU)

Doskonale ten stan rzeczy ukazywała broszura s. Emanuela Josepha Sieyesa:

„ Czym jest Stan III? - Wszystkim.

Czym on dotąd był w życiu politycznym? - Niczym.

Czego żąda? - Być Czymś. ”

5.05.1789 roku - Ludwik XVI zgodził się na zwołanie Stanów generalnych w Wersalu

17.06.1789 roku - przedstawiciele Stanu III ogłosili się Zgromadzeniem Narodowym

9.07.1789 roku - zmienili oni nazwę na Narodowe Zgromadzenie Konstytucyjne (Konstytuanta), jej celem było wprowadzenie ustroju konstytucyjnego

14.07.1789 roku - lud Paryża zdobył Bastylię (więzienie- symbol absolutyzmu), od tego momentu datuje się początek rewolucji francuskiej

Istotne dla rozwoju wydarzeń rewolucyjnych miały 3 Konstytucje:

1. 3.09.1791 rok - I

III nowoczesna Konstytucja na świecie, po amerykańskiej i polskiej; trójpodział władz wg Monteskiusza; Francja monarchią konstytucyjną; król ma prawo veta w stosunku do uchwał Zgromadzenia Prawodawczego; prawo wyborcze ograniczone jest cenzusem majątkowym i dla obywateli płacących podatki; była sukcesem burżuazji, ograniczała władzę króla

2. 24.09.1793 rok - II

Tzw. Konstytucja Jakobińska; wprowadzała ustrój republikański; pośrednie i bezpośrednie prawo wyborcze, a także powszechne nauczanie; w praktyce nie weszła w życie;

3. 22.08.1795 rok - III

Inaczej Konstytucja Roku II; wprowadzała trójpodział władzy; przyznawała czynne prawo wyborcze dla wszystkich obywateli, a bierne właścicielom posiadłości; potwierdzała rozdział Kościoła od państwa oraz nienaruszalność własności prywatnej

Znaczenie Rewolucji dla Francji:

• likwidacja feudalizmu

• wprowadzenie równości wobec prawa, wolności osobistej i wolności słowa

• wprowadzenie rozdziału Kościoła od Państwa i powszechnej laicyzacji

• upowszechnienie oświaty

• stworzenie nowej flagi narodowej

• powstanie Marsylianki (hymnu narodowego)

9.11.1799 rok - Napoleon Bonaparte dokonuje zamachu stanu i obejmuje władzę

Rewolucja Francuska była pośrednim efektem NACJONALIZMU. Skutkiem nacjonalizmu było też umocnienie się Niemiec w Europie.

„okres przyrodników”, „okres ogrodników” - „ogród należy wyczyścić z chwastów” (przyrodnicy niemieccy)

rasizm - przekonanie, że kulturę dziedziczymy z biologią, nie da się zmienić cech przez naukę, są one niezmienne

rasy wyróżniane są na podstawie kryteriów biologicznych, takich jak kolor oczy, włosów, skóry, kształt twarzy, itp.

świadomość narodowa - kwestia postrzegania własnej zbiorowości jako narodu

Kościół Katolicki

Kościół Prawosławny

* chrzest przez polanie głowy * komunia po 1 postacią (chleba) * na czele Kościoła stoi papież, sprawujący władzę nad wszystkimi wiernymi na świecie, jest on następcą św. Piotra * uznaje, że Duch Święty pochodzi od Ojca i Syna

* chrzest przez 3-krotne zanurzenie w wodzie * komunia pod 2 postaciami (chleb i wino) * zakaz przyznawania czci rzeźbom, obrazom, udzielania odpustów * nie uznają czyśćca, Niepokalanego Poczęcia i Wniebowstąpienia NMP, prymatu papieża, dogmaty jego nieomylności * słowo cara jest prawem, ma on nieskończoną władzę, kult cara, zastępuje on Boga na Ziemi * papież wypowiada się jedynie w sferze wiary MOSKWA = III RZYM ( I RZYMEM jest RZYM, IIgim jest BIZANCJUM) PRAWO||SŁAWIE - JEDYNA, PRAWDZIWA WIARA

narodowy socjalizm = nazizm = hitleryzm - totalitarna, rasistowska, nacjonalistyczna, antykomunistyczna, antysemicka ideologia Niemieckiej Narodowo - Socjalistycznej Partii Robotników. Ideolodzy: Adolf Hitler, Alfred Rosenberg, Joseph Goebbels

volkizm - specyficzna, niemiecka ideologia rasizmu

Ideologia Hitlera głosiła:

• wyższość narodu niemieckiego, jako rasy aryjskiej, nad innymi rasami i narodami, a szczególnie nad Żydami i Cyganami

• teoria „nadczłowieka” wyższego moralnie, intelektualnie i duchowo w stosunku do „podludzi”

• pogląd, że mieszanie się ras powoduje ich degenerację

• wprowadzono ustawodawstwo zakazujące małżeństw i stosunków seksualnych Niemców z osobami innej rasy; poprawianiu rasy miał także służyć program eutanazji i eugeniki oraz kradzież dzieci, wspieranie rozrodczości wg kryteriów rasowych, rozważano wprowadzenie wielożeństwa

• rasizm łączony był z niemieckim nacjonalizmem; pogląd, że narody to organizmy walczące o przetrwanie i ekspansję, mogą w tej walce stosować wszelkie możliwe środki

• lekceważący stosunek do Słowian

SPOŁECZEŃSTWO POLSKIE PRZED ZABORAMI

W II połowie XIX wieku następowała bardzo duża walka państw zaborczych z polskim nacjonalizmem. W Polsce chodziło o wyzwolenie społeczne, poprawę sytuacji bytu społeczeństwa jako Polaków, jako ogółu ludu, narodu.

antysemityzm- uprzedzenie w stosunku do Żydów

ruch asymilacyjny - całkowite przystosowanie się do większej społecznej całości

Pojawia się ruch asymilacyjny pomiędzy społeczeństwem polskim i żydowskim. Między nimi istniała jednak wręcz przepaść. Społeczeństwo żydowskie w Polsce istniało jako kasta. Nie możliwa była zmiana wyznania. NIE MA ŻYDA BEZ JUDAIZMU. Istniały granice związane z językiem. Żydzie mieli swój własny język „JIDISZ” o fonetyce polsko-hebrajsko-niemieckiej. Nie dało się porzucić im tego akcentu. Istniały też bariery obyczajowe (odmienne święta, wygląd, strój). Po koniec XIX wieku pojawia się pomysł włączenia Żydów w społeczeństwo polskie. Najpierw asymilowano najbardziej wykształconych, ze względu na światlejsze umysły, otwarcie się na innych, ciekawość innej kultury. Tworzyła się relacja społeczna, która miała jednak ograniczenia. Nie wszystkie zawody mogli wykonywać Żydzi. Dostępny dla nich były tzw. wolne zawody, czyli dziennikarz, lekarz, prawnik. Wymagały one umiejętności intelektualnych, pracy głową. Dla Żydów było to łatwiejsze, jako że od 3 roku życia uczą się one czytać i pisać.

Większość Żydów na ziemiach polskich była biedna lub skrajnie biedna. Mieszkali przede wszystkim w zwartych skupiskach, w miastach i miasteczkach. Zajmowali się drobnym handlem i drobną wytwórczością. Bardzo niewielu z nich handlowało z Polakami, nie musieli zatem posługiwać się językiem polskim.

PRZYCZYNY ANTYJUDAIZMU W POLSCE:

• fala antysemityzmu obejmuje całą Europę (głównie Niemcy i Francję) następuje odprysk, naśladownictwo

• rasizm zaczyna się wiązać z antysemityzmem. Żydzi traktowani są jako odrębna rasa. W Polsce miało to bardzo słaby oddźwięk. Zazwyczaj antysemityzm objawiał się w antyjudaizmie

• zaczęły występować konflikty ekonomiczne - miejsce zajmowane Żydów w systemie gospodarczym chcieli zająć Polacy. Zaobserwować było można konkurencję o rynki pracy między Polakami i Żydami

• występowała kwestia z egzystencją narodu, konkurencją na tle narodowym, asymilacja mogła powodować to, że Żydzi staną się silniejsi, co może spowodować osłabienie narodu polskiego

• nacjonalizm coraz częściej i silniej występował w społeczeństwie polskim, zrodził się tam też nacjonalizm litewski i ukraiński

Ukraińcy wcześniej uważani byli za Rusinów, ich język nazywany był ruskim. W I-szej RP istniała możliwość mówienia, posługiwania się kilkoma językami. Wśród Rusinów istniała pamięć kozackich powstań, poczucie odrębności w stosunku do Rosjan i Polaków. Było ono wzmocnione miejscem w gospodarce (głównie ludność wiejska). Zaczęli oni mieć coraz większe aspiracje związane z wykształceniem, szybko ukształtowała się ideologia nacjonalizmu analogiczna do innych nacjonalizmów w całej Europie, mówiąca o tym, że Ukraińcy powinni mieć własne państwo, że mają do tego prawo. Konflikt białorusko-polski musiał wybuchnąć, był on sporem o teren, chęci do przywłaszczenia ziemi należącej do Rosji, do których aspirowała także Polska.

Na Litwie nie było wspólnego języka. Była jednak kultura i obyczaje. Powstał zatem język litewski w oparciu o język żmudzki. Jest to zupełnie odrębny język z grupy języków bałtyckich. Wyraźnie różni się od języków sąsiednich. Wcześniejszy język litewski różnił się od polskiego tylko kilkoma słowami i akcentem. Bano się, że zaniknie. Chcieli mieć Wilno, ale nie mieszkali tam. Myśleli o nim, jako o swej stolicy. A Polacy uważali je jako jedno ze swych większych miast z siedzibą uniwersytetu.

WALKA O NIEPODLEGŁOŚĆ

Czas zaborów, to czas walki o niepodległość. Wśród Polaków występowały 3 rodzaje postaw w stosunku do zaborców:

LOJALIZM	POSTAWA POWSTAŃCA	P. PRZYSTOSOWANIA REALIZMU LUB UGODY
Podporządkowanie się całkowicie państwom zaborczym, postawa zdrady narodowej	Postawa idealistyczna, buntu, „wszystko, nawet życie przeciw zaborcy”	Przystosowanie się do warunków, zgoda na zabory z powodu braku lepszego wyjścia

Rzadko występowały one w formie krystalicznej. Najczęściej mieszały się ze sobą. Najpowszechniejszą była postawa realizmu - nie buntowano się i nie sprzedawano Rosjanom, Austriakom i Prusom. Najistotniejszą natomiast z punktu widzenia kultury i świadomości polskiej była postawa buntu. Dominowała ona w rodzinach szlacheckich. Najłatwiej było u nich o bunt ( musieli zacząć udowadniać, że mają pochodzenie szlacheckie, zostali zmuszeni do płacenia podatków, z czego wcześniej byli zwolnieni).Lojalizm najczęściej występował wśród arystokracji i wielkich przemysłowców. Zobowiązanie krwi lub finansowe było ważniejsze, niż postawa narodowa.

W wieku XIX następuje drastyczna, ogromna zmiana struktury społecznej i największa w historii ludzkości eksplozja demograficzna. Nastąpiło podwojenie się liczby mieszkańców Europy. W Polsce nastąpiły nawet większe nasilenia. Z 16 milionów do 34 milionów. Samych Polaków początkowo w XIX wieku było 10 mln, pod koniec zaś 26 mln!

PRZYROST TEN NASTĄPIŁ, BO:

• następują ogromne postępy w medycynie (nowe sposoby zwalczania chorób zakaźnych)

• postęp w zakresie codziennej higieny

• ograniczenie zjawiska głodu, dzięki postępowi w rolnictwie, nowym technologiom

Liczba ludności szybciej rosła w miastach, szczególnie na Śląsku i Wielkopolsce w zaborze pruskim. Zwiększały się zasoby siły roboczej, można było rozwijać wielki przemysł. Im więcej ludności, w tym młodych mężczyzn szczególnie, tym więcej mięsa armatniego. Można było prowadzić wojny, powoływać do armii.

Pod koniec XIX wieku jeden z francuskich filozofów wygłosił teorię, że „wzrost liczby ludności spowoduje koniec świata, ludności tej bowiem nie da się wykarmić”. Zaczęły pojawiać się pomysły dotyczące ograniczania przyrostu naturalnego, ograniczając liczbę narodzin, różne metody aborcji, czy antykoncepcji. Trzeba było dać ludziom dać pracę, której nie było (szczególnie we wsiach). W XIX wieku rodzi się problem masowych migracji wywołanych różnymi przyczynami, między innymi za pracą, z powodów politycznych i strachem spowodowanym wojną.

Na początku XIX wieku miejsce zamieszkania mogła zmieniać tylko arystokracja i bardzo bogate mieszczaństwo.. Możliwość migracji była bardzo ograniczona. Chłop przywiązany był do ziemi. Był niewolnikiem pana. Sytuacja zmienia się w wieku XX. Mamy Księstwo Warszawskie. Następują pierwsze migracje chłopów. W 1808 roku na terenie zaboru pruskiego wprowadza się pierwsze próby uwłaszczenia chłopów. Zostają uwolnieni z poddaństwa, obejmuje ono nielicznych, ale ten fakt pojawia się. W Królestwie Kongresowym (zabór rosyjski) zostaje zniesione poddaństwo dopiero po powstaniu styczniowym w 1861 roku. Masowa wędrówka odbywa się ze wsi do miast w poszukiwaniu pracy (XIX/XX w). W ciągu kilkunastu lat tego przełomu, liczba mieszkańców miasta wzrosła o 150 %.

1910 rok - I spis powszechny w Polsce.

Wędrówki sezonowe za pracą - SAKSY - odbywały się często. Na wsiach było jej mało. Chłopi często wyjeżdżali, migrowali za nią do Saksonii do Niemiec (stąd nazwa). Jeździli również do Niderlandów (Belgia, Holandia), Francji i Rosji. Migracje do Rosji obejmowały tych zmierzających tam dobrowolnie oraz tych ze zsyłek. Po powstaniu styczniowym deportowano 20 000 Polaków wraz z rodzinami, czyli razem jakieś 40-50 000 ludzi na Syberię. Do dziś mówi się, że to Polacy zbudowali i odkryli Syberię. Nasilała się też migracja do USA i Brazylii. Doskonale obrazuje to Henryk Sienkiewicz w noweli „Za chlebem”. W tym czasie do Polski napływają duże ilości ludzi pochodzenia obcego - najpierw urzędnicy i żołnierze, następnie przemysłowcy, finansiści i kupcy. Znaczna część tych przybyszy uległa trwałej asymilacji. Przyjmowali oni polska kulturę jako swoją.

„Zadziwiające jest, że naród bez własnego terytorium zachęcić może do swej kultury narodowości inne” prof. X

Duża ich ilość przebywała na ziemiach polskich tylko czasowo. Szacuje się, że w całym okresie XIX wieku na ziemiach polskich przebywało 350 000 urzędników. Na początku XIX rozpoczął się proces migracji ludności ze wsi do miast. Dla Żydów został wprowadzony zakaz sprzedaży i wyrobu alkoholu. Stracili oni główne źródło utrzymania. W Rosji bardzo często gromili, prześladowali Żydów. Czynione były prowokacje ludności miejskiej i wiejskiej, kłamano opinię publiczną, przypisywano Żydom gwałty, kradzieże i rozboje. Prowokowano ich do wszczynania bijatyk, co szerzyło tylko nienawiść społeczeństwa wobec nich. W II połowie XIX wieku na 30 mln mieszkańców ziem polskich, 1/3 zmieniła swe miejsce zamieszkania. W samej Warszawie ponad połowa mieszkańców urodzona była poza Warszawą. Przybysze do miast naruszali strukturę społeczną i panującą w niej hierarchię. Tworzyły się nowe napięcia i problemy. Na wsi masowa migracja powodowała z kolei zmniejszenie tych napięć.

KWESTIE GOSPODARKI W XIX WIEKU

Podstawowym czynnikiem wpływającym na rozwój gospodarki polskiej był podział na 3 zaborców. Nie mogła ona rozwijać się harmonijnie. Pomiędzy podziałami, zaborami, istniały granice. Przewożąc towary przez nie należało płacić cło.

ZMIANY W GOSPODARCE W XIX WIEKU:

• zmienia się struktura rolnictwa. Na początku XIX wieku dominują wielkie gospodarstwa szlacheckie, pod koniec zaś pojawiają się tabuny mniejszych i większych gospodarstw chłopskich. Dzielimy je na 3 kategorie:

W XIX wieku w zaborze pruskim rolnictwo zwiększa swą wydajność; powszechnie wprowadza się nowe uprawy (np. ziemniaki, buraki cukrowe), co pozwala znacznie ograniczyć klęski głodu. Zaczęto powszechnie stosować nawozy mineralne, rozwijała się nowoczesna hodowla zwierząt.

Znacznie gorzej rolnictwo rozwijało się w zaborach rosyjskim i austriackim. Powodami są:

• uwłaszczenie chłopów, które dało im ziemię wiązało się z wypłatą odszkodowań dla szlachty. W Wielkopolsce odbywało się to na dobrym poziomie. W Prusach można było ubiegać się o kredyty. Łatwiej było zainwestować w rozwój własnego pola. W innych zaborach były one bardzo na bardzo niskim poziomie. Brakowało funduszy na rozwój rolnictwa.

• Brak rynków zbytu. Ziemie zaboru rosyjskiego położone były peryferyjnie , istniały więc problemy komunikacyjne, istniał deficyt dobrych dróg i kolei

Na terenach zaboru pruskiego (Śląsk, Wielkopolska) i na zachodnich granicach zaboru rosyjskiego intensywnie rozwijał się przemysł. Szczególnie szybko zaś przemysł wydobywczy (węgiel, różnego rodzaju rudy).

W zaborze austriackim był to rozwój przemysłu naftowego, przemysł ciężki (głównie huty) i przemysł włókienniczy (Łódź i Żyrardów - poziom produkcji w tych dwóch miastach przekraczał poziom europejski w przemyśle włókienniczym).

1870 -1913 W ciągu tych lat nastąpił wzrost produkcji na ziemiach polskich o 833%

W zaborze rosyjskim rozwój był najbardziej dynamiczny, dlatego, że „startował” on z najniższego poziomu. Początkowo Państwo Rosyjskie tworzyło na ziemiach polskich wielkie zakłady przemysłowe. Powodowane to było obecnością tu stosunkowo dobrze wykwalifikowanej siły roboczej, a także bliskość technologii, wzorców organizacji pracy z Zachodu. Pod koniec XIX wieku cała Rosja uzależniona była od polskiej produkcji przemysłowej. Polska stała się centrum przemysłu rosyjskiego. Dla potrzeb rosyjskiego przemysłu w Warszawie otwarta została Politechnika Warszawska. Wykształceni w niej inżynierowie w krótkim czasie zaczęli budować Syberię.

WIELCY PRZEMYSŁOWCY POLSCY:

KSAWERY DRUCKI - LUBECKI

LEOPOLD KRONENBERG

zakładają banki, budują koleje, linie i dworce

W końcu XIX wieku upowszechnia się ruch spółdzielczy na ziemiach polskich, jak i w całej Europie. Spółdzielnie pozwalają likwidować pośredników. Zakładają je chłopi, rzemieślnicy, drobni kapitaliści. Spółdzielnie nie są nastawione na zysk, nie są „firmą”, nastawiają się na pomoc swym członkom. Pozwalają uzyskiwać kapitał potrzebny do inwestycji. Czasem same spółdzielnie inwestują, a czasem udzielają pożyczek swym członkom. Powszechne były wtedy pożyczki na bardzo wysoki procent u lichwiarzy. Spółdzielnie pozwalały zaciągnąć kredyty niskooprocentowane, czasem nawet wcale. Pozwalało to pominąć część lichwy, którą zwykle byli Żydzi. Upowszechniano też w nich oświatę, co obniżało poziom analfabetyzmu. Wiele spółdzielni zakładało i prowadziło różnego rodzaju ośrodki lecznicze (sanatoria, szpitale) lub zatrudniały lekarzy. Uczyły nowych form gospodarowania. W ruchu spółdzielczym znajdowali się najzdolniejsi, najbardziej aktywni ludzie. System ten funkcjonuje do II WŚ. Do najbardziej aktywnych przedstawicieli ruchu należeli: Franciszek Stefczyk, Piotr Wawrzyniak, Augustyn Sacharzewski.

STRUKTURA SPOŁECZNA XIX WIEKU

W miastach na początku XIX wieku znajdowało się około 10 % ludności, pod koniec zaś już 20%. Społeczeństwo polskie wciąż było społeczeństwem wiejskim, ale proporcje się zmieniły.

Na początku XIX wieku co 10 Polak był szlachcicem, pod koniec zaś co 30. Zmniejsza się liczebność szlachty na ziemiach polskich. Zabory masowo pozbawiają szlachectwa ludzi. W zaborze austriackim tylko niektórzy szlachcice zostali włączeni w poczet szlachty austriackiej (Potoccy, Lubomirscy, Czartoryscy). W zaborze pruskim nie było problemów związanych ze szlachectwem. W Rosji natomiast szlachtę polską nazwano „nieuleczalnie chorymi na wrogość wobec caratu”. Co jakiś czas prowadzono rejestrację szlachty.

1800 rok - I rejestracja

1818 rok - II rejestracja

1856 rok - III rejestracja, która częściowo wyjaśnia, dlaczego powstanie styczniowe wybuchło na początku lat 60-tych.

1864 rok - około 80% dawnej polskiej szlachty pozbawiona zostaje praw szlacheckich; ci którzy je stracili w dużej części odeszli do miast, zasilając szeregi inteligencji, natomiast reszta natomiast zubożała, zrównując się z chłopami

Zmienia się mieszczaństwo. Można powiedzieć, że się wręcz tworzy. Podstawy do jego rozwoju daje Konstytucja 3 maja. Obowiązywała bardzo krótko, większość jej zapisów nie weszła w życie, ale dała impuls mieszczaństwu. Najszybciej w Gdańsku i Krakowie. Powstają tam wielkie fortuny mieszczańskie. Do czasu powstania styczniowego w zaborze rosyjskim wiele miast ma swe przywileje. Po nim zaś jest ich pozbawione. A to oznacza systematyczny upadek tych miast. Klasyczne mieszczaństwo zamienia się w burżuazję. Drobnomieszczaństwo zajmuje się drobnym handlem i rzemiosłem, a zdominowane jest ono przez ludność żydowską.

Tworzy się nowa biurokracja: urzędnicy państwowi, a później miejscy i fabryczni. Istnieje też kategoria „ludzi wolnych zawodów”. Ludzi dość dobrze sytuowanych, ale o niepewnej sytuacji finansowej, nastawionych krytycznie do porządku społecznego i politycznego. Zmienia się także sytuacja kleru, duchowieństwa. W Rosji i Austrii księża podlegają kontroli władz zaborczych. Najpierw w Austrii, później w Rosji zlikwidowano wiele zakonów, co znacznie utrudniło rozwój życia religijnego. Zakazano kształcenia nowych kadr kościelnych. Kler mimo to zachowuje największą niezależność od władz zaborczych. Tworzy oddzielną strukturę.

Inteligencja - warstwa społeczna występująca w Polsce, Rosji i kilku jeszcze krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Jej charakterystyka:

• wykształcenie

• specyficzny typ aktywności zawodowej (głównie intelektualnie)

• pewien styl życia, kultura

• krytycyzm wobec zaborców

Klasa robotnicza rozwija się równolegle z rozwojem przemysłu, najszybciej na Śląsku. Początkowo robotnicy są bardzo rozbici wewnętrznie, ale w II połowie XIX wieku (dopiero) zaczynają się organizować.

Główną rolę w nich odgrywają 2 podmioty:

- ORGANIZACJE SOCJALISTYCZNE [Ludwik Waryjski - Proletariat - Organizacja]

- KOŚCIÓŁ KATOLICKI [Leon XIII - Encyklika Rerum Novarum]

Zaczynają powstawać spółdzielnie, związki zawodowe, robotnicze szkoły, zakłady lecznicze, tworzone głównie przez Katolickie Związki Zawodowe. Środowiska socjalistyczne nastawione były na walkę, zaś chrześcijańskie na pomoc w celu poprawy bytu robotników.

Białystok, Zambrów - miasta założone przez przemysłowców dla robotników.

ZMIANY KTÓRE ZAISTNIAŁY W XIX WIEKU:

• świadomość przynależności narodowej obejmuje szerokie rzesze ludzi, niektórzy mówią, że właśnie wtedy utworzył się polski naród. Obejmuje ona chłopów, robotników, a przede wszystkim inteligencję, rodzi się polska świadomość narodowa na szeroką skalę

• państwa zaborcze pod koniec XIX wieku chcą nie tylko zapanować nad Polakami, ale wymagają też lojalności, pojawiają się I-sze projekty „kontroli myśli”. Niezbędnym warunkiem tej lojalności jest wynarodowienie. Stąd też pojawia się bardzo restrykcyjna cenzura, nacisk na nauczanie w językach państw zaborczych, oddziaływanie na Polaków poprzez dzieci, w Galicji dynamiczny rozwój polskiego szkolnictwa

• rośnie świadomość wszystkich grup narodowych mieszkających na ziemiach polskich, Polacy są zmuszeni zająć stanowisko wobec różnego rodzaju roszczeń grup narodowych

• wraz z postępem oświaty zmniejsza się poziom analfabetyzmu, nadal istniał, ale był zdecydowanie mniejszy, szkolnictwo w językach zaborców, zmniejszenie stopnia analfabetyzmu mas pozwala na dotarcie z przesłaniami, poglądami do wielkich grup ludzi, zwiększają się zasoby dostępu ludzi do wiedzy, różnego rodzaju debaty polityczne obejmują coraz szersze środowiska

• rozwijają się owe kanały komunikacji międzyludzkiej, przede wszystkim prasa, która staje się nośnikiem nie tylko informacji, ale również przekazuje różne treści ideologiczne. Świadomość ludzka zaczyna kształtować się nie tylko przez bezpośredni kontakt, ale też przez pośrednie przekazy. Dzięki mediom rozwija się inne podejście do nabywania wiedzy, inne spojrzenie na świat

• zmienia się sytuacja społeczna i ekonomiczna wielkich grup, które tworzą spójne klasy społeczne. Między tymi klasami dochodzi do napięć i konfliktów. Jest to duży problem dla przywódców polskich wieku XIX-stego

• zmianie ulega sytuacja prawna różnych grup, np. chłopów, którzy uzyskali niezależność. Nie byli oni już niewolnikami swych panów. Pojawiły się programy ochrony pracownika, systemy ubezpieczeń społecznych, renty. Teoretycznie to samo prawo obowiązywało wszystkich. Te idee zostały wykorzystane później, przy tworzeniu prawa II RP.

• Postęp w nauce, technice, przemysł zupełnie zmieniły styl życia ludzi. Znacznie wzrosły możliwości migracji, możliwości mobilności przestrzeni. Pojawił się „czas wolny”, czego wcześniej nie było

PRZEŁOM WIEKÓW

Na przełomie XIX i XX wieku pojawiają się 4 główne środowiska.

Orientacje - wszelkiego rodzaju partie, stowarzyszenia, organizacje

Orientacja Marksistowska	Orientacja Ludowa	Orientacja Narodowa ENDECJA - NARODOWA DEMOKRACJA	Orientacja Socjalistyczno-Niepodległościowa PPS
Kładli nacisk na walkę klas, która była przedstawiona jako walka o wyzwolenie społeczne, wyzwolenie klas, starała się pozyskać robotników jako zwolenników	Walczyli o prawa ludu, a lud ten prawie całkowicie utożsamiany był z chłopstwem i wśród chłopstwa szukali zwolenników. Miała szeroki zasięg. [chłopomania - „Wesele” Wyspiańskiego]	Roman Dmowski, Ludwik Popławski, Związana i reprezentowana przez Narodową Demokrację, program jej wywodził się z pozytywizmu (Darwin; Dobór naturalny; przetrwają tylko najsilniejsze jednostki) oparty na tradycyjnej religijności w połączeniu z nowoczesną gospodarką; zrodzona w środowiskach inteligencji, chciała wywalczyć autonomię dla polskiego narodu w sposób legalny (negocjacje, pertraktacje, układy) z zaborcami, a przede wszystkim z Rosją; Przed wybuchem I WŚ Endecja sprzymierza się z Rosją, wychodząc z założenia, że z Rosjanami łączą nas wspólne korzenie, więzy, język a z Niemcami dzieli potężna bariera.	Polska Partia Socjalistyczna Józef Piłsudzki Współpraca z partiami chłopskimi, głównie PSL, wrogiem jest Rosja, jako kraj imperialny, który będzie chciał „wchłonąć” Polskę Rzadko wysyłali otwarte listy o niepodległość, Piłsudzki został wplątany w zamach na cara (w czym uczestniczył jego brat), o co miał żal do Rosji; Orientacja nazywana romantyczną, Akceptacja porozumienia, związki z innymi grupami etnicznymi i narodowymi

ROLA KOŚCIOŁA NA PRZEŁOMIE WIEKÓW

W czasach zaborów w sytuacji braku własnego państwa najważniejszą instytucją, która była względnie niezależna od zaborców, był Kościół Katolicki.

Drugą taką instytucją była masoneria - tajna organizacja, obejmująca głównie wysoko postawioną szlachtę i arystokrację. Nie była to organizacja czysto narodowa. Masoneria jako jeden ze swych celów postawiła sobie zwalczanie Kościoła Katolickiego.

Można by powiedzieć, że orientacja związana z Kościołem była piątą orientacją polityczną. Kościół stał w opozycji do marksizmu i socjalizmu, a najbliżej mu było do orientacji endeckiej. Pod koniec XIX wieku notujemy na ziemiach polskich bardzo gwałtowny przyrost uczuć religijnych, tzw. „odrodzenie religijne”. Bardzo silnie rozwija się ludowa religijność (koronki, majówki, różaniec). Dla wszystkich dostępne stają się modlitewniki i literatura dewocyjna. To z modlitewników ludzie uczyli się czytać. Bardzo mocno rozwija się kult świętych. Kościół Katolicki bardzo mocno aranżuje się w działalność socjalną, charytatywną, szczególnie w środowiskach robotniczych, gdzie występowało wiele patologii społecznych. Powstają chrześcijańskie organizacje młodzieżowe, takie jak harcerstwo. A także wyspecjalizowane organizacje charytatywne, jak Caritas. Powstają spółdzielnie producenckie i kredytowe, nawet banki.

Kościół Katolicki (1897 rok) w USA, ale są parafie Kościoła Polsko-Katolickiego i w Polsce również powstają. To jedyna polska schizma w Kościele. Powstał konflikt z lokalnym biskupem w USA na tle organizacji życia katolickiego i używania języka polskiego w liturgii. Są to katolicy nie uznający papieża.

Rola Kościoła Katolickiego w czasach zaborów była ogromna. Zaborcy zdawali obie z tego sprawę, dlatego też Kościół był bardzo często narażany na represję z ich strony. Zamykano kościoły, więżono księży, niszczono relikwie, zamykano klasztory. To dzięki Kościołowi rewolucja komunistyczna nie wybuchła w Polsce.

WIEK XX
Sytuacja polityczna w całej Europie na początku XX wieku jest bardzo napięta. Przez cały XIX wiek porządek polityczny opierał się w niej na poziomie względnej równowagi wielkich mocarstw. Pojawiają się jednak nacjonalizmy, które prowadzą do rozluźnienia wewnętrznego tych mocarstw z jednej strony, z drugiej jednak do wzmocnienia. Równowaga zaczyna się chwiać. Partie polityczne podważają oczywistość monarchii absolutnej. Mówią, że monarcha wcale nie jest potrzebny, a jak już jest, to powinien być wybierany, a nie dziedziczony. We wszystkich krajach powstają Związki Zawodowe, całkowicie niezależne od państwa ruchy społeczne. Szczytem tego politycznego napięcia są lata 1904-1905. Cała Europa przeżywa kryzys. Japonia atakuje Rosję. Wojnę z Japonia (samuraj) Rosja (niedźwiedź) przegrywa, co uświadamia całemu światu, jak słabym krajem jest Rosja. Wojna ta przyniosła za sobą kryzys gospodarczy na ziemiach polskich. Jesienią 1904 roku dochodzi do pierwszych protestów robotniczych. Dochodzi do zabójstw wielu robotników. W 1905 roku w Petersburgu dochodzi do tzw. „krwawej niedzieli”. Policja zabija kilkaset osób, rozpędzając demonstracje. Kilka dni później w Polsce dochodzi do „strajku szkolnego”, który z przerwami trwa jakieś 3 lata. W wielu miastach wybuchają strajki, demonstracje i protesty.

Początkowo dominują hasła socjalne, później coraz więcej jest haseł narodowych. Do głosu dochodzą radykałowie, rozwiązujący kryzys poprzez przemoc. Carska policja nie radzi sobie z protestami. Wpada na pomysł, by konflikty, których jest coraz więcej, rozwiązać w inny sposób. Chodzi o to, by uwagę ludzi skierować na coś innego. Powstaje broszura: „Protokoły Mędrców Syjonu”. Zostaje ona kolportowana w tysiącach egzemplarzy. Chodzi o to, że 3 Żydów planuje objęcie władzy nad światem. W całej Rosji dochodzi do pogromów ludności żydowskiej. Rozpoczyna się masowa ucieczka Żydów rosyjskich na tereny polskie i dalej za granice kraju (szczególnie USA).

Sytuację udaje się uspokoić, ale poprzez ustępstwa. W 1906 roku wprowadzono w Polsce konstytucję taką samą, jak w całym Imperium. Konstytucja ta powołała Parlament Rosyjski. Zezwolono wtedy na powstanie polskiego szkolnictwa.

Strajków robotniczych było dość dużo, najczęściej w Łodzi. Pod koniec XIX wieku, kiedy chłopi zyskują możliwość odejścia od ziemi, przenoszą się oni, miedzy innymi do Łodzi, która kilkukrotnie zwiększa swoją objętość. Podobna sytuacja miała miejsce w 1980 roku w Świdniku i Jastrzębiu. W reakcji na gwałtowne strajki robotnicze , władze rosyjskie zamykają fabryki, praktycznie całe miasto. Powoduje to zmniejszenie się rangi na świecie tego jednego z dwóch głównych miast. Ludność zostaje wysiedlona z powrotem na wieś, gdzie wciąż występują nadwyżki ludności, muszą sobie tam radzić.

PIŁSUDZKI I DMOWSKI

Obaj wędrują do Japonii - wspólnego wroga Rosji. Nie współpracują ze sobą, ale robią sobie wzajemnie na złość, podczas poszukiwania pomocy, sojuszu z tym państwem. To samo dzieje się w Polsce. Przeciwne stronnictwa rywalizują ze sobą, toczą spory, zdarzają się morderstwa polityczne. Do tego nakładają się antagonizmy narodowe. Siła antagonizmu niemiecko- żydowskiego rośnie. Żydzi tworzą własne partie polityczne, gdzie również nie było współpracy. Ten czas był bardzo trudny. Ciągle coś się działo. W tych latach polskie społeczeństwo ostatecznie porzuca ideę pozytywistyczną (praca u podstaw, rozwój umysłu). Wszyscy przestają się tym interesować. Jedynymi ruchami społecznymi po 1904-5 roku są spółdzielnie rozwijające się dość prężnie.

spółdzielnie - organizacje tworzone i prowadzone przez samych członków, dziś członkowie nie mają nic do powiedzenia w spółdzielni.

Rozwija się ruch turystyczno-krajoznawczy, który prowadzi działalność oświatową. Najważniejsze są Polskie towarzystwo Tatrzańskie i Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. Działały one formalnie, legalnie, oficjalnie.

Pojawił się ruch niepodległościowy prowadzony przez PPS związany z Piłsudzkim. Powstaje Polska Organizacja Wojskowa (POW), Towarzystwa Gimnastyczne (oficjalnie), np. Sokół, Strzelec, powołane do uprawiania sportu, podobne do harcerstwa, gdzie prowadzone były normalne ćwiczenia wojskowe.

I WOJNA ŚWIATOWA

Wszyscy na nią dość dugo czekali. Europa była wtedy podzielona na równowagę mocarstw. Wtedy okazało się, że możliwości, oczekiwania, aspiracje jednych państw są większe od drugich. Na to nałożyły się ruchy nacjonalizmu Napięcia między mocarstwami były bardzo widoczne.

PRZYCZYNY WYBUCHU I WŚ:

• zabicie księcia Ferdynanda - dziedzica tronu austriackiego. Był to tylko pretekst do wybuchu wojny na którą każdy czekał

Książę Ferdynand ginie 28.06.1914 roku., natomiast 28.06.1914 Austro-Węgry wypowiadają wojnę Rosji, bo zamachu dokonali serbscy nacjonaliści. 1.08.1914 roku Niemcy, które są w sojuszu z Austriakami, również wypowiadają wojnę Rosji. Nie ma jeszcze walk, do których dochodzi po raz pierwszy 5.08.1914 roku, kiedy to Niemcy uderzają na Belgię. 8.08.1914 roku z kolei rozpoczynają się walki w Afryce. Rozpoczyna się walka o kolonie - obfite w bogactwa, przede wszystkim naturalne, takie jak złoto, diamenty.

12.08.1914 roku Austriacy rozpoczynają walkę z Serbią. Natomiast 17.08.1914 roku Rosjanie wszczynają wojnę z Niemcami, wchodząc na ziemie pruskie. W bitwie po Tannenbergiem przegrywają Rosjanie. Niemcy do dziś mówią, że była to zemsta za Grunwald z 1410 roku.

Przyczyny I WŚ

Skutki I WŚ

* powstanie dwóch bloków o podstawach militarnych i gospodarczych: Trójprzymierza - Niemcy, Austro-Węgry, Włochy, Trójporozumienie - Wielka Brytania, Francja, Rosja, * zapędy imperialne i ekspansjonistyczne Niemiec, chęć dorównania przez Niemcy angielskim siłom morskim, szukanie przez Niemcy surowców w koloniach, * próby utrzymania dominacji w koloniach i na morzach przez Wielką Brytanię, próby odegrania się Francji za klęskę i upokarzający pokój z Niemcami w 1871 roku, chęć odzyskania przez Francję Alzacji i Lotaryngii, * nierównomierny rozwój kapitalizmu w Europie, * dążenia państw europejskich do podporządkowania sobie terenów Bałkan (pierwsza i druga wojna bałkańska - lata 1912, 1913), * poczucie wyższości militarnej nad innymi krajami europejskimi przez Niemcy, wojna dobra ucieczką od rozwiązania konfliktów wewnętrznych w wielu krajach, rywalizacja rosyjsko-habsburska na Bałkanach, * zastrzelenie następcy tronu austro-węgierskiego arcyksięcia Franciszka Ferdynanda w Sarajewie 28 czerwca 1914 roku.

* głębokie przeobrażenia polityczne, gospodarcze i społeczno-obyczajowe, * zaostrzenie konfliktów narodowych i klasowych, * rozwój nowych technik wojskowych, zginęło 8-10 milionów ludzi, liczba rannych była o wiele większa, umierali żołnierze, ale i cywile na skutek głodu, epidemii i zniszczeń, * upadek trzech wielkich dynastii: Hohenzolernów, Habsburgów i Romanowów, * koniec istnienia monarchii Austro-Węgierskiej, * powstanie republiki w Niemczech, * rewolucja bolszewicka w Rosji, * odrodzenie się lub powstanie nowych państw w Europie: Polski, Czechosłowacji, Jugosławi, Litwy, Łotwy, Estonii i Finlandii, powstanie Ligi Narodów, *oddanie przez Niemcy Alzacji i Lotaryngii, * nowy podział terytorialny w Europie, * nowy podział kolonii pomiędzy mocarstwami.

6.08.1914 roku działania wojenne rozpoczynają Polacy. Jest to kompania kadrowa, która stała się zalążkiem Legionów Polskich, zorganizowana przez Józefa Piłsudzkiego, głównie z młodych ludzi wyszkolonych w organizacjach „Sokół” i „Strzelec”. Było ich około 100tki. Wkraczają oni na teren rosyjski, przekraczają granice Rosji. Wyruszają z Krakowskich Oleandrów do Kielc. Celem tego wymarszu było zorganizowanie powstania na terenie zaboru rosyjskiego i rozbudowanie polskich sił zbrojnych. Opisuje to książka: „Niedokończone Powstanie”. Wymarsz ten był dość groteskowy. 100 ludzi wchodzi na teren wielkiego imperium. Nie mają koni, idą pieszo, są bardzo słabo uzbrojeni. Ludność Kielc jest sceptycznie nastawiona do nich. Nikt nie chciał angażować się w wojnę po stronie Austrii. Bali się oni zemsty. Nie zdziałali niczego i z powrotem zawędrowali do Krakowa.

Piłsudzki wymyślił sobie, że jest przedstawicielem, Tymczasowego Rządu Narodowego, którego w rzeczywistości nie było. Dzięki temu mógł później organizować Legiony.

Każdemu w tej wojnie zależało na Polakach. Chodziło głównie o rekrutów, mięso armatnie, zaopatrywanie potrzeb aprowizacyjnych wojsk. Walki działy się na terenach byłego Państwa Polskiego. Mnóstwo obietnic składanych było Polakom. Między innymi nowe prawa, takie jak zezwalanie na naukę religii w szkołach, przywrócenie bytu państwowego. Jedni w nie wierzyli, drudzy nie. Ci, którzy wierzyli, przyłączali się do wojsk. W 1917 roku amerykański Prezydent - Wilson złożył deklarację, która gwarantowała przywrócenie Państwa Polskiego. Tuż, po zakończeniu wojny, realne deklaracje zaczęły padać ze strony innych państw, najpierw Rosji, następnie Francji , Włoch, Japonii, a na końcu od Wielkiej Brytanii, która bynajmniej nie chciała się na to zgodzić, najmniej przychylnie patrzyła na tą kwestię. Kolonie te rozwijały się dzięki handlowi. Kiedy Polacy starali się o własne państwo, Brytyjczycy stwierdzili, że im się to nie opłaca. Do ostatniej chwili przeciwstawiali się tej idei.

6.08.1914 roku wyrusza na teren Rosji Isza kadrowa, natomiast 16.08.1914 roku powstaje Naczelny Komitet Narodowy w Krakowie. 10.09.1914 roku w Warszawie powstaje Centralny komitet Obywatelski. W roku 1915 w Londynie powstaje Polski Komitet Organizacyjny. Organizacje te były jakimiś namiastkami rządu. Nie miały żadnych uprawnień, nie miał im kto ich nadać. Reprezentowały społeczeństwo polskie wobec różnych podmiotów. Ponieważ nie posiadały nadanego im prawa, miały niewielki możliwości prawdziwego rządzenia.

Józef Piłsudzki po powrocie do Krakowa u boku Austrowęgier tworzy Legiony Polskie. Rozpoczyna masowy nabór ochotników do nich. U boku Rosjan również tworzą się Polskie Siły Zbrojne, niezależne polskie jednostki. Podobnie dzieje się w Niemczech. We Francji głównie z polskich emigrantów powstaje armia pod dowództwem generała Hallera, zwana później „błękitną armią”. Nie są one jednak całkowicie niezależne. Szacuje się, że w 1916 roku na różnych frontach walczyło 2 miliony Polaków jednocześnie. Około 0.5 mln polskich żołnierzy zginęło. Ponad 1 mln zostało rannych.

Na ziemiach polskich prawie w całości zostają ziemie zajęte przez Niemców, którzy ogłaszają okupację tych terenów (nazywają je polskimi, a nie jak było formalnie rosyjskimi). Niemcy mieli w planie wcielanie ziem polskich do Związku Niemieckiego. Plan szybko został jednak zmieniony. Chcieli oni jedynie ziem na zachód od Bugu. A to co na wschód od Bugu zostało nazwane „strefą buforową (ponad połowa byłych ziem polskich). Powstawały niemieckie plany wysiedlenia wszystkich Polaków do strefy buforowej.

W1917 roku dochodzi do tzw. „kryzysu przysięgowego”. Legiony Polskie, które coraz bardziej się rozbudowywały, odmawiają złożenia przysięgi cesarzowi niemieckiemu (walczyli po stronie Austrowęgier). W praktyce wojna po stronie Austrowęgier dowództwo nad całością posiadał cesarz niemiecki. Efektem tego kryzysu było rozwiązanie Legionistów Polskich (1914-1917). Część żołnierzy wróciła do domu, część została rozdzielona do różnych jednostek. Sam Piłsudzki został aresztowany przez Niemców.

Dmowski prowadził działalność lobbystyczną, tak jak Polacy odzyskali swe państwo, wolność, jednocześnie zmniejszał on wpływy Piłsudzkiego, przedstawiając go jako przyjaciela niemieckiego. Starał się on uzyskać wpływy, tak by to on stał na czele przyszłego Państwa Polskiego.

Działania wojenne w czasie I Wojny Światowej toczyły się głównie na wschodnich obszarach RP. Tam też szczególnie widoczna była okupacja wojsk niemieckich. Łapano młodych Polaków i umieszczano ich w wojsku. W społeczeństwie polskim narastało poczucie, że Niemcy wykorzystują Polaków. Panowało rozgoryczenie sytuacji ekonomicznej. Najlepiej wojna kończy się dla Polaków na terenie południowym Polski. W terenie zaboru austriackiego władze pakują manatki, rozchodzą się do domu. Wszystko się sypie na tym obszarze. Przez pewien czas w Galicji nie ma żadnych władz, wojsk. Nikt nie wie, co się dzieje. Zaczynają się tam pojawiać pierwsze deklaracje niepodległościowe. 28.10.1918 roku mówi się, że jest już Państwo Polskie na obszarze Cieszyna, Krakowa. Powstają dwie deklaracje.

1.11.1918 roku podobna deklaracja ogłoszona jest we Lwowie. Ukraińcy jednak uznali Lwów za swój (miasto niepolskie). Pojawia się problem, do kogo ma on należeć. W Krakowie zostaje powołana Polska Komisja Likwidacyjna, która miała na celu utworzenie jakiś władz polskich, przejąć po administracji austriackiej władzę nad Galicją. Na jej czele stanął Wincenty Witos. W 7.11.1918 roku w Lublinie zostaje powołany Rząd Tymczasowy. Na jego czele staje Ignacy Daszyński - socjalista bardziej radykalny od Piłsudzkiego. Wydaje on mocno radykalny manifest do Polaków. Przewidywał on na przykład powszechną reformę rolną, w wyniku której ziemie należące do wszelkich majątków, a nawet średnich i niewielkich miały być rozdane chłopom. Przewidywał też, że Państwo Polskie przejmie od właścicieli wielkie fabryki, znacjonalizuje je. Wywarł on poruszenie wśród przemysłowców, ziemian.

W Polsce w środowiskach robotniczych i chłopskich zaczyna narastać zaniepokojenie, nastrój buntu. Ludzie są głodni, biedni. Żądają pracy dla siebie, Anie dla wielkich przemysłowców, a chłopi chcą ziemi. Dlatego taki manifest.

W październiku 1918 roku na terenach Niemiec nie było wiadomo, co dalej z Państwem. Występują duże bunty wśród żołnierzy. Zaczyna być sławna ideologia komunistyczna. Niemcy spowodowali rewolucję w Rosji - komunizm w wydaniu bolszewickim. Niemcy były zagrożone w tym czasie wielką anarchią. Wszyscy ze sobą walczyli. 10.11.1918 roku na dworcu w Warszawie pojawia się wpuszczony przez Niemców Józef Piłsudzki. Niemcy dają mu sugestię, by przejął on władzę w Polsce. Bali się oni powszechnego powstania polskiego.

11.11.1918 roku na froncie zachodnim zaprzestano walk. Wtedy to oficjalnie kończy się I Wojna Światowa. Piłsudzki udaje się do Państwowych Służb Niemieckich w Warszawie i podczas dyskusji wyprasza ich z Polski. Wrócili oni do Niemiec. Piłsudzki został Naczelnikiem Państwa. 14.11.1918 roku Tymczasowy Rząd Lubelski zostaje rozwiązany i cała władza zostaje przekazana w ręce Piłsudzkiego.

Nie wiadomo było jak ma wyglądać owo Państwo Polskie w społeczeństwie. Różnice środowiska miały różne koncepcje wyglądu przyszłej Polski. Dmowski zarzucał Piłsudzkiemu, że jego władza jest nielegalna z racji tego, że nie wiadomo jaki kształt miało owo Państwo i nie wiadomo było, kto mu tą władzę nadał./ Zgadzały się z nim Anglia i Francja, które chciały wpływać na politykę Polski, by ze strony wschodniej zagrażać Niemcom. Nie miało to być państwo demokratyczne, ale „qwazi” państwo. Państwo Polskie powstało prawie przez przypadek.

„Ni z tego, ni z owego mamy państwo od pierwszego”

W 1919 roku powstał Traktat Wersalski, który określał władzę w Europie. Ostatecznie potwierdził on istnienie Państwa Polskiego, ale nie ustanowił go. Sytuacja Państwa Polskiego była bardzo trudna. Jej pierwszym zadaniem było faktyczne potwierdzenie praw do istnienia., Polska musiała je wywalczyć.

W latach 1918-1921 Polska prowadzi prawie jednocześnie 6 wojen.

Polsko-Ukraińska zostaje wywołana bitwą o Lwów (11.1918-07.1919 rok). Piłsudzki próbował nawiązać do idei jagiellońskiej i stworzyć jakąś federacje z Ukraińcami. W pewnym momencie wszedł w sojusz z władzami wschodnio-ukraińskiej Republiki Ludowej. Rozpadł się ten sojusz.

Druga wojna, to wojna w Wielkopolsce znana pod nazwą Powstania Wielkopolskiego (1918-1919)- jedyne udane powstanie polskie przeciw Niemcom. Kolejna to wojna o Śląsk. Były trzy powstania śląskie(08.1919-22). Konwencja w Genewie kończy spór o Śląsk w 1922 roku.

Następna to wojna polsko-litewska o Wilno (1919-1920 rok). W Wilnie Litwinów prawie nie było, ale było on dla nich bardzo ważny. Było to miasto rdzennie polskie. Piłsudzki nie wiedział, co zrobić z Wilnem. Żeligowski ( niby bez wiedzy Piłsudzkiego) organizuje „bunt” żołnierzy, którzy w wyruszają na Wilno zajmując go. Litwini nie pogodzili się z tym.

Wojna z Austrią o Cieszyn. Czesi i Austriacy nie chcieli się pogodzić z faktem, że Cieszyn wybrał, opowiedział się po stronie polskiej. Ruszyli więc z wojskiem.

Wojna polsko-sowiecka. Jest to najważniejsze polskie doświadczenie związane z tworzeniem nowego państwa. Z terenów na wschód od Bugu wycofują się Niemcy. Pozostają puste tereny o których nie wiadomo było, kto powinien je przejąć. w ciągu półtora roku zaczęły powstawać polskie szkoły i instytucje. Lenin postanowił zając ten obszar, ponieważ chciał odbudować dawne, carskie imperium. Wojna w zasadzie rozpoczęła się od niewielkiego starcia na Białorusi ale działania zbrojne szybko się rozszerzały. Początkowo Polacy te starcia wygrywają. Wojska polskie bardzo spokojnie idą na Moskwę. W tym samym czasie Anglia i Francja podejmują interwencje mającą na celu zdławienie rewolucji bolszewickiej mającą pomóc w odzyskaniu władzy. Wojska gen. Denikina zmierzały od południa ku Moskwie. Piłsudzki wysyła swych posłów z pytaniem jak zamierza odbudować stosunki polsko-rosyjskie, jak maja wygląda granice, jak zaopatruje się na kwestie polska. Denikin odpowiedział mu że tereny Polskie należą do Rosji, nie ma Polski w jego wizji. Piłsudzki uważał że nie są aż tak niebezpieczni, nie ma co z nimi współpracować. Nie widział wielkiego niebezpieczeństwa w bolszewikach. Wstrzymał swą ofensywę na Rosje. Dzięki temu Lenin mógł szybko pokonać ofensywę białych bolszewików i armie angielsko-francuską.

Gdy sytuacja została ustabilizowana Lenin ruszył na zachód. Wielka armia licząca ponad 1 mln żołnierzy ruszyła w marcu 1920r. Celem Lenina nie było tylko pokonanie Polski ale wprowadzenie nowych, bolszewickich początków w całej Europie. W tym czasie w Niemczech wciąż dużo się działo. Początkowo Polacy bronili się przed tą wielką armią ale na początku lipca obrona zostaje przełamana przez ogromną armię kawalerii, armii konnej. Cały lipiec i początek sierpnia armia ta przemierza błyskawicznie przez całą Białoruś i zatrzymuje się na przedpolach Warszawy, druga część armii zdobywała Lwów. Był w niej Józef Stalin. Sowieci którzy zajęli w gruncie rzeczy zajęli większość Polskiego Państwa, chcieli utworzyć coś na kształt Polskiego Rządu. W jego skład weszli wysoko postawieni bolszewicy pochodzenia polskiego lub żydowskiego. Nie było tam żadnego Rosjanina. W Polsce przebywali przedstawiciele Anglii i Francji. Piłsudzki zwracał się do nich z prośbą o pomoc. Anglicy powiedzieli wprost że nie pomogą Polakom, Francuzi natomiast nie udzielili kredytu na broń mimo iż niby nie odmówili pomocy. Były organizowane zbiórki na broń oraz biżuterię, pieniądze, fundusze w Polsce. Broń została zakupiona ale nigdy do Polski nie dotarła. Zostały zorganizowane strajki komunikacyjne, głównie w przedsiębiorstwach komunikacyjnych w Europie zachodniej. Transporty dla polski zostały zatrzymane. Sowieci , stojąc przed warszawą uwierzyli że bardzo szybko ją pokonają i pójdą dalej- pod Berlin.

13.08.1920 roku Piłsudzki przeprowadził z Lubelszczyzny uderzenie na Rosjan

15.08.1920 roku nastąpiło drugie uderzenie. Wojska rosyjskie zostały pokonane. Kilka tysięcy żołnierzy wzięto do niewoli, reszta uciekła.

Wybuchały powstania lokalne, bunty. Lenin w zasadzie utracił swą armię. Wysłał on list do Piłsudzkiego prosząc o pokój bez żadnych warunków ze swej strony. Bał się całkowitej klęski. Kierował nim strach. Rozpoczęły się negocjacje między Polską, a Rosją w Rydze. W negocjacjach nie brał udziału ani Piłsudzki, ani ludzie z jego środowiska politycznego, ale przedstawiciele Endecji.

Podstawowym dylematem było ustalenie granicy Państwa Polskiego:

Piłsudzki	Endecja
Wieloetniczna Federacja Unii Narodów RP, Granice Polski przesunięte jak najdalej na wschód. Polska wracać miała do granic sprzed rozbiorów. Piłsudzki chciał zrównoważyć przewagę Niemiec.	Granice obejmujące ziemie wyłącznie polskie, takie, gdzie Polacy stanowią zdecydowaną większość. Polska miała być krajem Polaków. Została ona zapisana w oficjalnym Traktacie Pokojowym w marcu 1921 roku. Był to tzw. „POKÓJ RYDZKI”. Został on jednak zaakceptowany przez Piłsudzkiego.

Drugim problemem, który musiał być rozstrzygnięty u początków Państwa Polskiego była wewnętrzna integracja i organizacja Państwa. Przez 4 pokolenia Państwo Polskie rozdzielone było na 3 różne Państwa. Niełatwo było złączyć je w całość. 5 regionów kraju miało odrębną administrację i monety, pieniądze ( Wielkopolska, Śląsk, Cieszyn, Galicja Wschodnia i Wilno). W wojsku używano 4 różnych języków; w sądach używano 3 różnych kodeksów. Formalnie ustroje Państwa były liberalna Demokracja. Pierwszą Małą Konstytucję uchwalono w 1919 roku, a prawdziwa Konstytucja przyjęta została w 1921 roku. Była wzorowana na wersji francuskiej, a najwięcej uwagi poświęcono sprawom socjalnym. Lepiej zabezpieczała zwykłych obywateli. Znosiła tytuły, wprowadzała częściową reformę rolną, poprzez ograniczenie wielkości gospodarstw. Przewidywała ochrony społeczne dla bezrobotnych, chorych, dzieci. Wprowadzała możliwość praw wyborczych dla kobiet, chroniła bardzo mocno mniejszości narodowe.

Polska najwięcej praw gwarantowała Polakom. Chodziło oto, że Polacy nie mieli swego Państwa przez 123 lata. Chcieli to sobie wynagrodzić. Cokolwiek się działo w II RP, wojsko brało w tym udział.

W 1931 roku przeprowadzono Spis Powszechny. Polacy to 68,9% ogółu obywateli, czyli trochę więcej, niż 2/3. Reszta, to mniejszości narodowe;

Ukraińcy (najwięcej) - 13,9%

Żydzi 8,7%

Białorusini 3,1%

Niemcy 2,3%.

Bardzo często mniejszości w tym spisie podawały się za Polaków. W niektórych Regionach w zasadzie Polaków nie było. Pojawiły się antagonizmy etniczne o dobra, np. ziemię, władzę, dobra.

Bardzo ważnym czynnikiem pogłębiającym konflikty etniczne były nierówności etniczne. Polacy na wschodnich terenach byli bogatsi, a mniejszości dużo biedniejsze. Polacy bardzo często przyznawali się do swojego szlachectwa. Upominali się o jakąś pomoc, którą zwykle dostawali. Ukraińcy, to w większości ubodzy i niepiśmienni chłopi. (Do niedawna nie było skodyfikowanego języka ukraińskiego) posługiwali się językiem polskim lub rosyjski, nie mieli swego języka.

Żydzi zwykle mieszkali w miastach w oddzielnych dzielnicach. Stanowili wysoki odsetek ludzi dwóch skrajnych klas; biedoty i najbogatszych. Niemcy z kolei była to przeważnie zamożna burżuazja. Od początku Państwa Polskiego współpraca z mniejszościami układała się dość dobrze (lata 20ste). Dopiero w latach 3stych pojawiły się konflikty.

W 1929 roku utworzono Organizację Ukraińskich Nacjonalistów. Była ona naczelną, podstawową siłą polityczną wyrażającą interesy Ukraińców. Władze Polski uznały, że godzi ona w, zagraża interesom Państwa Polskiego. Organizacja ta miała duże wsparcie w zagranicznych krajach, szczególnie w Niemczech. W latach 1932-1933 na Wołyniu i Polesiu Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów zaczęła tworzyć oddziały partyzanckie mające na celu walkę z polskimi władzami i utworzenie na tych terenach samodzielnej Ukrainy. Jednocześnie przedstawiciele OUN podjęli kilka zamachów terrorystycznych na przedstawicieli polskich władz, między innymi zginął minister. Władzę polskie a Polesiu i Wołyniu wysłały oddziały wojskowe. Wojsko spaliło kilka wsi, kilkaset osób zostało zabitych, kilka zatrzymanych. Pozostali gdzieś przesiedlani. Podjęta została klasyczna akcja pacyfikacyjna. Zamknięto wtedy wiele szkół ukraińskich. Zlikwidowano wiele ukraińskich Spółdzielni (głownie na Polesiu i Wołyniu). Podczas wyborów ukraińscy kandydaci do różnych władz byli usuwani z kart do głosowania. Działania te prowadziły o marginalizacji tej mniejszości. Lud Ukraiński szukał pomocy za granicą. Współpracowali z Niemcami, coraz bardziej zacieśniając stosunki.

Żydzi również wykształcili swą formę nacjonalizmu. Ich świadomość narodowa była mocno ukształtowana., Była to od wieków zamknięta grupa, prawie kasta. Funkcjonowały różne żydowskie szkoły. Żydzi posiadali autonomiczny własny system oświaty. Ukazywały się żydowskie czasopisma, zarówno w języku polskim, jaki i w jidysz. Rozwijał się żydowski teatr. Rozwijały się inne dziedziny sztuki, takie jak literatura. Setki pisarzy znanych na całym świecie tworzyło po polsku lub w jidisz, mieszkało w Polsce. Tworzono filmy. Żydzi posiadali własne, różne partie polityczne - od skrajnej prawicy do skrajnej lewicy - jak u Polaków. Najbardziej prawicową byli Syjoniści, ale lewicową żydowski Bund. Pierwszą kobietą w Sejmie była Żydówka, wybierana także przez Polaków. Partie te różnie odnosiły się do sprawy polskiej - próbowały się asymilować, jedni zakładali walkę klas, wg Marksa, jeszcze inni uważali, że nie ma sensu integrować się z obcym w gruncie rzeczy Państwem Polskim, ale budować własne Państwo w Palestynie, gdzie też, szczególnie młodzi wyjeżdżają. Powstają tam pierwsze wspólnoty rolnicze „kibuce”. One tworzą podstawę do powstania Państwa Izrael, które konstytuuje się w roku 1948, po II Wojnie Światowej. Jeszcze przed I WŚ powstał tzw. „ Plan Judeopolonii”. Był to takli plan, jakich wiele powstało i powstaje. Wzbudził duże zaniepokojenie Polaków. Plan ten zakładał, że nie będzie Państwa Polskiego, ale Państwo Polsko-Żydowskie. Część Polaków odebrała to jako zagrożenie. Stąd w latach 30stych pojawiło się hasło „wysiedlenia Żydów z Polski”. Pojawiły się plany wysiedlenia Żydów na Madagaskar („Beniowski” Słowackiego). Nie ułatwiało sprawy to, że po stronie bolszewików opowiedziało się wielu Żydów. Bardzo wielu z nich odbierano jako bogatych, mimo fałszywości tej tezy. W tym też czasie Polacy biednieli z dnia na dzień.

Białorusini z Polakami żyli dobrze ze sobą. Niewiele się różniło. Jakiś urzędnik polski wpadł na pomysł, by nazwiska białorusińskich obywateli zapisać literami łacińskimi, a nie cyrylicą. To rozpoczęło konflikt. Białorusini mięli własną Partię. Została ona uznana za zagrożenie dla Polski. Została zlikwidowana. Po pewnym czasie nasiliły się antagonizmy polsko-białoruskie, w które wplątały się sprawy religijne. Przedstawiciele Kościoła Prawosławnego (białoruskiego) zaczęli wyrażać opinie izolacyjne. Postulowali wyodrębnienie się Białorusi od Państwa Polskiego. Zamknięto wiele cerkwi. Wiele też spalono. Bardzo dużo takich akcji było na Chełmszczyźnie i Lubelszczyźnie. Najlepsze warunki rozwoju, ze względu na poparcie swojego kraju mieli Niemcy. Byli finansowani z Rzeszy. Funkcjonowały niemieckie czasopisma, gazety, działały szkoły i stowarzyszenia. Pozostałe mniejszości etniczne i narodowe nie odegrały większej roli.

SYTUACJA SPOŁECZNA MIĘDZYNARODOWEJ POLSKI

Nie była ona łatwa. Podstawowym problemem była integracja. Przez kilka pokoleń przynależności do różnych Państw. Wykształciły się nowe układy lojalności. Państwo Polskie bardzo mocno starało się wykształcić ludzi, wpłynąć na ich świadomość narodową. Chciano ich nauczyć być Obywatelami. Na ten wymiar nakładały się różne lojalności klasowe.

Bardzo duże było zagrożenie zewnętrzne ze strony Rosji i Niemiec. W społeczeństwie polskim 75% ludności zamieszkiwało wieś. Najważniejszą rzeczą były sprawy agrarne. Już w 1915 roku ogłoszono reformę rolną, która zakładała podział majątków, które mają od 400 ha wielkości. Ta reforma niezbyt się udała. Próbowano wcielić ją w życie, ale do II WŚ nie podzielono nawet 1/3 tych gospodarstw.

BRAK NOTATKI Z 8.12.2010 ROKU

Można mówić o końcu niepodległego Państwa Polskiego.28 września. Podpisano wtedy porozumienie między III Rzeszą, z ZSRR dzielącą Polskę na dwie strefy. Była to okupacja ze strony niemieckiej. Ze strony radzieckiej nie było wiadomo, co to jest. Sowieci szli na wojnę z Polską pod hasłem wyzwolenia mniejszości Litwińskiej spod panowania polskiego. Nastąpił podział. Fizycznie zanik Państwa Polskiego nie oznaczał zaniku państwowości, ponieważ instytucje państwowe przetrwały w dwóch formach

1. Emigracja - najpierw do Rumunii, później do Francji i Wielkiej Brytanii

2. Polskie Państwo Podziemne - fenomen na skalę światową. W konspiracji działało Państwo Polskie z pełnym zestawem polskich instytucji.

SYTUACJA NA ZIEMIACH POLSKICH PO ROZBIORZE PAŃSTWA POLSKIEGO

W strefie niemieckiej i sowieckiej sytuacja była odmienna.

Strefa niemiecka

Bardzo szybo po wkroczeniu na ziemie polskie Niemcy zaczęli rozbudowywać polską administrację. Zmiany w niej obejmowały prawie wszystkie stopnie z wyjątkiem stopnia najniższego. Niemcy zachowali na swych stopniach tylko sołtysów. Reszta została zmieniona. Wprowadzono nowe podziały administracyjne. Część zachodnich ziem polskich włączono do Państwa Niemieckiego, jako jego integralną część. Na tych terenach obowiązywały takie same przepisy, prawa, jak w całej III Rzeszy Niemieckiej.

Pozostała część ziem polskich (po stronie niemieckiej) została nazwana Generalnym Gubernatorstwem i była traktowana jak strefa okupowana. Obowiązywały tam specjalne prawa. Inne dla Niemców, inne dla Polaków i pozostałych narodowości. Istniała godzina policyjna. Niemcy GG traktowali, jako coś w rodzaju kolonii. Miało ono dostarczać siły roboczej. W tym celu wprowadzono w zasadzie prawo niewolnicze. Tak jak dawni koloniści w Afryce traktowali niewolników, tak Niemcy traktowali Polaków.

Generalne Gubernatorstwo miało dostarczać ono surowców i dóbr materialnych. Miało nic nie kosztować, czyli panowanie nad nim nie miało pociągać za sobą żadnych kosztów. Tam się nie inwestowało. Stamtąd tylko się czerpało korzyści.

Niemcy traktowali Polaków jako Słowian - gorszą rasę. Nazistowska ideologia zakładała, że z przedstawicielami gorszych ras się nie negocjuje, nie współpracuje. Po prostu jest to rasa gorsza, która dodatkowo zagraża ich własnej rasie (aryjskiej). Wprowadzono cały szereg przepisów, które miały izolować Polaków od Niemców. Tysiące urzędników, żołnierzy. Niemcy nie mieli zamiaru nikogo z Polaków przekonywać do swych racji. Było im to zupełnie obojętne, co Polacy myślą. Ważne było jedynie, wyczerpać korzyści z okupacji. WE perspektywie Niemcy myśleli o włączeniu całych zajętych terenów Polski do swego Państwa. Taki był ich dalekosiężny plan, cel. Jedyną przeszkodą było to, że na tych ziemiach zamieszkiwały osoby niepożądane z punktu czystego rasowo niemieckiego narodu, czyli Polacy i Żydzi. Dlatego też nie wcielili oni całości polskich ziem do swego kraju.

Na samym, początku wojny odbywały się wysiedlenia na szeroką skalę. Objęły one najpierw ziemie wcielone do Niemiec - Wielkopolskę i Pomorze. Były tam one dosyć drastyczne. Mieszkańcom tych ziem dawano 20-30 minut na spakowanie swych rzeczy, całego ich majątku, a następnie opuszczenia domu, gospodarstwa i zameldowania się na stacji kolejowej lub na wyznaczonych punktach.

Chłopi posiadający dobytek stały, trwały, czyli bydło, plony, musieli zostawić swe ziemie. Wyjeżdżali oni jedynie z kilkoma walizkami mając świadomość ostateczności tego czynu. Nie było żadnych odszkodowań. Polacy byli przewożeni na teren GG i tam po prostu zostawiani sami sobie. Nie było żadnej pomocy ze strony Państwa, jakichkolwiek instytucji.

GENERALNE GUBERNATORSTWO

Niemcy przystępują do 2 różnych akcji:

1. Akcja przejmowania majątku polskiej gospodarki. Było część państwowych przedsiębiorstw przed wojną. Wystarczyło zapisać, że większość z nich przechodzi z rąk polskich w niemieckie. Było też wiele przedsiębiorstw prywatnych. A z tymi nie było już tak łatwo. Istniały zasady ochrony własności majątkowej. Niemcy się tymi zasadami jednak nie przejęli. Ustanowiono, że polskie, prywatne firmy mogą przechodzić na własność Państwa Niemieckiego. Państwo też wyznaczyło swoich przedstawicieli do zarządzania tymi firmami. („Lista Schindlera”) Przejęli oni wszystkie większe firmy.

2. Niemcy podjęli akcję likwidacji przywódców tego niepotrzebnego elementu, jakim byli Polacy. Chodziło przede wszystkim o intelektualistów. W listopadzie 1939 roku doszło do aresztowania polskich profesorów na Uniwersytecie Jagiellońskim. Na KUL-u też miała być przeprowadzona podobna akcja, ale do niej nie doszło. Oprócz profesorów, Niemcy w całym kraju rozpoczęli aresztowania innych przywódców, przede wszystkim duchowieństwa, przedwojennych polskich polityków. Polacy początkowo nie wiedzieli, co się będzie działo z osobami zatrzymanymi (aresztowani bez zarzutów). Już jesienią '39 roku rozpoczęły się pierwsze masowe egzekucje. Polacy szybko przekonali się, że aresztowania przez Niemców oznaczają śmierć.

Zamknięto wszystkie szkoły. Polacy mieli być siłą roboczą (niewolnikami), a więc wykształcenie nie jest im potrzebne. Po pewnym czasie zezwolono jednak na naukę czytania i pisania w kilku klasach szkoły podstawowej.

Zamknięto również wszystkie instytucje użyteczności publicznej, z wyjątkiem szpitali. Ludność wiejska zmuszona została do wyżywienia Armii Niemieckiej. W tym celu wprowadzono kontyngenty.

KONTNGENTY - obowiązkowe dostawy dla Niemców. Każde gospodarstwo musiało z tych dostaw się wywiązać (zupełnie za darmo). O wysokości tych dostaw decydowali sami Niemcy.

Zlikwidowano wszystkie polskie partie polityczne i wszystkie instytucje obywatelskie. A więc np. zlikwidowano spółdzielnie, związki zawodowe, wielkie organizacje akcje społeczne, takie jak Akcja Katolicka, polskie czasopisma i gazety. Zamknięto polskie teatry. Zabroniono korzystania z odbiorników radiowych. Jedynymi organizacjami, które mogły działać były PCK ( Polski Czerwony Krzyż) i organizacja charytatywna - Główna Rada Opiekuńcza (zajmowała się ona pomocą bezdomnym, najbardziej poszkodowanym w akcjach wojennych, wysiedlonym).

Wszelki majątek, który został porzucony, lub którego właściciela nie udało się odnaleźć przechodził na własność Państwa Niemieckiego. W ciągu kilku pierwszych tygodni okupacji II Rzesza ogromnie się wzbogaciła. Unieważniono polską złotówkę, wprowadzając w to miejsce niemiecką markę, (na terenach GG obowiązywała matka polska) i pozwalając wymienić tylko niewielką kwotę pieniężną. Przed 1.09.1939 roku wielu ludzi bogatych wypłacało swe pieniądze z banku, przechowując je w wersji papierowej. W ciągu kilku dni luzie bogaci stawali się biedakami.

Na terenach całej Generalnej Guberni obowiązywał stan wojenny. A to oznacza, że za każdy przejaw oporu groziła drastyczna kara. Bardzo często była to kara śmierci. W pierwszych tygodniach działania wojenne skierowane były przeciw Polakom. Żydów zostawiono w spokoju. Jedyną trudnością, jaka ich spotkała, był obowiązek rejestracji. Wszyscy musieli się zarejestrować u okupanta. Sytuacja zmieniła się na wiosnę 1940 roku. Żydzi do tej pory nie obawiali się jakiegokolwiek niebezpieczeństwa, strachu. Nie uciekali oni z GG, myśląc, że tu jest lepiej. Po każdej zmianie granic, granice są nieszczelne, co ułatwia ucieczkę z takiego Państwa. Żydzi jednak nie widzieli takiej potrzeby, by z takiej możliwości ucieczki korzystać. Było im dobrze w GG.

Niemcy wprowadzili szczegółowe kategorie klasyfikujące ludność. Można było osiągnąć status:

1. RICHDEUTCHA - takiego Niemca, który urodził się na terenach dawnej Rzeszy, pochodził od rodziców Niemców

2. VOLKSDEUTCHA - osoby miały przodków Niemców, a były urodzone na terenie Polski

3. NICHDEUTHA - do takiej kategorii należeli wszyscy Polacy, osoby nie mające przodków Niemców i urodzone w Polsce

4. JUDENA - Żydzi

W tych nowo obowiązujących w Polsce przepisach, wprowadzono dowody z tymi właśnie kategoriami. Niemcy pokazywali tym swój rasistowski charakter.

W zależności od posiadanego statusu dostawało się odpowiednie przydziały żywności. Żywność była na kartki. Ci, którzy ich nie posiadali, nie mogli nic nabyć. Po pewnym czasie kartek nie mieli Żydzi. Żaden przydział żywności nie był dla nich przewidziany. Rozwija się niekontrolowany przez nikogo, pokątny handel. Ponieważ pieniądze były nic nie warte, zaczęto wymieniać żywność na inne towary.

Bardzo szybko Niemcy zorganizowali nabór do pracy do Niemiec (za darmo - niewolnikom się nie płaci). Kiedy akcja dobrowolnego naboru się nie powiodła, wprowadzono przymus. Władze administracji lokalnej wyznaczały najczęściej młodych ludzi, mężczyzn i kobiety do wyjazdu na roboty. Każdy czuł się zagrożony. Starano się różnymi sposobami ich unikać. Szerzyła się korupcja. Każdy właściwie niemiecki urzędnik otwarty był na łapówkę. Oprócz przekupstwa urzędników, popularna była zmiana miejsca pobytu. Młodzi ludzie, zagrożeni wyjazdem do Niemiec, krążyli po całej Generalnej Guberni. Odbywała się masowa wędrówka. Całe o zjawisko pogłębiały masy wysiedlone z terenów zachodnich. Z najbardziej atrakcyjnych dzielnic miast, Polaków wysiedlono. Zostały one zajęte przez rodziny i żołnierzy, urzędników niemieckich (bez żadnego odszkodowania). Niektóre dzielnice miast wydzielono, jako getta dla Żydów. Te tereny również trzeba było wysiedlić, np. w 1943 roku na Zamojszczyźnie rozpoczęła się wielka akcja wysiedleń. Niektórzy urzędnicy wpadli na pomysł, że ten teren idealnie nadaje się dla niemieckich osadników. Z terenów tych wcześniej naturalnie wypędzono Polaków. Część zastała rozstrzelana, część trafiła do obozów koncentracyjnych, część pozostawiona sama sobie. W trakcie tych wysiedleń dochodzi do drastycznej selekcji dzieci (rasistowskiej).Wybierano dzieci, odbierano je rodzicom, przekazywano „rodzicom” niemieckim, gdzie miały być wychowywane na Niemców. Na terenie całej Generalnej Guberni przepisy obowiązywały wszystkich niezależnie od wieku. A więc można było zastrzelić noworodka za to, że nie usłuchał rozkazu żołnierza, by biec.

1

ASYMILACJA

Zmieniano nazwiska żydowskie na polskie

Nauka polskiego języka wpajanie polskiej obyczajowości, zapoznawanie z polską kulturą

Praca z Polakami, koedukacyjna nauka w szkołach, sąsiedztwo Polaków

GOSPODARSTWA ROLNE CHŁOPSKIE

MAŁE

Chłopi małorolni, niewielkie działki areałowi, z których produkcja nie wystarcza na wyżywienie 1 rodziny (wiele pokoleń - ok. 8-15 osób)

ŚREDNIE

Ta wielkość wystarcza na wyżywienie rodzin a nawet pojawia się czasem nadwyżka, którą można sprzedać

WIĘKSZE

Produkują nie tylko dla własnej rodziny, ale również na rynek zewnętrzny, wymagają zatrudnienia dodatkowych pracowników, dostarczają wiele miejsc pracy. Niestety większych gospodarstw było niewiele.

Biurokraci

Wolne zawody INTELIGENCJA

Duchowieństwo

---