PROGRAM EDUKACJI CZYTELNICZEJ

„W KRAINIE

BAŚNI EUROPEJSKICH”.

Opracowała

EWA BASZAK

SPIS TREŚCI

I. Charakterystyka programu

1. Założenia organizacyjne

2.Wyróżniki programu.

II. Uczestnicy i warunki procesu edukacyjnego.

1.Odbiorca programu.

2.Warunki lokalowo-organizacyjne.

III. Cele nauczania.

IV. Treści nauczania.

V. Procedury osiągania celów-metody i techniki pracy z dziećmi.

VI. Zakładane osiągnięcia ucznia.

VII. Metody pomiaru osiągnięć uczniów.

VIII. Bibliografia

I.CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

1. ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNE

Biblioteka szkolna pełni istotna rolę w procesie wychowawczym i edukacyjnym realizowanym przez szkołę. Nauczyciel - bibliotekarz wspiera działania nauczycieli - przedmiotowców poprzez edukację czytelniczą, medialną. Dysponując innymi środkami uzupełnia proces kształcenia młodzieży rozpoczynany na poszczególnych przedmiotach. Tak więc edukacja biblioteczna dopełnia proces kształcenia. Program „W krainie baśni europejskich” stworzyłam w oparciu o powyższe wnioski oraz o ustawę o bibliotekach z 27 czerwca 1997 r., która określa zadania biblioteki szkolnej: „biblioteki szkolne oraz biblioteki innych placówek systemu oświaty służą realizacji programów nauczania i wychowania, edukacji kulturalnej i informacyjnej dzieci i młodzieży oraz kształceniu i doskonaleniu nauczycieli. W tym celu w każdej szkole publicznej jest prowadzona biblioteka szkolna”.

Proponowany przez mnie program został opracowany w oparciu o Podstawę programowa kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej zawarta w Rozporzadzeniu MEN i S z dnia 26 lutego 2002 roku. - Dziennik UstawNr 51, poz. 458 z pózn. zm.

2.WYRÓŻNIKI PROGRAMU

Program łączy w sobie elementy edukacji czytelniczej, europejskiej. Poszerza zagadnienia z przedmiotów takich jak: język polski, historia, wprowadza również wiedzę z geografii. Został on opracowany, by zainteresować dzieci biblioteką, zmobilizować do większego obcowania z książką, pobudzić ich aktywność do zdobywania wiedzy i kształcenia swych umiejętności, poszerzyć wiedzę z zakresu baśni , zwiększyć wrażliwość czytelniczą oraz by kształtować odpowiednie postawy moralne. Jego zadaniem jest również podniesienie jakości czytelnictwa w mojej szkole. Program wykorzystuje głośne czytanie jako istotny czynnik kształtujący postawę czytelniczą. Podstawę programu stanowią baśnie, jednocześnie jest to punkt wyjścia do rozmaitych zajęć muzycznych, ruchowych, działań plastycznych kształtujących wyobraźnię i wrażliwość.

II.UCZESTNICY I WARUNKI PROCESU ORGANIZACYJNEGO

1. ODBIORCA PROGRAMU

Niniejszy program został opracowany z myślą o uczniach klas II-III szkoły podstawowej uczestniczących w lekcjach bibliotecznych. Dlatego też centrum zainteresowania uczyniłam baśń, gdyż ze względu na aspekty wychowawcze i poznawcze jest gatunkiem najbardziej dostępnym dla młodszych uczniów. Materiał jest skonstruowany w taki sposób, że poszczególne zajęcia łączą się ze sobą stanowiąc cykl. Program może być realizowany również na lekcjach w klasach II-III.

2.WARUNKI LOKALOWO-ORGANIZACYJNE

Zajęcia w ramach programu odbywają się w bibliotece. Ważną częścią programu są przygotowane przez nauczyciela pomoce dydaktyczne, dzięki którym uczestnicy programu będą „przeniesieni” do krainy baśni i odbędą niezwykłą podróż po krajach europejskich. Elementem scalającym podróże po baśniowej Europie będzie osoba przewodnika -tekturowa postać „Pana Andersena”, który wprowadzi dzieci w świat baśni. Dla pełnego zrealizowania założeń programu ważne jest bowiem, aby zajęcia nie przebiegały jak typowa lekcja i były zabawą łączącą elementy wychowania muzycznego , plastycznego i polonistycznego.

III.CELE NAUCZANIA

1. Cele ogólne :

- popularyzacja wiedzy na temat baśni europejskiej

-rozbudzanie potrzeb czytelniczych (wyrabianie nawyku czytania oraz zamiłowania do książek)

- wdrażanie do poszanowania książek

- kształtowanie postawy szacunku dla dziedzictwa kulturowego

- kształtowanie podstaw umiejętności korzystania z biblioteki i czytelni

- rozwijanie w uczniach postawy ciekawości, otwartości i tolerancji wobec innych kultur

-pobudzanie wyobraźni uczniów

2. Cele operacyjne są przedstawione w punkcie IV Treści nauczania.

IV.TREŚCI NAUCZANIA

Lp.	TEMATYKA ZAJĘĆ/TREŚCI KSZTAŁCENIA	FORMA REALIZACJI	PROPONOWANE TYTUŁY BAŚNI	CELE OPERACYJNE
1.	Podróż do baśniowej Europy	*wprowadzenie do programu- nauczyciel informuje, że w zajęciach będzie cały czas uczestniczył Pan Andersen(wykonana z tektury postać Andersena-na drewnianej listewce, dosyć duża) i to on wprowadzi je w świat baśni * Nauczyciel(przy pomocy kukły Pana Andersena) w formie wykładu przypomina twórców baśni europejskich, a także wymienia tych, których uczniowie dotychczas mogli nie znać(Charles Perrault, Jacob L. K. i Wilhelm Grimm, Hans Christian Andersen, C. Collodi, T. M. Jansson, A. A. Milne, Lewis Carroll, A. de Saint-Exupery, J. Brzechwa, H. Januszewska, L.J. Kern, E. Szelburg-Zarembina) * Nauczyciel(Pan Andersen) rozdaje rozsypanki wyrazowe, z których uczniowie wspólnie układają definicję baśni, następnie Pan Andersen opowiada historię powstania baśni * Przypomnienie najważniejszych postaci baśniowych-chętni uczniowie przedstawiają daną postać(wypowiadając się w pierwszej osobie) - w przypadku braku chętnych w postać wciela się nauczyciel *Zaprezentowanie mapy, na której podczas poszczególnych zajęć uczniowie będą umieszczać nazwiska autorów baśni i najpopularniejsze tytuły ( w odpowiednich krajach)	*wymienienie twórców baśni i tytułów utworów, z którymi uczniowie zapoznają się na zajęciach	- uczeń zna najpopularniej szych twórców baśni - uczeń umie wymienić najbardziej znane tytuły baśni - uczeń potrafi dopasować nazwisko autora do konkretnego tytułu -potrafi wymienić cechy baśni -potrafi chronologicznie ułożyć (np. na planszy) wymienić etapy powstawania baśni
2.	Baśń polska - Wędrując z Waligórą i Wyrwidębem	*Pan Andersen wprowadza uczniów w świat baśni (baśń folklorystyczna)zbiorowej = anonimowej „Waligóra i Wyrwidąb” *dekoracja sali- tekturowe postaci z baśni * na mapie uczniowie dopisują doklejają tytuł baśni *scenki inscenizujące zakończenie inne niż w oryginale * uczniowie przy pomocy nauczyciela formułują(w 2 grupach) zagadki dla drużyny przeciwnej - wykorzystanie w pracy Słownika Encyklopedycznego -Literatura, Szkolnego Słownika Terminów Literackich, Szkolnego słownika Pisarzy i Lektur, Szkolnej Encyklopedii Nauki O Języku	*Waligóra i Wyrwidąb	- uczeń zna treść baśni Waligóra i Wyrwidąb - uczeń potrafi pracować z mapą -uczeń potrafi wyszukiwać informacje i dobrać odpowiednie źródło
3.	Baśń polska - Losy Szewczyka Dratewki	*”Pan Andersen” przyprowadza Szewczyka Dratewkę(tekturowa postać * Odsłuchanie z płyty nagrania baśni *Krótki wykład o baśni(powstanie, historia,) *Uzupełnienie mapki * Porównanie ilustracji do baśni pochodzących z różnych wydań *Ilustracje do wybranych scen z baśni * Zabawa „Moja litera zaczyna” (zabawa słowna polegająca na tym, że uczniowie wymieniają przedmioty i postaci związane z baśnią, zachowując jednak zasadę, że ostatnia litera danego wyrazu jest pierwszą literą następnego wymienionego przedmiotu/postaci) *Dyskusja o losach głównego bohatera- czyli dobre uczynki do nas wracają	*Szewczyk Dratewka	- uczeń zna treść baśni Szewczyk Dratewka - uczeń zna pojęcie „książka mówiona” - uczeń potrafi pracować z mapą - uczeń zna najważniejsze wydarzenia z życia Andersena -stosuje zasady kulturalnej dyskusji - potrafi wskazać na wartości , którymi kieruje się w życiu bohater tekstu literackiego
4.	Podróż do Niemiec- Baśnie braci Grimm	*Przeczytanie baśni o Wilku i siedmiu koźlątkach * „Pan Andersen” przyprowadza Braci Grimm (tekturowe postaci) * Uczniowie przeprowadzają wywiad z braci Grimm (poznanie życiorysu, zagadnień związanych z utworami) *Pogadanka na temat głównego problemu przedstawionego w baśni *Uzupełnienie mapki * Zabawy utrwalające treść zajęć	*Kopciuszek, Królewna Śnieżka, Czerwony Kapturek, O wilku i siedmiu koźlątkach, Jaś i Małgosia	- uczeń zna treść baśni Kopciuszek, Królewna Śnieżka, Czerwony Kapturek, O wilku i siedmiu koźlątkach, Jaś i Małgosia -uczeń potrafi przeprowadzić krótki wywiad - uczeń potrafi pracować z mapą
5.	Jakie cechy im pomogły , jakie przeszkodziły	* Nauczyciel pokazuje na dvd fragmenty (znanych już dzieciom)zekranizowanych baśni braci Grimm *Utrwalenie treści baśni poprzez zabawę „Zgadnij co, zgadnij kto i podaj dalej” * Rozmowa o losach bohaterów baśni, ich postępowaniu i cechach charakteru * Zabawy utrwalające treść zajęć	*Kopciuszek, Królewna Śnieżka, Czerwony Kapturek, O wilku i siedmiu koźlątkach, Jaś i Małgosia	- uczeń potrafi wykorzystać wiedzę z poprzednich zajęć - uczeń potrafi wskazać przyczyny zdarzeń - uczeń potrafi wymienić cechy charakteru bohaterów - uczeń potrafi pracować z mapą -uczeń potrafi wykorzystać wiedzę na temat utworu do skonstruowania pytań
6.	Pan Andersen opowiada o sobie i swoich baśniach	* ”Pan Andersen” (znana już dzieciom z poprzednich zajęć tekturowa postać) opowiada o swoim dzieciństwie i baśniach *Uzupełnienie mapki *Uczniowie zadają pytania „Panu Andersenowi” * ”Pan Andersen” opowiada baśń Świniopas * „Pan Andersen” odtwarza z płyty charakterystyczne fragmenty baśni, a uczniowie odgadują tytuły baśni i dopowiadają szczegóły do fragmentu, którego wysłuchali * Zabawa ruchowa „Świniopas pogubił swoje świnki” z wykorzystaniem muzyki z mówionej wersji baśni	*Świniopas, Calineczka, Nowe szaty cesarza, Królowa Śniegu, Brzydkie kaczątko, Księżniczka na ziarnku grochu, Dziewczynka z Zapałkami, Słowik	- uczeń zna treść baśni Świniopas, Calineczka, Nowe szaty cesarza, Królowa Śniegu, Brzydkie kaczątko, Księżniczka na ziarnku grochu, Dziewczynka z Zapałkami, Słowik - uczeń potrafi pracować z mapą -uczeń potrafi formułować pytania
7.	Odwiedzamy Pinokia	*”Pan Andersen” przyprowadza Pinokia * Pinokio(tekturowa postać) opowiada o autorze baśni * Uzupełnienie mapki *Zabawa „Zgadnij co, zgadnij kto i podaj dalej” *Uczniowie w dwóch grupach wymyślają inne zakończenie baśnie	* Pinokio	- uczeń zna treść baśni Pinokio - uczeń potrafi pracować z mapą -uczeń zauważa różnice między ekranizacją utworu a oryginałem -uczeń potrafi wykorzystać wiedzę na temat utworu do skonstruowania pytań -uczeń potrafi współpracować w grupie
8.	Wizyta w Stumilowym Lesie	*”Pan Andersen” opowiada o autorze A. A. Milne *Uzupełnienie mapki * Zapoznanie dzieci z fragmentami oryginału * Rozmowa na temat różnic między ekranizacją baśni a oryginałem *Dzieci tworzą mapę Stumilowego Lasu * Spośród przyniesionych przez nauczyciela rekwizytów wybierają te, które wiążą się z Kubusiem Puchatkiem *Zabawa „Zgadnij co, zgadnij kto i podaj dalej”	* Kubuś Puchatek *Chatka Puchatka	- uczeń zna treść baśni Kubuś Puchatek, Chatka Puchatka - uczeń potrafi pracować z mapą -uczeń zauważa różnice między ekranizacją utworu a oryginałem -uczeń potrafi wykorzystać treść utworu do stworzenia mapy baśniowej krainy -uczeń potrafi wykorzystać wiedzę na temat utworu do skonstruowania pytań -uczeń potrafi współpracować w grupie
9.	Z wizytą u Alicji	*”Pan Andersen” przyprowadza Alicję i opowiada o autorze Lewisie Carroll *Uzupełnienie mapki * Zapoznanie dzieci z fragmentami oryginału * Przeczytanie adaptacji baśni pochodzącej z wydania „12 Złotych Bajek” *Dzieci rysują „Krainę Czarów” * Spośród przyniesionych przez nauczyciela rekwizytów wybierają te, które wiążą się z baśnią *Uczniowie wymyślają własną wersję baśni, czyli „Co mnie spotkało, kiedy zasnąłem” *Zabawa „Zgadnij co, zgadnij kto i podaj dalej”	*Alicja w Krainie Czarów	- uczeń zna treść baśni Alicja w Krainie Czarów - uczeń potrafi pracować z mapą -uczeń rozumie pojęcie „adaptacja” - uczeń potrafi samodzielnie wymyślić historię/bajkę -uczeń potrafi wykorzystać wiedzę na temat utworu do skonstruowania pytań
10.	Kończymy podróż	Zakończenie programu według jednej z dwóch proponowanych wersji: 1. Przygotowanie przez uczniów (pod kierunkiem nauczyciela-bibliotekarza) własnej baśni 2. Przygotowanie przez uczniów (pod kierunkiem nauczyciela-bibliotekarza) książeczek z ilustracjami do czytanych baśni.		1. - uczeń potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę do stworzenia własnej baśni - uczeń zna schemat baśni 2. - uczeń potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę do stworzenia książeczki z ilustracjami -uczeń kojarzy poszczególne postaci z tytułami baśni -uczeń wykorzystuje wiedzę na temat budowy książki

V.PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW.

METODY I TECHNIKI PRACY Z DZIEĆMI.

METODY

1.Metoda wykładu.

2. Metoda pogadanki

4. Metoda zajęć praktycznych

5. Dyskusja

6. Analiza tekstu

7. Praca z mapą

8.Oglądowa (fragmenty filmów animowanych)

TECHNIKI

1.Nauka przez zabawę-gry i zabawy językowe.

2.Elementy zajęć plastycznych

3.Techniki teatralne

4.Techniki multimedialne

- video, dvd, płyty Cd, kasety magnetofonowe

GRY I ZABAWY

1.Inscenizacje

2.Wymyślanie zakończeń baśni

3. Zabawa „Zgadnij co, zgadnij kto i podaj dalej”

4. Zabawa ruchowa „Świniopas pogubił swoje świnki”

5.Rysowanie map baśniowych krain

6. Zabawa słowna „Moja litera zaczyna”

7.Zagadki

VI.ZAKŁADANE OSIĄGNIECIA UCZNIA

Zakładam, że po ukończeniu cyklu zajęć uczeń osiągnie określony poziom kompetencji, a w szczególności :

- rozumie pojęcia „książka mówiona”, „ekranizacja”, „adaptacja”

-wymieni czołowych twórców baśni, kojarząc ich z poszczególnymi krajami

-wymieni tytuły najpopularniejszych baśni

- zna treść najpopularniejszych baśni

- rozpozna charakterystyczne fragmenty baśni

-potrafi swobodnie opowiadać o utworze

-potrafi oceniać zachowania innych, wyciągać wnioski

-potrafi wykorzystać wiedzę zdobytą na różnych przedmiotach

- widzi potrzebę pogłębiania wiedzy na temat literatury

-samodzielnie sięga po baśnie

- potrafi współpracować z kolegami w czasie zajęć

- widzi potrzebę pogłębiania wiedzy o Unii Europejskiej

- potrafi współpracować z kolegami w czasie zajęć.

VII.METODY POMIARU OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW

W trakcie realizacji programu jako formy ewaluacji zastosuję: prace plastyczne uczniów (indywidualne i grupowe), mini prace literackie, scenki, mini inscenizacje, zagadki, zabawę ruchową z wykorzystaniem piłki „Zgadnij co, zgadnij kto i podaj dalej”.

Jako podsumowanie programu przewiduję przygotowanie przez uczniów (pod kierunkiem nauczyciela-bibliotekarza) własnej baśni. Uczniowie wcielą się w wymyślone przez siebie postaci w inscenizacji własnej baśni. Wiedzę z zakresu biografii autorów baśni oraz znajomość treści baśni wykorzystają do stworzenia życiorysu fikcyjnego autora baśni, którą wspólnie stworzą w czasie ostatnich zajęć. Na podsumowanie przewiduję od dwóch do trzech jednostek lekcyjnych, w zależności od potrzeb grupy. Inną formą ewaluacji zamykającą cykl zajęć może być przygotowanie przez uczniów (pod kierunkiem nauczyciela-bibliotekarza) książeczek z ilustracjami do czytanych baśni.

Decyzja co do wyboru formy będzie podyktowana poziomem danej grupy uczniów oraz przebiegiem realizacji programu.

VIII. BIBLIOGRAFIA

1. Andersen H.Ch., Baśnie, tł.S. Beylin, S. Sawicki i J. Iwaszkiewicz, Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia, Warszawa 1974.

2. Baśnie braci Grimm : baśnie domowe i dziecięce zebrane przez braci Grimm, Warszawa 1982.

3. Collodi C., Pinokio, Kraków 2005.

4. 12 Złotych Bajek, tł. B. Jerzyniak, Wydawnictwo E. Jarmołkiewicz, Zielona Góra 1991.

5. Literatura Encyklopedia szkolna ,Warszawa 1997.

6. Milne A. A., Kubuś Puchatek, Białystok 1992.

7. Nagajowa M., Słowo za słowem Podręcznik do kształcenia literackiego i językowego dla klasy czwartej szkoły podstawowej, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1996.

8. Podręczny słownik terminów literackich, red. J. Sławińskie, Warszawa 1999.

9. Słownik Encyklopedyczny - Literatura Powszechna, Warszawa 1999.

---