Część 3: ZESTAW ORTOGRAMÓW DLA KLASY III
ZASADY PISOWNI Z „Ó”
gdy wymienia się na o, e, a, np. róg - rogi, pióro - pierze., skrót - skracać,
gdy ó występuje w zakończeniach :-ówka, -ówna, -ów, np. klasówka, Kraków, rowerów, ,Sienkiewiczówna,
wyjątki: skuwka, zasuwka,
na początku wyrazu, np. ósemka, ówdzie, ów, ówczesny.
TRUDNE WYRAZY Z „Ó” NIEWYMIENNYM
córka, góra, góral, jaskółka, Józio, król, królik, który, ogórek, ołówek, róża, wiewiórka, wróbel, żółty, krótki, późno, próba, równanie, skóra, tchórz, włóczka, źródło, żółtko, żółw, chór, główny, kłótnia, mózg, ogół, oprócz, ogólnie, północ, próżniak, próchnica, czółno, piórnik, różnica, stróż, różny, różowy, szczegół, wkrótce, włóczęga, wróżka, wspólny, wśród, podróż prószy, równy, leśniczówka, pójdę, róża, rózga, żółw, spóźniać, źródło,
WYRAZY Z „Ó” WYMIENNYM
bródka, chłód, dół, dróżka, dwóch, dwójka, głód, główka, kółko, lód, łóżko, mróz, nóżka, ogród, pióro, stół, wóz, zawód, brzózka, dziób, czwórka, szóstka, kościół, miód, mój, nóż, pół, powrót, rów, samochód, słój, sól, swój, twój, wróg, zbiór, ból, bór, grób, łódź, mrówka, naród, obóz, otwór, ósemka, ród, róg, podróż, słówko, strój, trójka, tułów, twórca, utwór, wędrówka, wieczór, wschód, zachód, wzór, siódmy, zbiórka, pszczółka, ogród,
ZASADY PISOWNI Z „”U”
zawsze na końcu wyrazu.
prawie zawsze na początku wyrazu.
w zakończeniach cząstki - uje np.: pracuje, maluje.
w zakończeniach: -uszek, -unek, -ulec, -un, -utki, -unek, -usia, np.: babulka, mamusia, budulec, zdun, pakunek, malutki, maluszek.
TRUDNE WYRZY Z „U”
budyń, dudek, fujarka, kukurydza, mundur, pustynia, ropucha, struś, sznur, szuflada, sufit, susza, muszla, kurtyna, sukienka, kula, dudek ,puchar, turysta, papuga, łuska, długopis, punkt, drugi, grupa, biurko, okulary, pudełko, kapelusz, studnia, lustro, dyżurny, minuta, ropucha.
ZASADY PISOWNI Z „RZ”
gdy wymienia się na „r”. np. morze - morski
. po spółgłoskach: p, b, t, d, k,g ch, j, w, np. przyroda, brzoza, mistrz, krzyż, grzyb, chrzan, ujrzeć, wrzos.
w nazwach zawodów : np. drukarz.
w zakończeniach -arz, -erz., np. perz, fałszerz.
WYJĄTKI; odzież, bagaż, młodzież, sprzedaż, bandaż.
WYJĄTKI - kształt, pszenica, bukszpan, wszyscy, wszędzie, Pszczyna.
WYRAZY Z „RZ” WYMIENNYM
stolarz, lekarz, itp., trzy, dobrze, dworzec, księgarz, którzy, rowerzysta, rycerz, wierzyć, żołnierz, bramkarz, marzec, mierzyć, ślusarz, zamierzać, morze, orzeł, wytwarzać, szczerze, starzec, wieczerza, wierzyć,
TRUDNE WYRAZY Z „RZ” NIEWYMIENNYM
burza, drzwi, grzyby, jarzębina, orzech rzeczownik, rzeka, rzecz, rzodkiewka, rzeka, warzywa, zwierzęta, Grzegorz, jarzyny, kalendarz, Katarzyna, Murzyn, kołnierz, ołtarz, perz, porządek, przez, przed, rzucać twarz, zdarzenie, brzeg, korzeń, korzystać, kurz, narzędzie, porzeczka, rząd, rzadki, rzęsa, rzeczywiście, rzemiosło, rzeźba, uprzejmy, urząd, urzędnik, wierzba, wierzchołek, zarzut, zmierzch, marzenie, powietrze, rzetelny, rzut, talerz, tchórz, uderzyć, wierzch, wydarzenie, zorza, przyjaciel, drzewo, rzepa, towarzysz, rzeżucha, rześki,
ZASADY PISOWNI Z „Ż”
gdy zachodzi wymiana na : g, dz, h, z, ź, s. ważyć - waga, pieniążek - pieniądz, drużyna - druh, grożę - groza, obrażać - obraza, bliżej - blisko, nóżka - noga, mosiężny - mosiądz, każę - karać, wyżej -wysoko, zagrożenie - grożba,
po literach: m, l ,ł, r. np.: mżawka, małża, rży, sierżant, lżej, łże,
w końcówce „-że” np. także, skądże.
TRUDNE WYRAZY Z „Ż”
duży, dyżurny, Grażyna, jeż, każdy, książka, łyżka, łyżwa, może, wąż, nożyce, pożar, straż, wieżowiec, wieża, żaba, żart, zboże, żyrafa, żyto, nosorożec, ciężar, filiżanka, gdyż, także, też, już, koleżanka, jakże, księżyc, ryż, śnieżyca, żelazko, mąż, wrażenie, kożuch, krzyż, drużyna, jeżyna, każdy, łóżko, leży, mnożenie, książę, można, plaża, odzież, pasażer, spiżarnia, stróż, wyżej, żaden, żagiel, żądać, żelazo, wzwyż, żniwa, życie, żołądek, żubr, żużel, żyła, żywność, żwawy, cóż , chociaż, garaż, kałuża, mżawka, mży, pasożyt, wypożyczać, żal, żołądź, żołędzie, ostrożny, rozmnażać, rozmnażać, żądło, dożynki, kradzież, pożegnanie, żuraw, menażka, pożreć,
ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „H”
gdy wymienia się na : g, ż, ż, dz, np.: wahać - waga, błahy - błazen, druh - drużyna, wataha - watadze.
w niektórych imionach własnych : Helena, Hania, Henryk, Halina.
w jedynym wyrazie na końcu - druh.
w „hałaśliwych” wyrazach (wiersz „Kłopotliwe samo „h”.)
TRUDNE WYRAZY Z „H”
hala, Hanna, Halina, Helena, harcerz, helikopter, herbata, herbatnik, hulajnoga, humor, huśtawka, huta, błahy, bohater, haft, hangar, hańba, harce, hełm, hen, hipopotam, hobby, historia, hojny, hokej, hołd, honor, horyzont, hura, hydraulik, hymn, wahać się, wahadło, handel, harmonia, hejnał, herb, hiacynt, higiena, hodowla, hotel, huragan, hymn, juhas, filharmonia, hamować, aha!, hamak, Podhale. druhna, druh, huta, honor, czyhać, hart, zahartowany, hejnał, hufiec,
ZASADY PISOWNI WYRAZÓW Z „CH”
gdy zachodzi wymiana „ch” na „sz”np. sucho - suszyć.
zawsze na końcu wyrazu (wyjątek druh),
zawsze po literze „s” np.schron, uschnąć.
TRUDNE WYRAZY Z „CH”
chart(pies), chomik, chory, chrabąszcz, bochenek, chleb, chata, Chiny, chemia, choinka, samochód, chłód, Chełm, chmura, chorągiew, chodzi, chór, chryzantema, chrzest, chwast, dmuchawiec, wicher, wschód, chrzan, chustka, chytry, dach, kuchnia, mucha, muchomor, orzech, pchła, ruch, wychowawca, zuch, chwila, chaos, Michał.
3