TEMATY I TEZY EGZAMINACYJNE Z PRZEDMIOTU: „TEORIA KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ I MEDIALNEJ” - 2010
Pojęcie paradygmatu komunikologicznego?
Co to jest paradygmat dominujący, alternatywny i instytucjalny?
Co to jest paradygmat krytyczny, techniczny , cybernetyczny i behawioralny?
Co to jest szkoła komunikacyjna i jakie mogą być jej wersje?
Amerykański funkcjonalizm komunikologiczny główne tezy
Model funkcjonalny R. Mertona
Model interakcyjny T. Parsonsa
Model H. Lasswella i G. Berelsona
Mdel H. Hovlanda
Funkcje mediów według D. McQuaila
„Efekt narkotyczny” i „efekt bumerangowy” w ujęciu funkcjonalistycznym
Główne tezy teorii użytkowania i korzyści (uses and gratifications)
Cechy audytorium w kontekście teorii użytkowania i korzyści
Typy korzyści, którymi kieruje się publiczność
Model „konsefektu” S. Windala
Teoria porządku dziennego (agenda-setting)- przedstawiciele i główne tezy
Pojęcie emfazy w modelu komunikowania porządku dziennego
Pojecie gate-keepera i jego funkcje w modelu porządku dziennego
Interakcjonizm komunikologiczny E. Goffmana
Wyjaśnić koncepcje życia i aktora jako dramatu w modelu E. Goffmana
Specyfika działalności odbiorcy komunikacji pojmowanej jako aktor
Efekty i momenty koncepcji dramaturgicznej E. Goffmana
Co to był „Invisible College” kiedy i kto go stworzył?
Koncepcja relacji w modelu szkoły z Palo Alto
Wyjaśnić tezę „ wszystko jest komunikowaniem”
Co to jest „ model orkiestry” i jak wyjaśnia komunikowanie społeczne oraz masowe?
Na czym polega komunikacja polifoniczna i monofoniczna
Jakie ma znaczenie dla komunikowania hipoteza Sapira-Whorfa
Podział zachowań komunikacyjnych według A. Scheflera
Na czym polega paradygmat polifoniczny komunikowania społecznego i medialnego?
Co to jest bełkot behawioralny w komunikowaniu?
Co to jest bełkot werbalny w komunikowaniu?
Na czym polegają symetryczne i komplementarne interakcje komunikacyjne?
Wyjaśnij metafory medialne za D. McQuailem
Co to jest siła mediów i w czym się wyraża?
Typy siły mediów i ich specyfika
Modele industrialny organizacji pracy dziennikarzy w mediach (pracownia, manufaktura, fabryka -wiadomości)
Marksowska koncepcja komunikowania
Modele marksistowskie komunikowania
Teoria marksistowsko-leninowska komunikowania
Model komunikowania szkoły frankfurckiej
Pojęcie „rozumu instrumentalnego” w komunikowaniu
Pojęcie „ przemysłu kulturowego” w komunikowaniu
Media jako źródło patologii społecznej i kulturowej
Na czym polega manipulacyjny charakter mediów w procesie komunikowania?
Formy represywności mediów w komunikowaniu
Tezy teorii działań komunikacyjnych J. Habermasa
Mechanizmy koordynacji działań komunikacyjnych
Środki wpływu negocjacyjnego w działaniach komunikacyjnych
Koncepcja” Lebensweltu” w teorii działań komunikacyjnych
Funkcje, typy i skuteczność działań komunikacyjnych
Komunikacja medialna i społeczna jako proces „ kolonizacji świata życia”
Rozum subiektywny, obiektywny i instrumentalny w teorii działania komunikacyjnego
Tezy brytyjskiej teorii ekonomii politycznej komunikowania i jj przedstawiciele
Pojęcie i formy biznesu komunikacyjnego
Na czym polega urynkowienie informacji medialnej
Na czym polega imperializm w komunikacji medialnej
Rewolucja komunikacyjna a rewolucja polityczna w komunikacji międzyludzkiej
Komunikacja a teza o „końcu ideologii”
Przedstawiciele i rozwój brytyjskiej „Cultural Studies”
Teoria hegemonii komunikacyjne w CS
Rozumienie ideologii w CS
Rozumienie kultury w CS
Kultura jako „struktura czucia” w CS
Rozumienie znaku, denotacji i konotacji w CS
Pojęcie „podwójnego i wielokrotnego dekodowania” i jego znaczenie w komunikowaniu masowym
Na czym polega teoria przeciwstawnego dekodowania U.Eco
Typy determinizmów medialnych i ich istota (5 typów)
Reklamowy model komunikowania Raymonda Williamsa
Wyjaśnij pojęcie „ spirali milczenia” Elizabet Noell-Neumann
Co to znaczy, że opinia publiczna jest „ skórą społeczną”
Pojęcie dyskursu medialnego
Typy dyskursów medialnych ( prasa, radio, telewizja, Internet)
Typologia relacji medialnych J. Epstaina
Typy zachowań publiczności w komunikowaniu masowym
Wyjaśnić pojęcie „spirali ujadania i jazgotu” w komunikacji medialnej i multimedialnej
Wyjaśnić założenia imperializm komunikacyjny w ujęciu H. I. Schillera
Na czym polega „spojlowanie” programów medialnych według H. Jenkisa
Logika kulturowa konwergencji, typy konwergencji, i konwergencja w nowych mediach w nowych mediach
Co to jest „ lovermarks” i kapitał emocjonalny w komunikowaniu przy pomocy nowych mediów
Co to jest człowiek jednowymiarowy i społeczeństwo jednowymiarowe jako efekt oddziaływania mediów masowych?
Na czym polega represja seksualna w mediach?
Na czym polega znaczenie kultury „obnażania w mediach”
Luka informacyjna i jej typy w rozprzestrzenianiu się informacji
Model dyfuzji informacji wśród publiczności medialnej
Co to jest „ mainstreaming” w komunikacji medialnej i na czym polega?
Na czym polega model komunikacji strukturalno-semiotycznej?
Idee strukturalizmu komunikacyjnego G. Vico i F. De Saussuera
Co to jest proces denotacji, konotacji w komunikowaniu masowym?
Wyjaśnij rolę znaków, symboli i mitów w strukturyzacji świata społecznego i zachowań komunikacyjnych ludzi?
Jaka jest różnica między semantyka a semiotyka i semiologią?
Idee komunikacyjne E. Sapira i J. Piageta
Model komunikacyjny R. Jakobsona
Model komunikacji strukturalnej C. Levi-Straussa
Model semiologiczny komunikacji U. Eco
Model semiologiczno- mistyfikujący R. Barthesa
Porównać koncepcje znaku i znaczenia Ch. S. Peirsa i U. Eco
Wyjaśnić pojęcie determinizmu technologicznego w komunikowaniu oraz wyjaśnić jego formy, podać głównych przedstawicieli
Model determinizmu technologicznego H. A. Innisa
Co to jest fenomen „biasu” w komunikowaniu?
Model determinizmu technologicznego H. M. McLuhana
Wyjaśnić tezę „ przekaźnik jest przekazem”
Co to są media zimne i gorące?
Co to znaczy, że media są ekstensjami człowieka?
na czym polega rozumienie determinizmu komunikacyjnego D. De Kerckhovea?
Wyjaśni pojęcie implozji i eksplozji społecznej w komunikowaniu,
Wyjaśnić pojęcie „ globalnej wioski” i „globalnej metropolii”
Wyjaśnić pojęci komunikacji oralnej i picturalnej,
Kiedy pojawia się „oralność wtórna” w komunikowaniu,
Co to jest „homo participans”?
Na czym polega model komunikacyjny technopolu N. Postmana?
Na czym polega model komunikowania remedialnego P. Livinsona?
Wyjaśnić pojęcie interaktywności i pokazać jej formy oraz ewolucje w komunikowaniu medialnym?
Jakie są zasadnicze typy interaktywności w nowych mediach?
Na czym polega teoria teraźniejszości Lva Manovicha w komunikowaniu przy pomocy nowych mediów?
Na czym polega proces symulacji rzeczywistości w komunikowaniu medialnym i multimedialnym?
Co to znaczy teza J. Baudrillarda, że człowiek jest odbiornikiem przekazu medialnego?
Na czym polega proces upodmiotowienia „piątej władzy medialnej”?
„Efekt narkotyczny” i „efekt bumerangowy” w doktrynie determinizmu technologicznego w komunikowaniu?
Model komunikowania przy pomocy nowych mediów H. Jenkisa
Wyjaśnij pojęcie spojlowania i obywatela monitorialnego?
Krytyka komunikowania w modelu Web 2.0 sformułowana przez A. Keena?
Wyjaśnić model mediów jako „narzedzi konsumpcji”?
Wyjaśnić pojęcie” zderzenia medialnego” i jego role w komunikowaniu społecznym i medialnym?
Wyjaśnić wikinomię komunikacyjną?
Na czym polega komunikowanie many to many?
Co to jest peer poeduction?
Co to są miksujące się agendy w komunikowaniu i jak powstają?
Wyjaśnić pojęcie dziennikarstwa obywatelskiego.
Brakuje odpowiedzi na następujące pytania:
27. Na czym polega komunikacja polifoniczna i monofoniczna
28.Jakie ma znaczenie dla komunikowania hipoteza Sapira-Whorfa
52. Komunikacja medialna i społeczna jako proces „ kolonizacji świata życia”
53.Rozum subiektywny, obiektywny i instrumentalny w teorii działania komunikacyjnego
66. Pojęcie wielokrotnego dekodowania i jego znaczenie w komunikowaniu masowym.(brak odp na tą część pytania.
67Na czym polega teoria przeciwstawnego dekodowania U.Eco
69 Reklamowy model komunikowania Raymonda Williamsa
71 co to znaczy ze opinia publiczna jest skórą społeczną
77.Wyjaśnić założenia imperializm komunikacyjny w ujęciu H. I. Schillera
78. Na czym polega „spojlowanie” programów medialnych według H. Jenkisa
79. Logika kulturowa konwergencji, typy konwergencji, i konwergencja w nowych mediach w nowych mediach
80. Co to jest „ lovermarks” i kapitał emocjonalny w komunikowaniu przy pomocy nowych mediów
81Co to jest człowiek jednowymiarowy i społeczeństwo jednowymiarowe jako efekt oddziaływania mediów masowych?
82 Na czym polega represja seksualna w mediach?
83 Na czym polega znaczenie kultury „obnażania w mediach”
Co to jest proces denotacji, konotacji w komunikowaniu masowym?
90.Wyjaśnij rolę znaków, symboli i mitów w strukturyzacji świata społecznego i zachowań komunikacyjych ludzi?
jaka jest różnica między semantyka a semiotyka i semiologią?
. Jakie są zasadnicze typy interaktywności w nowych mediach?
Na czym polega teoria teraźniejszości Lva Manovicha w komunikowaniu przy pomocy nowych mediów?
Na czym polega proces symulacji rzeczywistości w komunikowaniu medialnym i multimedialnym?
Co to znaczy teza J. Baudrillarda, że człowiek jest odbiornikiem przekazu medialnego?
Na czym polega proces upodmiotowienia „piątej władzy medialnej”?
„Efekt narkotyczny” i „efekt bumerangowy” w doktrynie determinizmu technologicznego w komunikowaniu?
Model komunikowania przy pomocy nowych mediów H. Jenkisa
Wyjaśnij pojęcie spojlowania i obywatela monitorialnego?
Krytyka komunikowania w modelu Web 2.0 sformułowana przez A. Keena?
Wyjaśnić model mediów jako „narzedzi konsumpcji”?
Wyjaśnić pojęcie” zderzenia medialnego” i jego role w komunikowaniu społecznym i medialnym?
Wyjaśnić wikinomię komunikacyjną?
Na czym polega komunikowanie many to many?
Co to jest peer poeduction?
Co to są miksujące się agendy w komunikowaniu i jak powstają?
Wyjaśnić pojęcie dziennikarstwa obywatelskiego.
Pojęcie paradygmatu komunikologicznego.
Paradygmat naukowy jest zbiorem zasadniczych i najważniejszych koncepcji oraz założeń, obowiązujących w określonym czasie w nauce, dotyczących istoty świata, natury i przedmiotu badań danej dziedziny wiedzy, def. wg Słownika socjologicznego
Pojęcie paradygmatu wprowadził Thomas Kuhn (1960r., Struktura rewolucji naukowych). Według niego paradygmat to wszystkie powszechnie w danym okresie uznawane przekonania teoretyczne, zarówno przyrodnicze, jak i filozoficzne, oraz metody eksperymentowania stosowane przez specjalistów w ich pracy badawczej.
Wg Kuhna pojęcie paradygmatu znajduje się w ścisłym związku z pojęciem nauki instytucjonalnej. W ten sposób chce on podkreślić, że przyjęte powszechnie wzory współczesnej praktyki naukowej, takie jak prawa, teorie, zastosowania, instrumenty techniczne, tworzą pewien model, który pozwala na wykształcenie się zwartej tradycji badań naukowych. Uczeni - zdaniem Kuhna - których badania opierają się na wspólnych paradygmatach, podporządkowują się w swej praktyce tym samym regułom i standardom. To współuczestnictwo we wspólnocie i jednomyślność jej członków są niezbędnymi warunkami nauki instytucjonalnej, uformowania się i kontynuacji określonej tradycji badawczej.
Ukształtowanie się paradygmatu i wyspecjalizowanych badań, na jakie on pozwala, świadczy o dojrzałości dyscypliny naukowej. Przeobrażenia paradygmatów, kolejne fazy przechodzenia od jednego do drugiego, wyznaczają drogę rozwoju w pełni dojrzałej nauki.
Akceptacja nowego paradygmatu jest tym elementem, który pozwala dokonać transformacji badań prowadzonych w obrębie jednej nauki, w osobną, autonomiczną, dyscyplinę naukową.
Paradygmat absorbuje uwagę badaczy na wąskim zakresie wysoko specjalistycznych zagadnień. Pozwala im zbadać jedynie mały wycinek szerokiego problemu, ale w sposób dogłębny i szczegółowy. Głównymi problemami pracy badaczy, opartej na konkretnym paradygmacie, jest działalność teoretyczna oraz gromadzenie faktów.
3 klasy zagadnień, wokół których skupiają się eksperymentalne badania naukowe:
Pierwsza grupa - fakty, które szczególnie dobitnie odsłaniają istotę rzeczy; dzięki zastosowaniu paradygmatu można dokładniej i w bardziej zróżnicowanych okolicznościach zbadać problem.
Druga grupa - węższa - fakty doświadczalne, które mogą być bezpośrednio konfrontowane z prognozami formułowanymi na gruncie teorii paradygmatycznych.
Trzecia grupa - klasa eksperymentów mających na celu zbieranie faktów; uszczegółowienie teorii paradygmatycznych, rozwiązywanie zauważonych wcześniej dwuznaczności i problemów.
Dla Kuhna paradygmaty były wyjątkowe, hegemoniczne, sporadycznie zmieniające się, organizujące jednocześnie wiedzę we wszystkich dziedzinach. Badacz stworzył swoją teorię przede wszystkim z myślą o naukach przyrodniczych.
Termin Kuhna został przez badaczy społecznych w pewnym sensie wypaczony. Stał się synonimem szkoły myślenia albo modelu. Z tego powodu często spotykamy się z „istnieniem” wielu paradygmatów w ramach jednej dyscypliny oraz z paradygmatami konkurującymi, zamiast jednego wspólnego dla wielu dziedzin.
Pradygmat w nauce o komunikowaniu - T. Goban Klas: paradygmat jest specyficznym wzorcem teoretycznym, opierającym się na akceptacji pewnego postępowania, który jest wynikiem wcześniejszych studiów empirycznych;
Co to jest: paradygmat dominujący, alternatywny i instytucjonalny?
To model ograniczonego wpływu oddziaływania mediów, nazywany także „paradygmatem wpływu mediów”.
Powstał na podst. Badań P. Lazarsfelda i współpracowników.
Podważenie wcześniejszych teorii efektu bezpośredniego, mówiących, że społeczeństwo jest wyizolowane i słabe, a media silne i wpływowe.
Wpływ środków masowego przekazu jest ograniczony przez takie czynniki jak: selektywność uwagi, postrzegania i reagowania, które zależą od zmiennych sytuacyjnych i indywidualnych (wiek, sympatie polityczne itp.)
Wpływ na proces podejmowania decyzji przez jednostkę ma przede wszystkim grupa pierwotna, będąca na niej siecią informacyjną i źródłem nacisku społecznego. Podkreślenie wagi kontaktów interpersonalnych w procesie komunikowania.
Media masowe, zaś, są słabe i mają pośredni wpływ.
Najistotniejsze cechy paradygmatu dominującego: liberalno-pluralistyczny ideał dobrego społeczeństwa, perspektywa funkcjonalna, linearny model transmisji wpływu przekazów, siła mediów modyfikowana przez wpływ osobowy oraz badania ilościowe i analiza zmiennych.
Zaowocował stworzeniem modelu dwustopniowego przepływu informacji
Teza: Media mówią nam, co myśleć albo co robić
Przeciwstawiał się ostro i zdecydowanie paradygmatowi dominującemu.
Opiera się na 3 fundamentach: marksizmie, psychoanalizie i komunikowaniu. W swych teoriach akcentuje m.in. marksistowską tradycję materialistyczną w postaci analizy czynnika ekonomicznego oraz rolę czynnika ideologicznego w procesach komunikacyjnych. Preferencja teorii polityczno-ekonomicznych i ideologiczno-kulturowych jest jedną z ważnych cech paradygmatu krytycznego.
Posługuje się metodologią jakościową i kulturoznawczą.
Akcentuje nierówności społeczne i jej źródła.
Poddaje społeczeństwo krytycznej analizie, z góry odrzucając założenie o neutralnej roli mediów.
Teza: Media mówią nam, czego nie myśleć lub o czym nie myśleć (ludzie powinni się z tym nie zgadzać, by chronić swą indywidualność)
Inaczej paradygmat polityczny lub poznawczy; wywodzi się przede wszystkim z instytutów i uczelni kształcących dziennikarzy.
Jest najłagodniejszą krytyką modelu ograniczonego oddziaływania.
Paradygmat ten kładzie nacisk na proces przekazywania informacji przez środki masowego przekazu w ramach systemu politycznego.
Opiera się na podejściu empirycznym.
Polityka to nie zespół zachowań zbiorowych, ale instytucja, zespół norm, ról, form organizacyjnych. Zwolennicy tego paradygmatu koncentrują uwagę na interakcjach między elementami tej instytucji.
Głównymi reprezentantami tego sposobu myślenia są twórcy teorii porządku dziennego (agenda-setting) - M.McCombs i D.Show.
Teza: Media sugerują odbiorcom, o czym mają myśleć
Narzucanie ważności i hierarchii wydarzeń przez media, odbywa się w ukrytej formie, pod płaszczykiem przekazu informacji, a nie jawnej perswazji, co powoduje, że mechanizmy obronne nie włączają się.
Nawet najmniejszy przyrost informacji jest w stanie w istotny sposób zwiększyć polaryzację klasową lub wpłynąć na zmianę polityki państwa.
Paradygmat wskazuje w jak dużym stopniu telewizja oddziałuje na wydarzenia i kampanie stricte polityczne, przekształcając je w wydarzenia medialne.
Teza o tworzeniu rzeczywistości społecznej i politycznej przez media masowe jest wspólna dla paradygmatów: instytucjonalnego i krytycznego.
Co to jest paradygmat krytyczny, techniczny , cybernetyczny i behawioralny?
Przeciwstawiał się ostro i zdecydowanie paradygmatowi dominującemu.
Opiera się na 3 fundamentach: marksizmie, psychoanalizie i komunikowaniu. W swych teoriach akcentuje m.in. marksistowską tradycję materialistyczną w postaci analizy czynnika ekonomicznego oraz rolę czynnika ideologicznego w procesach komunikacyjnych. Preferencja teorii polityczno-ekonomicznych i ideologiczno-kulturowych jest jedną z ważnych cech paradygmatu krytycznego.
Posługuje się metodologią jakościową i kulturoznawczą.
Akcentuje nierówności społeczne i jej źródła.
Poddaje społeczeństwo krytycznej analizie, z góry odrzucając założenie o neutralnej roli mediów.
Teza: Media mówią nam, czego nie myśleć lub o czym nie myśleć (ludzie powinni się z tym nie zgadzać, by chronić swą indywidualność)
M.McLuhan - sztandarowy reprezentant tego sposobu myślenia i współtwórca determinizmu technologicznego.
Zwolennicy paradygmatu technicznego koncentrują swoje rozważania wokół podstawowych cech dominującego w danej epoce środka masowego przekazu i wskazują, w jaki sposób wpływa on na ład społeczny.
Teza: Media masowe mogą sugerować społeczeństwu, jak myśleć i jak porządkować.
Nacisk położony jest tu na technikę jako czynnik sprawczy wszelkich przeobrażeń społecznych, politycznych, ekonomicznych itd.
Techniczne środki przekazu ułatwiają dyfuzję, równoczesność, dokładność i powtarzalność przekazów, dzięki czemu można osiągnąć określone efekty, jak np. rozwój polityczny imperium/państwa, rynku ekonomicznego, nauki, oświaty, kultury, kościoła.
Znacznie mniejszą wagę przypisuje się innym czynnikom, np. społecznym lub psychologicznym.
Przykład kwestii badanych przez zwolenników paradygmatu technicznego: wpływ papirusu na rozwój starożytnego Egiptu lub oderwanie jednostki od społeczności lokalnych i regionalnych przez masowy rozwój prasy.
W studiach nad komunikowaniem wyróżnia się 4 najważniejsze paradygmaty dominujące: cybernetyczny, behawioralny, funkcjonalny i interpretacyjny.
Paradygmat cybernetyczny jest źródłem tych obszarów badań, których przedmiotem analizy są mechanizmy komunikowania występujące zarówno w maszynach, jak i u ludzi.
Pochodzi z paradygmatu systemowego, z teorii systemów w naukach przyrodniczych (biologii). Jest stosowany w inżynierii, i przede wszystkim, w cybernetyce.
Badacze zajmują się problemami kierowania i kontroli systemów, kanałami przepływu informacji, sieciami informacyjnymi (komunikacyjnymi), wydajnością tych sieci oraz satysfakcją w grupie.
Koncentruje uwagę na elementach kanału komunikacyjnego, które są wzajemnie od siebie zależne.
Modyfikacja, jaka odbywa się na którymkolwiek poziomie, pociąga za sobą zmiany na pozostałych poziomach organizacji.
Punktem wyjścia informacji jest miejsce, w którym dokonuje się kontroli systemu.
Samoregulacja - równowaga dzięki sprzężeniu zwrotnemu.
Teorie systemów kierowanych.
Co to jest szkoła komunikacyjna i jakie mogą być jej wersje?
Pojęcie „funkcja” do badań wprowadził B.Malinowski. Starał się on dzięki temu pojęciu wyjaśnić wszelkie społeczne fenomeny.
Funkcjonalizm amerykański zrodził się na gruncie utylitaryzmu brytyjskiego. Zjawiska społeczne są pojmowane w ramach procesów życiowych, porównywanych z organizmem.
Funkcja - jako wymiar użytkowy, cel, konsekwencja danego działania, a także intencje, założenia mniej lub bardziej świadome ludzi.
Funkcje jawne - można je badać, sterować nimi, by społeczeństwo dobrze funkcjonowało; to oczywiste i powszechnie znane założenia jakiegoś działania, instytucji itp.
Funkcje ukryte - ukryte za fasadą jawnych; często nieświadome; ujawniają się dopiero po dokładnej analizie systemu; są bardzo ważne; działają na ludzi podświadomie; są skrywane i często niezrozumiałe.
System społeczny - to układ podsystemów, które są oparte na interakcjach ludzi (jednostek), wskutek czego powstają grupy społeczne oraz interakcjach grup społecznych, w wyniku których powstają zbiorowości; całość dąży do harmonijnego działania jako struktury społecznej; wyrazem struktur społecznych są instytucje społeczne.
Kierunek ten powstał w latach 30., w okresie międzywojennym, w warunkach silnej konkurencji mediów (ze względu na wielki kryzys ekonomiczny). Ta ostra konkurencja spowodowała ekonomiczne zapotrzebowanie na obiektywne pomiary wielkości, składu i reakcji publiczności. Innym czynnikiem było także zainteresowanie wojska propagandą. Kierunek ten kładł nacisk na zbieranie danych odnoszących się do tematu ogólnego, które mają zasadnicze znaczenie jako materiał dowodowy. Również opinia pochłaniała uwagę badaczy. Amerykanie kładli nacisk na opinię publiczną, poglądy masowe, kulturę popularną. Przedmiotem studiów były odosobnione fragmenty dostępnej masom ludzkim informacji. Badali opinię wyborców oraz tych, którzy nie głosują. Badacze dążyli do ustalenia faktów. Jeżeli zajmowali się jakimiś ideami, to pod kątem ich znaczenia dla zachowania odbiorców. P.Lazarsfeld prowadził jedne z pierwszych badań, które rozpoczęły naukowe, a nie oparte na obserwacji i dowolnej intuicji, podejście do efektu medialnego.
Funkcjonalizm stara się wytłumaczyć zjawiska społeczne w kategoriach „potrzeb” społeczeństwa i jednostek. Potrzeby te odnoszą się m.in. do integracji, ładu, motywacji, kierowania, socjalizacji, adaptacji, itd. Społeczeństwo jest tu traktowane jako sprawnie działający system powiązanych części albo subsystemów, w którym media masowe są ważnym elementem.
Teoria uznaje media za autonomiczne, nie podlegające sterowaniu, instytucje, samokierujące się i samokorygujące. Bardziej widzi media jako narzędzia konserwacji istniejącego społeczeństwa niż jako źródło jego radykalnej zmiany.
Wg Lasswella 3 główne funkcje komunikowania w społeczeństwie to: nadzór nad otoczeniem, koordynacja elementów systemu społecznego oraz transmisja kultury.
Teoria funkcjonalistyczna jest najbardziej użyteczna do wyjaśniania integracji społecznej. Analizy zawartości wskazują, że media masowe są zazwyczaj konformistyczne i podtrzymują tradycyjne wartości. Raczej optują za opinią większości niż za poglądami mniejszości.
Funkcjonaliści wskazują, że nawet wiadomości dziennikarskie są normatywne, a tym samym umacniają określoną wizję rzeczywistości. Również przeżywanie wielkich wydarzeń medialnych (olimpiady, wielkie powodzie itp.) są spoiwami społecznymi zatomizowanych społeczeństw.
Media masowe mają podstawowe znaczenie dla społeczeństwa w zakresie:
integracji
kooperacji
ładu, kontroli i stabilności
adaptacji do zmiany
mobilizacji
zarządzania kryzysami kontynuacji kultury i wartości
Merton uważał, że społeczeństwo jest systemem, składającym się z podsystemów, pomiędzy którymi następują sprzężenia zwrotne. Podsystemy różnicują się i jednoczą. Są w stanie dynamicznej równowagi. Społeczeństwo jest pluralistyczne. Każdy człowiek jest aktorem określanym przez konkretną sytuację.
System społeczny - to układ podsystemów, które są oparte na interakcjach ludzi (jednostek), wskutek czego powstają grupy społeczne oraz interakcjach grup społecznych, w wyniku których powstają zbiorowości; całość dąży do harmonijnego działania jako struktury społecznej; wyrazem struktur społecznych są instytucje społeczne.
Wg Mertona, Parsonsa i McQuila zjawiska społeczne bada się, by uchwycić poziom ich istotności. Metodą wstępną jest wywiad i focus społeczny, a następnie eksperyment kontrolowany.
Merton - media mają dwustronny charakter; służą ludziom wpływowym do urabiania opinii publicznej, natomiast zwykłym ludziom do celów prywatnych, takich ja zdobywanie informacji, zgodnie z ich wartościami.
Merton przeprowadzał badania 11 - tysięcznym miasteczku wśród czytelników społeczno-politycznego czasopisma. Na podstawie tych badań Merton pisze: Przywódcy lokalni to tacy, którzy swój wpływ opierają na rozwiniętej sieci osobistych stosunków. Chcąc zdobyć określoną pozycję, muszą się najpierw czymś wykazać. Przywódcy kosmopolityczni pochodzą z zewnątrz. Dzięki wykształceniu i kompetencjom szybciej zdobywają wpływy. Człowiek o orientacji lokalnej zdobywa zwolenników, gdyż rozumie swych współmieszkańców. Natomiast kosmopolici dlatego, że mają wiedzę i umiejętności. Wynika to stąd, iż czytają więcej gazet i doświadczają więcej przeżyć zastępczych, których dostarczają im czasopisma.
System społeczny to zespół aktorów indywidualnych i zbiorowości. Jest powiązany interakcjami (powtarzalnymi), które są modyfikowane. Każdy system ma swoją specyfikę pozwalającą go odróżnić od innego systemu. Społeczeństwo to system interakcji jednostek i grup. To kolektyw wyższego rzędu zbudowany na mniejszych kolektywach pozostających w sprzężeniu zwrotnym ze środowiskiem. Podsystemy adaptują system do warunków lokalnych. Interakcje mojego „ja” stanowią fundament interakcji ludzi między sobą. Każdy aktor jest człowiekiem wielowymiarowym. Interakcje zaspokajają potrzeby aktorów. Aktor ma wiele praw i obowiązków.
Media są strukturą kanałów, stanowią coś na kształt szkieletu ułatwiającego funkcjonowanie organizmu społecznego. Ułatwiają interakcje. Ułatwiają podejmowanie decyzji, np. czy dążyć do wartości uniwersalnych, czy podejmować cele partykularne. Media stanowią strukturę wewnętrzną, która daje możliwość replikacji danych grup społecznych.
P. Lazarsfeld funkcjonalistyczne badania społeczeństwa masowego; badanie zaczął od analizy oczekiwań, potrzeb i systemu wartości jednostek. Interesowało go jak informacje wpływają na zachowania ludzi. Swoją działalność nazwał socjologią komunikowania.
Na Uniwersytecie Columbia powstał dzięki niemu dział badań nad komunikacją (NSS).
Interesowało go badanie efektów medialnych jako funkcji komunikowania medialnego. Zwrócił uwagę na uwagę na kampanie wyborcze jako treść życia politycznego w USA. Badania nad kampaniami były związane ze sprzężeniem zwrotnym w badaniach nad kampaniami komercyjnymi. Społeczeństwo USA jest społeczeństwem kampanijnym. Prowadził również badania nad propagandą.
Lazarsfeld, Berelson - The peopel of Choice - 1944r. Były to badania przeprowadzone w trakcie kampanii prezydenckiej w 1944r. Wykazały one, że w Ameryce kobiety głosują znacznie rzadziej niż mężczyźni. Ci ostatni głosują nawet wtedy, gdy nie interesują się polityką - uważają to za swój obowiązek. Dzięki badaniom panelowym wykazano, że wpływ osobisty jest bardzo znaczny. Idee często przekazywane są przez fale radiowe i druk wprost do liderów opinii, a następnie za ich pośrednictwem do mniej aktywnych obszarów populacji. Ludzie w określonych sytuacjach decyzyjnych (np. wybory), jeśli są poddani sprzecznym presjom, reagują zawieszeniem decyzji co do oddania głosów, a ponadto usiłują zredukować konflikt przez ucieczkę z jego pola - tracą zainteresowanie kampanią polityczną. Podczas kampanii wyborczej istnieje z początku duża rozbieżność poglądów wśród członków tej samej grupy społecznej, natomiast tuż przed głosowaniem możliwe są dwa rozwiązania: albo jednorodność, albo głosy się rozchodzą. Badacze udowodnili, że rola środków masowego przekazu, w porównaniu ze znaczeniem przywódców opinii w kształtowaniu poglądów innych, jest niewielka. Stąd też koncepcja „dwustopniowego przepływu informacji”, gdzie pośrednikami są liderzy opinii.
Harold Lasswell jako pierwszy wyróżnił funkcje środków masowego przekazu (1948r.). Wymienił on 3 cele, do jakich służą media:
obserwowanie środowiska po to, by mieć bieżące informacje o tym co się dzieje;
podtrzymywanie relacji między grupami społecznymi w danym środowisku;
transmisja dziedzictwa społecznego następnym pokoleniom (funkcja edukacyjna i socjalizacyjna).
W 1960 r. Ch.Wright uzupełnij te funkcje funkcją rozrywkową.
Model aktu perswazyjnego Lasswella:
Informacja
Poszukiwanie rady w sprawach bieżących
Zaspokajanie ciekawości i ogólnych zainteresowań
Uczenie się
Identyfikacja personalna
Wzory zachowań
Wzmocnienie osobistych wartości
Identyfikacja z wartościami innych
Integracja - komunikowanie społeczne
Podstawa konwersacji społecznych
Substytut faktycznych kontaktów towarzyskich
Pomoc w wykonywaniu ról społecznych
Rozrywka
Emocjonalne odprężenie
Przyjemność
Pobudzenie seksualne
Efekt narkotyczny (wg wykładu) - ludzie zmęczeni ciągłym atakowaniem przez media, przyzwyczajają się do ich obecności i stają się nieczuli na przekazy; gdy ludzie mają już przesyt mediów pojawiają się zachowania dewiacyjne; z jednej strony jest niewrażliwość, a z drugiej niemożność oderwania się od nałogu
Dysfunkcja narkotyzująca (Merton, Lazarsfeld) - podręcznik - polega na tym, że media wytwarzają stan społecznej apatii, przy równoczesnym umacnianiu wśród odbiorców fałszywego wrażenia, iż poinformowanie jest wystarczające do świadomego i aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym. W zamian media proponują nieoficjalnie zastępcze przeżywanie rzeczywistości, które nie prowadzi do faktycznej partycypacji, ale pasywnej obserwacji.
Efekt boomerangowy - dotyczy błędu w propagandzie - boomerang to używana przez tubylców australijskich broń, która wraca do tego, kto ją wyrzucił i może go zranić, jeśli obchodzi się z nią nieumiejętnie. Np. filmy, które podkreślały okrucieństwo hitlerowców, były odbierane jako przykład hitlerowskiej skuteczności. Po radiowej kampanii na rzecz prawidłowego korzystania ze służby zdrowia pod auspicjami towarzystwa lekarskiego odbiorcy przestali korzystać z oferowanych im usług. Efekt boomerangowy stanowi rezultat błędnej oceny psychologicznej stanu umysłowości odbiorców. Jeśli propaganda nie ma go powodować należy:
zapewnić sobie stały dopływ informacji o najpowszechniejszych postawach i uczuciach ludzi (wielka rola badań nad opinią publiczną)
uwzględniać różny poziom umysłowy odbiorców i w zalęzności od niego adresować przekaz do odpowiedniej grupy
unikać błędu „niewłaściwej egzemplifikacji”, czyli rozbieżności między faktem a propagandą.
audytorium każdego medium jest aktywne i zorganizowane
działa celowo
zaspokajanie potrzeb jest wzmagane przez konkurencyjne oddziaływanie innych mediów - publiczność zwiększa swoje potrzeby
wybór środka medialnego zależy od typu aktywności audytorium
konsumpcja daje nie tylko korzyści medialne, ale i pozamedialne (społeczne, polityczne)
typ korzyści nie zależy od zawartości przekazu, ale od charakteru technologicznego medium
stopień zaspokojenia korzyści zależy od sytuacji społecznej lub formy kontaktu z mediami
Teoria agenda-sitting - stworzona na przełomie `60/70 przez Maxwella McCombsa i Donalda Showa (w 1977 wydano książkę The Emergence of American Political Issues), przedstawicielami także: Walter Lippman, Robert Park, B. Cohen
Sam termin został wprowadzony przez B. Cohen w 1963 (jego teza: być może mass media nie decydują o tym, co ludzie myślą, ale mają zasadniczy wpływ na to, o czym myślą), a idea jeszcze wcześniej, przez Waltera Lippmana (mówił, że prasa masowa pozwala ludziom utworzyć uproszczony obraz świata)
Główna hipoteza: mass media wywierają wpływ na kierunki myślenia (czyli zakres i hierarchię spraw), odbiorcy nie są tylko informowani o problemach, ale nabywają przekonania o ich wartości; tzn. media mogą tworzyć hierarchiczną strukturę informacji przekazywanych odbiorcom
wg wykładów media strukturalizują porządek wydarzeń który ustalają, jedną z ich funkcji jest porządkowanie świata (ale porządkują go wg standardów redakcyjnych)
Etapy procesu: LEWA STRONA: 1- autentyczne wydarzenia i sprawy, 2 - selekcja, wybór newsów przez dziennikarzy, 3- rodzaj medium informacyjnego 4- typ historii (wpływa na charakter informacji, a sposób prezentacji rzutuje na jej wartość) 5- stopień emfazy PRAWA STRONA: 1- zainteresowania i wiedza odbiorców 2-potrzeba orientacji 3- dostęp do mass mediów lub do ludzi WSPÓLNIE (etap tworzenia hierarchii ważności wydarzeń)- wiedza społeczna i zachowanie społ
GATE-KEEPERZY - twórcy masowych przekazów informacyjnych, ustalają news agenda - kolejność newsów w wydaniach programów informacyjnych (a sposób prezentacji wpływa na wartość informacji),
Goban-Klas: „nie tylko kontrolerzy ale i stymulatorzy oraz recenzenci informacji”
dla zainteresowanych: sugestie o istnieniu gate-keeperów pierwszy wysunął K.Lewin, a teorię rozwinął D. White (wg niego to selekcjonerzy informacji)
w procesie agenda-sitting decydują oni: jakie informacje przekazać, jakie przyjąć kryteria ich oceny, jaką dobrać narrację, czy dzielić wydarzenia na etapy i jak często je przekazywać (częstość przekazywania info- patrz pkt 23), najbardziej zainteresowani wydarzeniami są ludzie, którzy niewiele wiedzą na dany temat i są przekonani, że powinni wiedzieć więcej
czyli gate-keeperzy „przygotowują agendę”
Model dramaturgiczny - życie jest teatrem, człowiek jest aktorem albo widzem.
Model rytuału interakcyjnego - aktor prezentuje model interakcji, który chce narzucić innym. Dotyczy to wzorów interakcji, których funkcją jest zachowanie własnej i cudzej twarzy.
Model strategiczny - aktor zachowuje się jak szpieg. Buduje podstępy w interakcjach poprzez intrygę. To prowadzi do zmiany społecznej - działalność agenturalna.
Model analizy ramowej - wskazuje na rolę schematów interpretacji działania w budowaniu porządku interakcyjnego
INTERAKCJONIZM KOMUNIKOLOGICZNY - umieszczany w sferze komunikowania interpersonalnego, chodzi głównie o komunikowanie face-to-face, odpowiedź na pytanie co się dzieje gdy jednostki przebywają w swojej obecności i chcą porozumieć się (dzieło Człowiek w teatrze życia codziennego), badania oparł na obserwacji bezpośredniej (gdyż ludzie za pomocą symboli na poziomie werbalnym i pozawerbalnym chcą rozwiązać każdą sytuację życiową)
Wg Goffmana relacje międzyludzkie mają charakter interakcyjny (ludzie zachowują się tak jak chcieliby być dostrzeżeni ), sam umysł i jaźń człowieka to `społeczeństwo w miniaturze'
ludzie w interakcjach rozbudowują swój świat społeczny, interakcje podtrzymują społeczeństwo
interakcje oparte są na autoprezentacji, gdyż jednostka poprzez grę wyraża siebie (wtedy ciało staje się medium - to z wykładu, odniesienie do McLuhana, trochę dziwne bo media to `przedłużenia człowieka')
media mogą być reżyserem, ponieważ dostarczają sceny do kultywowania relacji (wykład)
Goffman wyróżnił 4 modele interakcji „twarzą w twarz”:
Model dramaturgiczny - odnosi się do teatru życia codziennego (jesteś aktorem lub widzem)
Model rytuału interakcyjnego - dotyczy wzorów interakcji
Model interakcji strategicznej - do opisów podstępów interakcyjnych
Model analizy ramowej - dotyczy roli schematów interpretacji działania w budowaniu porządku interakcyjnego - METAMODEL - obejmuje 3 poprzednie
Jednostka aby osiągnąć cel, powinna wiedzieć, czy ludzie `kupią' to co im oferuje, dlatego powinna posiadać informację na temat innych (np. ich pozycji społeczno-ekonomicznej, czy są godni zaufania) istotna jest także dekoracja (sceneria i rekwizyty), fasada aktora (środki wyrazu najmocniej związane z wykonawcą - np. płeć, wiek, strój, mimika) oraz powierzchowność i sposób bycia.
interakcje mogą być zogniskowane (istnieje pewna grupa aktorów, a całość ma sens i cel) oraz niezogniskowane (np. ruch na ulicy)
metafora teatru - obrazującego codzienne życie społeczne ludzi, będące dramatem w „wielkim teatrze życia zbiorowego” - wszystko jest tu w ruchu, sami go swoimi działaniami współtworzymy
główne dzieło Goffmana: „Człowiek w teatrze życia codziennego”, miał powiedzieć że „człowiek żyje albo na scenie albo na widowni”, obecność innych ludzi przekształca każde ludzkie zachowanie w występ jednostka działa by umyślnie albo mimowolnie wyrazić siebie a inni odbierają pewne wrażenie, dlatego człowiek jest skazany na bycie albo aktorem albo widzem
działania jednostki wpływają na tworzoną przez innych definicję sytuacji
dramaturgiczny model interakcji (1 z 4) odnosi się do teatru życia codziennego
oczywiście słownictwo:
interakcja - wzajemny wpływ jednostek współobecnych i wpływających wzajemnie na swoje zachowanie
scena - miejsce gdzie toczy się przedstawienie,
kulisy - czyli zaplecze - miejsce gdzie fabrykuje się przedstawienie, tam aktorzy pokazują swe prawdziwe oblicza,
widownia - przyczynia się do występów innych, tworzy część tła o charakterze społecznym
występ - wszystko co robi aktor na scenie
punkt programu - ustalony wcześniej wzór działania, ujawnia się podczas występu
odbiorca jako aktor (trochę dziwne jest to stwierdzenie)
efekt jaki jednostka wywrze występ na widowni zależy od jej wiedzy o oczekiwaniach publiczności, dlatego powinna zebrać informacje o innych (pozycja społeczno-ekonomiczna, postawa wobec niej, czy jest godna zaufania, osąd własnej osoby), które ułatwiają zdefiniowanie sytuacji oraz pozwalają dobrać odpowiednie środki i model zachowania, żeby skutecznie wywrzeć wpływ - wg tego aktor jest zbieraczem (i odbiorcą informacji)
publiczność - tłum jednostek (poszczególni mogą wyjść na scenę i stać się aktorami o ile tylko będą w stanie zapanować nad widownią)
może chodzi o interakcję między widownią a aktorem - reakcje publiczności determinują zachowanie aktora - w tym sensie byłby odbiorcą, bo musiałby modyfikować swój przekaz stosownie do odbiorców
poza tym człowiek nigdy nie jest wyłącznie aktorem albo widzem - raz gra raz ogląda, zawsze są aktorzy a z 2. strony publiczność - występuje dwoistość sytuacji
EFEKTY - celem występu aktora jest wpłynięcie na zachowanie drugiego człowieka, ogólnie - powołanie widowni, publiczności, tworzącej tło gry aktora, odbiorcy mogą „kupić” to, co zaproponuje im jednostka
`celem ogólnym' występu ma być powołanie widowni
MOMENTY - momentem może być występ, na wykładzie mówił, że są akty i antrakty (te ostatnie najbardziej efektywne), ale tu chyba chodzi raczej o terminologię (kulisy, scena, suflerzy)
szkoła miała powstać w 1942 pod wpływem impulsu Gregory'ego Batesona (wg Mattellart, dobek s.96), przyczyniły się do tego m.in. wykłady Norberta Wienera pt. Cybernetyka-1949
Dobek-Ostrowska „mówimy o niewidzialnym uniwersytecie, bo jego członkowie są oddaleni w przestrzeni i poniekąd w czasie”, spotykają się na odczytach, wymieniają korespondencję, ale nieprzypadkowo np. Bateson ożenił się z M.Mead.........no comments
Bateson stworzył grupę badawczą z J.Haleyem, J. Freyem i J. Weaklandem, potem poznał Norberta Wienera, zaliczamy do nich jeszcze Dona Jacksona, Paula Watzlawika, Alberta Schlefena, punktem spotkań stał się Instytut Badań nad Umysłem w Palo Alto (założony przez Dona Jacksona w 1958),
interesuje ich kontekst i skutki komunikowania (pragmatyka, oprócz składni i semiotyki), stąd szkoła pragmatyczna
RELACJA - wg szkoły Palo Alto przekazanie informacji nie jest ważniejsze niż tzw. aspekt integracyjny procesu komunikowania, czyli używając tego samego języka porozumiewamy się co do wzajemnej relacji (jest to drugi aksjomat matakomunikacyjny - szkoły pragmatycznej)
Określenie relacji występuje razem z informacją akcji, np. list przekazuje 2 komunikaty: treść i związek (interesujesz mnie), w rozmowie telefonicznej uwzględniamy ton i ekspresję rozmówcy
mówimy o poziomie treści i poziomie konotatywnym, „na obu poziomach może panować zgodność albo niezgodność relacji” - to wg dobek a wykładzie chyba poziomy treści (informacja) i relacji (emocje, wartości przekazu)
chodź na obiad
ok.
chodź na obiad
nie będę z tobą jeść ani się spotykać -spadaj
chodź na obiad
zjem ale bez ciebie
chodź na obiad
lepiej chodźmy się pouczyć
teza wysunięta przez Batesona
komunikowanie nie ogranicza się do uporządkowanej wymiany komunikatów (słownych i referencyjnych)
w komunikowaniu międzyludzkim kanał jest zwielokrotniony i obejmuje także przekazy niewerbalne, dlatego je też powinniśmy brać pod uwagę w nauce, komunikowanie i zachowanie to wg nich synonimy (pierwszy aksjomat)
ważny jest tu ukryty wymiar komunikowania i jego skutki
Wg Schleffena u ludzi, podobnie jak u zwierząt gest decyduje o grupowej spójności i regulacji
dlatego podaje on podział zachowań komunikacyjnych - 33
poniżej zapisałam hipotezę o podwójnych związkach komunikacyjnych - Jackson, Frey, Wickland
istnieją 2 poziomy relacji: niezgodność lub zgodność
2 warstwy: 1- poziom treści (przekaz informacji) 2- poziom relacji (przekazywanie emocji i wartości przekazu). Między poziomami musza zachodzić sprzężenia zwrotne, które regulują system (jak w modelu cybernetycznym), jeśli sprzężenie prowadzi do zmiany, jest pozytywne, jeśli podtrzymuje dany stan - negatywne.
wg modelu orkiestry (czasem `drużyna baseballowa' albo `partytura') komunikujący się grają razem - w przeciwieństwie do modelu ping-pongowego (raz 1 raz2) W. Schramma - muzycy grają jednocześnie, a działanie jest wspólne (jest to możliwe m.in. dlatego, że kanał jest zwielokrotniony i obejmuje przekazy niewerbalne - mamy na myśli nie tylko samo „mówienie”)
obowiązują pewne reguły gry - tu społeczne prawa, szablony, programy i wzory określają praktykę komunikacyjną
tło kulturowe jest partyturą symfonii komunikacji społecznej
zachowania głosowe - językowe, parajęzykowe
kinezjetyczne -
zachowanie głosowe: językowe i parajęzykowe
zachowanie kinezjetyczne:
ruchy ciała, też ekspresja twarzy
elementy związane z systemem neurowegetatywnym (kolor skóry, źrenice)
postawy
odgłosy ciała
zachowanie dotykowe
zachowanie proksemiczne
inne, np. zapachy
zachowania związane z ubraniem, ozdobami, `kosmetyką'
ruchy ciała członków jednej wspólnoty są funkcją systemu społecznego grupy
czynności ciała wpływają na zachowanie innych członków grupy (zachowanie 1 osoby wpływa na zachowanie innych)
Watzlawick, Beawin i Jackson - badali polifoniczne interakcje międzyludzkie i podzielili je na 3 części
synktatyczną - problemy przekazywania sygnalów,
semantyczną - zakres znaczeń języka,
pragmatyczna - możliwość porozumienia, efekt komunikowania.
Bateson interesował się też chorobami umysłowymi, wg niego komunikowanie psychicznie chorych zawodzi, bo występuje bełkot
bełkot behawioralny występuje (wykład) gdy ktoś myli poziom treści i relacji, bo przekaz niewerbalny decyduje o spójności każdego komunikatu, więc komunikaty słowne nie idą w parze z niewerbalnymi to mamy sprzeczność
koncepcja występuje w piątym aksjomacie - szkoła pragmatyczna
relacje symetryczne zachodzą, gdy osoby cechuje równość i minimalna różnica,
gdy mamy do czynienia z różnymi pozycjami mówimy o relacji komplementarnej - tu są 2 pozycje: wyższa-pierwotna oraz niższa-wtórna (może je tworzyć kontekst społeczno-kulturowy)
te dwa typy relacji nie zachodzą na siebie
relacje te opisał Bateson, dodał też pojęcie genezy rozłamu (chodzi o specyficzne interakcje), rozróżniając: komplementarną genezę rozłamu (zachowanie jednostki jest tu uzupełnieniem innego: władza-poddaństwo) oraz symetryczną genezę rozłamu (zachowanie jednostki odbiciem lustrzanym drugiego: agrasja-agresja)
nie można się nie zachowywać - cisza i bezczynność też mają wartość komunikowania, stąd nie można nie komunikować się
porozumiewamy się co do treści oraz co do relacji
istnieją wzory wymiany - podział kolejności uczestników komunikacji
istnieją przekazy analogowe i cyfrowe (w analogowym - istnieje podobieństwo między tym, co jest przedstawiane, a tym, co jest używane do procesu komunikowania)
interakcje mogą być symertyczne i komplementarne
Okno- otwieranie ludzi na wydarzenia i przeżycia innych. Dają poznanie świata bez interpretacji osób trzecich
Zwierciadło- odbijają wydarzenia, jednak ich kąt i kierunek wyznaczają dysponenci mediów, zatem jesteśmy ograniczeni w tym co widzimy.
Filtr-( gate- keeper) )- media selekcjonują wydarzenia, przyciągają jedne a odsuwają inne .
Drogowskaz/interpretator-media są przewodnikami, nadają sens wydarzeniom. Wyjaśniają jak budować wydarzenia w kontekście innych wydarzeń.
Forum, scena- media prezentują idee i informacje , dając możliwość publicznej debaty.
Ekran, bariera- media oddzielają publiczność od rzeczywistości. Barierą jest działalność rozrywkowa i propaganda Powoduje to dostarczenie fałszywego obrazu rzeczywistości.
okno - media rozszerzają widzenie świata i doznania, poznanie zdarzeń bez interferencji innych osób
zwierciadło - odzwierciedlają wydarzenia, kąt i kierunek odbicia jest określany przez dyspondentów mediów, jesteśmy ograniczeni w tym co widzimy
film / gate-keeper - działa selektywnie, niektóre rzeczy naświetla, inne w cieniu
drogowskaz / interpretator - nadają wydarzeniom sens, bez nich zdarzenia zdumiewające lub wycinkowe
forum / scena - prezentacji idei, daje możliwość debaty
ekran / bariera - wskazuje, że oddzielają nas od rzeczywistości barierą, przekazując także fałszywy obraz świata
Przyciąganie i kierowanie uwagą społeczną
Zmiana opinii oraz poglądów przez przekonywanie.
Wpływanie na zachowania innych ludzi
Strukturalizacja definicji rzeczywistości
Przypisywanie statusu i legitymizacja władzy
Informowanie szybkie i powszechne
potencjalna siła mediów - to możliwość przyciągania i kierowania uwagi społecznej na dane wydarzenia, możliwość wpływu na zachowania i zmiany opinii przez przekonywanie, media masowe są powszechnie uznawane za instrument sprawowania władzy
wyraża się poprzez:
przyciąganie i kierowanie uwagą społeczną
zmianę opinii i poglądów przez przekonywanie
wpływanie na zachowania ludzi
strukturalizację definicji rzeczywistości
możliwość przypisywania statusu i legitymizacji władzy
możliwość szybkiego i powszechnego informowania
dwa skrajne typy modeli siły mediów to dominacja i pluralizm
MODEL DOMINACJI: (chętnie przyjmują go pesymiści co do „wzrostu roli mas” i krytycy społeczeństwa kapitalistycznego) traktuje media jako podległe innym instytucjom, wzajemnie powiązanych i kontrolowanych przez kilka silnych grup interesu, monopol własności
media są podobne ze względu na typ i cel, standaryzowana produkcja
propagują ograniczony, jednolity światopogląd, kształtowany przez perspektywę rządzącej elity
publiczność jest zależna i pasywna, wdrażana do bezkrytycznego przyjmowania istniejącej ideologii
efekt: silny wpływ, wzmacnianie dotychczasowego porządku, kierowanie zmianą społeczną przez selekcję głosów alternatywnych
MODEL PLURALISTYCZNY: (idealizowana wersja liberalizmu) przeciwieństwo poprzedniego, nie ma dominującej elity, za to mamy do czynienia z różnorodnym i nieprzewidywalnym życiem społecznym, zmiana władzy i kontrola demokratyczna są możliwe
produkcja jest wolna i oryginalna
są forum dyskusji, przekazywane różne światopoglądy, często konfliktowe
publiczność jest aktywna, rozproszona i selektywna
efekt: mnóstwo różnych, brak jednolitego wzorca, często nawet brak wpływu
planowanie- producent, redaktor wydania, sekretarz redakcji
podział zadań-producent, redaktor wydania
zbieranie informacji- reporter, operator, producent, ekipa techniczna
redagowanie wiadomości- montażysta, realizatorzy, redaktor wydania, producent
prezentacja wiadomości-prezenter, redaktor wydania, realizatorzy, producent
model pracowni- niesformalizowana grupa ludzi, nie ma podziału pracy ani specjalizacji, działalność jest żywiołowa, każdy robi wszystko, w ten sposób działają gazety lokalne, regionalne -działalność nieregularna, niektóre odbiorcy mogą dostać za darmo), w ten sposób możemy skrócić obieg systemu medialnego, obejść podatek vat, zdobyć niszę - gdzie zwykłe media nie docierają, ale muszą walczyć o kampanie reklamowe
model manufaktury - popularny zaraz po wojnie, kryzysach, czasem zajmują pół pomieszczenia, informacje zbierają od agencji, liczą się indywidualne umiejętności, cały czas pracują, zawsze składają się z dwóch działów:
produkcji - tam planowanie, zbiór informacji, redagowanie oraz produkcja
marketingu - zajmuje się dystrybucją i finansami
model fabryki - publiczne oraz prywatne, charakterystyczna duża ilość zatrudnionych, rozbudowany system dystrybucji i marketingu, komórki wyspecjalizowane, organizacja, rywalizacja dziennikarzy, lojalność wobec koncernu, eksploatowanie dziennikarzy przez firmę, produkują towar, poddany regułom popytu i podaży.
planowanie (producent, redaktor prowadzący),
podział zadań (producent, redaktor wydania),
zbieranie informacji i selekcja (reporter, operator, ekipa),
redagowanie (montażysta, redaktor i producent wydania, realizator),
prezentacja (prezenter, realizator produkcji, producent),
dystrybucja i marketing (PR zewnętrzne i wewnętrzne / marketing)
środki komunikowania masowego można opisać jak zwykły przemysł: występuje kapitalistyczna organizacja oraz czynniki produkcji (surowce, technologia, praca) i relacje produkcji; są one własnością klasy kapitalistycznej, organizującej system komunikowania, mający służyć jej interesom ekonomicznym, potrzebom społecznym i politycznym (media instrumentem klas panujących)
istnieje bezpośredni związek między własnością i rozpowszechnianiem przekazów, które uprawomocniają społeczeństwo klasowe (idee klasy panującej są ideami panującymi)
w dziedzinie komunikowania następuje wyzysk pracowników (uzyskanie dodatkowej wartości pracy) i konsumentów (od nich wyciąga się korzyści)
argumenty: koncentracja kapitałowa, powstanie wielkich ponadnarodowych oligopoli medialnych, konserwatywne nastawienie mediów masowych
nowsze warianty tej koncepcji koncentrują się raczej na ideach - wg nich media reprodukują stosunki eksploatacji i ideologicznie legitymizują kapitalizm
Komintern kładzie nacisk na funkcjonowanie prasy (jako środka walki klasowej)
koncepcja pasa transmisyjnego- media mają transmitować idee i koncepcje do społeczeństwa
media mają eksponować pewne wartości np wyższość własności społecznej nad własnością prywatną
media mają charakter masowy i na masową skalę produkują informacje
Cele:
rola kolektywnego propagandysty i agitatora oraz kolektywnego organizatora życia społecznego i gospodarczego
informacja musi być związana z oceną, poddana wartościowaniu -> info ma zawsze charakter klasowy
dziennikarstwo musi mieć charakter partyjny
dziennikarz i media jako trzon aktywu partyjnego
dziennikarstwo ma charakter ideowy i partyjny.
dziennikarz ma:
Mao Tse Tung: "Dziennikarze to oczy, uszy i usta partii"
1. zasada upaństwowienia mediów: zniesienie prywatnej własności środków produkcji materialnej i duchowej, nacjonalizacja przemysłu oraz instytucji kultury, w tym mediów
Pierwszy typ analizy koncentruje się na aspektach ekonomicznych i bada funkcjonowanie instytucji mass mediów w celu ustalenia stopnia kontroli sprawowanej nad mediami przez elity gospodarcze -> dążenie do rozpoznania charakteru i efektów uzależnień między mediami i elitami władzy w sferze gospodarki-> wynikające stąd prawidłowości:Jeżeli media są znacząco uzależnione od czynników rynkowych i finansowego poparcia elit gospodarczych, dochodzi do:
koncentracji własności mediów w rękach potężnych korporacji,
osłabienia niezależności dziennikarzy
ograniczenia reprezentacji w mediach tych segmentów społeczeństwa, które są pozbawione wpływów ekonomicznych.
Analiza drugiego typu skupia się na treści przekazów medialnych, a zwłaszcza na sposobie reprezentowania interesów grup dominujących poprzez upowszechnianie symboliki związanej z ideologią wpływowych grup. -> utrwalony przez media w świadomości społecznej wizerunek grup dominujących kształtuje sposób postrzegania rzeczywistości, co w konsekwencji prowadzi do utrwalenia istniejącego stanu rzeczy.
Trzeci typ analizy ogniskuje się na wpływie mediów na kulturę ->skutki tej zależności
massmedia reprezentując interesy i ideologię grup dominujących tworzą jednowymiarową kulturę masową, która nie odzwierciedla zróżnicowania kultury społeczeństwa. W istocie więc kreują dominującą ideologię społeczną. Wyznawcy teorii krytycznej skłaniają się ku poglądowi, że massmedia przedstawiają wynaturzony wizerunek (nie)rzeczywistości, a tym samym wynaturzają postrzeganie rzeczywistości przez odbiorców w celu utrwalenia korzystnego dla mediów układu sił w społeczeństwie. By osiągnąć zamierzony skutek, przedstawiają społeczeństwu niepełny, jednostronny obraz rzeczywistości, co sprawia, że ich przekazy zatracają walor poznawczy -> rzeczywistość w nich przedstawiona jest nieadekwatna względem rzeczywistości przedstawianej.
przemysłowa produkcja dóbr kultury tworzy towar: produkty kulturowe i komunikacyjne (filmy, programy radiowe i czasopisma itd.), maja taką samą racjonalność techniczną, ten sam schemat organizacji i planowania jak każdy inny przemysł-> przemysł kulturowy oznacza upadek kultury i przekształcenie jej w towar. Nadanie aktu kulturowemu wartości ekonomicznej niszczy jego zdolność krytyczną i ślady prawdziwego przeżycia: produkcja przemysłowa znosi funkcję filozoficzną i egzystencjalną kultury i wiąże ją z rentownością ekonomiczną i kontrolą społeczną
pojęcie odnosi się do standaryzacji samej rzeczy oraz do racjonalizacji technik upowszechniania, a nie ściśle do procesu produkcji
przemysł ten spekuluje na stanie świadomości i nieświadomości milionów do których dociera, przy czym masy są dla niego czymś drugorzędnym.
klient jest obiektem, a nie władcą przemysłu kulturowego-> masz działać tak jak wszyscy-> dostosowanie się zajmuje miejsce świadomości
całościowy cel przem. kulturowego: oszukiwanie mas, krępowanie świadomości-> hamowanie kształtowania się autonomicznych, samodzielnych, świadomie oceniających i podejmujących decyzje jednostek.
medium fałszywe potrzeby-wchłanianie nadmiaru dóbr przez społeczeństwo stało się możliwe dzięki systematycznemu narzucaniu jednostkom fałszywych potrzeb-> nie wynikają one z autentycznego poczucia braku, lecz tworzone są przez reklamę oraz presję uznanego, konsumpcyjnego systemu wartości (trzeba mieć to co ma sąsiad)
medium represywna tolerancja-dawniej wszelkie dewiacje likwidowano siłą, teraz posługujemy się nieterrorystycznymi metodami niszczenia dążenia do radykalnej zmiany systemu- akceptuje się wiele różnych poglądów w imię demokracji i równości -> Marcuse uważa, że byłoby to uzasadnione gdyby ludzie mieli dostęp do wiarygodnej informacji i umiał autonomicznie ją oceniać, ale tak nie jest-> środki masowego przekazu, jako bezpośrednie instrument ekon i polit. władzy kształtują mentalność o z góry ustalonych kryteriach i skali wartościowania zjawisk
medium społecznie użyteczna agresywność-cały system społeczny, niezgodny z ludzkimi poglądami powoduje u ludzi podświadomą agresywność-> trzeba znaleźć jej gdzieś ujście w sposób do przyjęcia i w miarę korzystny dla systemu.-> utrzymuje się społeczeństwo w ciągłej mobilizacji i agresję kieruje przeciw: przyrodzie, "odmieńcom" we własnym społecz. i wobec innych narodów-> rola środku masowego przekazu: treści przenika taka brutalizacja, że ludzie są coraz bardziej obojętni i coraz trudniej im rozróżnić między prawdą a fałszem.
medium zniewolenia świadomości- Między wszystkimi wymienionymi medium zachodzi istnieje sprężenie zwrotne, prowadzące do wzmacniania i upowszechniania tych zjawisk.. Jednak główną rolę Marcusy przypisuje fałszywej świadomości. Sprawia ona, że ludzie są ślepi i głusi na wszelkie argumenty dot zmiany organizacji ich bytu-> kiedyś myśl ludzka oscylowała między "to, co jest" i "to, co powinno być" - myślenie miało charakter dwuwymiarowy-> siedliskiem negacji i krytyki był rozum. Cywilizacja techniczna przyczyniła się do zniwelowania przeciwieństw-> myśl i rzeczywistość identyfikują się ze sobą-> ludzie wierzą, że żyją w sposób najlepszy z możliwych i opanowania przez fałszywą świadomość nie wiedzą, że się mylą
Medium fałszywe potrzeby
Medium represywna tolerancja
Medium społecznie użyteczna agresywność
Medium zniewolenie świadomości
prace (działanie o charakterze celowo-racjonalnym) - działanie instrumentalne i racjonalny wybór,
interakcje (działanie komunikacyjne) - wzajemne oddziaływanie na siebie jednostek, za pośrednictwem symboli i regulowane normami.
rozwoju sił wytwórczych-> Habermas określa to jako proces racjonalizacji w wymiarze poznawczo-technicznym, określony przez stopień nagromadzenia i zastosowania wiedzy technicznie użtecznej
stopień dojrzałości stosunków produkcji-> wymiarze moralno praktycznym, czyli podlega ocenie pod kątem intersubiektywności porozumienia, zdobytego bez przymusów w wolnej od zakłóceń komunikacji.
jeśli ten stan dot środowiska fiz-> są to wówczas działania instrumentalne
jeśli dot środowiska społecznego-> są to działania strategiczne
stanowisko dominująco- hegemonistyczne; preferowane; interpretacja przekazu wyraża aprobatę wobec dominującej struktury ideologicznej
stanowisko wynegocjowane- interpretator tworzy swego rodzaju swoistą syntezę
stanowisko opozycyjne-odbiorca buntuje się przeciwko dominującej strukturze ideologicznej
istnienie wspólnego świata życia jest koniecznym warunkiem efektywnego komunikowania -> zrozumienie danego aktu mowy, jego sens muszą być dopełnione pewnymi milcząco przyjętymi założeniami sytuacyjnymi nie jako kontekst wypowiedzi
z pkt widzenia Habermasa Lebenswelt oznacza pewną kulturową wiedzę mającą charakter intersubiektywny. Wiedza ta jest powszechnie wykorzystywana, lecz nie uświadomiona, ujawnia się jedynie fragmentami w toku realizowania działania komunikacyjnego-> jako "sytuacja" danego działania
podstawową cechą jest skrytość (świat obiektywny można opisać, świat życia jest zawsze niejawny)
kształtuje sieć presupozycji-> przesądzają czy wypowiedź jest sensowna czy nie
każde działanie można rozumieć jako dążenie do opanowania pewnej sytuacji-> działanie komunikacyjne ma 2 aspekty teleologiczny i komunikacyjny
warunkiem sukcesu komunikowania jest wspólna definicja sytuacji-> definiowana w sieci trzech różnych światów komunikowania
językowo zorganizowany zasób fundamentalnych założeń-> reprodukuje się w formie tradycji kulturowej. Kultura jest zawsze tłem sytuacji nigdy jej częścią
świat życia ma inny status niż świat komunikowania-> bo partnerzy komunikowania nie mogą odnieść się do elementów tego świata-> to struktury świata życia wyznaczają formy intersubiektywności możliwego porozumiewania się
tło komunikowania:
milcząco przyjęte założenia kulturowe(kulturowe przedrozumienia)
zdolności nabyte w okresie socjalizacji(składniki kompetencji podmiotowych)
społecznie uregulowane zespoły norm i wartości składające się na instytucje
odnawianie i przekazywanie wiedzy kulturowej (aspekt porozumiewania)
społecznej integracji (aspekt koordynacji działań)
wykształcenie tożsamości i kompetencji osobowych (aspekt racjonalizacji)
Nicholas Garnham, związany z Westminister School of Comumunication w Londynie-jeden z głw autorów teoretycznych podstaw ekonomii politycznej komunikowania, uważał że teorie marksistowskie nie są już adekwatne, gdyż prowadzą do uproszczonego determinizmu ekonomicznego i hipotez o autonomii ideologii, a nie badają, ważniejszych , relacji między zjawiskami ekonomicznymi i ideologicznymi
Peter Golding i Graham Murdoch- zachowują krytyczną postawę wobec optymistycznych wizji modernizacji i nowych technologii komunikowania(rozbudowana teza jest pod koniec następnego pytania)
Jeremmy Tunstalla- badał zależność strukturalną masowych mediów od procesu amerykanizacji
badania zawiaska i ekspansji przemysłu rozrywki -koncepcja mająca na celu analizę dynamiki ekonomicznej i zastosowanie w przemyśle nowych technologii komunikowania w ramach społeczeństwa informacyjnego
uważali, że należy opracować ekonomię polit. komunikowania masowego ze względu na przekształcenia jakie dokonują się w strukturze współczesnego kapitalizmu i wynikających z nich problemów politycznych
teorie marksistowskie przestają być adekwatne
podstawowym celem ekonomii politycznej komunikowania jest określenie cech strukturalnych i procesów ekonom., kryjących się za produkcją i dystrybucją treści ideologicznych przez przemysł kulturowy.
należy badać tendencję monopolistyczną systemu komunikowania, procesów koncentracji i integracji w przemyśle komunikacyjnym oraz słabość sektora publicznego wobec realizacji i możliwości przejmowania i liberalizacji środków komunikowania-> czyli: logika i kontrola ekonomiczna są determinantami w ukł systemu komunikowania, który dąży do koncentracji własności i integracji rynków. Ekonom. polit. kom. powinna analizować skutki tego problemu:
merkantylizację treści i instrumentalizację widowni
zmniejszenie różnorodności kulturowej przez marginalizację odmiennych głosów
podporządkowanie interesu publicznego interesom własności prywatnej środków komunikowania
konsekwencje wynikające z tych zjawisk:
znaczny spadek niezależności mediów
koncentracja przemysłu komunikacyjnego na wielkich rynkach
brak inwestycji w działalność nierentowną (stopniowe zanikanie dziennikarstwa śledczego)
brak zainteresowani mniejszościowymi sektorami ludności lubo mniejszej sile nabywczej
nierównowaga polityczna informacji dziennikarskiej
Golidng, Murdoch- konieczność poszerzenia pola zainteresowań dla politycznej ekon. kom.: należy zmierzyć siłę form własności i strategii handlowych (publicznych i prywatnych)w produkcji kultury i oddzielić ekonomię od konsumpcji kultury (konsumpcja kult zaczyna być ograniczana przez przeszkody materialne-koszt ekonom, i trudności intelektualne- tendencja do specjalizacji)
informacja, którą się sprzedaje (handluje) jest wysoko wyspecjalizowana i większość jej nie rozumie
to tania rozrywka o charakterze interaktywnym
sprzedaje: ideologie (często przeciwne by istniało ścieranie się poglądów) i legitymizację władzy
zanika działalność misyjna mediów jako nierentowna
system medialny jest głw źródłem kapitalizmu globalnego, pogłębia przepaść między bogatymi i biednymi (nawiązanie do Goldinga i Murdocha o kosztach ekonomicznych)
znaczny spadek niezależności mediów
koncentracja przemysłu komunikacyjnego na wielkich rynkach
brak inwestycji w działalność nierentowną
brak zainteresowania mniejszościowymi sektorami ludności o mniejszej sile nabywczej
nierównowaga polityczna w informacji dziennikarskiej
informacja jako towar na rynku, którym można handlować
posiadanie informacji, walka o posiadanie informacji stają się kluczowe w funkcjonowaniu instytucji medialnych
urynkowienie działa przeciwko publicznej przestrzeni komunikowania społecznego i powoduje wzrost presji na pracowników środków komunikowania (podległych wymogom rentowności i rywalizacji)
fabryka kultury masowej, produkują towar konsumpcyjny
produkują, reprodukują informacje
pozyskiwanie informacji
model przedsiębiorstwa, typu „pracownika”
pracownik - nie ma podziału pracy, brak specjalizacji, działalność żywiołowa, każdy ma we wszystkim udział (np. gazet lokalne - nieregularnie się ukazują)
model manufaktury
powstał zaraz po wojnie
1 lub 2 pomieszczenia
informacje od agencji
2 działy: produkcji (planowanie, zbieranie informacji i ich redagowanie) i marketingu (dystrybucja, pozyskiwanie sponsorów)
liczą się indywidualne zdolności i działania
kilka specjalizacji danej osoby
model fabryki
media publiczne i prywatne
planowanie (producent, redaktor prowadzący)
podział zadań (producent, redaktor wydania)
zbieranie informacji i selekcja (reporter, operator, ekipa)
redagowania (montażysta, redaktor i producent wydania, realizator)
prezentacja (prezenter, realizator produkcji, producent)
dystrybucja i marketing (PR zewnętrzne i wewnętrzne / marketing)
ścisła specjalizacja i organizacja
silna konkurencja: wewnętrzna między działami, między korporacjami
to nierównowaga przepływu informacji oraz produkcji kultury w krajach rozwiniętych i rozwijających się.
wymiary imperializmu:
nierówność wymiany między krajami rozwiniętymi i krajami Trzeciego Świata,
dominacja międzynarodowych korporacji
nierównowaga w wymianie informacji i systemach komunikowania Pn/Pd-> skutek różnych poziomów rozwoju społeczno- ekonomicznego.
system kom. jest zorganizowany według logiki rozwoju gospodarczego, kraje najbardziej uprzemysłowione dysponują większą liczbą środków technologicznych do produkcji i rozpowszechniania informacji na rynkach międzynarodowych.
krążenie informacji w jednym kierunku-> wykorzystanie międzynarodowych agencji prasowych, jako instrumentów dominacji ekonomicznej i kulturowej (neokolonializm)
3 świat: domaga się niezależności kulturowej, USA- ogłasza wolność przepływu informacji- oskarżenia o imperializm kulturowy krajów rozwiniętych.
myśl krytyczna zakłada, że za rewolucją komunikowania, pojęciem utworzonym w USA, kryje się odrzucenie rewolucji politycznej
Rewolucja komunikacyjna spowodowała podporządkowanie rywalizacji politycznej regułom rynku informacji. Reguły te z jednej strony redukują publiczną wrażliwość do wybranych zagadnień mających posmak sensacyjny, z drugiej wymuszają gwałtowny wzrost zapotrzebowania na pieniądz wśród politycznego konkurowania. Kulturze politycznej odmawiają one prawa do korzystania z uznanych przez większość wartości, czy z sumienia.
W XX wieku, a zwłaszcza w drugiej jego połowie, dokonuje się ogromna rewolucja elektroniczna, ogromna rewolucja komunikacyjna-> Dzięki tej rewolucji elektronicznej zostają zburzone (zniknęły) dwa filary, na których opierała się nasza wyobraźnia. Jednym filarem była bariera czasu, a drugim - bariera przestrzeni. -> Nasza wyobraźnia nie potrafi funkcjonować w takim świecie. Wobec tego umysł ludzki stosuje dwie strategie:
strategia podjęcia próby działania w tym świecie-> istnieje grupa ludzi próbująca "myśleć globalnie"
Druga taktyka umysłu ludzkiego to próba wyłączenia się -> ucieczka do małych wspólnot. (np. rodzina)
Zmierzch ideologii ma być rezultatem zgodnego działania sceptycznych intelektualistów i rosnącego dobrobytu. Światowa walka ideologiczna - skłaniająca do odwagi, dzielności i fantazji - oraz idealizm zostaną zastąpione kalkulacjami gospodarczymi, nie kończącym się rozwiązywaniem problemów technicznych i ekologicznych, oraz zaspokajaniem coraz bardziej wymyślnych marzeń konsumpcyjnych.
Wydaje się, że dotychczas stworzona globalna infrastruktura cybernetyczna (teleinformatyczna), stale rozwijająca się (w sensie organizacyjnym, informacyjnym, technicznym, programowym), będzie niewątpliwie terenem dalszych przemian obyczajowych i kulturowych. Powstała swoista "kultura cybernetyczna" (cyberculture), w której ramach mają miejsce wielce interesujące eksperymenty z pogranicza sztuki i technologii. "Realną" rzeczywistość przenika "rzeczywistość wirtualna".
Kazimierz Krzysztofek zwraca uwagę na to, że "Około półtora miliarda ludzi, o mniejszym lub większym, ale jednak ograniczonym w przeszłości dostępie do kultury medialnej, przeżywa swoisty "cud audiowizualny". Wskutek pauperyzacji społeczeństw i niedostatku funduszy publicznych nastąpił regres w wielu dziedzinach życia kulturalnego i infrastrukturze kultury, ale nastąpiła gwałtowna ekspansja najważniejszego dziś w międzynarodowych stosunkach kulturalnych sektora audiowizualnego".
teorię hegemoniczną
teorię kulturową są ze sobą ściśle związaneCała szkoła ma charakter interdyscyplinarny, badania mają charakter kulturoznawczy.
Zasada + motywacja, przesądy → buduje się, jednoznaczną teorię.
Przedstawiciele: Stuart Hall, Richard Hoggart, Richard Johnson. Robert Gray Raymond Williams,
Trudno ustalić jednoznacznie, kiedy CS pojawiły się w naukach społecznych, generalnie jednak uważa się, że twórcami tego nurtu są brytyjscy historycy i antropologowie - Raymond Williams, Richard Hoggart, Edward P. Thompson i Stuart Hall.
CS wyrosły na dorobku wielu nauk społecznych od antropologii do filozofii marksistowskiej po socjologię i marketing.
Ścisły związek Cultural Studies z myślą postmodernistyczną poskutkował tym, że centralnym zagadnieniem w Cultural Studies jest język, narracja i dyskurs. Obiektem zainteresowania badaczy Cultural Studies są doświadczenia - nie można studiować ich bezpośrednio więc Cultural Studies zajmuje się ich reprezentacjami - tekstami, rytuałami, utworami, itd. Aktualnie trendy rozwoju tej subdziedziny podążają w dwóch kierunkach:
badacze Cultural Studies próbują formułować pewne metanarreacje opisujące to w jaki sposób funkcjonuje współczesne społeczeństwo.
badacze Cultural Studies starają się analizować i dekonstruować formy dyskursu i siły, które za nim stoją - "reżimy prawdy" bowiem to w jaki sposób dany obiekt jest reprezentowany częstokroć oddaje również walkę o władzę nad sposobem reprezentacji.
Hegemonia (w powszechnym znaczeniu), odnosi się do politycznej władzy lub panowania, szczególnie w stosunkach międzynarodowych.
Antonio Gramsci w pracy "Listy z więzienia" rozróżnia pojęcia władzy i hegemonii.
Władza -kategorią odnoszącą się bezpośrednio do działań politycznych. W okresach kryzysu przybiera formę bezpośredniego i skutecznego przymusu, w sytuacji normalnej występuje jako sprzężenie sił politycznych, społecznych, kulturalnych.
Hegemonia jest albo tym sprzężeniem, albo skutecznymi, albo aktywnymi społecznymi i kulturalnymi siłami. Włącza w swój zakres i przewartościowuje dwie wcześniejsze koncepcje:
kultury, rozumianej jako całościowy proces społeczny, w którym ludzie kształtują i określają swoje życie
ideologii, będącej systemem znaczeń i wartości, a także wyrażaniem lub projekcją interesu jakiejś klasy
Zmiana koncepcji hegemonii zamiast dominacji: Według tezy dominacji burżuazyjna kultura i ideologia dąży do zastąpienia kultury i ideologii klasy robotniczej. Hegemonia burżuazyjna nie opiera się jednak na niszczeniu kultury klasy pracującej, ale na włączeniu jej elementów do kultury i ideologii burżuazyjnej.
Według Roberta Graya hegemonia klasy jest dynamiczną i zmienną relacją społecznego podporządkowania ->Pewne aspekty zachowania i świadomości klas podporządkowanych odtwarzają wersję wartości klasy rządzącej. Klasy podporządkowane stosują „wynegocjowaną wersję” wartości klasy rządzącej. Natomiast struktury ideologiczne hegemoni i przekształcają i włączają wartości klasy podporządkowanej w celu skutecznego związania ich ze sobą.
Raymond Williams ("wychodząc" od Gramsciego) tworzy własną wersję hegemoni. Hegemonia według niego kształtuje poczucie rzeczywistości u większości ludzi w społeczeństwie, poczucie absolutne, ponieważ doświadczana przez nich rzeczywistość jest przestrzenią ich życia.
Ideologia jest jedną z ważniejszych kategorii CS. Dla grupy dominującej funkcja ideologii jest zawsze instrumentalna (wyraża jej pkt widzenia)- służy zniekształceniu rzeczywistości i zamaskowaniu politycznej walki. Gramsci w swej teorii, określając dominującą ideologię, akcentował:
czynniki ideologiczne w analizie - ekonomiczne odgrywają mniejszą rolę;
formy ekspresji ideologii dominującej
mechanizmy, dzięki którym może ta ideologia przerwać w społeczeństwie
Początkowo CCCS przyswoiła sobie model ideologii prezentowany przez Althusera, jednak z czasem okazał się on zbyt deterministyczny i mechanistyczny. Adaptowano do niej elementy teorii Gramsciego. Nawiązując do niej pojęcie ideologii przybiera wymiar szczególnej mocy rywalizacji, ciągłej konfrontacji miedzy różnymi kulturami, a hegemonia którejś z nich musi zostać wynegocjowana.
Stuart Hall dzieli rozwój teorii komunikowania na trzy fazy.
terytorium kulturalnej recepcji i skupienie się na wypracowaniu ideologii w języku
artykulacji ideologii w formacjach społecznych - terytorium produkcji kultury
Zwraca też uwagę na ideologię w kontekście miejsca walki opozycyjnych kierunków kulturowych, a nie trwałej dominacji jednego z nich. Również na rolę jaką w tym procesie odgrywają instytucje medialne, będące w tym czasie wolne i niezależne od bezpośredniej gry politycznej czy interesów ekonomicznych. Hall: Media masowe ze swej perspektywy są ideologiczne. Mają charakter narzędzi ideologicznych. Choć media są wolne to jednak żyją ze sponsoratu.
Nie można badać systemów komunikowania bez poznania tych elementów, które stanowią o ich ideologiczności: organizacji instytucjonalnej, związków ze strukturami władzy, krzyżujących się wpływów wewnętrznych czy działań władzy.
wiele podejmowanych problemów jest inspirowanych źródłami marksistowskimi
kładzie nacisk na produkcję kultury masowej (próbuje wyjaśnić znaczenie i miejsce kultury masowej w doświadczeniu kulturalnym całego społeczeństwa; analiza środków masowego przekazu w relacjach z innymi elementami systemu społecznego, a nie poza nim)
rozpatruje dlaczego kultura masowa odgrywa tak ważna rolę w integracji i podporządkowaniu sobie czynników, które są jej przeciwstawne w społeczeństwie
mimo segmentacji społeczeństw(kompleksowe, zróżnicowane, sprzeczne) są związane przez kulturę (produkcję systemu symboli i przekazu)
uwzględni nie tylko przekaz, ale i publiczność.
znak telewizyjny - jest złożonym tworem. Powstaje z kombinacji dwu typów dyskursu: wizualnego i audialnego. Ponadto wg terminologii Peirce'a jest znakiem ikonicznym, ponieważ ma pewne własności rzeczy przedstawianej
denotacja - „dosłowne” znaczenie znaku, który wg Halla jest również zakodowany. Znaczenia denotacyjne opisują istniejącą lub wymyśloną rzeczywistość
konotacja - znaczenie bardziej skojarzeniowe, które może generować zakodowany znak. Opisuje interakcję, która zachodzi gdy znak napotyka uczucia i emocje użytkowników oraz wartości ich kultury. Skłania się wtedy ku subiektywności.
Pojęcie „podwójnego i wielokrotnego dekodowania” i jego sens w komunikowaniu masowym.
ekonomiczny- przekaz jest produktem
polityczny- produkuje się produkty o charakterze kulturowym o fałszywej świadomości (krytyczna teoria funkcjonowania społeczeństwa)
kulturowy- propagowanie wartości klasy dominującej
technologiczny- w związku z postępem technologicznym (stajemy się reproduktorami technologii). Ludzie stanowią przedłużenie mediów
reklamowy- treści reklamowe- perswazja; reklama wpływa na wyższą cenę towarów. Ludzie je kupujący uważają się za lepszych. Jest to odwołanie się do natury (potrzeb, produktów)
- społeczeństwo zagraża społeczną izolacją jednostkom, które wyrażają niekonformistyczne opinie,
- ludzie obawiają się izolacji
- lęk przed izolacją skłania ludzi do oceny nastawienia innych, poznania klimatu opinii,
- rezultaty tej oceny mają wpływ na poglądy wypowiadane publicznie, szczególnie na chęć otwartego wyrażania (lub nie) swych opinii.
dialektyczność przekazu - zdarzenia przedstawione przynajmniej z dwóch przeciwstawnych punktów widzenia
debata ironiczna - brak równowagi punktów widzenia, w celu ukrycia tendencyjności relacji wydarzenia są przedstawiane w tonie żartobliwym (np. „Dziennik TV” Fedorowicza)
narodowe opakowanie - dwa lub trzy podobne przypadki w różnych częściach kraju przedstawiane są łącznie, jako przejaw ogólnokrajowej tendencji albo symptomy szerszego zjawiska (choć nie jest udowodniona przez badania).
wydarzenia o charakterze akcji - relacja kładzie nacisk na zdarzenia losowe lub działania stron uwikłanych w spór i konflikt, eksponując zwłaszcza przemoc i agresję, punkty zwrotne, przesilenia i momenty kulminacji
nostalgiczna forma - pokazywanie przemijania i zmian społecznych (np. Polska Kronika Filmowa), sprawia to, że tradycyjne wartości i nawyki są zastępowane przez nowoczesne wartości i rozwiązania
Oglądanie telewizji sprzyja kultywowaniu - czyli stopniowemu kształtowaniu i umacnianiu - wśród odbiorców przekonań co do natury świata społecznego, które są zgodne ze stereotypowym, zniekształconym i wybiórczym obrazem rzeczywistości ukazywanym w programach telewizyjnych (informacjach i artystycznych).
Im więcej czasu odbiorcy poświęcają telewizji, tym bardziej ich wyobrażenia o społeczeństwie i jego problemach odzwierciedlają świat przedstawiony w telewizji, a nieotaczającą ich rzeczywistość.
Telewizja tworzy i upowszechnia zhomogenizowany obraz społeczeństwa, który wyznacza główny nurt kultury oraz stopniowo wciąga w ten nurt różne grupy i zbiorowości o odrębnych poglądach, ujednolicając w efekcie ich zapatrywania na świat.
- jeżeli komunikacja jest ześrodkowana na kontekście, przeważa funkcja poznawcza (odniesienia, przedstawieniowa)- ma na celu sformułowanie prawdziwej, obiektywnej informacji o przedmiocie, do którego odnosi się komunikat
- jeżeli kom. koncentruje się na nadawcy, to przeważa f. emotywna- wyrażająca reakcję nadawcy na określoną sytuację (np.używa określeń „dobry”, „zły”, „okropny”)
- w kom. nakierowanej na odbiorcę przeważa f. konatywna- (apelu, wołaczowa, rozkazująca), na co wskazują takie słowa jak „Zobacz!”, „Słuchaj”, „Widzisz...”, komunikacja ma na celu wywołanie u odbiorcy jakiejś reakcji.
- kom. skłaniająca się w stronę kontaktu akcentuje f. fatyczną, mająca na celu sprawdzenie czy kontakt działa; zdaniem fatycznym jest np. „Jak się masz?”. Ma ona podtrzymać, potwierdzić lub przerwać łączność
- nachylenie w stronę kodu powoduję przewagę f. metajęzykowej- sprawdza czy obie strony używają tego samego kodu, określa sens znaków, aby były zrozumiałe dla obu stron. (np.wywołuje pytania, takie jak „Rozumiesz?”)
- jeśli kom. koncentruje się na komunikacie, przeważa f. poetycka (estetyczna)- komunikat staje się celem komunikowani
Pokrewieństwo:
Mit
Myśl nieoswojona
symbolu,
przedmiotu
interpretanta.
niego samego - cecha: wrażenie barwy, ton głosu; egzemplarz wyraz jest egzemplarzem jako jednostkowy okaz typu,; typ: konwencja, prawo, nazwa jako konwencjonalny związek językowy
przedmiotu którego dotyczy - ikona: obraz myślowy, rzeczownik, wykazuje naturalne podobieństwo do przedmiotu; indeks: skierowuje uwagę na dany przedmiot za pomocą „ślepego” bodźca (krzyk, zaimek wskazujący); symbol: opowiadanie, książka, prawo
interpretanta.- remat (składnik zdania. Który w zdaniu mówi o jakimś wyróżnionym przedmiocie): funkcja zdaniowa; powiedzenie: wypowiedź, definicja; argument: sylogizm.
dzieło otwarte : zbudowane jest z kodów silnie skonwencjonalizowanych i oparte na sztywnych konwencjach narracyjnych, co narzuca odbiorcy jedno, wyraźne odczytanie przekazu. Przekazy te, oparte są na ogół na kodach logicznych, należą do nich, np. wypowiedzi naukowe, przepisy prawa
dzieło zamknięte : przeważają kody słabo skonwencjonalizowane i wieloznaczne, a ich struktura narracyjna jest niedookreślona, co uprawnia, wręcz prowokuje do wielu różnych i równoprawnych interpretacji. Przekazy te oparte są na kodach estetycznych, to głównie dzieła i utwory artystyczne - poezja, muzyka, malarstwo.
Harold Adams Innis - dla niego ważna jest historiozofia, zainteresowany jest samymi formami organizacji ludzkiej i ich relacji względem cywilizacji i kultury. Postrzega media przez pryzmat historii
Marshall McLuhan - ukazuje historię kultury poprzez ewolucję mediów.
Derrick de Kerckhove - skupia się na analizie ciągle rozwijających się nowych technik komunikowania (od tv do cyberprzestrzeni), jest zwolennikiem synkretycznego traktowania rzeczywistości tzn łączenia w interpretacji świata dokonań różnych na pozór pól badawczych (socjologia, psychologia, informatyka, politologia, historia itp.).
Postman - determinizm skrajny (twardy), jego zdaniem cywilizacja ewoluuje w kierunku technopolu, czyli totalnej technokracji. Jest to taki stan cywilizacji, kultury i umysłu, kiedy wszystko podporządkowane jest technice wytwarzania i rozpowszechniania informacji. Stan ten powoduje zalew informacji, zdolny sparaliżować nasze życie, głównie poprzez wypaczenie rzeczywistości- jak człowiekowi z młotkiem wszystko wydaje się gwoździem, tak człowiekowi z komputerem wszystko wydaje się informacją
Cywilizacja Mezopotamii - 3000-700pne. Dominujące media: tabliczka gliniana, piórko, pismo klinowe (w tej cywilizacji panował determinizm przyrodniczy)
Imperium greko-romańskie - 700pne-410ne. Media: papirus, pędzelek, zaostrzona trzcinka, pismo hieroglificzne i hieratyczne, alfabet.
Czasy końca Imperium do późnego średniowiecza - 410-X w. Media: pergamin, papier, atrament.
Od późnego średniowiecza do epoki renesansu - X-XVI w. Media: papier, atrament, pędzelek druk.
Od reformacji do rewolucji francuskiej - XVI-XIX w. Media: prasa mechaniczna, papier.
Epoka współczesna - XIX i XX w. Media: celuloid, radiofonia.
Epoka oralna - mowa
Epoka piśmiennictwa - różne rodzaje pisma (klinowe, hieroglificzne, hieratyczne, alfabetyczne) oraz zasoby materialne (tabliczki gliniane, trzcinki, papirus, papier, pióra)
Epoka Typografii - druk. Wprowadził nowe kryteria stosowane wobec klasyfikacji rzeczywistości, liniowy charakter analizy zjawisk. Człowiek stał się ścisły, logiczny, racjonalny.
Epoka elektroniczna - telegraf, radio, telewizja.
Media zimne - angażują tylko 1 zmysł nasycając go kompletem informacji. Należą do nich: pismo hieroglificzne i hieratyczne (bo odbiorca w ciągu aktu komunikacyjnego otrzymuje bardzo mało informacji, które sam musi uzupełnić używając wyobraźni), telefon, dialog, karykatura, telewizja, elektryczność, kubizm (bo przedstawia więcej niż 1 perspektywę postrzegania rzeczywistości). Te media przeważają w społeczeństwie niepiśmiennym.
Media gorące - angażują więcej niż 1 zmysł, ale dostarczają nieprecyzyjne dane, oferują kompletny lub prawie kompletny obraz sytuacji, wymagają niskiego poziomu uczestnictwa. Należą do nich: mowa, pismo alfabetyczne, druk, książka, fotografia, kino, radio. Dominowały w epoce typograficznej (druk, książka, fotografia).
Władza czasu - komunikowanie oralne (mowa), kamień jest medium, teokracja, władza religijna, mały zasięg terytorialny, relacje człowiek-Bóg, statyka społeczna, podporządkowanie prawom boskim, wiedza religijna służy do interpretacji świata.
Władza przestrzeni - komunikowanie wizualne (pismo), głos wyrażany poprzez pismo jest medium, imperium, władza polityczna, duży zasięg terytorialny, relacje człowiek-społeczeństwo, dynamiczna mobilność, ambicje osobiste, wiedza pragmatyczna służąca transformacji świata.
Kultura narzędziowa - etap trwający najdłużej, bo aż od wspólnoty pierwotnej. W nim media są własnością osób sprawujących władzę i nigdy nie przekraczają pewnych wzorców.
Technokracja - trwała w XVIII i XIX wieku. Formy kultury zostały zdeterminowane przez rozwój technologiczny. Kultura funkcjonując jako technokracja stworzyła aparat biurokracji, który zaczął służyć systemowi techniki medialnej. Po rewolucji francuskiej wymyślono kategorię „dzieciństwa” by służyła ona rozwojowi edukacji, a tym samym odbiorowi mediów w społeczeństwie.
Technopol - komunikacja obrazem i tekstem ulega nadwątleniu przez „oralność” wtórną. Biurokracja usamodzielniła się, stając się samodzielną władzą konkurującą z administracja państwową o wpływy w mediach. Media tradycyjne zostały podporządkowane mediom telematycznym. Wszystko staje się informacją i wszyscy dążą do zdobywania informacji za wszelką cenę. Jest to taki stan cywilizacji, kultury i umysłu, kiedy wszystko podporządkowane jest technice wytwarzania i rozpowszechniania informacji. Stan ten powoduje zalew informacji zdolny sparaliżować nasze życie, głównie poprzez wypaczenie rzeczywistości. Poprzez uwolnienie komunikacji zaistniała możliwość manipulacji na wszystkich poziomach (racjonalnym, empirycznym i podświadomym). Triumf techniki nad kulturą. Zanika kategoria dzieciństwa, gdyż media przestały potrzebować specjalnych instytucji by nauczyć dzieci posługiwać się nimi Technopol inwigiluje i manipuluje systemem i podświadomością, proces ten rozpoczyna już od małych dzieci (przejmują one wzorce postępowania z medialnych przekazów). Następują:
era znaków i sygnałów: komunikacja do zapachów, dźwięków i sygnałów. Komunikacja ta miała charakter instynktowny. Dźwięki, znaki, proste sygnały mogły być używane w ten sam sposób przez kolejne pokolenia w celu zapewnienia porozumiewania się w obrębie ludzkiej gromady. Wówczas rodzina miała charakter zbiorowy, była to forma komunikowania przed werbalnego.
era mowy i języka: wynalazek mowy i języka oznaczał przekroczenie natury sygnału, który jest związany zawsze z konkretnym miejscem, czasem i sytuacja. Słowo jako symbol przenosi myśl w sfery tak realne, jak imaginacyjne, w przeszłość i przyszłość na równi z teraźniejszością. Mowa jest środkiem naturalnym, bezpośrednim oraz spersonalizowanym Mowa należy do nietrwałych środków komunikowania, tzn. zakłada jednoznaczność mówienia i słuchania
era pisma: Pismo jest to przeniesienie języka na słowo pisane. Zwolnione zostały w ten sposób obszary pamięci i w ten sposób umysł mógł budować teorie. Wynalazek pisma, najpierw w formie pisma piktograficznego, później ikonograficznego, sylabicznego i alfabetycznego, dokonał w dziedzinie środków komunikowania prawdziwego przełomu. Pismo w odróżnieniu od mowy jest środkiem komunikowania sztucznym, pośrednim i zdepersonalizowanym. Jak podkreślał McLuhan - pismo różni się od mowy pod innymi względami : jest linearne i abstrakcyjne (mowa zawsze jest uzupełniana przez ton głosu, natężenie, intonację, itp.).
era druku: Wynalazek ruchomej czcionki i druku gruntownie zmienił oblicze Europy, zarówno polityczne, kulturalne, naukowe, społeczne jak i indywidualne Książkę później uzupełnia ulotka, aż w końcu druk periodyczny, czyli prasa. Do technicznych możliwości słowa drukowanego, tzn. jednoczesnego zwracania się do wielkiej rzeszy czytelników, dodane zostały możliwości społeczne: regularność wydawania, trwałość i intensywność kontaktu z czytelnikiem oraz zróżnicowanie treści. Dlatego najpierw książkę, a potem prasę uznaje się za nowy typ środka komunikowania - pierwszy z serii środków komunikowania masowego.
era komunikacji i informatyzacji : zwiastował ją wynalazek telegrafu, telefon, fotografia, płyty gramofonowe i film (l.20-ste), radio (l. 30-ste), telewizja (l.50-te). Udoskonalenia i wynalazki w dziedzinie środków komunikowania nie skończyły się na radiu i telewizji, zresztą one same zostały w różny sposób udoskonalone i przeobrażone (np. przenośny radioodbiornik, telewizja kablowa, łączność satelitarna, telegazeta). Ale oprócz tych wynalazków i udoskonaleń, w XX wieku dokonano olbrzymiego postępu w całej technologii mediów komunikowania, tzn. środków przechowywania, utrwalania, przesyłania, przetwarzania informacji. Mowa jest tu o magnetofonie, magnetowidzie, mikrofilmie, kserografie, komputerze, itd.
era komputera: tak można nazwać koniec XX wieku, a w świetle rozwoju Internetu ERĄ TELEKOMPUTERA. Nie jest jeszcze pewne co ona oznacza, ale społeczeństwo i gospodarka pozostają pod przemożnym wpływem tego właśnie narzędzia, które wprowadza nas w „społeczeństwo informacyjne trzeciego tysiąclecia”
. Jakie są zasadnicze typy interaktywności w nowych mediach?
Na czym polega teoria teraźniejszości Lva Manovicha w komunikowaniu przy pomocy nowych mediów?
Na czym polega proces symulacji rzeczywistości w komunikowaniu medialnym i multimedialnym?
Co to znaczy teza J. Baudrillarda, że człowiek jest odbiornikiem przekazu medialnego?
Na czym polega proces upodmiotowienia „piątej władzy medialnej”?
„Efekt narkotyczny” i „efekt bumerangowy” w doktrynie determinizmu technologicznego w komunikowaniu?
Model komunikowania przy pomocy nowych mediów H. Jenkisa
Wyjaśnij pojęcie spojlowania i obywatela monitorialnego?
Krytyka komunikowania w modelu Web 2.0 sformułowana przez A. Keena?
Wyjaśnić model mediów jako „narzedzi konsumpcji”?
Wyjaśnić pojęcie” zderzenia medialnego” i jego role w komunikowaniu społecznym i medialnym?
Wyjaśnić wikinomię komunikacyjną?
Na czym polega komunikowanie many to many?
Co to jest peer poeduction?
Co to są miksujące się agendy w komunikowaniu i jak powstają?
Wyjaśnić pojęcie dziennikarstwa obywatelskiego.
M. Mrozowski: paradygmat to uporządkowana i skodyfikowana teoria, sprowadzona do najbardziej fundamentalnych i lapidarnie ujętych stwierdzeń
Zatem, paradygmat jest to panujący światopogląd, w którego ramach tworzona jest interpretowana wiedza; komunikologia, tak jak inne nauki społeczne, zawłaszczyło pojęcie paradygmatu, ale nie w czystym Kuhnowskim znaczeniu; znalazło ono praktyczne zastosowanie przez twórców kolejnych generacji teorii komunikowania w znaczeniu modeli lub szkół myślenia; stąd bierze się wielość paradygmatów konkurencyjnych lub alternatywnych w nauce o komunikowaniu, a niektórzy badacze mówią o nich nawet w obrębie tej samej teorii.
Paradygmat dominujący
.
Paradygmat alternatywny (krytyczny)
Paradygmat instytucjonalny
Paradygmat alternatywny (krytyczny)
Paradygmat techniczny
Paradygmat cybernetyczny
Paradygmat behawioralny
Paradygmat ten ma swoje źródła w modelu psychologicznym bodziec - reakcja, popularnym szczególnie na początku XX w., dla którego punktem wyjścia była koncepcja Iwana Pawłowa o odruchach warunkowych, która zakłada, że każdemu bodźcowi odpowiada określona reakcja, którą można przewidzieć, przyjmując, że reakcje są mechaniczne. Na podstawie tego modelu powstało wiele teorii, np. teoria zastrzyku podskórnego (hipodermic model), zwana też modelem pocisku.
W obszarze komunikowania masowego oznacza to, że media wysyłają swoje komunikaty i wpływają bezpośrednio na publiczność środków masowego przekazu - przekaz, czyli bodziec dociera do wszystkich jednostek w społeczeństwie i każdy odbiera ten komunikat tak samo, a to wywołuje mniej więcej taką samą reakcję. Zakłada, że media są silne i wywierają bezpośredni wpływ na publiczność, która jest zatomizowana i nieodporna na ich działanie- gdy przekaz nie dotrze do odbiorcy lub nie będzie skuteczny, wzmacnia się ilość przekazów, aż do momentu wywołania odpowiedniej reakcji. Podejście szeroko stosowali badacze propagandy i perswazji - m.in. H. Laswell, W. Bidell i S. Tchakhotine w latach 20. i 30. podczas analizy radia, prasy i kina, jest także wykorzystywany przy badaniu wpływu mediów na życie. Przyjmuje, że mass media są wszechwładne.
Współcześnie paradygmat behawioralny poddaje się krytyce i raczej nie stosuje.
Pojęcie „szkoła” ma dwa znaczenia: węższe- grupa współpracujących z sobą uczonych; szersze- nurt, kierunek, orientacja w nauce. Szkoła w nauce to związek badaczy, teoretyków, myślicieli, którzy wyrażają te same lub zbieżne poglądy.
Zdaniem Attallah'a musza być spełnione 4 warunki:
- wspólne definiowanie zjawiska, czyli ten sam przedmiot badań,
- wspólne określanie problemów do rozwiązania, czyli zainteresowanie tą sama problematyką
- wspólne techniki, metody i strategie badań naukowych
- wspólna instytucja, w ramach której prowadzone są prace
Rodzaje szkół:
- szkoła empiryczna, oparta na paradygmacie dominującym i instytucjonalnym. Teorie w ramach tej szkoły to:
- funkcjonalizm amerykański i podejście użytkowania i korzyści, hipoteza agenda setting
- koncepcja dramaturgiczna życia społecznego
- szkoła Palo Alto: teorie kinezjetyki i proksemiki
- europejska szkoła empiryczna- hipoteza spirali milczenia
- szkoła krytyczna- paradygmat krytyczny
- szkoła frankfurcka: teoria dzialania komunikacyjnego,
- ekonomia polityczna komunikowania
- Cultural Studies (szkoła Birmingham)- teoria przeciwstawnego dekodowania
- strukturalizm i semiologia: obszar badań, interesujący językoznawców i komunikologów
Do żadnej z tych szkół nie należy teoria determinizmu technologicznego (opiera się na paradygmacie technicznym).
5. Amerykański funkcjonalizm komunikologiczny główne tezy
Przedstawiciele: R.Merton, T.Parsons, P.Lasarsfeld, Lasswell, Wright.
Korzenie funkcjonalizmu amerykańskiego sięgają antropologii i socjologii. Od Durkheima- metody i konstrukcje teoretyczne, Radcliffe- Brown: zwrócenie uwagi na pojęcie funkcji, Malinowski: zdefiniował pojecie funkcji, wszystkie zjawiska społeczne najlepiej wyjaśnia się z pomocą funkcji; Funkcja- rola społeczna, jaką odgrywa się w systemie kultury. Istotne jest wskazanie funkcji i sieci powiązań między nimi, które determinują charakter tych powiązań.
Funkcja pojmowana jako:
- funkcje twórcze-zebrania i uroczystości (tworzenie ceremoniału)
- profesja- rozwijanie systemu jako całości. Częsta zmiana profilu zawodowego
-wyraz aktywności- wymaga dobrego zarządzania
-ma charakter matematyczny, to odwzorowanie- możliwość prognozowania i diagnozowania sytuacji (przewidywanie przyszłości)
Funkcja może być podporządkowana : celowi, konsekwencji działań, użyteczności.
Paul Lazarsfeld wykazał, że badania nad masowym komunikowaniem rozwinęły się w odpowiedzi na wymagania rynkowe i potrzebę obiektywnego pomiaru wielkości, składu i reakcji publiczności. Mobilizującym czynnikiem tych badań było zainteresowanie reklamy oraz wojska propagandą.
Amerykański funkcjonalizm komunikologiczny
6.Model funkcjonalny R. Merona
Robert Merton - określił zasady funkcjonalizmu przyjmując, że funkcja to to samo, co użytek, użyteczność, intencja, cel, konsekwencja. Wprowadza podział na funkcje jawne (jako obiektywne skutki dla określonej jednostki tzn. podgrupy, osoby, systemu kulturalnego, które przyczyniają się do jej akceptacji i zostały w tym celu pomyślane, oraz ukryte gdzie cele są niezamierzone i niedostrzegane.
Funkcja pojmowana jako:
-zebrania i uroczystości
-wiąże się z pojęcie zasady, profesji, zawodu
-wyraz aktywności- wiąże się ze stanowiskiem społecznym
-ma charakter matematyczny, to odwzorowanie-pokazuje związek zależności
-funkcja jest rozumiana jako funkcja biologiczna-wyraża procesy życiowe organizmu
Funkcjonalizm tego pojęcia używa się jako zmiennika użytek, intencja, konsekwencja, cel.
Model funkcjonalny R. Merona
Robert Merton - określił zasady funkcjonalizmu przyjmując, że funkcja to to samo, co użytek, użyteczność, intencja, cel, konsekwencja. Wprowadza podział na funkcje jawne (jako obiektywne skutki dla określonej jednostki tzn. podgrupy, osoby, systemu kulturalnego, które przyczyniają się do jej akceptacji i zostały w tym celu pomyślane, oraz ukryte gdzie cele są niezamierzone i niedostrzegane.
Funkcja pojmowana jako:
-zebrania i uroczystości
-wiąże się z pojęcie zasady, profesji, zawodu
-wyraz aktywności- wiąże się ze stanowiskiem społecznym
-ma charakter matematyczny, to odwzorowanie-pokazuje związek zależności
-funkcja jest rozumiana jako funkcja biologiczna-wyraża procesy życiowe organizmu
Funkcjonalizm tego pojęcia używa się jako zmiennika użytek, intencja, konsekwencja, cel.
Model funkcjonalny R.Mertona
7. Model interakcyjny T. Parsonsa
System społeczny to dla Parsonsa zespół aktorów powiązanych siecią interakcji. Według Parsonsa w systemie dowolnego typu interakcji społecznych można wyróżnić przynajmniej cztery aspekty:
1)mnogość oddziałujących na siebie jednostek
2) mnogość reguł i kodów kulturowych organizujących interakcję.
3) system czy proces społeczny jako taki
4) środowisko, w którym ów system działa i z którym dokonuje się regularna wzajemna wymiana.
Parsons wymienia pięć par uniwersalnych dylematów, które musi rozstrzygnąć każdy aktor orientujący się na innych we wszystkich systemach społecznych, zanim zacznie się interakcja aktorzy powinni rozwiązać te dylematy, które określają ich wzajemne relacje. Aktor powinien wybrać między:
-zaangażowaniem emocjonalnym a emocjonalna obojętnością.
-oparciem stosunków na jakimś specjalnym przedmiocie zainteresowań lub na nieokreślonej wielości spraw wspólnych ludziom.
-traktowaniem innych w sytuacji działania.
-osiąganiem lub przypisaniem bądź też jakością w przeciwieństwie do reprezentacji.
-orientacja na siebie lub zbiorowość ze względu na interes wpleciony w działanie.
Model interakcyjny T. Parsonsa
System społeczny to dla Parsonsa zespół aktorów powiązanych siecią interakcji. Według Parsonsa w systemie dowolnego typu interakcji społecznych można wyróżnić przynajmniej cztery aspekty: 1)mnogość oddziałujących na siebie jednostek 2) mnogość regułi kodów kulturowych organizujących interakcję. 3) system czy proces społeczny jako taki 4) środowisko, w którym ów system działa i z którym dokonuje się regularna wzajemna wymiana.
Parsons wymienia pięć par uniwersalnych dylematów, które musi rozstrzygnąć każdy aktor orientujący się na innych we wszystkich systemach społecznych, zanim zacznie się interakcja aktorzy powinni rozwiązać te
dylematy, które określają ich wzajemne relacje. Aktor,więc powinien wybrać:
-między zaangażowaniem emocjonalnym a emocjonalna obojętnością.
-między oparciem stosunków na jakimś specjalnym przedmiocie zainteresowań lub na nieokreślonej wielości spraw wspólnych ludziom.
-miedzy traktowaniem innych w sytuacji działania.
-między osiąganiem lub przypisaniem bądź też jakością w przeciwieństwie do reprezentacji.
-między orientacja na siebie lub zbiorowość ze względu na interes wpleciony w działanie.
Model interakcyjny T.Parsonsa
Struktura wg Parsonsa jest wyrazem spójności systemu
8. Model H. Lasswella i G . Berelsona
Lasswell ujmuje proces komunikowania jako akt złożony z pięciu zasadniczych składników, które wylicza w swej słynnej formule: "Kto mówi, co, jakim środkiem, do kogo i z jakim skutkiem?" (1948). Model Lasswella najlepiej stosuje się do tych form komunikowania, które mają wyraźnie instrumentalny charakter, czyli takich, gdzie nadawca stawia sobie jasno określony cel: zmian postaw lub zachowań odbiorców. W tym sensie jest on dogodny dla badań ukierunkowanych na poznanie efektów komunikowania, zawiera niejako ukryte pytanie: "co środki komunikowania robią z ludźmi?" Dla modelu Lasswella modelem przedmiotowym może być gra w kręgle: gracz odpowiada pojęciu nadawcy, kula - przekazowi (treściom), tor - kanałowi, odbiorcy - kręglom, a ilość przewróconych lub zachwianych kręgli - efektowi komunikowania. Istota procesu komunikowania, tak jak gra w kręgle, polega na maksymalnej realizacji zamierzonych przez nadawcę celów. Główną cechą modelu, a zarazem podstawową wadą, jest linearność analizy, odpowiadająca założonej jednokierunkowości oddziaływania. W tym też sensie zawsze był uznawany za model procesu komunikowania masowego, jak prasa, radio czy telewizja, a nie wszelkich procesów komunikowania, jak telefon czy Internet. Podstawową zaletą modelu Lasswella jest zwięzłość. Krótko ujmuje zasadnicze składniki każdego procesu komunikowania, w tym też sensie jest on nadal pożyteczny i trudno sobie wyobrazić, aby wiedza o komunikowaniu mogła się kiedykolwiek bez niego obyć. Ale zwięzłość jest zarazem jego wadą, gdyż formuła jest w oczywisty sposób niekompletna. Stąd tak wielu badaczy próbowało ją w różnoraki sposób uzupełnić. Np. Forsdale (1955) wprowadził pytanie: "W jakiej sytuacji?", Kafel (1966) dodał "dlaczego?".
Model Lasswella
Najbardziej znany i ciągle najczęściej cytowany w podręcznikach teorii komunikowania pozostaje model amerykańskiego politologa i badacza propagandy, Harolda Lasswella, z 1948 roku. Charakterystyczne, że jego model nie tylko powstał niemal równocześnie z wyżej omawianym modelem matematyka Claude'a Shannona, ale z nim jest w wielu punktach zbieżny. Lasswell ujmuje proces komunikowania jako akt złożony z pięciu zasadniczych składników, które wylicza w swej słynnej formule: "Kto mówi, co, jakim środkiem, do kogo i z jakim skutkiem?" (1948). Model Lasswella najlepiej stosuje się do tych form komunikowania, które mają wyraźnie instrumentalny charakter, czyli takich, gdzie nadawca stawia sobie jasno określony cel: zmian postaw lub zachowań odbiorców. W tym sensie jest on dogodny dla badań ukierunkowanych na poznanie efektów komunikowania, zawiera niejako ukryte pytanie: "co środki komunikowania robią z ludźmi?" Dla modelu Lasswella modelem przedmiotowym może być gra w kręgle: gracz odpowiada pojęciu nadawcy, kula - przekazowi (treściom), tor - kanałowi, odbiorcy - kręglom, a ilość przewróconych lub zachwianych kręgli - efektowi komunikowania. Istota procesu komunikowania, tak jak gra w kręgle, polega na maksymalnej realizacji zamierzonych przez nadawcę celów. Główną cechą modelu, a zarazem podstawową wadą, jest linearność analizy, odpowiadająca założonej jednokierunkowości oddziaływania. W tym też sensie zawsze był uznawany za model procesu komunikowania masowego, jak prasa, radio czy telewizja, a nie wszelkich procesów komunikowania, jak telefon czy Internet. Podstawową zaletą modelu Lasswella jest zwięzłość. Krótko ujmuje zasadnicze składniki każdego procesu komunikowania, w tym też sensie jest on nadal pożyteczny i trudno sobie wyobrazić, aby wiedza o komunikowaniu mogła się kiedykolwiek bez niego obyć. Ale zwięzłość jest zarazem jego wadą, gdyż formuła jest w oczywisty sposób niekompletna. Stąd tak wielu badaczy próbowało ją w różnoraki sposób uzupełnić. Np. Forsdale (1955) wprowadził pytanie "w jakiej sytuacji?", Kafel (1966) dodał "dlaczego?".
Model P. Lazarsfeld i G. Berelsona.
P.Lasswell
Kto? Co? Jakim Do kogo? Z jakim skutkiem?
Analiza Analiza medium? Analiza Analiza
nadawcy treści audytorium efektów
9. Model H. Hovlanda
Hovland - jeden z pionierów badań na efektami komunikacyjnymi. Model kom.: kto? -źródlo komunikwania (fachowość, wiarygodność); co? treść komunikatu (odwołania do lęków, kolejnośc argumentów); komu?- charakterystyczne cechy adresatów (osobowośc, wrazliwośc na wpływy). U Hovlanda efektem, podlegajęcym pomiarowi jest zmiana postaw przed komunikatem i po komunikacie.
Wnioski: komunikat z wiarygodnego źrodła bardziej wplywa na zmiane opinii niz ze źródła mniej wiarygodnego (bardziej miarodajna jest opinia lekarza niż reportera).
2 typy wiarygodności:
- 1) wynika z fachowości nadawcy (gdy nadawca sprawia wrazenie, ze wie co mówi)
- 2) wynika z rzetelności komunikatu (czy wypowiedx jest postrzegana jako szczera)
Fachowość ma większy wpływ niż rzetelność
10. Funkcje mediów według D. McQuaila.
1.Informacja:
-poszukiwanie rady w sprawach bieżących.
-zaspokojenie ciekawości i ogólnych zainteresowań.
-uczenie się.
2.Identyfikacja personalna:
-wzory zachowań.
-wzmocnienie osobistych wartości.
-identyfikacja z wartościami innych.
3.Integracja- komunikowanie społeczne:
-podstawa konwersacji społecznych.
-substytut faktycznych kontaktów towarzyskich.
-pomoc w wykonywaniu ról społecznych.
4.Rozrywka:
-emocjonalne odprężenie.
-przyjemność.
-pobudzenie seksualne.
D. Mc Quail, współczesny przedstawiciel funkcjonalizmu, dokonał w 1972r. własnej klasyfikacji. Wyróżnia on następujące funkcje środków masowego przekazu:
McQuail mówił również o dysfunkcjach mediów. Przez pojęcie „dysfunkcja” rozumiał ukryte albo nieuświadamiane cele działalności środków masowego przekazu. Chodzi tu o dezinformację wywołaną nadmiarem informacji (oczywiście ta może być świadomie wprowadzona) oraz interpretację pewnych wydarzeń, która może się przerodzić w stronniczą kontrolę społeczną. Zapewnianie przez media ciągłości kulturowej może pociągać za sobą stłumienie nowych kierunków kulturowych. Rozrywka może oznaczać trywializację.
11. „Efekt bumerangowy”, „efekt narkotyczny” w ujęciu funkcjonalistycznym.
Efekt bumerangowy - w rezultacie błędnej oceny psychologicznej stanu umysłu odbiorców efekt propagandowy jest odwrotny od zamierzonego. Przekazy propagandowe spotykają się z zadziwiająca reakcją ze strony odbiorców (filmy o Hitlerze, zamiast odstraszać, stanowiły o skuteczności; badania radiologiczne)By go uniknąć należy należy, zatem:
*Zdobyć informacje o najpowszechniejszych postawach i uczuciach oraz potrzebach ludzi,
*Uwzględnić różny poziom umysłowy odbiorców,
*Unikać „błędu niewłaściwej egzemplifikacji”, czyli rozbieżności między faktem a propagandą.
Metody: analiza treści i odbioru: liczenie symboli, (na które O zwraca uwagę), jednowymiarowa klasyfikacja symboli (brak efektywności czarne-białe), analiza elementów, (co rzuca się w oczy, co można przemycić).
Efekt narkotyczny- ludzie przyzwyczajają się do nieustannej obecności mediów i niewrażliwie odbierają bodźce(otępienie zmysłów). Po przekroczeniu dawki wytrzymałości mogą pojawić się dewiacje. Budując funkcję mediów, należy pomyśleć także o dysfunkcji; funkcja informacyjna
Media wytwarzają stan społecznej apatii, umacniając jednocześnie w przekonaniu, że stopień poinformowania wystarczy do świadomego i aktywnego uczestnictwa w życiu społeczny; W zamian media promują nieoficjalne, zastępcze przezywanie rzeczywistości, które nie prowadzi do partycypacji, lecz do pasywnej obserwacji. Media kładą nacisk na efekt ludyczny, wprawiają ludzi w amok, ludzie buntują się przeciw systemowi.
Każdej funkcji towarzyszy dysfunkcja- budując funkcje mediów należy pamiętać o ich dysfunkcyjnym działaniu.
„Efekt bumerangowy”, „efekt narkotyczny” w ujęciu funkcjonalistycznym
Efekt bumerangowy - w rezultacie błędnej oceny psychologicznej stanu umysłu odbiorców efekt propagandowy jest odwrotny od zamierzonego.
Należy, zatem:
*Zdobyć informacje o najpowszechniejszych postawach i uczuciach oraz potrzebach ludzi,
*Uwzględnić różny poziom umysłowy odbiorców,
*Unikać „błędu niewłaściwej egzemplifikacji”, czyli rozbieżności między faktem a propagandą.
Efekt narkotyczny- ludzie przyzwyczajają się do nieustannej obecności mediów i niewrażliwie odbierają bodźce(otępienie zmysłów). Po przekroczeniu dawki wytrzymałości mogą pojawić się dewiacje. Budując funkcję mediów, należy pomyśleć także o dysfunkcji; funkcja informacyjna
„Efekt narkotyczny” i „efekt boomerangowy” w ujęciu funkcjonalistycznym
12 Główne tezy użytkowania i korzyści (uses and gratyfications)
Tezy:
- pytać o użytek, jaki robią z mediów odbiorcy
- ludzie w kontaktach z mediami kładą nacisk na zachowania świadome i celowe, dlatego selektywnie oglądają, filtrują zawartość zgodnie z ich wewnętrznym światem wartości. Odbiór mediów jest wybiórczy.
Główne tezy użytkowania i korzyści
Główni przedstawiciele: Katz, Gurevitch, Rosengren, Blumler, Winner, Windall,
Blumler i Katz: badaczom chodziło o odpowiedź na pytania, jak i czym kieruje się publiczność w kontakcie z mediami.
Główne tezy:
1) pytali o użytek z kontaktów z mediami dla odbiorców- ludzie kładą nacisk na zachowanie świadome i celowe, odbierają media selektywnie, zgodnie ze swymi celami, bardzo świadomie
2) ludzie wybierają z mediów to, co jest zgodne z ich systemem wartości, zainteresowaniami, realiami życia
Założenie: słabe oddziaływanie mediów, aktywna i zróżnicowana postawa odbiorcy
Żeby zbadać należy:
1) dokonać typologizacji potrzeb ludzkich,
2) dokonać typologizacji mediów, które mają te potrzeby zaspokajać
Te dwie typologie pozwolą na zbadanie działania tej teorii.
13. Cechy audytorium w kontekście teorii użytkowania i korzyści
Cechy audytorium w kontekście teorii użytkowania i korzyści
1.Audytorium każdego medium jest aktywne i zorganizowane
2. Audytorium działa celowo
3.Zaspokajanie potrzeb jest wzmagane przez konkurencyjne oddziaływanie innych mediów, publiczność zwiększa swoje potrzeby
4.Wybór środka medialnego zależy od typu aktywności audytorium
5.Konsumpcja daje nie tylko korzyści medialne, ale i pozamedialne (społeczne, polityczne)
6.Typ korzyści nie zależy od zawartości przekazu, ale od charakteru technologicznego medium
7.Stopień zaspokojenia korzyści zależy od sytuacji społecznej lub formy kontaktu z mediami
Nie ma jednej teorii użytkowania i korzyści, jest ich wiele. Ogólny model podlega schematowi:
korzyść poszukiwana -- budzi motywacje działania --wybór sposobu korzystania i użytkowania mediów (daje satysfakcję)
14 Typy korzyści, którymi kieruje się publiczność
Typy korzyści zaspokajania medialnego:
1.rozrywka.
2.zwyczaj-rozbudowywanie siatki zwyczajów codziennych.
3.wygoda-relaks, komfort
4.społeczna użyteczność-media dają możliwość wzmacniania tradycyjnych interakcji, są nośnikiem interakcji społecznych
5.relaks lub ucieczka od problemów życia codziennego.
6.ucieczka od nudy-media są substytutem, które zabija nudę
7. zgłębianie rzeczywistości lub porada-ludzie na co dzień potrzebują porady, pomocy, a media to ułatwiają.
Zaspokajanie tych potrzeb jest poszukiwaniem klucza do własnego życia. Media budzą potrzebę korzystania z mediów, podsuwają pewien klucz, potem proponują pewne zachowania :
- budzą potrzebę kontaktu z mediami
- proponują jak zaspokoić swoje potrzeby
- każda konsumpcja musi być zaspokojona
Typy korzyści, którymi kieruje się publiczność
Korzyści poszukiwane i uzyskiwane
- osoby zainteresowane polityką czytają gazety, osoby wykształcone czytają książki, osoby, utrzymujące dobre stosunki z rodziną chodzą do kina i oglądają telewizję.
Typy korzyści zaspokajanych przez media:
1) rozrywka
2) rozbudowywanie siatki tzw. zwyczajów codziennych (w ramówce dnia jest czas na media)
3) wygoda i relaks (komfort dla ludzi)
4) wzmacniają tradycyjne interakcje- wspólne korzystanie z mediów
5) ucieczka od problemów życia codziennego- media zabijają także nudę
6) zapewnienie wiedzy praktycznej- porady, informacje o świecie, orientacja w świecie
Zaspokajanie tych potrzeb jest poszukiwaniem klucza do własnego życia. Media najpierw budzą potrzeby, potem mówią, że każda konsumpcja jest jeszcze lepszym sposobem ich zaspokajania.
Potrzeby = atmosfera głodu. Narzucana jest ilość, odejście od jakości
15. Model „konsefektu” S. Windala
1. ZAWARTOŚĆ MEDIÓW · UŻYCIE MEDIÓW EFEKTY
2. ZAWARTOŚĆ MEDIÓW UŻYCIE MEDIÓW KONSEKWENCJE
3. ZAWARTOŚĆ MEDIÓW UŻYCIE MEDIÓW KONSEFEKTY
Pierwszy model odzwierciedla podejście badaczy, którzy przypisują efekty głównie przekazywanym treściom, a sposób ich użytkowania traktują jako czynnik pośredniczący. Model drugi pokazuje typowe podejście badaczy użytkowania i korzyści, dla których wszelkie następstwa konsumpcji mediów zależą bardziej od sposobu ich użytkowania niż od zawartych w nich treści. Model trzeci pokazuje syntezę obydwu podejść, kiedy to następstwa komunikowania masowego nazywane tu konsefektami traktowane są jako wypadkowa lub suma oddziaływania zawartości mediów oraz sposobów tzn, treści i mediów, ich użytkowania
16.Teoria porządku dziennego (agenda-sitting)-przedstawiciele i główne tezy
17. Pojęcie emfazy w modelu komunikowania porządku dziennego
EMFAZA - to jeden z etapów procesu, który jest podstawą teorii agenda-sitting, stopień emfazy decyduje jak często dana informacja jest przekazywana odbiorcom
Im częściej zagadnienie jest poruszane tym większą wagę przypisują jej odbiorcy
18. Pojęcie gate - keepera i jego funkcje w modelu porządku dziennego
Gate - keeperami są politycy, media, obywatele oraz wydawcy gazet i programów informacyjnych. Do nich należy decyzja, co i jak przedstawi dane medium. Ustalają oni tzw news agenda, czyli kolejność newsów w konkretnych wydaniach programów informacyjnych. Gate - keeperzy ulęgają systematycznej wymianie, gdyż to gwarantuje współczesnym społeczeństwom demokratycznym utrzymanie w równowadze procesu komunikowania politycznego.
.Pojęcie gate-keepera i jego funkcje w modelu porządku dziennego
19. Interakcjonizm komunikologiczny Ervina Goffmana
Kieruje uwagę na społeczne derywacje unikatowych ludzkich właściwości. Umysł człowieka i jego jaźń to społeczeństwo w miniaturze. Ludzie w interakcjach rozwijają i budują wspólny świat społeczny. Ludzie reagują wzajemnie na swoje zachowania i uczestniczą w zachowaniach innych ludzi. Funkcjonuje zasada percepcja - prezentacja (ja się tak zachowuję, jak chciałbym być postrzeżony). Ludzie tworzą symbole werbalnie i poza werbalnie. Należy badać struktury doświadczenia jednostki w różnych okresach życia - kategorie dramatu scenicznego. Język teatru służy do opisu naszego życia, które tworzymy, na co dzień (interakcje typu face to face). Człowiek zawsze pozostaje aktorem, a jego działanie to występ. Ciało staje się medium. Celem naszego występu jest wpływanie na drugiego człowieka. Publiczność tworzy tło gry aktora i ma charakter społeczny. Scena to miejsce przedstawiania występu. Wybór sceny to gwarancja sukcesu. Zaplecze, kulisy - tam tłumi się wrażenia, fabrykuje się przedstawienie, jego treść i logikę. Jeśli jednostka przejmie kontrolę nad publicznością staje się aktorem. Suflerzy, czyli szare eminencje skrywają się za publicznością i pociągają za sznurki.
4 modele interakcji wg Goffmana:
Obecność innych jednostek przekształca każde nasze działanie w występ. Ważna jest wiedza aktora o publiczności oraz jakie wrażenie aktor na niej wywiera. Aktor musi wiedzieć jak się zachować. Goffman zwraca uwagę również na dekorację sceny, fasadę osobistą (dekoracja osoby, środki związane z samym wykonawcą), powierzchowność i sposób bycia (informacja, w jakim rytuale jednostka bierze obecnie udział praca czy odpoczynek i możliwość uprzedzenia nas o tym), autentyczność, umiejętność kłamania w sposób nieszkodliwy oraz dobre wychowanie (psuj zabawy - ludzie niewychowani).
20, Wyjaśnić koncepcje życia i aktora dramatu w modelu E. Goffmana
1.Model dramaturgiczny- człowiek jako aktor pełni role wymienne w życiu społecznym.
Modele oddziaływania:
a)absolutne oddziaływanie.
b)stopniowalne oddziaływanie.
c)minimalne oddziaływanie.
Badał struktury … jednostek życia codziennego, interesowały go procesy związków społecznych.
Założenia metodologiczne:
-język zaczerpnięty z teatru.
-uważał, że tak jak w teatrze komunikacja realizuje się w interakcjach.
Kategorią podstawową jest kategoria „wejścia na scenę”. Człowiek w działaniu jest reformatorem (występuje na scenie). Celem jest wpływ na działanie innych.
Aktor nie może działać w sposób dowolny, musi przyjąć role, które nakładają kontakty face to face.
Życie społeczne jest szeregiem scen. Tak jak w teatrze jest zaplecze i kulisy.
Nieistotne na scenie interakcje zakulisowe nadają kierunek i charakter sposobu komunikowania.
21. Specyfikacja działalności odbiorcy komunikacji pojmowanego jako aktor
im częściej przekazuje się daną informację, tym bardziej przyciąga uwagę publiczności. Ludzie narzucają porządek medialny. Od strony odbiorców występują też pewne etapy adaptacji do porządku dziennego. Jest to związane ze stopniem zainteresowania i wiedzą odbiorcy. W ten sposób powstaje potrzeba wiedzy i potrzeba orientacji.
Wiedza społeczna łączy media z odbiorcą i wpływa na jego zachowanie, media wyrabiają u odbiorców pewien sposób porządkowania wydarzeń, wzbudzają stopień informacji
22. Efekty i momenty koncepcji dramaturgicznej E. Goffmana
Interakcja- wzajemny wpływ jednostek znajdujących się w swojej bezpośredniej fizycznej współobecności i wpływających na swoje postępowania. Interakcje można zastąpić spotkaniem.
Występ- wszelka działalność danego uczestnika interakcji w danej sytuacji (aktora) służąca wpływaniu w jakiś sposób na któregokolwiek z jej uczestników.
-Poszczególnych uczestników interakcji nazywamy publicznością, widownią, obserwatorami.
-ustalony wcześniej wzór działania ujawniający się w czasie występu to rola lub punkt programu..
-sceną jest miejsce, gdzie odbywa się przedstawienie.
-na zapleczu lub za kulisami tłumione są wrażenia, tutaj fabrykuje się przedstawienie.
Cztery modele interakcji:
-dramaturgiczny- teatr życia codziennego.
-rytuału interakcyjnego- wzory interakcji, których funkcją jest zachowanie własnej i cudzej twarzy.
-interakcji strategicznej- opis interakcyjnych podstępów np. szpiegostwa.
-analizy ramowej- rola schematów interpretacji działania w budowaniu porządku interakcyjnego.
Fasada- część występu jednostki, która funkcjonuj niezmiennie przez cały czas trwania występu;
dekoracja: meble, sprzęty, musi być na scenie, zanim zacznie się gra
fasada osobista: strój, wiek, płeć, mimika, gesty; powierzchowność i styl bycia
Występy mają swój scenariusz, ważny jest tez zespól- człowiek nie gra sam.
23. Co to był „Invisible College” kiedy i kto go stworzył
Palo Alto powstał w 1958 roku w Kaliformi, jest to ruch naukowy, gdzie mieści się wiele tradycji. Jest to Instytut Badań Mentalnych (procesów o charakterze świadomościowym), założona przez Don Juksona.
Jego celem było poznanie komunikowania jako nauki o charakterze cybernetycznym (systemowym). Nauki rozważającej system zdalnie sterowany, która znajduje się w porozumiewaniu się nie tylko ludzi, ale i zwierząt.
Badaczy głównie interesowała pragmatyka komunikowania, czyli sposób praktyczny ,w jaki odbywa się komunikowanie. Starali się aktywnie uczestniczyć w procesie komunikowania. Wiele zachowań natury schizofrenicznej pozwalało wyjaśnić, dlaczego komunikowanie tego typu nie zachodzi.
24. Koncepcja relacji w modelu szkoły Paolo Alto
Idea badania:
*przez komunikowanie rozumieli system relacji, które w komunikowaniu umożliwiają porozumiewanie się interpersonalne, poszukiwali odpowiedniej teorie relacji, która dawała możliwość interpersonalnej wymiany informacji.
*badaczy nie interesował jednostkowy nadawca ani odbiorca, ale komunikowanie jako system relacji społecznych w obrębie systemu społecznego. Dużą uwagę przywiązywali do psychologii o charakterze społecznym, psycholog jako badacz stawał się analitykiem komunikowania. Dlatego analiza polegała na wskazaniu więzi wewnętrznych
*komunikowanie w ten sposób jest rozumiane bardzo szeroko i często nazywane jest metaforą orkiestry.
Szkoła Palo Alto poddała ostrej krytyce model aktu komunikacji.
W tym modelu metafora przekazu zmusza do identyfikowania sygnału i komunikatu. Dla socjologa i psychologa ów model jest nieprzydatny.
Uczeni zgłaszają hipotezę: o podwójnych związkach komunikowania
Mówią, że w komunikowaniu są dwa poziomy relacji:
-zgodna- stopa bełkotu jest minimalizowana do zera.
-niezgodna.
Jest to teza Juksona, oraz Freya.
Poziomy komunikowania:
-poziom treści (przekaz informacji)
Muszą zachodzić sprzężenia zwrotne (jeśli nie zachodzi pojawiają się konflikty).
-poziom relacji (emocje i wartości przekazu).
G.Bateson głosi ideę kontekstualnego komunikowania, łączy badania etologiczne, psychologiczne, biologiczne, cybernetyczne. Nawiązuje do tradycji europejskiej Webera.
Ceni dokonania Rasta, teorie typu gier Winrena (badania nad zachowaniem zwierząt).
Zauważył że w procesie komunikowania mamy do czynienia z dysfunkcjonalnym komunikowaniem.
Badania nad zjawiskiem psychospołecznym o charakterze schizofrenicznym, szukając dysfunkcjonalnego komunikowania. System komunikacji zachodzi, gdy nie ma systemowych rozwiązań konstekstualnych, które by również nie dawały akceptacji przekazu werbalnego. Język jest kontekstem, a w przekazie nie zachodzi sprzężenie dodatnie.
Język to przede wszystkim system gestów i więzi, a słowa są wtórne.
Próba budowania teorii komunikacji przy pomocy metafory, wyjaśniającej komunikowanie, jak i orkiestra, lub drużyna bejsbolowa.
Wedle opinii partytura określa reguły, wzory, szablony, programy, a nie indywidualne działania ludzi.
Podobnie jest z komunikacją, gdzie społeczne reguły, szablony, programy i wzory określają praktykę komunikacyjną.
Treść komunikatu- w komunikowaniu ma postępować ogólnikowość preferencji komunikacji ludzi w grupie- można odnajdywać przesłanki, które umacniają i wypełniają akty komunikacji (ważny jest gest, zachowanie).
Koncepcja relacji w modelu szkoły z Palo Alto
|
Zgodni / niezgodni |
|
|
Treść |
Relacja |
+ |
+ |
|
-- |
-- |
|
-- (bardziej pasowałby +) |
-- |
|
-- |
+ |
|
25. Wyjaśnij tezę „ wszystko jest komunikowaniem”.
Jest to główne hasło szkoły Palo Alto - tzw. „niewidzialnego college'u” (invisible college) - szkołę tą określa się w zakresie psychologii jako paradygmat systemu relacji, w naukach o komunikowaniu traktuje się ją jako „teorię relacji” komunikowania interpersonalnego.
Działacze tej szkoły utrzymują, że komunikowanie nie jest jedynie celowe, świadome i linearne ani wyłącznie słowne, nie jest też monologowe. Bardziej niż treść i forma komunikowania interesują ich kontekst i skutki: pragmatyka komunikowania ludzkiego. Ich najbardziej kontrowersyjnym stwierdzeniem jest aksjomat: wszystko jest komunikowaniem.
W komunikowaniu ważne jest podświadome, przedrefleksyjne rozumienie kontekstu i ewentualnych skutków komunikowania. Słowo, cisza, czynność i bezczynność, wszystko ma wartość komunikatu i dlatego nie można nie komunikować się.
Wyjaśnić tezę „wszystko jest komunikowaniem”
- pewne zachowania są redundantne, powtarzalne - niepotrzebne do odczytania komunikatu, bez nich komunikat nadal byłby pełny
26 . Co to jest „model orkiestry” i jak wyjaśnia komunikowanie masowe i społeczne?
Istnieje analogia między komunikowaniem w rozumieniu Batesona a orkiestrą. Między formą kompozycji a strukturą komunikowania. Ważne jest tu pojęcie „całość” - muzycy pracują razem. Gdy mówimy o partyturze dostrzegamy istnienie pewnych praw, praw harmonii , kompozycji muzycznej. W orkiestrze muzycy grają jednocześnie i zgodnie z nutami i zapisami na pięciolinii. W komunikacji międzyludzkiej kanał jest zwielokrotniony i obejmuje także przekazy niewerbalne.
Tło kulturowe może stanowić taką partyturę symboli komunikowania społecznego, którą każde społeczeństwo odgrywa na własny sposób. Komunikowanie nie jest celowe, świadome. Linearne, ale werbalne i pozawerbalne zarazem, są one splecione.
co to jest „model orkiestry” i jak wyjaśnia komunikowanie społeczne i masowe
Model orkiestry
27. Na czym polega komunikacja polifoniczna i monofoniczna
28.Jakie ma znaczenie dla komunikowania hipoteza Sapira-Whorfa
29. Podział zachowań komunikacyjnych według A. Scheffena
Scheffen należał do szkoły Palo Alto. Według niego gest, tak jak słowo, decyduje o grupowej spójności regulacji grup ludzkich. Badał on wymiar gestu tj. jego cechy ekspresyjne, a także społeczne i komunikacyjne.
W 1965r. zaproponował klasyfikację zachowań komunikacyjnych. Umożliwia ona ukazanie przestrzeni, którą zajmują zachowania językowe, w kontekście obejmującym zchowania niewerbalne.
- ruchy ciała, twarzy
- system neurowegetatywny czyli poszerzanie się źrenic, zabarwienie skóry
- postawy
- odgłosy ciała
3. zachowania dotykowe
4. zachowania proksemiczne
5. zachowania komunikacyjne - zapach
6. zachowania wyglądowe - ubranie, ozdoby
Komunikowanie musi być polifoniczne a akt komunikowania przebiegać całym sobą.
Ray Birdwhistell - antropolog, praca „Język ekspresji ciała”. Uważał, że ruchy są funkcją systemu społecznego grupy. Gest nie ma znaczenia sam w sobie, należy do systemu innych kanałow, ma być interpretacją w kontekście, który zawierałby wiele innych kanałów. Wymyślił system oznaczeń w celu tłumaczenia drobnych gestów. Określił kinemy - czyli drobne ruchy warg, brwi, nosa. One łączą się tworząc kinemorfemy, które odpowiadają słowom, a gdy łączą się to otrzymujemy skomplikowane konstrukcje kinomorficzne podobne do zdań.
Podział zachowań komunikacyjnych przez Schleffena
Podział zachowań komunikacyjnych - Schleffen:
30. Na czym polega paradygmat polifoniczny komunikowania społecznego i medialnego?
Zachowanie jednej osoby wpływa na zachowanie pozostałych osób i jest jednocześnie tymi osobami uwarunkowane. Systemy interpersonalne działają na zasadzie sprzężenia zwrotnego. Może ono być pozytywne - gdy prowadzi do zmiany. A jest negatywne, gdy podtrzymuje określony stan. Jest to teoria (hipoteza) o podwójnych związkach w komunikowaniu.
Człowiek działa jako maszyna celowa - semantyczna.
Watzlawick, Beawin i Jackson - badali oni interakcje polifoniczne międzyludzkie i podzielili je na 3 części
- synktatyczną - problemy przekazywania sygnalów,
- semantycznej - zakres znaczeń języka,
- pragmatycznej - możliwość porozumienia, efekt komunikowania.
W sprzężeniu może wystąpić redundancja. Według Weavera jest to „niepotrzebna część komunikatu, w sytuacji gdyby jej zabrakło, komunikat nadal byłby pełny lub mógłby być uzupełniony.
Autorzy z Palo Alto - postulują badanie widocznych elementów sprzężenia: wejścia i wyjścia, przepływów sprzężenia zwrotnego w systemie, zachowań werbalnych i niewerbalnych.
Na czym polega paradygmat polifoniczny komunikowania społecznego i medialnego
Paradygmat polifoniczny - treści komunikatu werbalnego oraz pozawerbalnego są przekazywane jednocześnie, dlatego ich oddzielanie jest sztuczne - „nie ma sensu mówienie o komunikowaniu werbalnym ani niewerbalnym”, komunikowanie obejmuje oba poziomy, wg dobek najlepiej przedstawiał sens polifonii Birdwhistell - bo urządzał inscenizacje
31. Co to jest bełkot behawioralny w komunikowaniu?
Bateson badał komunikowanie u ludzi psychicznie chorych. Szkoła odkryła wzór komunikowania w schizofrenii. Schizofrenik ma trudności z rozróżnieniem typów komunikowania, wyborem sposobu komunikowania odpowiedniego dla komunikatów jakie otrzymuje, oraz komunikatem jaki sam wypowiada, lub wysyła w sposób niewerbalny. Myli poziomy treści i relacji - jest to tak zwany bełkot behawioralny.
Co to jest bełkot behawioralny w komunikowaniu
32.Co to jest bełkot werbalny w komunikowaniu
- bełkot werbalny - dotyczący słów, nie załapałam tego dokładnie, ale albo chodzi o zachowania głosowe (językowe oraz parajęzykowe) albo niespójność treści komunikatu (zwykły „bełkot”) - to by się zgadzało ze słowami
33. Co to są symetryczne i komplementarne interakcje komunikacyjne
(5-ty aksjomat)
Interakcje mogą być symetryczne i komplementarne. Relacje symetryczne oparte są na równości i na minimalnej różnicy. Komunikowanie symetryczne odbywa się , gdy zarówno nadawca i odbiorca mają podobny, wręcz identyczny status. Komplementarne zaś opierają się na maksymalnej różnicy. W stosunkach komplementarnych istnieją dwie różne pozycje: wyższa lub pierwotna i niższa lub wtórna. Może ją tworzyć kontekst społeczny i kulturowy ( ojciec-syn, lekarz-pacjent, itd.).typy relacji zachodzą na siebie, nie narzucają się. Komunikowanie komplementarne ma przeważnie charakter sformalizowany, bardziej wymuszony, oficjalny, często pośredni. Zwraca się tutaj uwagę na formę i precyzje przekazywanych informacji.
Relacje symetryczne i komplementarne zostały opisane w Naven, pracy autorskiej Batesona z dziedziny antropologii. W pracy tej Bateson wymyślił pojęcie genezy rozłamu. Komplementarna geneza rozłamu to ta , w której zachowanie jednostki jest uzupełnieniem innego: władza- poddaństwo, słabość-opieka. Geneza symetrycznego rozłamu pojawia się , kiedy zachowanie jednostki jest odbiciem lustrzanym drugiej osoby i odbywa się w relacjach agresja -agresja ,wsółzaw.- wsółzaw. Niczym w wyścigu zbrojeń.
1-AKSJOMAT-mówiący o tym że nie ma nie-zachowania. Słowo, cisza, czynność czy bezczynność, wszystko to ma wartość komunikatu i dlatego tez nie można nie komunikować się. Zasada ta zakłócona jest w komunikowaniu patologicznym. Chory stara się zanegować komunikowanie, uciec od zobowiązań jakie z niego wynikają , ale to rozwiązanie zawsze oznacza jakieś komunikowanie. W obecności innych można zanegować proces komunikowania lub zaakceptować go ale to ostatnie zachowanie oznacza zawsze jakieś komunikowanie się, nawet w ciszy oznaczającej odmowę.
2-AKSJOMAT- porozumiewamy się również co do relacji, używając samego języka. Wzmacnia to siłę użytkowania języka Określenie relacji dotyczącej zarówno groźby jak i przejawu uczucia występuje wraz z informacją akcji. System interaktywny odnosi się do konkretnego przekazu czyniąc go zrozumiałym w konkretnym kontekście i łączy dany kontekst z szerszymi kontekstami , w których interakcja jest tylko pojedynczą sytuacją (rozmowa telef.)
3-AKSJOMAT-odnosi się do podziału kolejności, następstwa aktów .Dla postronnego obserwatora seria komunikatów jest nieprzerwaną wymianą ale uczestnicy rozróżniają i dostrzegają do kogo należy inicjatywa, kto dominuje, kto jest zależny czyli dostrzegają wzory wymiany.
4-AKSJOMAT-istniieją przekazy analogowe i przekazy cyfrowe .w komunikowaniu analogowym istnieje pewne podobieństwo między tym co jest przedstawiane a tym co jest używane do procesu komunikowania. Wszystkim tym jest komunikowanie niewerbalne .Kodowanie dystansu przestrzennego w proksemice jest przykładem komunikowania analogowego. :Hall rozróżnia odległości: bliskie, osobowe, społeczne, publiczne. Komunikowanie cyfrowe ma duże znaczenie dla wymiany informacji na temat przedmiotów , natomiast analogowe jest przydatne w komunikowaniu dotyczącym wzajemnych stosunków uczestników procesu. Składnia komunikowania werbalnego jest bardziej bogata niż składnia na poziomie komunikowania niewerbalnego. Nie można jednak powiedzieć tego samego o semantyce..
(pierwszych 4 aksjomatów nie ma w pytaniach)
Co to są symetryczne i komplementarne interakcje komunikacyjne
*** 5 aksjomatów metakomunikacyjnych:
34. Wyjaśnić metafory medialne za D.Mcquailem
Pojęcie mediacji jest w gruncie rzeczy tylko metaforą, odwołaniem się do jakiegoś medialnego pośrednika ( medium) .Ta metafora odwołuje się z kolei do innych metafor , aby bliżej charakteryzować istotę dominującej roli mediów.
Mediacja może oznaczać neutralne informowanie , lecz może też wskazywać na manipulacje informacją. Różna jest rola mediów -od wyrażania otwartości i różnorodności do narzędzi kierowania i kontroli. Media bywają określane metaforycznie jako:
Metafory „mediów” tu jako metafory mediacji - McQuail (bo „pojęcie mediacji jest .... odwołaniem się do jakiegoś medialnego pośrednika - medium)
- mediacja może oznaczać neutralne informowanie lub manipulacje informacją
* komunikacja poprzez sieć: ma charakter międzymediatyzacyjny i intermedialny (mediacja, wchodzenie między inne mediatyzacje, proces multimediatyzacji)- człowiek jest tu dualny, odbiorcą lub kreatorem treści (chyba wykład)
35. Co to jest siła mediów i w czym się wyraża?
Ponieważ media działają w społeczeństwach o nierównym rozdziale władzy, i ponieważ są zawsze w pewien sposób powiązane z dominującą strukturą władzy politycznej i gospodarczej, dotyczą wielu szerszych problemów społecznych .Media są przedmiotem konkurencji w zakresie kontroli i dostępu oraz są poddane regulacjom politycznym, ekonomicznym i prawnym. Media masowe mając potencjalną możliwość wywierania w różny sposób wpływu społecznego, są powszechnie uznawane za efektywny instrument sprawowania władzy.
Potencjalna siła mediów:
Co to jest siła mediów i czym się wyraża?
36. Typy sił mediów i ich specyfika.
W dyskusjach o społeczno- politycznej sile mediów ścierają się dwa modele:
1.Model działania mediów dominujących- zakłada, że nie ma innej elity od mediów. Źródłem inspiracji jest klasa rządząca, dominujące elity. Media mają monopol własności, jednolity typ. Produkcja jest standaryzowana, kontrolowana, treść jest jednolita, kontrolowana odgórnie. Publiczność- pasywna, zależna, masowa. Efektem jest silny wpływ mediów, utrwalanie panującego porządku.. Model ten jest chętnie akceptowany przez konserwatywnych pesymistów co do „wzrostu roli mas” oraz przez krytyków społ. kapitalistycznego rozczarowanych brakiem rewolucji społecznej.
2.Model mediów pluralistycznych- stosunek musi być zrównoważony. Źródłem inspiracji są różnorodne grupy społeczne, polityczne, media maja różnorodne formy, produkcja jest twórcza, wolna, oryginalna, treść- różna, konfliktowa, inspirowana oddolnie. Publiczność- selektywna, rozproszona, aktywna. Efekty są liczne, bez jednolitego wzoru. Model ten jest wyidealizowana wersją liberalizmu i wolnego rynku.
Typy siły mediów i ich specyfika
37. Modele i formy organizacji pracy dziennikarzy w mediach (wypracowania, manufaktura, fabryka)
Wzrost złożoności i skali działania nadawcy rodzi potrzebę standaryzacji działania. Oznacza to konieczność wprowadzenia takich form organizacji pracy, które zapewnią równowagę między wymogami masowej produkcji przekazów, ich oryginalnością oraz sprawna realizacje przekazów, czyli wykorzystanie techniki, redukcja kosztów, oszczędność czasu.
Model pracowni-odnosi się do małych instytucji nadawczych, tworzonych przez kilka lub kilkanaście osób, które prowadzą działalność na niewielka skalę np. gminy, osiedla. W tych mediach nie istnieje sformalizowany podział pracy ani specjalizacja ról- każdy uczestniczy we wszystkich etapach realizacji przekazu (planowanie, zbieranie, selekcjonowanie, redagowanie informacji, wytwarzanie i dystrybucja przekazu).
Związki w obrębie zespołu redakcyjnego maja charakter więzi osobistych, oparte są na zgodności postaw, wspólnocie celów, spontaniczności i zaangażowaniu. Cechuje go integracja wewnętrzna, zapewniająca każdemu wpływ na politykę informacyjną, oraz zewnętrzna, ze środowiskiem społecznym, w którym działa.
W okresie narodzin komunikowania masowego (stadium elitarne), model ten był jedyną formą organizacji mediów. Stopniowo zaczął zanikać za sprawa uprzemysłowienia, komercjalizacji i profesjonalizacji mediów. W latach 70-tych tendencja ta uległa odwróceniu-powstały małe media niezależne- wydawnictwa, radiostacje małej mocy, programy tv w stacjach kablowych oraz redakcje internetowe. Model ten realizuje obywatelskie prawa do komunikowania.
Model manufaktury- ukształtował się w początkowych okresie industrializacji, obecnie zaś stosowany jest w instytucjach nadawczych średniej i dużej wielkości zatrudniających od kilkadziesiąt do kilkuset osób działających w skali regionalnej lub krajowej.
Zasadą organizacji manufaktury jest dwupoziomowy podział pracy, oddzielający działania produkcyjne i marketingowe („sklep na parterze”- produkcja i kolportaż przekazów, akwizycja reklam) od pracy dziennikarskiej („biuro na piętrze”- gromadzenie, selekcja informacji, redagowanie wiadomości).
Wariant anglosaski - „organizacja zamknięta”- ścisły podział ról zawodowych na reporterów, subredaktorów, redaktorów tekstu, strony, wydania. Pracują oni w pomieszczeniu redakcyjnym (newsroom). Teksty wiadomości pisane przez reporterów, depeszowców przechodzą przez kilka biurek redakcyjnych, są zmieniane, przepisywane, aby zapewnić oddzielenie informacji od komentarza i ułatwić kontrole redakcyjną. Reporterzy mają więcej czasu na zbieranie informacji, ale ich wysiłek może być niweczony prze redaktorów.
Wariant niemiecki-„organizacja otwarta”- słaby podział ról zawodowych i wielofunkcyjność redaktorów-są reporterami, subredaktorami i redaktorami. Pracują w wielu małych pomieszczeniach. Redaktorzy maja dużo swobody, sami decydują o zawartości i kształcie przekazu. Reporterzy mają mniej czasu na zbieranie informacji, gdyż sporą jego część tracą na zajęcia nie-dziennikarskie.
Model „fabryki wiadomości”- typowy dla średnich i dużych stacji tv. Cechuje go liczny i zróżnicowany zawodowo personel, skomplikowane urządzenia techniczne oraz duże koszty działania. Instytucje te funkcjonują na zasadach specjalizacji ról, wieloetapowości procesu realizacyjnego i rutynizacji czynności-wynika ona z „racjonalności technicznej” procesu realizacji przekazów, mobilności personelu, ekonomiki skali oraz standaryzacji produktu. Proces realizacji przekazów upodabnia się do produkcji taśmowej.
5 etapów produkcji wiadomości:
Na każdym etapie pojawiają się inni specjaliści, podlegli różnym komórkom organizacyjnym, którzy współdziałają ze sobą w sposób rutynowy. Każdy z nich wywiera cząstkowy wpływ na kształt przekazu, troszczy się o jakość techniczną i szybkość pracy. Jedyna osobą obecną we wszystkich etapach pracy redakcyjnej jest producent-interesuje go techniczna i ekonomiczna strona produkcji przekazu niż treść wiadomości czy polityka informacyjna. Tym zajmuje się redaktor wydania.
Taśmowa produkcja informacji, specjalizacja ról zawodowych i rutynizacja pracy narzuca pracy redakcyjnej sztywne parametry i standardy techniczne, osłabia zaangażowanie w wykonywaną pracę ( obojętność wobec tego, co relacjonują). Praca zespołu oceniana jest w stosunku efektów do kosztów, niż jakości informacji, a warunki pracy i cele organizacji nie godzą się z ideałami dziennikarskiego profesjonalizmu i odpowiedzialności społecznej.
Modele i formy organizacji pracy dziennikarzy w mediach
* w 2 powyższych obowiązuje solidarność
Działania podzielone na 6 etapów: (tego nie miałam ale brzmi sensownie)
38. Marksowska koncepcja komunikowania.
Marksistowska teoria mediów:
- media masowe są w posiadaniu burżuazji
- media działają w jej interesie
- media promują fałszywą świadomość robotników
- media są niedostępne dla opozycji politycznej
Marksistowska teoria mediów opiera się na stwierdzeniu bezpośredniego związku między własnością marksistowskiego rozpowszechniania przekazów, które uprawomocniają społeczeństwo klasowe. Marks stwierdził, iż „idee klasy panującej są ideami panującymi”. Argumentem jest fakt koncentracji kapitałowej, powstawania wielkich ponadnarodowych oligopoli medialnych oraz konserwatywne nastawienie przekazów masowych.
Chociaż Marks znał prasę jedynie w fazie początkowej (elitarnej), to jego idee są nadal stosowane w analizie komercyjnych mediów masowych. Marksiści uważają, że media, jako nowy dział przemysłowy, podlegają ogólnym zasadom kapitalizmu. Są w monopolistycznym posiadaniu wielkich kapitalistów, zorganizowanych w narodowe i międzynarodowe korporacje, służą ich interesom. Czynią to przez materialną eksploatację pracowników (zawłaszczanie wartości dodatkowej) i konsumentów (nadmierny zysk).
Nowsze warianty teorii marksistowskiej koncentrują się bardziej na ideach, niż na strukturach materialnych, podkreślają, że media symbolicznie „reprodukują” stosunki eksploatacji i ideologicznie legitymizują kapitalizm.
media masowe są państwowym aparatem ideologicznym, władzą bez przemocy (Althusser)
media są czynnikami „sprzedawania” systemu kapitalistycznego, tworzącymi fałszywe potrzeby, asymilujące różne grupy społeczne w „jednowymiarowym społeczeństwie” (Althusser)
Złożoność problematyki strukturalnej zależności mediów doprowadziła do różnych wariantów zorientowanej analizy, które ogólnie określa się mianem „krytycznej ekonomii politycznej”. Kluczowe są tu kwestie władzy i ekonomii. Podkreśla się, że media są instrumentem klas panujących.
Środki komunikowania działają na korzyść wartości bronionych przez klasę panującą i blokują wszelkie alternatywne myśli, które mogłyby przynieść zmiany w świadomości klasy robotniczej, wreszcie hamują mobilność i aktywną, zorganizowaną opozycję polityczną.
.Marksowska koncepcja komunikowania - EKONOMIA RZĄDZI
MARKSOWSKA KONCEPCJA KOMUNIKOWANIA - (Marks nie poznał bezpośrednio ekspansji i masowego upowszechniania mediów, ale McQuail twierdzi że można użyć jego poglądów)
39. Modele marksistowskiego komunikowania.
Poglądy Marksa wg McQuila pozwalają opisać środki komunikowania masowego, jak każdy inny przemysł: mają one kapitalistyczną organizację, w której istnieją czynniki produkcji (surowce, technologia, praca) i relacje produkcji. Ponadto są własnością klasy kapitalistycznej, która na poziomie narodowym i międzynarodowym organizuje system komunikowania, mający służyć jej interesom ekonomicznym, społecznym i politycznym.
W dziedzinie komunikowania wykorzystuje się fizycznie pracowników uzyskując wartość dodatkową pracy i konsumentów, z których wyciąga się korzyści. Do tych relacji ekonomicznych należy dodać implikacje ideologiczne i kulturowe, gdyż środki komunikowania działają na korzyść wartości bronionych przez klasę panującą i blokują alternatywne myśli, które mogłyby przynieść zmiany w świadomości społecznej klasy robotniczej. Hamują mobilność i aktywność zorganizowaną przez opozycję polityczną.
Panujące grupy społeczne, które mają środki przekazu, tworzenia i rozpowszechniania myśli, wprowadzają system wartości warunkujący zbiorowe zachowania i percepcję oraz towarzyszą takim funkcjom jak: podział pracy, utrzymanie i legitymizacja władzy (związek między własnością ekonomiczną środków komunikowania a rozpowszechnieniem przekazu, legitymizującego wartość społeczeństwa klasowego).
Media- należą do sektora produkcyjnego (produkują i reprodukują fałszywą świadomość). Ich zadaniem jest zatarcie faktu, ze model społeczny, w którym żyją ludzie jest antagonistyczny (klasy zwalczają się nawzajem).
Praca- jest wykonywana przez ludzi przy pomocy środków wytwórczych.
Przedmiot pracy- został wzbogacony własnościami produktu i posiada wartość rynkową.
Proces eksploatacji- w jego trakcie człowiek zostaje urzeczowiony
Organizacja pracy- następuje podział pracy na np. wytwórczą, usługową, intelektualną.
Redystrybucja dóbr:
1) prosta- odnawianie pracowników i ich sił
2) rozszerzona- przygotowuje nowe warsztaty i technologie pracy
Prasa- jako główne medium rozwijające się w tym czasie służyła do kamuflowania antagonizmu w tym modelu społecznym oraz reprodukcji odpowiedniej świadomości (nierewolucyjnej).
Do rewolucji nowego typu miało dojść w Anglii i Francji. W jej efekcie miała powstać wspólnota wytwórców oparta o zasadę „każdemu według jego potrzeb”, a nie jak było wcześniej według umiejętności. Rewolucja miała zaprzeczyć istnieniu trzeciej siły. Prasa miała ujawnić niesprawiedliwość tego modelu dystrybucji i przygotować nowy model władzy.
40. Teoria marksistowsko - leninowska komunikowania.
Marksistowsko - leninowska doktryna prasowa postulowała organizację mediów wg przyjętych wzorów własności ekonomicznej (→ media własnością społeczną)
Społeczna własność pociągała za sobą odmienne wykorzystanie środków komunikowania masowego, gdyż stawiała przed nimi inne cele: środki informacji masowej miały stać się czynnikiem rewolucyjnej zmiany społecznej, pełniąc rolę „kolektywnego agitatora i propagandysty” i „kolektywnego organizatora” życia społeczno - gospodarczego. W praktyce oznaczało to dominację treści ideologicznych określanych przez aparat partyjny.
Zasady dziennikarstwa komunistycznego (w przeciwieństwie do doktryny liberalnej) opierały się na przekonaniu o nierozerwalnym związku informacji i oceny. W ich świetle stronniczość nie przekreśla szansy ujawnienia rzeczywistości, a wręcz umożliwia jej pogłębiony opis. To założenie nadało dziennikarstwu komunistycznemu dwie zasadnicze cechy całkowicie odmienne od dziennikarstwa zachodniego.
partyjność - materializm, pisał Lenin, obiektywnie oznacza partyjność, ponieważ niesie ze sobą poglądy i dążenia określonych klas, znajduje zwolenników w jednej sferze społecznej, a przeciwników w innej. Dziennikarze były traktowani jak aktyw partyjny („pas transmisyjny dla mas”.
Ideowość - dziennikarstwo komunistyczne wymaga od dziennikarzy jasnego światopoglądu, zdecydowanych przekonań politycznych oraz aktywnego zaangażowania w proces zmian społecznych. Pojęcie ideowości obejmuje funkcje propagandysty, agitatora i organizatora. Treści mediów masowych nie mogą być „składem idei”, ale rozwinięciem marksizmu-leninizmu jako postępowej ideologii. Tym samym materiały dziennikarskie nie powinny być pozbawione rozważań teoretycznych, dotyczących spraw społecznych, lecz przeciwnie, organizować wg nich konstrukcję wywodów, dobór przykładów itd. Dziennikarz, w oparciu o marksistowską teorię rozwoju społecznego, ma rozważać fakty nie z pozycji ich aktualnego znaczenia, ale ich genezy oraz możliwości rozwoju.
Teoria marksistowsko-leninowska komunikowania
-doprowadzenie do zmiany rewolucyjnej, ale tak by nie powstała III siła
-cały czas powodować sytuację rewolucyjną- rew. permanentna
-zmienienie świadomości by była adekwatna do stanu produkcji
-kreować spójny politycznie światopogląd odbiorcy
-ma działać selektywnie i penetrować rzeczywistość pod kątem właściwych problemów z pkt widzenia polityki
2. zasada klasowości i partyjności mediów: klasa robotnicza pod przewodnictwem partii sprawuje monopolistyczną kontrolę nad państwem i mediami (np. cenzura)
3. zasada instrumentalnego traktowania mediów: media maja aktywnie budować nowy porządek, służyć partii (jako kolektywny organizator, agitator i propagandysta), umacniać jej kierowniczą rolę
41. Model komunikowania szkoły frankfurckiej.
Model komunikowania szkoły frankfurckiej- "szkoła frankfurcka" to termin na określenie paramarksistowskiego ruchu niem., skupionego wokół Instytutu Badań Społecznych, założonego we Frankfurcie nad Menem w 1923r. -> 3 okresy: okr europejski (Horkheimer publikuje artykuł o teorii krytycznej), amerykański (wszyscy działacze wyjechali do USA), zachodnioeuropejski.
W ujęciu teorii krytycznej, podobnie jak w ujęciu marksistowskim, badania nad mass mediami koncentrują się na analizie źródeł władzy -> trzy typy analizy, z których każdy wskazuje na inny czynnik zapewniający dominację społeczną i określający ideologię klasy rządzącej.
Ekonomiczne uzależnienie mass mediów od elit gospodarczych prowadzi do urynkowienia samych mediów, które w takiej sytuacji nastawiają się na maksymalne zyski.
42. Pojęcie "rozumu instrumentalnego" w komunikowaniu- w latach 40 zmienia się przedmiot zainteresowań, celów i metod analizy krytycznej teorii (bodźcem był faszyzm)-> największym wrogiem człowieka nie jest już "system kapitalistyczny", ale cywilizacja techniczna, krytyka rozumu instrumentalnego zajmuje miejsce krytyki ekonomii politycznej.
Horkheimer: Rozum powinien regulować stosunki między ludźmi, uzasadniać wszelkie osiągnięcia, których żąda się od jednostek, inaczej bowiem byłaby to praca niewolnicza.
Z pojęciem rozumu wiążą się takie pojęcia jak: wolność, sprawiedliwość i prawda -> zwycięstwo faszyzmu w Niemczech i jego praktyki były zaprzeczeniem realizacji rozumu we współczesnym świecie, jego upadkiem, który pociągnął za sobą upadek jednostki.
Po II W.Ś. nowe niebezpieczeństwa w postępie naukowo-technicznym-> wzrost produkcji, poziomu życia zostaje okupiony całkowitym podporządkowaniem jednostek, grup, klas-> powstaje cały system ucisku jednostki, rozbudowywane metody jej integracji z systemem-> charakter uniwersalny, bo nadeszły czasy "międzynarodowego technicznego upodobnienia"
Horkheimer wyróżnia 2 rodzaje rozumu
Rozum subiektywny - ma do czynienia ze środkami i celami oraz z odpowiednimi sposobami osiągania celu -nie dąży do rozumienia celu, do jego określenia, nadania mu jakiejś wartości -> jest zdolny jedynie do dostrzegania subiektywnych zysków i korzyści |
Rozum obiektywny -zajmuje się ideą najwyższego dobra, problemami określenia istoty ludzkiej, sposobami jakimi można te najwyższe cele urzeczywistnić -dążenie do odkrycia uniwer. struktury bytu, z której będzie można wyprowadzić def człowieka -nauka = uprawianie refleksji |
nie są względem siebie przeciwstawne
przewaga rozumu subiektywnego uwidoczniła się dopiero w długim procesie historycznym (przede wszystkim przez pragmatyzm i pozytywizm), a obecnie ostatecznie zatriumfowała-> konsekwencja: myślenie subiektywne nie jest w stanie określić, czy jakikolwiek cel jest sam w sobie pożądany, a przyjmowane ideały, kryteria działania, zasady etyki, polit, uzależnione są od innych czynników a nie rozumu.
Kiedyś podporządkowanie jednostki było wymuszane przemocą, teraz poprzez metody wychowania, kulturę masową a szczególnie reklama i inne formy doradztwa-> zacieranie różnic indywidualność, niszczenie niezależności-> REGRESJA WOLNOŚCI ->zastępowanie jednostki przez kolektyw
Świadomość społeczna to rozum instrumentalny (składa się z dwóch komponentów- pracy i interakcji)
-praca: na przestrzeni dziejów społecznie zorganizowana praca została przez człowieka wykształcona w sposób maksymalnie racjonalny
-interakcja: spełnia się przy podziale dóbr. Ta forma może się urzeczywistnić w postaci wolnej od zakłóceń komunikacji tylko wtedy, gdy odpowiedni stopień rozwoju osiągną prawo i moralność
Rozum instrumentalny pozbawiony jest indywidualności, niezależności, spontaniczności myślenia, dlatego ulega wpływom głównie mediów masowych-> jest podatny na manipulację
43. Pojecie „przemysłu kulturowego” w komunikowaniu
Pojęcie przemysłu kulturowego w komunikowaniu- termin "przemysł kulturowy" wyrasta z krytyki kultury masowej i został stworzony przez Adorno i Horkheima w 1947r. (w "Dialektyce Oświecenia"). Odnosi się do przemysłowego charakteru procesów komunikowania i procesów kulturowych występujących w społeczeństwie kapitalistycznym.
44. Media jako źródło patologii społecznej i kulturowej
Społecznie użyteczna agresywność ma do spełnienia ważne funkcję. Cały system społeczny, niezgodny z ludzkimi popędami, powoduje u ludzi podświadomą, instynktowną agresywność, musi ona znaleźć gdzieś ujście w sposób możliwy do przyjęcia i korzystny dla społeczeństwa. Społeczeństwo nadmiaru musi mieć wroga, którego groźna potęga usprawiedliwiałaby represywne i destruktywne wykorzystywanie wszystkich materialnych i intelektualnych zasobów. Dużą rolę odgrywają tutaj środki masowego przekazu, których treści przenika taka brutalizacja, że ludzie staja się coraz bardziej obojętni i coraz mniej zdolni do rozróżnienia między prawdą a fałszem. Rozwój mediów skandalizujących i sensacyjnych, wzrost mediów ponadnarodowych, które naruszają tożsamość kulturową innych społeczeństw, agresja w mediach przyczyniają się do przestępczości młodocianych, a rozwój komputerów zagraża prywatności i wolności obywatelskiej. Całościowym rezultatem przemysłu kulturowego jest oszukiwanie mas, krępowanie świadomości. Przemysł kulturowy hamuje kształtowanie się autonomicznych, samodzielnych, świadomie oceniających i podejmujących decyzje jednostek. Jego cechą charakterystyczną jest dążenie do obstawiania ze wszystkich stron i do omotania świadomości publicznej. Cała kultura rozwinęła się dzięki represyjnej sile stosowanej przez społeczeństwo w stosunku do przekonań instynktownych każdego człowieka. Kultura wciągnęła ludzkość w błędne koło, gdyż suma represji wzrasta wraz z postępem cywilizacji. Człowiek musi, więc prowadzić nieustanną walkę z instynktami.
45. Manipulacyjny charakter mediów w procesie komunikowania
- problem ten rozważał H. Marcuse (no przynajmniej przy nim znalazłam taki wątek...)- swoją krytyczną teorię społeczeństwa oparł na rozważaniach dlaczego i pod jakimi względami współczesna cywilizacja nie jest w stanie dać ludziom szczęścia-> stwierdza, że istnieje wieczny konflikt między wartościami cywilizacji a wymaganiami instynktów ludzkich-> cała kultura rozwinęła się dzięki represyjnej sile stosowanej przez społeczeństwo w stosunku do pragnień instynktownych każdego człowieka (instynkt życia -Eros, instynkt śmierci -Tanatos)-> instynkty te zostały tak przeobrażone, aby ich energia w postaci walki z naturą i agresji, dała się użyć do podboju natury i zwiększenia wydajności pracy. W ten sposób kultura przybrała charakter represyjny oraz wciągnęła ludzkość w błędne koło, gdyż suma represji wzrasta wraz z postępem cywilizacji-> dla Marcusego represja była niezbędna w warunkach niedostatku dóbr elementarnych.
Z chwilą jednak gdy technika osiągnęła taki poziom, że zaspokojenie potrzeb jest możliwe bez represji, cywilizacja nie powinna już krępować tych instynktów -> tak jednak się nie dzieje, gdyż podstawą istnienia współczesnego zaawansowania społeczeństwa jest stały niedostatek, przy czym jest to niedostatek sztucznie wytworzony, aby nie dopuścić do ustanowionej hierarchii i status quo. Społeczeństwo obfitości dostarcza coraz większej ilości dóbr i usług, ale narzucony jednostkom system wartości nakazuje równocześnie pragnąć jeszcze więcej wciąż nowych dóbr.
Irracjonalna represyjność zniewala człowieka poprzez:
W ten sposób powstaje jednowymiarowy człowiek i jednowymiarowe społeczeństwo
-ów utracony drugi wymiar to zasada negacji i krytyki-> jednowymiarowość polega na bezpośredniej, automatycznej identyfikacji jednostki z warunkami jej egzystencji
-współczesne społeczeństwo jednowymiarowe charakteryzuje: irracjonalizm, niewolniczość i nieludzkość
46. Formy represyjności mediów w komunikowaniu
Irracjonalna represyjność wykorzystuje kilka mechanizmów służących do zniewolenia człowieka. Są to:
Wchłanianie nadmiaru dóbr przez społeczeństwo stało się możliwe dzięki systematycznemu narzucaniu jednostkom fałszywych potrzeb. Są to potrzeby niewynikające z autentycznego poczucia braku, lecz tworzone przez reklamę oraz presję uznanego, konsumpcyjnego systemu wartości: wypada mieć to, co już mają sąsiedzi, należy dążyć do posiadania tego, czym już dysponują bogatsi. Te fałszywe potrzeby są potrzebami represywnymi, w sposób oszukańczy przedstawia się je jako potrzeby jednostek, a w rzeczywistości służą uwieńczeniu ucisku.
Represywna tolerancja - dawniej wszelkie dewiacyjne poglądy i zachowania likwidowano głównie przemocą. Dzisiejsze społeczeństwo jest na tyle bogate i silne, że może się przed nimi obronić metodami nieterrorystycznymi. W dalszym ciągu niszczy się w zarodku każde dążenie do racjonalnej zmiany systemu, ale nie czyni się już tego jedynie za pomocą siły. Przeciwnie, toleruje się, szeroki obieg najróżniejszych poglądów i idei, łącznie z najbardziej radykalnymi, uzasadniając to demokratycznym argumentem, że wszystkie współzawodniczące poglądy musza być przedstawione narodowi do rozważenia i wyboru. Represyjność tolerancji stwarza pozory pluralizmu poglądów i idei, które w praktyce społecznej są jednak kompletnie ignorowane i nie wywierają najmniejszego wpływu na rzeczywisty kierunek rozwoju społeczeństwa.
Społecznie użyteczna agresywność ma od spełnienia ważna funkcję. Cały system społeczny, niezgodny z ludzkimi popędami, powoduje u ludzi podświadomą, instynktowną agresywność, musi ona znaleźć gdzieś ujście w sposób możliwy do przyjęcia i korzystny dla społeczeństwa. Społeczeństwo nadmiaru musi mieć wroga, którego groźna potęga usprawiedliwiałaby represywne i destruktywne wykorzystywanie wszystkich materialnych i intelektualnych zasobów. Dużą rolę odgrywają tutaj środki masowego przekazu, których treści przenika taka brutalizacja, że ludzie staja się coraz bardziej obojętni i coraz mniej zdolni do rozróżnienia między prawdą a fałszem.Świadomość jest podstawowa cechą konstytutywną współczesnej cywilizacji przemysłowej o totalnym zasięgu społecznym. Wdł. Marcusego między fałszywymi potrzebami, represywną tolerancją i społecznym wykorzystaniem instynktu agresji a fałszywą świadomością istnieje sprzężenie zwrotne, prowadzące do wzajemnego umocnienia i upowszechniania tych zjawisk. Jednak rolę głównego ogniwa przypisuje Marcuse fałszywej świadomości, która sprawia, że ludzie są ślepi i głusi wobec wszelkich argumentów wskazujących na inne możliwości organizacji ich bytu. Myśl ludzka zawsze oscylowała między biegunami napięcia, które można oznaczyć jako „to co jest” i to co być powinno”.
47.Tezy teorii działań komunikacyjnych J.Habermasa.
1. problem ten rozpatruje w kategoriach ogólnej teorii ewolucji społecznej, zastanawia się czy proces ewolucji społecznej jest ukierunkowany, jeśli tak to w jaki sposób.
2. ewolucje społeczną postrzega jako proces racjonalizacji zachodzący w 2 wymiarach:
* poznawczo- technicznym ( jako stopień nagromadzenia i zastosowania wiedzy technicznej użytecznej )
* moralno - praktycznym (jako likwidacja interpersonalnych barier, czy stosunków dominacji obecnych w procesie komunikacji)
3.obie te płaszczyzny to efekt rozumu instrumentalnego składającego się z pracy (na przestrzeni dziejów praca została przez człowieka wykształcona w sposób max. racjonalny)
i interakcji (realizowana jest ona przy podziale wytwarzanych dóbr.
Opiera się na przede wszystkim na koncepcji dwuaspektowości życia społecznego, dzielącej rzeczywistość na:
Wg. Habermasa mechanizmy pracy nie powinny być przenoszone do sfery ludzkich interakcji, grozi to bowiem uprzedmiotowieniem relacji międzyludzkich. Teoria ta może rozwijać się w społeczeństwie o najwyższym zaangażowaniu w system produkcji, gdzie rozwój industrialny jest na wysokim poziomie. Państwo takie musi odznaczać się wysoko rozwiniętym prawem i moralnością społeczno- polityczną.
Haberamas reprezentuje drugie pokolenie szkoły frankfurckiej, teoria działania komunikacyjnego wyrosła na gruncie rozważań, które nazwał "próbą rekonstrukcji materializmu historycznego"- rozważał to w kategoriach ogólnej teorii ewolucji społeczeństw. Materializm historyczny dostrzegał kierunkowość tej ewolucji na dwóch płaszczyznach:
Habermas wyróżnia dwa zasadnicze modele działania:
Działania celowe (praca) -aktor zorientowany na osiągnięcie partykularnego interesu wybiera odpowiednie- na gruncie posiadanej wiedzy- środki, przewidujące jednocześnie skutki uboczne ich zastosowania. -sukces działania =wystąpienie pożądanych stanów rzeczy 52) -koordynacja działań poprzez mechanizm wywierania wpływu jedno- lub dwustronnego -niekonieczne jest tworzenie wspólnych dobrych racji, tworzących podstawę, do której możemy się odwołać przy interakcji -każdy środek wpływu na decyzje partnera jest odpowiedni
|
Działania komunikacyjne (interakcje) -zachodzą wtedy, gdy plany działania aktorów biorących w nim udział są koordynowane nie przez egocentryczne kalkulacje, ale przez akty porozumienia -2 aspekty działania: *teleologiczny- realizacja działania *komunikacyjny-interpretacja syt+ osiąganie porozumienia -dz.kom pełni 3 funkcje a)odnawianie i przekazywanie wiedzy kulturowej (aspekt porozumiewania) b)społecznej integracji (aspekt koordynacji działań) c)wykszt. tożsamości i kompetencji osobowych 52)-aktorzy realizują swe indywidualne cele pod warunkiem, że mogą uzgodnić ze sobą plany działania na podstawie def. sytuacji -aktor czyni w swych wypowiedziach odniesienia do wyróżnionych w komunikowaniu "światów", a ponieważ odniesienie to może zostać poddane obiektywnej ocenie na podst. wspólnej platformy, możliwe jest racjonalne motywowanie partnera komunikowania do przyjęcia stanowiska tak/nie wobec wypowiedzi -tylko język może być tym medium, dzięki któremu procesy komunikacji mogą być racjonalnie finalizowane, to medium społecznej koordynacji działań -teoria dz.kom stawia sobie za cel ukazanie roli jaką odgrywa kontekst sytuacyjny, kontekst świata, porównanie sytuacyjnych aktów mowy do znaczenia słów -Jedynie działania komunikacyjne, zorientowane na osiąganie porozumienia, pozwalają społeczności na prawidłowe przekazywanie treści kulturowych, integrowanie grupy i socjalizację dorastających osobników.
|
48 .Mechanizmy koordynacji działań komunikacyjnych.
Dwa modele działań:
- działania celowe= aktor jest zorientowany na osiągnięcie partykularnego interesu, wybiera więc na podstawie posiadanej wiedzy środki które pozwolą mu osiągnąć cel, jednocześnie przewiduje jaki mogą wystąpić skutki uboczne związane ze zastosowaniem pewnych środków. Sukcesem jest wystąpienie pożądanych stanów rzeczy; gdy stan rzeczy dotyczy środowiska fizycznego jest to działanie instrumentalne, gdy środowiska społecznego- działanie strategiczne ( koordynacja działań odbywa się poprzez mechanizm wywierania wpływu jedno/ dwu stronnego, każda metoda wpływu na partnera jest dobra, może nią być: słowo ,pieniądze, przymus; oceniane są ze względu na stopień skuteczności wpływu na decyzje racjonalnych oponentów)
- działanie komunikacyjne= nie są koordynowane przez egocentryczną miarę sukcesu, ale poprzez akty porozumienia, w takich działaniach aktorzy nie są zorientowani na sukces, lecz na osiągnięcie porozumienia. Wspólna wiedza aktorów jest niezbędna aby dojść do porozumienia., aktorzy muszą budować wspólny świat, dlatego język przekazu musi mieć charakter interaktywny, musi być jednakowy dla wszystkich- gdyż język to takie medium, dzięki któremu procesy komunikacyjne mogą być racjonalnie finalizowane.
Działania komunikacyjne nie zawierają się tylko w języku, to jedynie medium społecznej koordynacji działań. Habermas chce ukazać rolę kontekstu sytuacji, kontekstu świata.
Jeśli uczestnikom udaje się osiągnąć porozumienie to dochodzi do zgody, ale zgodna nie może być narzucona ani instrumentalnie, ani strategicznie. Zgoda opiera się na wspólnym przekonaniu. Działanie komunikacyjne odnosi sukces gdy, druga strona akceptuje to działanie, opowiadając się za Tak lub Nie co do treści wypowiadanych przez aktora.
49. Środki wpływu negocjacyjnego w działaniach komunikacyjnych
W debacie społecznej bardzo ważna jest umiejętność artykułowania swoich celów. Są 3 sposoby interpretowania przekazu tv:
Jeśli odbiorca zna różne dyskursy, może dokonać równocześnie kilku odczytań, jednak za podstawę interpretacji przekazu przyjmie ten dyskurs, który najlepiej wyraża jego pozycję społeczną. Społeczny charakter interakcji przejawia się w tym, że stosunek między jej uczestnikami można opisywać posługując się wymiarem władzy: stosunek ten albo jest partnerski albo podlega dominacji. Proces komunikowania może ten stosunek utrwalać, gdy dyskurs nadawcy i odbiorcy jest zbieżny (odbiór preferowany) lub przyczyniać się do jego zmiany, gdy dyskursy te różnią się (odbiór negocjowany lub opozycyjny).Większość ludzi odbiera przekazy tv ze stanowiska negocjacyjnego np. strajkujący pracownik może zgadzać się z przekazem zawartym w reportażu, który zakłada, że w interesie narodowym leży zmniejszenie płac i inflacji, ale mimo to, ten sam pracownik będzie utrzymywał, że w jego zakładzie potrzebne są wyższe płace i lepsze warunki pracy.
W strukturze przekazów rozrywkowych dyskursy grup podporządkowanych reprezentowane są zwykle w ograniczonym zakresie i wypaczonej postaci, są zhierarchizowane tak, by dyskurs patriarchalnego kapitalizmu zajmował pozycję dominującą, wyrażającą preferowany sposób odczytania przekazu. Odbiorcy są współtwórcami znaczenia przekazów, odczytując ich treść i przesłanie przez pryzmat dyskursu najpełniej wyrażającego ich społeczne położenie. Jest mało prawdopodobne, by grupy podporządkowane odczytywały przekaz w sposób preferowany, zbieżny z perspektywą dominującej części społeczeństwa. Jeśli te przekazy uwzględniają ich dyskursy, będą je odczytywać w sposób negocjowany. Do odbioru preferowanego łatwiej nakłonić klasy średnie, zaś u klas niższych jest on mało prawdopodobny. Różnica kompetencji komunikacyjnych oraz pozycji społecznych sprzyja odbiorowi negocjowanemu-odbiorcy z klas niższych odczytują niektóre elementy świata przedstawionego, innym przypisują własne znaczenia.
50) Koncepcja "Lebensweltu" w teorii działań komunikacyjnych- autorem jest J.Habermas.
świat obiektywny istniejących stanów rzeczy |
świat społeczny norm i wartości społecznie obowiązujących |
świat subiektywny będący jedynie wyrazem sub. intencji, przekonań i uczuć |
działanie komunikacyjne nie jest jedynie sposobem koordynacji działania przez porozumienie, lecz służy zarazem procesom wykształcania, potwierdzania i odnawiania tożsamości grup społecznych i tożsamości jednostkowych
51 Funkcje i skuteczność działań komunikacyjnych
Funkcje:
Skuteczność (?) : Działania komunikatywne będą skuteczne, gdy uczestnikom udaje się osiągnąć porozumienie -> dojdzie do zgody, ale zgoda nie może być narzucona ani instrumentalnie, ani strategicznie-> opiera się na wspólnym przekonaniu-> druga strona akceptuje to działanie, opowiadając się za Tak/ Nie co do treści wypowiadanych przez aktora
52. Komunikacja medialna i społeczna jako proces „ kolonizacji świata życia”
53.Rozum subiektywny, obiektywny i instrumentalny w teorii działania komunikacyjnego
54. Tezy brytyjskiej teorii ekonomii politycznej komunikowania i jej przedstawiciele:
Przedstawiciele i ich tezy:
Podstawowe tezy teorii ekonomii komunikowania:
-wychodzi z założeń marksizmu
- zajmuje się analizą systemów komunikowania z perspektywy ekonomicznej, łącznie z implikacjami politycznymi i kulturowymi, związanymi z handlowym charakterem komunikowania i kultury
- ekonomiczna kontrola i logika rynku są decydujące
- media dążą do koncentracji
- rozwija się globalna integracja mediów.
- zawartość i publiczność ulegają utowarowieniu
- zmniejsza się różnorodność
- opozycyjne i alternatywne głosy są marginalizowane
- interes publiczny w komunikowaniu zostaje podporządkowany prywatnym interesom
55 Wyjaśnić pojęcie i formy biznesu komunikacyjnego
Z notatek na temat biznesu komunikacyjnego:
NIE MA FORM BIZNESU KOMUNIKACYJNEGO-
McQuail - podstawowym celem EPK jest określenie cech strukturalnych i procesów ekonomicznych, kryjących się za produkcją i dystrybucją treści ideologicznych przez przemysł komunikacyjny
Biznes komunikacyjny - badania ekonomiczno-polityczne powinny dotyczyć wartości wymiany różnych rodzajów treści i interesów ekonomicznych właścicieli środków komunikowania, zainteresowanych otrzymaniem zysków w kontekście stałej ekspansji rynków; ponadto należy badać tendencje monopolistyczną systemu komunikowania, procesów koncentracji i integracji w przemyśle komunikacyjnym.
Najważniejszymi konsekwencjami wynikającymi z takich zjawisk są:
56 Co to jest urynkowienie informacji medialnej- oznacza to, że informacja stała się towarem na rynku, jest wynikiem procesu produkcji, jak inne towary i jest poddana ocenie rentowności
Co to jest urynkowienie informacji medialnej.
Media jako:
3 warstwowy układ procesu produkcji medialnej:
6 etapów działalności:
57. Na czym polega imperializm w komunikacji medialnej-
Pojęcie stworzone przez Herberta I.Schillera, jeden z nielicznych głosów krytycznych w USA w dziedzinie badań masowego komunikowania (badania systemu komunikowania w celu wykazania, że mechanizmy ekonomiczne wywołują sytuacje dominowania i zależności kulturowej)-> imperializm kulturowy:
58. Rewolucja komunikacyjna a rewolucja polityczna w komunikacji międzyludzkiej
59. komunikacja a teza o „końcu ideologii”
60 Przedstawiciele i rozwój brytyjskich”Cultural Studies”
Za datę powstanie powstania Cultural Studies przyjmuje się rok 1964, kiedy to zostało założone CCCS (The Birmingham Centre For Contemporary Cultural Studies) na uniwersytecie w Birmingham. Jej rozwój opierał się na paradygmacie krytycznym. Można wyróżnić w niej dwie główne teorie:
61. Teoria hegemonii komunikacyjnej w CS
Gramsci rozumie te działania kulturowe i ideologiczne w odniesieniu do funkcjonowania wewn, antagonistycznych stosunkrealacji między burżuazja a klasą robotniczą
te kult. i ideolog. relacje między rządzącymi i podporządkowanymi polegają bardziej na hegemonii tych pierwszych (niż na ich władzy), tj. moralnym, kulturowym, intelektualnym i przede wszystkim politycznym przywództwie
62 Rozumienie ideologii w CS
1.Marksistowskie pojmowanie mediów, narzędzie transmisji idei wartości przez klasy rządzące do klasy podporządkowanej. Miała charakter tłumienia ideologii alternatywnej.
2.Okres dominacji behawioralnej, modemy, współdziałania.
3.Działalność krytyczna, żeby nie narastały antagonizmy.
Koncentruje się na ostatniej, trwającej od lat sześćdziesiątych aż do teraźniejszości. Właśnie wtedy rozwija się alternatywny paradygmat krytyczny ( różni się metodami procedurami naukowymi, politycznymi i teoretycznymi orientacjami) -> ideologia staje centralną kategorią łączącą media ze społeczeństwem. Hall rozpatruje tą sytuację na dwóch płaszczyznach
Futurologia- stara się przygotowywać modele przyszłości bez wartościowania, bez wskazywania pewnych centrów, które powinny być realizowane. Religia- przyszłość wieczna w porządku transcendentalnym i stara się podporządkować ideologię, politykę, a także futurologię. Ideologia jest teorią badania kultury, czyli nauka o charakterze strategicznym. Określa ekspresję znaczeń i zachowań kulturowych w obrębie danej ludności społecznej. Ideologizacja kultury prowadzi jednak do rywalizacji, do ścierania się poglądów. Ciągle w społeczeństwie mamy do czynienia ze ścieraniem się różnych wartości
Rozumienie kultury w Cultural Studies.
Kultura stanowi centralne pojęcie CS i badana jest na wszystkich poziomach: początku (produkcji), pośredniczenia (dystrybucji) i odbioru (konsumpcji).
Trzy podstawowe sposoby definiowania kultury ( Raymond Williams):
- podejście „idealne”- kultura jest stanem lub procesem ludzkiego doskonalenia się, w odniesieniu do uniwersalnych wartości.
- podejście „dokumentalne”- kultura jest ogółem intelektualnej pracy, która rejestruje ludzką myśl i doświadczenie.
- podejście „społeczne”- df. kultury jest tu opisem specyficznej drogi życia, która wyraża określone znaczenia i wartości nie tylko w sztuce i nauce, ale również na płaszczyźnie instytucjonalnej i powszechnym zachowaniu („cała droga życia materialnego, intelektualnego i duchowego.”).
Każda teoria kultury powinna zawierać te 3 płaszczyzny analizy, uwzględniając relacje między nimi.
M. Arnold podzielił kulturę na 3 grupy:
- kultura wyrafinowana (charakt. dla elit, dworu królewskiego)
- kultura przeciętna (kult. życia codziennego, pojawiają się w niej elementy innych kultur, które obywatele przywożą do kraju)
- kultura prymitywna (związana z pauperyzacją klasy średniej i z klasą robotniczą)
Podstawowe założenia dotyczące poszczególnych aspektów teorii kulturalnej:
64. Kultura jako „struktura czucia” w CS
R. Williams wprowadza pojęcie „struktura czucia”, która jest postrzegana jako kultura danego okresu, gdyż każda kultura nadaje szczególny i charakterystyczny sens życiu.
„struktura czucia” (feeling) => ekspresje uczuciowe. W badaniach medialnych należy zdekodować i odkryć formy emocjonalnego funkcjonowania i argumentowania ludzi. Kultura stanowi nieustającą rewolucję emocjonalną i nadaje mu pewną specyfikę. Rewolucja kulturowa oparta jest na tzw. czuciu kulturowym, które ma granice na emocjach.
W mediach następuje kodowanie wartości pochodzących z kultury elitarnej. Dekodowanie jest zróżnicowane ze względu na emocje, którymi kierują się ludzie z niższych kręgów kulturowych. Aby efektywność oddziaływania mediów była największa trzeba wziąć pod uwagę wszystkie możliwe sposoby dekodowania.
Według Hogarda dzięki mediom komercyjnym ludzie z najniższych warstw (robotnicy) byli skazani na konsumpcję fałszywych wartości tworzonych przez media (np. puby brytyjskie, kluby fanów drużyn piłkarskich, kluby robotnicze). Poziom czucia a nie intelektualnego zaangażowania. Na kulturze elitarnej żeruje prasa tabloidalna - nośnik tanich wartości (np. The Sun)- przekłada je na papkę kulturową dla ubogich duchem. Kultura masowa jako „struktura czucia” to kultura danego okresu nadająca szczególny i charakterystyczny sens życiu.
65. Rozumienie znaku, denotacji i konotacji w CS
S. Hall
Widownia TV to mieszanina grup społecznych, z których każda w inny sposób powiązana jest z dominującymi formami ideologicznymi. Hall wprowadza 3 terminy służące do zróżnicowania kodów.
Brakuje informacji na temat kom. Wielokrotnego dekodowania i jego znaczenia.
Teoria przeciwstawnego dekodowania - Stuart Hall
Sprzeciwia się modelowi komunikowania masowego, w którym widownię traktowano jako pasywnych konsumentów masowej kultury (nadawca-przekaz-odbiorca).
Proces komunikowania masowego jest strukturą złożoną z 4 odrębnych, ale współpracujących momentów:
- produkcja - cyrkulacja - dystrybucja - reprodukcja
więc przekaz traktowany jest jako produkt, który podlega ciągłemu przepływowi w obiegu: produkcja - cyrkulacja- dystrybucja- reprodukcja. Przekaz „finalizuje się” w każdym akcie komunikowania, co odróżnia go od innych wytwórczości.
Hall uważa, że każdy przekaz powinien być najpierw zbudowany, a dopiero potem wdrożony do obiegu. Konstruowanie przekazu polega na użyciu rozmaitych kodów umożliwiających odzwierciedlenie rzeczywistości w mediach. (np. w dzienniku tv, nie można przekazać wydarzenia w jego surowej formie, musi ono zostać przekształcone w audiowizualne znaki dyskursu telewizyjnego). Aby wyemitowany przez nadawcę zakodowany przekaz dał jakiś rezultat, jego konstrukcja musi być podporządkowana regułom języka, którym posługuje się odbiorca, tak, aby mógł on nadać temu przekazowi znaczenie i miał możliwość jego rozkodowania. Rozkodowane znaczenia powinny wpłynąć, bawić, nakłaniać itd., wniknąć w strukturę praktyk społecznych.
Proces komunikowania masowego zaczyna się od kodowania przekazu przez nadawcę a kończy na odebraniu i zrozumieniu przez odbiorcę (dekodowaniu). Produkcja i konsumpcja przekazu są zdeterminowane przez: rodzaj użytego medium, kontekst opracowywania przekazu (np. konwencja wiadomości tv), technologie wykorzystane do nadania przekazu (np. reportaż na żywo lub nagrany).
Różni odbiorcy nie odbierają tego samego przekazu tak, jak został nadany lub wyrażony. Dekodowanie zależy od pozycji społecznej, od płci, poglądów politycznych, religijnych, klasowych i od pochodzenia etnicznego. Chodzi o to, aby rzeczywistości społecznej nadać jednolity sens, nie uniwersalny, ale w miarę spójny. Nie ma przekazu idealnego, każdy przekaz może być indywidualnie dekodowany.
*Proces kodowania i dekodowania przekazu telewizyjnego:
Program jako dyskurs „znaczący”
kodowanie dekodowanie
struktury znaczeniowe 1 struktury znaczeniowe 2
struktury wiedzy struktury wiedzy
stosunki produkcji stosunki produkcji
infrastruktura techniczna infrastruktura techniczna
67.Na czym polega teoria przeciwstawnego dekodowania U.Eco
68. Typy determinizmów medialnych i ich istota (5 typów)
69. Reklamowy model komunikowania Raymonda Williamsa
70. Wyjaśnić pojęcie „spirali milczenia” Elizabeth Noel- Neuman
Pojęcie pochodzi z badań nad kształtowaniem opinii publicznej E.Noelle- Neumann. Zaskoczona wynikami wyborów do Bundestagu w 1976 roku, które zupełnie nie pokrywały się z przewidywaniami i sondażami wyborczymi opracowała teorię, wg której media mają silny wpływ na opinię publiczną, wbrew wcześniejszym przekonaniom, że środki masowego przekazu jedynie wzmacniają poglądy już ukształtowane
Poglądy jednostki zależą w dużej mierze od postrzeganego przez nią nastawienia (klimatu) opinii dominujących w jej otoczeniu społecznym, a te z kolei w dużej mierze zależą od poglądów prezentowanych w mediach masowych. Ponieważ media są najbardziej dostępnymi środkami oceny dominujących opinii, a więc ich poglądy łatwiej niż inne są wzmacniane przez opinię publiczną.
Główne twierdzenia teorii:
Aby uniknąć izolacji społ., jednostki kierują się w swych wypowiadanych opiniach tym, co sądzą, że dominuje lub zanika w otoczeniu społecznym. Ludzie ukrywają swe poglądy gdy czują, że są w mniejszości, a chętniej mówią o tym, co sądzą , gdy są w większości. W rezultacie poglądy, które są głośne zdobywają więcej publicznych zwolenników, a ich alternatywy stają się jeszcze cichsze. Jest to właśnie efekt „spirali milczenia”.
71. Co to znaczy, że opinia społeczna jest skórą społeczną?
72. Pojęcie dyskursu medialnego
Dyskurs jest sposobem posługiwania się językiem na poziomie powyżej jednego zdania, obejmuje środki werbalne i niewerbalne. Dyskurs powstaje i rozwija się w toku praktyki komunikacyjnej określonej części społeczeństwa. Dyskurs to taki sposób wypowiadania się pewnej zbiorowości (np. mężczyzn) na określony temat (np. rodziny), który podkreśla podział ról i układ zależności w obrębie praktyki społecznej.
73. Typy dyskursów medialnych (prasa, radio, telewizja, Internet
W swym artykule “Encoding/Decoding” (napisanym około 1973) brytyjski badacz mediów Hall wyodrębnia trzy typy medialnego dyskursu, który nazywa kodowaniem. Są to:
1.kod dominujący,
2. kod opozycyjny
3.kod negocjacyjny.
Pierwszy- łączy się z hegemonicznym punktem widzenia, jaki pojawia się jako naturalny, usprawiedliwiony i nieunikniony - wyraża akceptowany zdrowy rozsądek porządku społecznego i świata profesjonalnego.
Drugi- interpretuje przekaz w odmiennym układzie pojęciowym , który jest przeciwny wobec dominującej wizji świata ( poprzez tłumaczenia “interesów narodowych” na “interesy klasowe” lub jeszcze bardziej partykularne ).
Trzeci - kod negocjacyjny jest mieszaniną elementów opozycji i dostosowania - mieszaniną sprzecznych logik, ale odwołujących się do dominujących znaczeń i wartości, a także wyprowadzających argumenty z żywych sytuacji.
Dyskurs w mediach (dziennikarski):
charakteryzuje się wysokim stopniem konwencjonalizacji i występuje w wielu odmianach.
2 zasadnicze gatunki:
informacyjny (kto, co, gdzie, kiedy) i
publicystyczny (służy funkcji interpretacyjnej i perswazyjnej).
Na dyskurs dziennikarski wpływają instytucje nadawcze (publiczne, niekomercyjne, komercyjne) i typy informacji (oficjalne, alternatywne, popularne)
Orientacja neutralna- dystans do rzeczywistości; orientacja zaangażowana- stronniczość i tendencyjność dyskursu
USA- dyskurs dziennikarski nie może być obiektywny, jest zawsze relacją a nie odbiciem rzeczywistości; pod pozorem faktów przemyca się ideologię
McQuail: koncepcja „umiarkowanego” obiektywizmu.
Obiektywizm wymaga oddzielenia informacji od opinii i ocen, oparcia informacji na faktach, zachowania bezstronności relacji.
(Przez dyskurs medialny rozumiemy te informacje i opinie obecne w środkach masowego przekazu, które cechują się na tyle wysokim stopniem powtarzalności, iż można uznać je za względnie trwale obecny składnik świadomości społecznej. Dyskurs jest to zbiór istniejących w sferze publicznej wypowiedzi według zadanego kryterium tematycznego.
Dyskurs taki utożsamiany bywa niekiedy z całością życia publicznego. Ustala on pewien wzór dla całej społecznej komunikacji, decyduje o tym, co wolno, a czego nie wolno powiedzieć publicznie, co jest prawomocną treścią, co jest ważne, a co nie. Ponadto dyskurs taki rości sobie prawo do uniwersalności, sugeruje, że nie ma innego świata i innych sposobów jego opisywania niż te, które mogą się w nim pomieścić. W istocie jest to świat zawłaszczony przez elity symboliczne, gadające głowy, które swój autorytet czerpią tylko częściowo ze swojej pozycji w strukturze społecznej, a w większej mierze tworzą go poprzez popisy medialne => informacja z Internetu)
74. Typologia relacji medialnych J. Epstaina
Epstain pomija relacje protokolarne (sam opis), programowo jednostronne (przedstawiające jeden punkt widzenia). Różnice między nadawcami publicznymi i prywatnymi polegają nie na liczbie stosowanych formatów, lecz na sposobie ich stosowania (np. debata parlamentarna w TV publicznej prezentowana będzie jako spór racji i ideologii, w TV prywatnej jako walka polityczna, w której wygrywa nie lepszy, lecz sprytniejszy; relacje w TV publicznej są pełniejsze treściowo, ale mniej atrakcyjne pod względem przekazu, w prywatnej: atrakcyjniejsze, ale płytsze)
75. Typy zachowań publiczności w komunikowaniu masowym Skoro czynnikiem konstytuującym publiczność jest powtarzalność aktu odbioru, to stopień wielokrotności tej czynności, nabierającej charakteru czynności nawykowej, może być podstawą typologii publiczności. Stosując proste pomiary statystyczne można wyróżnić trzy typy publiczności:
• publiczność przeciętną - odbiorcy wykazujący średnią (w skali zbiorowości i okresu objętego badaniem) częstotliwość kontaktów z przekazem danego typu (np. w przypadku gazety ukazującej się sześć razy w tygodniu będą to czytelnicy, którzy co tydzień czytają 3-4 wydania)
• publiczność okazjonalną - odbiorcy wykazujący rzadszą niż średnia częstotliwość kontaktu z tym przekazem (czytelnicy co tydzień czytający 1-2 wydania gazety)
• publiczność klubową - odbiorcy mający częstszą niż średnia częstotliwość kontaktu z tym przekazem (czytelnicy mający nawyk czytania 5-6 wydań tygodniowo)
76. Wyjaśnić pojęcie „spirali ujadania i jazgotu” w komunikacji medialnej i multimedialnej
Spirala ujadania i jazgotu - pojęcie związane z nowym typem oralności (oralność wtórna), kiedy odbiorcy przekazu decydują ostatecznie o jego sensie i funkcji, wyrażając na jego temat nieskrępowane oceny. Pełni funkcję odwrotną do zjawiska spirali milczenia, opisanej przez E. Noelle-Neumann w 1984 roku, a która charakteryzowała masowy model funkcjonowania mediów tradycyjnych
Spirala ujadania i jazgotu to przejaw interaktywnego charakteru komunikowania multimedialnego, zachodzącego w cyberprzestrzeni, przenoszonego najczęściej przez media tradycyjne do obiegu masowego, np. przez przekazy hybrydalne, łączące przekaz wirtualny z tradycyjnym.
Tzw. „spirala ujadania i jazgotu” wpływa odwrotnie na preferencje publiczności, niż mechanizm „spirali milczenia”, który był obecny w komunikacji masowej mediami tradycyjnymi. Odbiorca bowiem zaczyna pełnić funkcję dziennikarza pomyślanego jako specjalny typ „psa łańcuchowego”. Jego percepcji przekazu towarzyszy możliwość dalszego jego obiegu w formie „oralności wtórnej”, która z kolei powoduje rozkręcanie się „spirali ujadania i jazgotu” wśród publiczności danego medium. Jeśli w modelu tradycyjnym przekazu dominowały elementy informacyjno-edukacyjne, to w modelu multimedialnym i interaktywnym zaczynają dominować elementy zabawowe i biesiadne, kosztem poprzednich.
Tzw. „spirala ujadania i jazgotu” może mieć, więc znaczący wpływ na kształtowanie się zachowania publiczności medialnej i multimedialnej, odbiegające od prognoz badaczy efektów wpływu mediów. Jest to ważne, ponieważ ekspansja Internetu dalej postępuje i coraz większe grupy ludzi podlegają jej wpływom.
77.Wyjaśnić założenia imperializm komunikacyjny w ujęciu H. I. Schillera
78. Na czym polega „spojlowanie” programów medialnych według H. Jenkisa
79. Logika kulturowa konwergencji, typy konwergencji, i konwergencja w nowych mediach w nowych mediach
80. Co to jest „ lovermarks” i kapitał emocjonalny w komunikowaniu przy pomocy nowych mediów
81Co to jest człowiek jednowymiarowy i społeczeństwo jednowymiarowe jako efekt oddziaływania mediów masowych?
82 Na czym polega represja seksualna w mediach?
83 Na czym polega znaczenie kultury „obnażania w mediach”
84. Luka informacyjna i jej typy
Wraz z rozwojem mediów, zwłaszcza publicznych wiązano nadzieje na to, że dostarczane przez nie informacje będą przyczyniać się do systematycznego niwelowania nierówności w zasobie wiedzy o świecie i kulturze, dzielących różne klasy i grupy społeczne. Jednakże przeprowadzane pod tym kątem badania dowodzą, że chociaż w pewnych dziedzinach można zauważyć zmniejszenie się dysproporcji zasobów wiedzy między różnymi klasami społecznymi, to jednak w przypadku wiedzy ważnej dla funkcjonowania jednostki w społeczeństwie dysproporcje te nie tylko się utrzymują, ale nawet rosną. Przy czym dysproporcje te są silnie skorelowane z różnicami statusu społeczno-ekonomicznego i poziomem wykształcenia. Zależność ta doprowadziła badaczy do sformułowania generalnej reguły, która głosi, iż „W miarę jak ilość informacji, którymi media masowe zalewają społeczeństwa, wzrasta, odłamy ludności o wyższym statusie społeczno-ekonomicznym przejawiają tendencję do przyswajania tych informacji w szybszym tempie niż odłamy o niższym statusie społeczno-ekonomicznym tak, iż luka w zakresie wiedzy miedzy tymi odłamami raczej się zwiększa niż maleje"
W społeczeństwie zawsze istnieje wiele różnych luk informacji i wiedzy, które mogą występować w postaci „zamkniętej" lub „otwartej
Luka zamknięta - odnosi się do informacji stosunkowo prostych, dotyczących np. cen, mody, zasad ruchu drogowego, zdrowej żywności, przestępczości, reformy administracji itp., w przypadku których istnieje wyraźny próg pełnego poinformowania, tzw. efekt pułapu. Próg ten osoby z warstw uprzywilejowanych osiągają szybciej, jednak po jakimś czasie osiągają go również osoby z warstw mniej uprzywilejowanych. Luka ma więc charakter przejściowy - po jakimś czasie, często bardzo krótkim, zanika.
Luka otwarta - dotyczy sytuacji, w której przedmiotem informacji są ważne kwestie polityczne, ekonomiczne, społeczne i kulturalne, a przyrost wiedzy o nich ma charakter ciągły. Wiedza ta ułatwia adaptację społeczną jednostki, poprawia jej szansę na rynku pracy, pozwala na pełniejsze uczestniczenie w życiu politycznym etc. Z możliwości tych grupy uprzywilejowane korzystają pełniej, stale wzbogacając swój zasób wiedzy, niż grupy mniej uprzywilejowane, zdolne przyswoić tylko część tej wiedzy i to wolniej. W rezultacie dysproporcje poziomu poinformowania i zasobów wiedzy między tymi grupami stale się powiększają, co pogłębia istniejące podziały społeczne.
85. Model dyfuzji informacji wśród publiczności medialnej
dyfuzja informacji- gdy ogłoszona przez media wiadomość o jakimś zdarzeniu dociera do odbiorców jest przez nich natychmiast przekazywana dalej innym ludziom, którzy w ich przekonaniu jeszcze się z nią nie zapoznali.
- nie występują przywódcy opinii,
- stroną inicjująca kontakt jest zawsze osoba, która (w swoim mniemaniu) pierwsza dowiedziała się o zdarzeniu,
- warunkiem dyfuzji nie jest zbieżność zainteresowań, lecz przekonanie o ważności informacji
- informujący nie interpretuje ani nie ocenia treści;
dyfuzja informacji stymuluje nawiązywanie interakcji komunikacyjnych między bardziej lub mniej znającymi się osobami, co z kolei sprzyja powstawaniu i umacnianiu więzi społecznych
.
Istnieje zależność między rosnącą wagą informacji i szybkością jej dyfuzji poprzez kontakty interpersonalne.
szybkość dyfuzji
D
A C
B
rosnąca ważność informacji (zdarzenia)
informacje
typu A- ważne dla mniejszości, plotka, dotyczą zdarzeń niewielkiej wagi, które ze względu na miejsce w wiadomościach mogą ujść uwagi zainteresowanych (podatek dla psów). Dlatego są szybko przekazywane dalej
typu B - inf. rutynowe o ważnych zdarzeniach, którymi interesuje się większość, dotyczą zdarzeń ważnych, ale są one tak wyeksponowane, że dość łatwo docierają do każdego za pomocą mediów. Komentuje się je, ale zakłada, że same fakty są znane
typu C - inf. sensacyjne- wyprzedzanie, ekscytacja inf., nadinformacja
typu D- inf. dramatyczne (rozprzestrzenia się najszybciej)
Model dyfuzji informacji wiąże się z modelem dwustopniowego przepływu informacji. Treści rozpowszechniane przez środki masowe nie zawsze docierają do masowej publiczności bezpośrednio, ale również za pośrednictwem przywódców opinii publicznej.
Nadany przez nadawcę przekaz dociera do przywódców opinii publicznej, następnie informacje docierają do grup społecznych.
Przekaz medialny ma:
- charakter wertykalny - dociera do przywódców opinii publicznej
- charakter horyzontalny - relacje w grupach społecznych, w rodzinach
86. Co to jest „mainstreaming” w komunikacji medialnej i na czym polega
Teoria kultywacji, tj. kultywowania głównego nurtu kultury (mainstreaming) dotyczy przede wszystkim telewizji (amerykańskiej). Mainstreaming (z ang. dominujący trend, główny nurt) to kultywowanie głównego nurtu kultury (Gerbner)
87. Na czym polega model komunikacji strukturalno-semiontycznej (w Dobek jest dużo o strukturalizmie i semiologii, ale takiego modelu nie ma, ale myślę, że wystarczy streścić pytania od 81-87, żeby odpowiedzieć na to pytanie.)
Strukturalizm i semiologia badają elementy składające się na komunikowanie. Strukturalizm (który pojawił się jako pierwszy) , kładł nacisk na analizę struktury badanych zjawisk. Reprezentował stanowisko całkowicie niehistoryczne, unikając konfrontacji z wartościami społecznymi, politycznymi i ideologicznymi. W 1968 strukturalizm zaczął oznaczać reakcyjną i ograniczoną postawę krytyczną. W ten sposób narodziła się semiologia. Przyjęła, rozwinęła i zaakcentowała osiągnięcia strukturalizmu, czyniąc z niego metodę analizy łączącą dziedziny językoznawstwa, antropologii i semiotyki.
Tworzą obszar badawczy w łonie nurtu krytycznego nauki o komunikowaniu.
Strukturalizm- świat składa się w większym stopniu ze związków niż z rzeczy. Naturę każdego pojedynczego składnika określają jego związki ze wszystkimi innymi elementami składającymi się na strukturę.
Semiologia- ogólna teoria zjawisk komunikatywnych, ujmowanych jako tworzenie komunikatów na podstawie konwencjonalnych kodów, czyli systemów znaków.
Celem analizy strukturalno - semiologicznej jest krytyczna analiza kom. Z poszukiwaniem struktur, form znaczeń.
Semioza jest niezbędna by określić strukturę świata i ewentualnie określić prajęzyk. Media globalizują, homogenizują społeczeństwo.
88. Idee strukturalizmu komunikacyjnego G. Vico i F. de Saussura
Giambattisto Vico (1668-1744)
1923 Nowa nauka- Człowiek jest z natury dobry, lubi bajki i mity. Sposób istnienia jest związany z istnieniem bajek i mitów- organizuje stosunki z innymi ludźmi.
Człowiek pierwotny był człowiekiem poetyckim w postawie wobec świata. Człowiek każdej cywilizacji tworzy mit. Mity stanowią „historię społeczną narodów pierwotnych, które wszędzie miały naturę poetów”. Mity zasadzają się na konkretnym doświadczeniu dawnych ludów i są wyrazem chęci nadania temu doświadczeniu uchwytnego, ludzkiego kształtu. Tworzy to zasadę verum factum - to co człowiek uważa za prawdziwe (verum) jest tym, co sam zrobił (factum). Ludzie tworzą więc siebie samych i swój świat społeczny. Nowa nauka zajmuje się analizą procesu wytwarzania, czyli „poetyzowania”. Człowiek tworzy społeczeństwo i instytucje, a one w rezultacie tworzą jego samego. Takie tworzenie zrozumiałych i powtarzalnych form jest procesem strukturyzacji.
Nie ma „danej” istoty człowieka, żadnej określonej z góry natury ludzkiej. Wytwarzanie mitów przez człowieka to „mądrość poetycka”. Powszechna zdolność człowieka do tworzenia struktur i podporządkowywania własnej natury wymaganiom tej strukturyzacji jest „językiem rozumowym”. Być człowiekiem znaczy być strukturalistą.
Ferdynand de Saussure (1857-1913)
Dziełem „Kurs językoznawstwa ogólnego” stworzył podstawę współczesnego myślenia strukturalistycznego.
Język należy badać jako system samowystarczalny (synchronicznie), a nie tylko w kategoriach pojedynczych części (diachronicznie). Każdy język istnieje jako system dźwięków pochodzących z ust ludzi, których mowa w rzeczywistości buduje i stanowi język.
De Saussure wyodrębnia w języku dwa wymiary:
wymiar langue - język - to co w mowie ludzkiej uniwersalne, społeczne, nieprzypadkowe
wymiar parole - proces mówienia - to co ma charakter partykularny, indywidualny, chaotyczny
jako 2 różne aspekty zbioru zjawisk stanowiących langage - ludzką mowę.
Tylko język nadaje się do badania w naukowy sposób, jest on systemem naukowych reguł, stały i niezmienny, jest faktem zewnętrznym wobec jednostki. Jednostka nie jest w stanie go kształtować, zmieniać. Język jest dla niej nieprzekraczalnym przymusem, zbiorem reguł, porządkujących indywidualne akty mówienia.
Dodatkowo o semiologii:
Semiologia to nauka badająca życie znaków w obrębie życia społecznego. Język zawiera się w systemie znaków. Znaki to nie abstrakty, lecz przedmioty realne. Znak ma podwójny wymiar: pojęcia (elementu znaczonego) i obrazu dźwiękowego (elementu znaczącego). Związek między wyrazem a znakiem jest kwestia umowy, relacja między wyrazem a jego znaczeniem jest konstruowana a nie dana.
Znak
Element Element
Znaczony Znaczący
(Trójkąt de Saussuera)
89. Co to jest proces denotacji, konotacji w komunikowaniu masowym?
90.Wyjaśnij rolę znaków, symboli i mitów w strukturyzacji świata społecznego i zachowań komunikacyjych ludzi?
91.jaka jest różnica między semantyka a semiotyka i semiologią?
92. Idee komunikacyjne E. Sapira i J. Piageta
Edward Sapir (1884-1939)
Językoznawstwo strukturalne w pracy „Language”.
Języki działają stosownie do jakiejś wewnętrznej zasady strukturalizacji. Uniemożliwia to obiektywną obserwację przez obcojęzycznego obserwatora słuchającego „z zewnątrz”. Język ma strukturę fonemiczną, która pozwala odróżnić znaczenie dźwięków Różnice fonetyczne między dwoma dźwiękami nabierają znaczenia dla mówiącego jakimś językiem tylko wtedy, gdy są zgodne ze strukturą fonetyczną jego języka.
Nie istnieje obiektywny i niezmienny „świat realny”. Cały sposób życia danej społeczności jest zdeterminowany przez język jej kultury lub ustrukturyzowany w ten sam sposób, co język. Sfera zachowania społecznego może być językiem.
Jean Piaget (1896- 1980)
praca „Strukturalizm”. Podał definicję struktury.
Struktura to układ jednostek realizujących następujące podstawowe cele:
całość - jest poczuciem wewnętrznej wspólnoty; na wszystkie elementy należy patrzeć przez pryzmat struktury
przekształcenie- struktura musi być zdolna do procesów transformacyjnych, przekształcających nowy materiał.
samosterowność- struktury same siebie regulują i zabezpieczają swą trwałość, przynależne strukturze przekształcenia nie wychodzą poza jej granice, wytwarzają tylko części zachowujące jej prawa.
Uważa, że odwołanie się do struktur jest nieodzownym składnikiem teorii wyjaśniających zdarzenie, procesy, prawidłowości.
93. Model komunikacyjny R. Jakobsona
Roman Jacobson (1896-1982)
Istnieje 6 konstytutywnych czynników, które tworzą każdy przypadek użycia mowy:
KONTEKST
KOMUNIKAT
NADAWCA------------------------------------------------------------------------------ODBIORCA
KONTAKT
KOD
rys. model lingwistyczny Jakobsona
Wszelka komunikacja składa się z nadanego przez nadawcę komunikatu, przeznaczonego do odbioru przez odbiorcę. Proces ten wymaga kontaktu między nadawca i odbiorcą. Kontakt ten może być ustny, wizualny, elektroniczny, sformułowany w kategoriach pewnego kodu: mowy, cyfr, pisma itp. Komunikat musi odnosić się do kontekstu rozumianego i przez nadawcę, i przez odbiorcę.
Komunikat nie może zawierać całego znaczenia. Znaczenie tkwi w całym akcie komunikowania, wynika z kontekstu, kodu i środków komunikowania.
Dowodzi, że każdy z 6 składników aktu komunikacji ma osobną rolę funkcjonalną:
POZNAWCZA
POETYCKA
EMOTYWNA-------------------------------------------------------------------------KONATYWNA
FATYCZNA
METAJĘZYKOWA
Rys. Funkcje aktu mowy wg Jakobsona
Każda funkcja polega na przekazywaniu pojęć za pośrednictwem komunikatów.
Każdy przekaz spełnia równocześnie wszystkie te funkcje, ale są ułożone nierównomiernie.
94. Model komunikacji strukturalnej C. Levi- Strausa
Strukturalizm - filozofia zakładająca, że istnieją ukryte, wrodzone, wewnętrzne struktury psycho-biologicznej natury właściwe wszystkim ludziom i określające ich sposób myślenia. Nawiązuje do B. Malinowskiego, Radelffe-Browna. Językoznawstwo stanowi ważną podstawę strukturalizmu. C. Levi-Strauss wiele zaczerpnął od F. De Sausseura, m.in. :uważał, że zasady głoszone przez F. De Sausseura można przenieść do badania kultury. Kultura to coś w rodzaju języka zbudowanego ze stosunków logicznych. Nie jest to zbiór obserwowanych wytworów działań ludzkich, lecz jej istotę stanowią idee tkwiące w umysłach ludzkich ; zarówno te uświadomione i społecznie akceptowane, jak i te nieuświadomione.
Struktura to morficzna cecha umysłu ludzkiego, która maja charakter ponadczasowy i niezmienny. Należy zatem dążyć do odkrycia ukrytych struktur kultury, których ludzie sobie nie uświadamiają. Tak jak w języku, struktury te oparte są o zasady opozycji i korelacji (czyli stosunki logiczne).
Opozycje : wedle nich dokonuje się ludzkie myślenie ; noc - dzień, białe - czarne, życie - śmierć. Są to tzw. opozycje binarne - dzielenie świata na przeciwstawne grupy i wiązanie ich z innymi grupami również wyróżnionymi na zasadzie opozycji. Kultury różnią się między sobą rodzajem i ilością postrzeganych opozycji. Wg C. Levi-Straussa kultura jest efektem symbolizacji i opiera się na sposobach, w jaki umysł ludzki strukturyzuje otaczającą go rzeczywistość przyrodniczą (naturę).
Levi-Straus zakłada uniwersalność ludzkiego poznawalnego działania (nawiązuje do „mądrości poetyckiej” Vico). Bez względu na nieustającą zmienność form ludzkiej kultury w przestrzeni (synchroniczna) i w czasie(diachroniczna), jest pewne, że ludzki umysł zawsze pracował w ten sam sposób. Istnieją uniwersalne struktury kultury, które są przekazywane z pokolenia na pokolenie, ale ich treści mogą się różnić. Struktury te ułatwiają komunikowanie.
Levi -Straus stara się obserwować elementy zachowań kulturowych (ceremonii, rytuałów, związków pokrewieństwa, praw małżeńskich, systemów totemicznych) w kategoriach zachodzących między nimi związków. Każdy z tych elementów stanowi cząstkowy wyraz całej kultury, rozumianej w rezultacie jako ogromny język.
Język jest częścią kultury; zasadniczym instrumentem, dzięki któremu przyswajamy kulturę naszej grupy.
Przeprowadził analizę 3 systemów : pokrewieństwa, mitu i natury umysłowości „nieoswojonej”
Wszystkie społeczeństwa mają systemy pokrewieństwa (struktury), czyli zespół reguł ustalających naturę związków rodzinnych. Struktury te mogą być odpowiednikami struktur języka tego samego społeczeństwa. Najprostszą strukturą pokrewieństwa jest związek wynikający ze stosunków między bratem, siostrą, ojcem i synem- ta struktura to tzw. atom pokrewieństwa, z którego można następnie budować bardziej złożone systemy.
Pierwotny charakter elementu pokrewieństwa wyn. z powszechnego obowiązywania zakazu kazirodztwa. Dzięki temu zakazowi dochodzi do komunikowania między ludźmi. Uznaje on reguły zawierania małżeństw i systemy pokrewieństwa za zespół operacji zapewniający pewien typ komunikowania między jednostkami a grupami. Przekazem w tym przypadku stają się kobiety , które należą do grupy i krążą pomiędzy klanami oraz rodzinami. Podobnie jak słowa kobiety s ą znakami, elementami systemu znaczeniowego, jakim jest system pokrewieństwa.
Jako struktura aktualizuje się w każdym nowym opowiadaniu historii. Jednostkami składowymi mitu są minimalne frazy bądź zdania (mitemy), które umiejscowione odpowiednio w kontekście opisują istotne relacje między różnymi aspektami, wydarzeniami lub postaciami powieści.
Oznacza umysłowość pierwotną. Odnosi się do sposobów, w jaki niepiśmienny, nietechniczny umysł człowieka pierwotnego reaguje na otaczający go świat. Proces ten wymaga wiedzy starannie porządkującej w struktury bogactwo najdrobniejszych szczegółów fizycznego świata. Struktury te służą do ustalenia pokrewieństw lub analogii między porządkiem natury, a porządkiem społeczeństwa. Logika tego typu zwana jest totemiczną. Zakłada tworzenie nazewnictwa i klasyfikacji.
Dąży do zaklinania rzeczywistości za pomocą kultury:
magia parasympatyczna - przyciąganie podobnego przez podobne
magia sympatyczna- niepodobnego przez niepodobne
95. Model semiologiczny komunikacji U. Eco
semiologia - nauka o znakach; idea wynikła z prądu strukturalistycznego
Umberto Eco (ur.1932)
semiologia- ogólna teoria zjawisk komunikatywnych, ujmowanych jako tworzenie komunikatów na podstawie konwencjonalnych kodów, czyli systemów znaków.
semiotyki- poszczególne systemy znaków
Dzieło „Nieobecna struktura”: semiologia bada wszystkie zjawiska kulturowe jako systemy znaków. W ten sposób wszelki fakt kulturowy jest komunikowaniem. Sam proces komunikowania definiuje następująco:
Łańcuch komunikacji zakłada Źródło, które za pośrednictwem Nadawcy wysyła Sygnał poprzez Kanał. Na końcu Kanału Sygnał, dzięki Odbiorcy, zostaje przekształcony w Przekaz na użytek Adresata. Ten łańcuch komunikacji zakłada obecność Szumu w Kanale, tak, że przekaz musi ulec redundancji, aby informacja została przekazana w sposób jasny.
W łańcuchu Kod jest wspólny dla Źródła i Adresata. Jedynie na podst. Kodu możemy stwierdzić, czy składniki przekazu są intencjonalne (zamierzone przez Źródło), czy też są skutkiem Szumu.
Z komunikowaniem masowym mamy do czynienia, gdy Źródło jest jedno, scentralizowane, o strukturze zgodnej z modelem organizacji przemysłowej; Kanał jest technologicznym wynalazkiem wpływającym na samą formę sygnału; Adresaci zaś stanowią całość(albo znaczną ilość) istot ludzkich w różnych częściach globu.
Przekazy kom. masowej docierają do różnych sytuacji socjologicznych, w których obowiązują różne kody. Powoduje to, że dochodzi do różnych sprzecznych odczytań i interpretacji, co często prowadzi do szumu fizycznego.
Kodowanie i dekodowanie przekazu jest bardzo skomplikowane, bo oprócz kodów istnieją również subkody, które mają char. ideologiczny, estetyczny, afektywny itd. i mogą być różne dla uczestników komunikowania. Dlatego też nawet przy wspólnym kodzie, nadawca i odbiorca mogą się nie rozumieć.
NADAWCA------PRZEKAZ------------KANAŁ-----PRZEKAZ-----ADRESAT-----TEKST
l ZAKODOWANY jako źródło interpretowany
l informacji (ekspresja) (zawartość)
l l l
l l l
l l l
l l l
KODY ________________________________kontekst _____________ KODY ___l
SUBKODY okoliczności SUBKODY
rys. model semiotyczny U.Eco
96. Model semiologiczno- mistyfikujący R. Barthesa
Roland Barthes (1915-1980)
Przedmiotem semiologii jest każdy system znaków (obraz, gest, dźwięki, przedmioty oraz ich składniki).
Podstawowe elementy jego projektu:
langue (system konwencji językoznawczych) i parole (mowa właściwa), znaczący i znaczony,
system(części mowy, czasowniki, rzeczowniki itp) i syntagma (zdanie), denotacja i konotacja
Związek między elem. znaczącym i znaczonym polega na równorzędności. Współzależność jednoczy te elementy i powstaje znak językowy (w systemie językowym) lub znak (w odniesieniu do sys. pozajęzykowych).
(np. bukiet róż- może oznaczać namiętność. W tym przypadku bukiet jest elementem znaczącym, a namiętność znaczonym. Związek pomiędzy nimi tworzy znak.)
Znaczenia denotacyjne opisują istniejącą lub wymyśloną rzeczywistość, (odnoszą się do powszechnego sensu, jasnego znaczenia znaku) a treści konotowane tę rzeczywistość interpretują, tzn. wyrażają sądy o niej lub emocjonalny stosunek do niej (do konotacji dochodzi, gdy znak napotyka uczucia i emocje użytkowników oraz wartości ich kultury.) Denotacje i konotacje w przeważającej liczbie znaków występują nierozerwalnie.
Na przykładzie fotografowania możne powiedzieć, że denotacja jest tym co fotografowanie; konotacja jest tym, jak to jest fotografowane.
Przygląda się zjawisku funkcjonowania mitu w kulturze francuskiej.
Mit: historia, przez którą kultura tłumaczy pewne aspekty rzeczywistości lub natury; jest sposobem myślenia o czymś w obrębie kultury, droga rozumienia tego.
(+ schemat w Dobek s.204)
97. Porównaj konepcję znaku i znaczenia Ch. Pierce'a i U. Eco.
Charles Pierce ujmował semiotykę jako ogólną teorię znaków. Jego model znaku składa się z 3 elementów: rysunek w Dobek-Ostrowska str 202
Znak jest czymś co zastępuje dla kogoś jakiś przedmiot pod pewnym względem lub w pewnej zdolności. Zmusza interpretanta, by odnosił się do przedmiotu, do którego sam się odnosi. Znak w myśl tej koncepcji można ująć w stosunku do:
Dla Umberto Eco semiologia to ogólna teoria zjawisk komunikatywnych, ujmowanych jako tworzenie komunikatów na podstawie konwencjonalnych kodów, czyli systemów znaków. Semiotyki to natomiast poszczególne systemy znaków już sformalizowane lub możliwe do sformalizowania.
W jego ujęciu semiologia bada wszystkie zjawiska kulturowe jako systemy znaków, więc wszelki fakt kulturowy jest dla niego komunikowaniem.
Badając wpływ struktury przekazu na jego interpretację, Umberto Ecko wyróżnił dwa odmienne typy przekazów : dzieło otwarte i dzieło zamknięte.
Mimo silnej we współczesnej cywilizacji tendencji do otwartości, przekazy o dużym stopniu otwartości należą do rzadkości i spotkać je można tylko w enklawach twórczości awangardowej. W środowisku cywilizacyjnym i społecznym przeważają przekazy o wyraźnie zarysowanej konstrukcji, wyposażone w czytelne wskazówki interpretacyjne.
98. Wyjaśnij pojęcie determinizmu technologicznego w komunikowaniu oraz wyjaśnić jego formy, podać głównych przedstawicieli.
Teoria ta przypisana jest do paradygmatu technicznego: środki masowego przekazu wpływają na człowieka nie tylko przez treści ale i przez swoja formę i cechy. Wg Pisarka charakter kultury zależy od dominującej technologii przekazywania informacji.
Determinizm technologiczny to postawa intelektualna, która zawiera w sobie przekonanie, że technologia determinuje ostatecznie organizacje społeczne człowieka i jego perspektywę postrzegania rzeczywistości. Teoria ta to zbiór twierdzeń opierających się na próbie określenia miejsca i roli środków masowego przekazu w historii człowieka. Praprzyczyną wszelkiego postępu jest rozwój techniki, podlegający wewnętrznej samoregulacji. Pojawiają się coraz doskonalsze media, które determinują formy społecznej organizacji poprzez swoją „naturę” techniczną, zwłaszcza przestrzenny lub czasowy aspekt przekazu a nie przez treść czy sposób wykorzystania.
Głowni przedstawiciele:
99. Model determinizmu technologicznego H.A. Innisa
Najistotniejszą tezą dla Harolda Adamsa Innis'a była teza ekonomiczna mówiąca o tym, że rozdział środków produkcji i dystrybucja wiedzy dokonywana jest przez klasę rządzącą, posługującą się kolejno pojawiającymi się środkami masowego przekazu.
W jego definicji komunikowanie obejmuje wszelkie zasoby materialne i intelektualne, mobilizowane przez cywilizację w wyniku transmisji kulturowej i gromadzenia danych o rzeczywistości. Proces komunikowania jest podstawowym elementem życia społecznego, kóry konstytuuje społeczeństwo, zmienia je, ale zarazem jest ujmowany w pewne określone ramy kulturowe.
Media to zasoby umożliwiające komunikowanie, wszelkie obiekty materialne, techniki, technologie komunikowania.
Innis podzielił historię cywilizacji ludzkiej na 6 epok wg dominującego wpływu danego medium. Pomiędzy określonymi epokami i dominującymi wówczas mediami zachodzi ścisły związek. Więź ta przejawia się na polu filozofii, prawa, architektury, wiedzy.
100. Co to jest fenomen „biasu” w komunikowaniu?
Innis twierdził, ze w całej historii ludzkiej przeplatają się ze sobą 2 rodzaje porozumiewania się: mowa i pismo, i że między nimi rzadko następuje stan równowagi.
Bias , z angielskiego - tendencja, skłonność, inklinacja, to wypaczenia polegające na przewadze 1 z form komunikowania. Idea biasu konstytuowana jest przez 2 pojęcia: władzę czasu oraz władzę przestrzeni ( rozwinięte w pytaniu 98) . Kontrolę nad tymi 2 czynnikami sprawuje władza polityczna ukształtowana przez dane aspekty technologiczne epoki, bo w myśl koncepcji Innisa to media tworzą organizację społeczną.
101. Model determinizmu technologicznego H.M. McLuhana.
McLuhan w swojej analizie skupił się mediach samych w sobie, dodając, że są one przede wszystkim przedłużeniem zmysłów człowieka. Mediami są wszystkie wynalazki ludzkości od początku dziejów. Służą one dokładniejszemu odbieraniu świata, jednak w rezultacie stępiają naszą wrażliwość i transformują ją. Sama forma przedłużenia staje się istotniejsza od doświadczenia dzięki niej uzyskiwanego. McLuhan przypisuje mediom ogromną rolę w kształtowaniu świata ludzi. Czyni media jedynymi elementami transformacji społecznej. Media mają więc siłę twórczą. Nie są one jednak autonomicznymi tworami - rodzą się z myśli ludzkiej, która następnie jest przez nie mutowana.
Dzieli historię ludzkości na następujące epoki i korelujące z nimi media:
102. Wyjaśnij tezę „przekaźnik jest przekazem”.
Teza McLuhan'a „the medium is the message” oznacza, ze samo medium (poza treścią jaką przekazuje) niesie ze sobą określone konsekwencje społeczne i indywidualne. W koncepcji McLuhan'a każdy zasób (medium) umieszczony w danym czasie historycznym kształtuje oblicze swej epoki. Np. automatyzacja: do jej pozytywnych skutków należy kreowanie nowych ról społecznych, które wymagają od ludzi zaangażowania w ich pracę i umiejętność pracy w zespołach, negatywnych (?)- kształtowanie nowych wzorów stosunków ludzkich i jakości życia przez eliminację pracy, którą przejmują maszyny.
Zawsze zawartością jednego medium jest inne medium - np. treścią pisma jest mowa, pisane słowo jest zawartością druku, druk jest zawartością przekazu telegraficznego.
Często treść medium przesłania badaczom prawdziwą jego postać. Jednak to na nią powinno się przede wszystkim zwracać uwagę, gdyż to ona kontroluje w ogromnym stopniu przemiany społeczeństw.
103. Co to są media zimne i gorące?
Kryterium podziału mediów na zimne i gorące jest wg McLuhan'a stopień zaangażowania wszystkich zmysłów odbiorcy przez przekaz medialny. Obydwa typy mediów mogą współistnieć w różnych epokach.
104. Co to znaczy, że media są ekstensjami człowieka?
Media w opinii McLuhan'a są przedłużeniem zmysłów człowieka, są ekstensjami jego układu percepcyjnego. Służą dokładniejszemu odbieraniu świata równocześnie stępiając naszą wrażliwość i transformując ją. Koło jest przedłużeniem nóg, druk jest przedłużeniem wzroku, radio - głosu, strój - ubrania, a układy elektroniczne - systemu nerwowego.
Derrick de Kerckhove twierdzi, ze cyberkultura stwarza możliwość rzeczywistego przedłużenia zmysłów do takiego stopnia, że człowiek mógłby być wszędzie i jednocześnie. Nowe technologie powodują uzewnętrznienie ludzkiej świadomości tak, że cały świat zewnętrzny staje się ich przedłużeniem.
105. Na czym polega rozumienie determinizmu komunikacyjnego D. De Kerckove'a?
Derrick de Kerckhove w „Powłoce kultury” dostarcza logicznego dowodu na istniejący związek między użytkowaniem fonetycznego pisma a jego wpływem na umysłowość człowieka. Determinizm komunikacyjny w ujęciu de Kerckhove'a opiera się na stwierdzeniu, że percepcja ludzka, umysłowość zależy od pisma jakim człowiek się posługuje. Nauka czytania i pisania tekstu uwarunkowuje podstawowe zasady koordynacji oko-mózg co ma z kolei wpływ na inne procesy zmysłowe i psychiczne. Pismo ideograficzne, pozbawione samogłosek, pionowe, czytane z prawej na lewą stronę zmusza czytelnika do skoncentrowania się na kontekście lub kształcie znaku. Właściwe odczytanie zależy zarówno od kontekstu jak i pewnego zasobu wiedzy. Ponadto to co widzimy po lewej stronie jest pojmowane całościowo, a to co po prawej jest analizowane kawałek po kawałku. Czytanie z kolei alfabetu łacińskiego nastawia nasz mózg na analizę całych ciągów literowych, czyli kolejności następowania po sobie samogłosek i spółgłosek, co jest lepiej realizowane przez prawe pole widzenia, gdyż dokonujemy rozbioru i analizy elementów. Wynalazek pisma alfabetycznego stworzył specyficzną percepcję otaczającego świata. Potomkowie Imperium Rzymskiego zawładnęli czasem i przestrzenią dzieląc je na kawałki. Cechą człowieka Zachodu jest porządkowanie wszystkiego przy zachowaniu właściwych proporcji oraz racjonalność rozumiana jako próba zachowania proporcji w ocenie i działaniu.
106. Wyjaśnić pojęcie implozji i eksplozji społecznej w komunikowaniu. (McLuhan)
Eksplozja społeczna trwała przez ostatnie 3 tysiące lat. Spowodowana była ona fragmentarycznością mechanicznych technologii komunikowania. W ciągu wszystkich mechanistycznych wieków następowało przedłużenie ciał, za pomocą mediów.
Aspiracją naszych czasów, jest dążenie do jedności oraz znoszenie czasu i przestrzeni. W tym przejawia się zjawisko implozji społecznej. Następuje ona dzięki elektryczności, która jest specyficznym medium - stanowi sama przedłużenie innych środków przekazu w sensie ich zasięgu, czasu przekazu i żywotności. Każdy nowy środek wizualny powoduje zagospodarowanie przestrzeni, ma ona charakter zawsze bardziej schłodzony, rozwija wyobraźnię, zwalnia z obowiązku myślenia racjonalnego- następuje kolaps rzeczywistości, załamanie się świata, ludzie nie wiedzą, co robić.
Wyjaśnić pojęcie „globalnej wioski”. (termin wprowadzony w „Galaktyka Gutenberga”)
W opinii McLuhan'a świat współczesny funkcjonuje opierając się na nowym medium - elektryczności. Spowodowała ona wynalezienie nowych technik i technologii przekazu informacji, które stały się przyczyną osobliwego nawrotu do sytuacji sprzed tysięcy lat, kiedy człowiek funkcjonował w małych społecznościach lokalnych, bez izolacji jednostek i ich atomizacji. Elektryczność jest przedłużeniem systemu nerwowego człowieka. Ponadto wytworzyła jako główny produkt informację, w stosunku do której wszystko stało się drugorzędne. W związku z nowymi elektronicznymi mediami (telewizja, radio) akcja i reakcja następują po sobie natychmiast, a sam człowiek przez to jest połączony integralnie z resztą ludzkości. Świat stał się globalną wioską, w której informacja staje się powszechnie dostępna. Przestrzeń i czas zostały pokonane przez telewizję, odrzutowce i komputery. One wykreowały świat symultaniczny, w którym wszystko dzieje się naraz.
Dzisiaj termin globalna wioska jest najczęściej używany w formie metaforycznej do opisania Internetu i World Wide Web. Internet globalizuje komunikację, pozwalając użytkownikom z całego świata komunikować się ze sobą. Podobnie, podłączone do WWW komputery umożliwiają łączenie ze sobą witryn internetowych.
Wyjaśnić pojęcie komunikacji oralnej i picturalnej.
Pojęcia te związane są z koncepcją Innis'a - biasem pomiędzy władzą czasu i przestrzeni.
Dla społeczeństwa pierwotnego, nie znającego pisma, opierającego się na komunikowaniu oralnym - przekazach ustnych, charakterystyczna była władza czasu. Wspólnota ta, będąca czymś na kształt Tönnisowskiego Gemeinschaft, była bardziej intymna i zwarta. Opierała się na interakcjach bezpośrednich. Formą przekazu dziedzictwa kulturowego był mit, a jego nietrwałość i ulotność ludzkiej pamięci nie pozwalały na przestrzenne rozproszenie zbiorowości. Cywilizacja taka była lokalna i scentralizowana, rządziły w niej zwyczaj, tradycja, obrzędy religijne związane z kultem zmarłych, nie było w niej miejsca na indywidualizm. Pojawienie się pisma - zupełnie nowego medium może mieć dla tej cywilizacji 2 zupełnie odmienne skutki:
1) kontrolę nad pismem może przejąć warstwa kapłańska i wykorzystać jego możliwości nie dla zmiany, ale dla utrwalenia i przedłużenia tradycji oralnej. Znajomość pisma jest przywilejem (dla osób bogatych, których stać na edukację i którzy mają na nią czas oraz dla kapłanów)
2) może przechylić szalę w stronę komunikowania wizualnego. Użytkowanie pisma pozwala na łatwe porównywanie tego co było kiedyś z tym co jest dziś. Pojawiają się zatem elementy krytyki i zmiany. W społeczności budzi się poczucie indywidualizmu i dystansu do własnej kultury i siebie samego, a także zainteresowanie światem materialnym. Nowy monopol wiedzy przechodzi w ręce władców politycznych, którzy wykorzystują go m.in. do funkcji administracyjnych. Kultura wytwarza środek przekazu, który tworzy nową kulturę przez transformację starej i w ten sposób realizuje się władza przestrzeni. Cywilizacja znająca pismo przekształca się przestrzennie i dązy do kontroli i opanowania świata materialnego.
Cechy charakterystyczne, inklinacje społeczne biasu:
Kiedy pojawia się „oralność” wtórna w komunikowaniu?
W procesie komunikowania społecznego następuje żywiołowy wzrost używania nośnika przekazu, jakim jest hipertekst. Komunikowanie się tym nośnikiem przekazu pociąga za sobą dwa ważne zjawiska, a mianowicie konwergencje przekazu i wzorców komunikowania się do wymogu sieci oraz zjawiska interaktywności, które - w opinii wielu badaczy zjawisk komunikologicznych - nazywane są „oralnością wtórną”, powodującą dalszy obieg przekazu wśród publiczności mediów i multimediów, zdecydowanie wpływając na preferencje publiczności.
Dzięki komputerowi i Internetowi, człowiek może się całościowo kontaktować z wytworami ludzkiej kultury, gdyż jest on narzędziem twórczym, pozwalającym ludziom kreować nowe formy i treści przekazu. Dzięki hipertekstowi został więc przełamany linearny model czytania tekst typu „gutenbergowskiego”, co owocuje nie linearną, a synchroniczną przestrzenią tekstu, bardziej odpowiednią dla umysłu człowieka i podobną do jego struktury, stanowiąc sieć elementów wizualnych i werbalnych w przestrzeni konceptualnej. Struktura hipertekstu prowadzi do tego, że jego recepcji może towarzyszyć oralność, podobna do przekazu ustnego w kulturach pierwotnych, kiedy odbiorca mógł natychmiastowo reagować na przekaz nadawcy. W analogiczny sposób powstawało środowisko interaktywne, w którym odbywała się komunikacja między ludźmi w przestrzeni wirtualnej. Analogiczne zjawisko występuje obecnie w Internecie, co umożliwia właśnie hipertekstowa struktura formowania, transmisji i percepcji przekazu, które mogą zachodzić prawie równocześnie. Zjawisko to zwykło określać się oralnością wtórną. Umożliwia je jego struktura linkowa i inne opcje dołączone do hipertekstu, czyli: „listy dyskusyjne”, „prześlij dalej”, „zapisz”, „weź udział w sondzie”, „zaglądnij do archiwum „ , weź udział w czacie”, „zagraj” itp.. W ten sposób w przestrzeni wirtualnej rozwija się żywiołowo wtórna oralność wokół przekazu, często przenosząca się przez użytkowników Internetu. Pojawiający się tu fenomen tego nowego typu oralności, kiedy odbiorcy przekazu decydują ostatecznie o jego sensie i funkcji, wyrażając na jego temat nieskrępowane oceny, można określić spiralą ujadania i jazgotu, której funkcja staje się odwrotna do zjawiska spirali milczenia, opisanej przez E. Noelle-Neumann.
Co to jest „homo participans”?
Jednym z problemów, którymi zajmował się Derrick de Kerckhove była rzeczywistość wirtualna. Widzi on w niej olbrzymie możliwości rozwoju świadomości człowieka. Ma ona swoje korzenie w epoce elektryczności, ale do niej już nie należy. Komputeryzacja przypomina dziś bardziej ewolucję biologiczną. Wszystkie technologiczne sposoby komunikowania zostały zintegrowane w jedność za pomocą klamry cyfrowej. Skoro nastąpiła już integracja medialna, blisko już do łączenia wszystkich zmysłów człowieka w doświadczaniu świata. Przed rzeczywistością wirtualną stoi możliwość nie tylko dokonania całościowego odbioru jednocześnie za pomocą wzroku, dotyku, węchu i słuchu, ale także stworzenie świadomości kolektywnej, w której możliwe byłoby rozwiązywanie problemów, komunikowanie się oraz manipulowanie obrazem trójwymiarowym przez wiele umysłów jednocześnie. To doprowadziłoby do stanu, w którym myślenie i przetwarzanie stałoby aię jednością. Dzięki cyberkulturze człowiek przedłużyłby swoje zmysły do takiego stopnia, ze byłby wszędzie i jednocześnie. Nowe technologie powodują uzewnętrznienie naszej świadomości, tak że cały świat zewnętrzny staje się ich przedłużeniem. Człowiek z homo teoreticus staje się homo participans, tworzącym coraz to nowe media-narzędzia i przeobrażając je by lepiej i pełniej uczestniczyć w rzeczywistości.
107. Na czym polega model komunikacyjny technopolu N. Postmana?
Neil Postman ( autor książek „W stronę XVIII wieku” i „Technopol”) podzielił historię rozwoju mediów na 3 etapy:
- wyzysk informacyjny i ideologiczny, zagrożenie dla wolności człowieka
- cywilizacja miejska przerodzi się w technopol, centra zdeterminują życie ludzi, forma kontaktów elektronicznych zdeterminuje naszą formę życia społ.
- agorą będzie cyberprzestrzeń.
108. Na czym polega model komunikowania remedialnego P. Livinsona?
Człowiek ciągle styka się z mediami. Ich oddziaływanie można podzielić na 3 etapy: okres inwazji, narkotyczny i powstawania remediów. Ludzie przerażeni nowymi technologiami muszą wytworzyć media zaradcze (miękkie media) - remedia, które dostosowują nowe technologie do niższego poziomu percepcji odpowiadającego osobom z nich korzystającym. Remedia blokują twarde ostrze mediów.
W przypadku TV remedium może być pilot (przeskakiwanie po kanałach), magnetowid (nagrywanie programów i ich selektywne oglądnie.
109. Wyjaśnić pojęcie interaktywności i pokazać jej formy oraz ewolucję w komunikowaniu medialnym.
Interaktywność - jest formą możliwości prowadzenia rozwiniętego dialogu oraz dyskusji przez odbiorców nad przekazywaną zawartością wiadomości, umożliwiając wpływanie na jej formę i treści, powodowanie zmiany jej sensu prze dobór odmiennych kontekstów, w których została sformułowana. W tym modelu komunikowania konwersacja, konsultacja i rejestracja przeważa nad alokucją w emisji przekazu. Ów dialog i dyskusja nad daną informacją przez jej odbiorców będzie, więc prowadził do kolejnych jej reinterpretacji. Tekst przekazu w tym układzie przestaje być czymś samodzielnym bytowo, ale pod wpływem interaktywnej działalności odbiorcy prowadzi do takiego zjawiska, że czytelnik może stać się autorem lub współautorem, a nadawca czytelnikiem lub „współczytelnikiem”. Tekst zostaje tu także w procesie percepcji zrównany z informacjami innego typu, co z kolei powoduje, że jego odbiór staje się synestetyczny - porusza inne zmysły pośrednio, choć na nie nie działa, a więc percypowany przez odbiorcę przekaz staje się „bardziej gorącym”, co dodatkowo podgrzewa temperaturę dialogu i dyskusji na jego temat, a to bezpośrednio umożliwiają oprogramowania dołączone do przekazu hipertekstowego o charakterze interaktywnym.
Internet zapewnia interaktywność. Specyfiką komunikowania internetowego w sieci jest komunikowanie masowe o charakterze interpersonalnym, czyli międzyosobowym. Ta nazwa jest wewnętrznie sprzeczna, bo w tradycyjnym komunikowaniu komunikowanie masowe jest przeciwstawne komunikowaniu interpersonalnemu.
Ewolucja w komunikowaniu medialnym:
Nigdy w dziejach ludzkości człowiek nie dysponował tak bogatym arsenałem środków komunikowania, jak obecnie.
NADAWCA
PRZEKAZ
O
O
O
O
P
P
O
O
O
O
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
więcej podobnych podstron