Organizacja Harcerska „Rodło" im. Szarych Szeregów

Regulamin Musztry

Jarocin, listopad 2010

I. ZASADY OGÓLNE

1. Musztra - to ćwiczenia harcerskie, które uczą, jak przyjmować postawę zasadniczą i swobodną, oddawać honory , formować szyki oraz zachowywać się w szyku i poza nim.

2. Jednostki harcerskie występują i działają w odpowiednim ugrupowaniu i szyku.

Ugrupowanie w musztrze - to ustawienie harcerzy, jednostek harcerskich w szyku odpowiednim do wykonania określonych czynności, frontem w wyznaczonym kierunku, w ustalonych odstępach i odległościach

Rozróżnia się ugrupowania rozwinięte i marszowe.

Ugrupowania rozwinięte - to ustawienie jednostki harcerskiej w linii prostej, frontem w jednym kierunku, w nakazanym szyku, w odstępach określonych w regulaminie.

Jednostki harcerskie przyjmują je w czasie wystąpień oraz uroczystości harcerskich i państwowych.

Ugrupowanie marszowe - to ustawienie jednostki harcerskiej (jednostek harcerskich) w kolumnie (kolumnach) do marszu.

W ugrupowaniu mogą być stosowane różne szyki.

3. Szyk - to określone w regulaminie ustawienie harcerzy lub jednostek harcerskich - do wspólnego wykonywania czynności - w ugrupowaniu rozwiniętym lub marszowym.

Harcerze ustawiają się w szyku zgodnie z podziałem organizacyjnym lub w sposób nakazany przez wydającego komendę. Niektóre szyki może już tworzyć dwóch harcerzy, np.: szereg, rząd.

Na szyk składają się następujące elementy :

- skrzydło - prawe i lewe zakończenie szyku;

- front - kierunek ustawienia harcerzy;

- odstęp - oddalenie między harcerzami, jednostkami harcerskimi, mierzone wzdłuż frontu szyku;

- odległość - oddalenie miedzy harcerzami, szeregami i jednostkami harcerskimi, mierzone w głąb szyku;

- głębokość - odległość od czoła do ogona szyku;

- czoło kolumny - początek kolumny;

- ogon kolumny - koniec kolumny;

- kierunkowy - to poruszający się w nakazanym kierunku harcerz, do którego dostosowują swój ruch inni harcerze. W kolumnie dwójkowej, trójkowej, czwórkowej itd. - to harcerz na prawym skrzydle czoła kolumny ( pierwszego szeregu). Podczas oddawania honorów w marszu na komendę „Na lewo - PATRZ” kierunkowym jest harcerz lewoskrzydłowy;

- zamykający - harcerz lub harcerze znajdujący się w ostatnim szeregu kolumny na lewym skrzydle.

Czynności harcerzy w szyku :

- krycie- ustawienie się harcerzy lub jednostek harcerskich w rzędzie, w linii prostej;

- równanie - ustawienie się harcerzy lub jednostek harcerskich w szeregu, w linii prostej;

- odstępowanie - zwiększanie odstępów między harcerzami (jednostkami harcerskimi) w szyku o określoną liczbę kroków;

- łączenie - powrót do szyku poprzedniego ( przed odstępowaniem).

4. Szereg - to szyk, w którym harcerze stoją obok siebie w odstępie na lewy łokieć, frontem w jednym kierunku, w linii prostej. Równanie i krycie w szyku harcerze wykonują samoczynnie po komendzie „SPOCZNIJ" . Harcerze w szeregu(dwuszeregu) równają szereg do prawoskrzydłowego oraz wykonują odstępy na lewy łokieć(dłoń oparta na biodrze, łokieć wysunięty).

Prawoskrzydłowy drugiego szeregu dodatkowo tworzy odstęp od pierwszego szeregu kładąc prawą dłoń na ramieniu stojącego przed nim. Drugi szereg równa do prawoskrzydłowego drugiego szeregu.

5. Dwuszereg - to szyk, w którym dwa szeregi harcerzy stoją jeden za drugim, frontem w jednym kierunku, w odległości równej wyciągniętej ręce. Harcerze drugiego szeregu kryją swoich poprzedników.

Dwuszereg jest pełny, jeżeli harcerza lewoskrzydłowego pierwszego szeregu kryje harcerz drugiego szeregu; niepełny - jeżeli nie kryje.

W razie potrzeby do wykonania określonych zadań można formować również inne szyki, np. trójszereg itp.

6. Kolumna - to szyk, w którym harcerze - stojąc frontem w jednym kierunku, jeden za drugim, w odległości około 1,2 m - tworzą rząd ( kolumnę pojedynczą) lub dwa i więcej rzędów ( kolumnę dwójkową, trójkową itp. ) ustawionych w odstępach równych szerokości dłoni.

Głębokość kolumny pieszej nie może być mniejsza niż jej szerokość.

7. Linia kolumn - to szyk, w którym kolumny jednostek harcerskich stoją jedna obok drugiej na tej samej wysokości, w ustalonych odstępach, czołem w jednym kierunku.

8. Rozkazy i komendy w musztrze przekazuje się ustnie lub przez środki łączności.

W marszu komendy i rozkazy przekazują wzdłuż kolumny dowódcy jednostek harcerskich.

9. W szyku wydający komendę zajmuje miejsce, z którego może najdogodniej dowodzić.

Wydający komendę, podając komendę harcerzom w ugrupowaniu rozwiniętym, stoi na środku przed frontem szyku w odległości umożliwiającej obserwację skrzydeł lub większej części szyku bez konieczności odwracania głowy.

Wydający komendę maszerujący na czele jednostki podaje komendy bez zatrzymywania się, zwracając głowę w lewo.

W czasie marszu dowódca jednostki może wyjść z szyku, aby podać komendy i sprawdzić sposób ich wykonania.

10. Komenda - to krótki rozkaz - podany słownie lub przez środki łączności - do natychmiastowego wykonania, a gdy dotyczy grupy harcerzy lub jednostki - również jednolitego i jednoczesnego.

Komenda składa się z zapowiedzi i hasła. Jest kilka komend zawierających tylko hasło, np.: „BACZNOŚĆ”, „SPOCZNIJ”.

Zapowiedź komendy podaje się wyraźnie, głosem donośnym, przeciągając ostatnią zgłoskę.

Hasło komendy (wydrukowane w regulaminie dużymi literami)podaje się po krótkiej przerwie, głośno, wyraźnie, krótko i dobitnie. Po haśle należy wykonać komendę.

Aby zwrócić uwagę jednostek lub poszczególnych harcerzy, w zapowiedzi komendy wymienia się nazwę pododdziału lub stopień i nazwisko harcerza, np.: „ Zastęp „Parasol” , w szeregu - ZBIÓRKA”, „Druh Xyz, w prawo - ZWROT”.

11. Aby przerwać niewłaściwie wykonywaną czynność, powrócić do poprzedniego położenia oraz umożliwić poprawne jej wykonanie, podaje się komendę „WRÓĆ KOMENDĘ”. Po tej komendzie harcerze stają w postawie swobodnej.

12. Każdy rozkaz musi być logiczny i przemyślany. Nie może w żaden sposób naruszać obyczajowości i moralności, godzić w poglądy, systemy ideologiczne bądź religijne wyznawane przez osobę do której jest skierowany. Rozkaz nie może prowadzić do uszkodzenia mienia, A W SZCZEGÓLNOŚCI DO NARAŻENIA ZDROWIA LUB ŻYCIA PODKOMENDNEGO.

II. POSTAWA ZASADNICZA I SWOBODNA

1. Postawa zasadnicza— to pozycja przyjmowana przez harcerzy do wykonania nakazanych czynności lub do wystąpień służbowych.

W postawie zasadniczej harcerz stoi nieruchomo. Ciężar dała spoczywa równomiernie na obu stopach. Pięty są złączone, stopy zaś rozwarte na szerokość środkowej części podeszwy buta. Nogi w kolanach wyprostowane, mięśnie nóg lekko naprężone. Tułów wyprostowany. Brzuch lekko wciągnięty, ramiona cofnięte do tyłu - na jednakowej wysokości i równolegle do linii frontu. Ręce opuszczone i wyprostowane w łokciach. Palce zwarte i wyprostowane; palec środkowy ułożony wzdłuż szwu spodni. Głowa podniesiona, wzrok skierowany na wprost, usta zamknięte.

Postawę zasadniczą na komendę „BACZNOŚĆ" wykonuję się zawsze w kierunku wydającego komendę.

Harcerz przyjmuje postawę zasadniczą na komendę „BACZNOŚĆ" oraz bez tej komendy w następujących przypadkach:

1. na zapowiedź komendy nie poprzedzonej komendą „BACZNOŚĆ";

2. po wykonaniu komendy „ZBIÓRKA" i podczas:

3. wydawania lub przyjmowania rozkazów;

4. składania meldunku i przedstawiania się;

5. oddawania honorów w miejscu;

6. podawania komend w miejscu

Postawa zasadnicza Widok: a) z przodu; b) z boku

Postawa zasadnicza Widok: c) ułożenia dłoni z boku; d) ułożenia dłoni z przodu

2. Postawa swobodna - to pozycja umożliwiająca harcerzowi częściowy odpoczynek podczas wykonywania regulaminowych czynności i wystąpień służbowych, przede wszystkim podczas parad i uroczystości .Przyjmuje się ją na komendę „SPOCZNIJ" oraz samoczynnie w sytuacjach określonych w regulaminach, np. po odliczeniu.

Na komendę „SPOCZNIJ" harcerz energicznie wysuwa prawą nogę w bok - stojąc w rozkroku, dłonie ma złożone z tyłu ciała -prawa dłoń w lewą.

W razie potrzeby poprawia umundurowanie i oporządzenie, a także równanie i krycie. Za zezwoleniem dowódcy może także chwilowo opuścić szyk.

III. ZWROTY

1. Zwroty w miejscu wykonuje się na komendę: „W lewo (w prawo, w tył) - ZWROT". Zwroty w lewo i w tył wykonuje się w stronę lewej ręki, na obcasie buta lewej nogi i czubku prawego buta, energicznie dostawiając najkrótszą drogą nogę pozostawioną w tyle. Zwrot w prawo - odwrotnie. W czasie zwrotu górna część ciała pozostaje jak w postawie zasadniczej; nóg w kolanach nie zgina się.

Zwroty wykonuje się na równe tempo: pierwsza część zwrotu - skręt, druga część zwrotu - dostawienie nogi znajdującej się z tyłu(lewa noga - w prawo zwrot, prawa noga - w lewo/w tył zwrot)

Układ stóp w czasie wykonywania zwrotów: a) w prawo; b) w tył

IV. MARSZ

1. Marsz poprzedza komenda np. :„Druh Xyz(zastęp/drużyna), naprzód (w lewo, w prawo, w tył na lewo, w tył na prawo, X kroków naprzód) — MARSZ" lub „Druh Xyz/zastęp/drużyna, za mną-MARSZ". Marsz rozpoczyna się z postawy zasadniczej lewą nogą, maszerując przybija się obiema nogami, postawa ciała poza nogami jak do postawy zasadniczej.
   Na padającą w marszu komendę „SPOCZNIJ” harcerze przestają przybijać nogami oraz zachowywać postawę ciała jak do pozycji zasadniczej.
   Na padającą w marszu komendę „Drużyna/zastęp - BACZNOŚĆ”, następuje przytup na obie nogi i postawa poza nogami jak do postawy zasadniczej.

Przy zatrzymywaniu komenda „STÓJ”(„Drużyna/zastęp/ druh Xyz - STÓJ”) wydawana jest na lewą nogę. Dalej następują 3 kroki: krok prawą, krok lewą i dostawienie prawej stopy.

Przed zatrzymaniem zaleca się wydanie komendy „BACZNOŚĆ” dla wyrównania kroku i równoczesnego zatrzymania się.

Dopuszcza się komendę : „Druh Xyz(zastęp/drużyna), naprzód (w lewo, w prawo, w tył na lewo, w tył na prawo, X kroków naprzód) bez przybicia - MARSZ” po której następuje pojedyncze przybicie lewą nogą i dalszy marsz w postawie swobodnej jak po następującej w marszu komendzie „SPOCZNIJ”.

2. Kierunek marszu zmienia się na komendę:

„NA LEWO/NA PRAWO - MARSZ" : na hasło komendy harcerz robi trzy kroki na wprost, a następnie zmienia kierunek marszu na nakazany i maszeruje dalej, reszta kolumny dostosowuje się do czoła.

„W TYŁ NA LEWO- MARSZ” (* W TYŁ NA PRAWO): na hasło komendy harcerz robi trzy kroki na wprost, zmienia kierunek(w lewo), wykonuje trzy kroki i znów zmienia kierunek( w lewo)po czym maszeruje dalej , reszta kolumny dostosowuje się do czoła.

*Analogicznie dla komendy „ W TYŁ NA PRAWO - MARSZ” zmiana kierunków następuje w prawo

3. Kolumna trafiwszy na przeszkodę wykonuje marsz w miejscu z zachowaniem przepisowej odległości odstępów, równania i krycia.

4. Jeżeli zastęp/drużyna przechodzą przez wszelkiego rodzaju kładki, mosty itp., wszyscy maszerujący przestają przybijać nogami i idą krokiem swobodnym, niezsynchronizowanym by uniknąć zjawiska rezonansu mechanicznego.

V. KOMENDY W SZEREGU

1. Aby ustawić harcerzy w szyku dowódca zarządza zbiórkę.

Na zapowiedź komendy, np.: „Pierwsza drużyna/Zastęp… ", lub na komendę „BACZNOŚĆ" harcerze zwracają się frontem do dowódcy i przyjmują postawę zasadniczą. Następnie dowódca podaje zapowiedź, np.: „W dwuszeregu/szeregu frontem do mnie", i staje w miejscu, w którym chce ustawić pododdział. Na hasło „ZBIÓRKA" harcerze biegną do dowódcy i stają przed nim w odległości ok. 3 metrów, w nakazanym szyku, w postawie zasadniczej.

Gdy wydający komendę poda zapowiedź, np.: „W dwuszeregu/szeregu ", stanie w miejscu, w którym chce ustawić pododdział i wskaże głową kierunek (najczęściej na lewo), na hasło „ZBIÓRKA" harcerze biegną do niego i stają w nakazanym szyku, w postawie zasadniczej i w tym samym co on kierunku (jeżeli nie nakazał inaczej). Harcerz prawoskrzydłowy staje z lewej strony wydającego komendę, a na zbiórce w kolumnie (rzędzie) za nim. Rozpoczynając formowanie szyku, wydający komendę wychodzi przed front oddziału na taką odległość, aby mógł objąć go wzrokiem lub wykonując wykrok prawą nogą z jednoczesnym zwrotem w lewo.

2. Wydający komendę może również nakazać zbiórkę w innym miejscu lub kierunku. Określa to w komendzie, np.: „Pierwsza drużyna, w dwuszeregu (w kolumnie dwójkowej), na drodze, prawe skrzydło (czoło) na wysokości trybuny, frontem do namiotów - ZBIÓRKA". Jeżeli zbiórkę nakazuje się ponownie, można podać komendę np. „Pierwsza drużyna, w dwuszeregu, na poprzednim miejscu - ZBIÓRKA".

3. Łączenie odbywa się na komendę, np.: „Do prawoskrzydłowe-go (lewoskrzydłowego) - ŁĄCZ (biegiem - ŁĄCZ)" lub „Do druha Xyz - ŁĄCZ (biegiem - ŁĄCZ)" albo „Do druha Xyz w lewo (w prawo) - ŁĄCZ (biegiem - ŁĄCZ)".

4. Odliczanie stosuje się w celu ustalenia stanu liczbowego harcerzy lub sformowania nowego szyku. Wykonuje się je na komendę np.: „Kolejno - ODLICZ", „Do dwóch

- ODLICZ". Można także nakazać odliczanie do jakiejkolwiek liczby, np.: „Do trzech (pięciu, dziesięciu)* - ODLICZ".(* Potrzebne do formowania dwu, trój, czwórszeregu)

Na zapowiedź „Kolejno -…” harcerze pierwszego szeregu zwracają jednocześnie głowy w prawo z wyjątkiem prawoskrzydłowego.
Na hasło „ODLICZ” harcerz prawoskrzydłowy pierwszego szeregu zwraca głowę w lewo i zaczyna odliczanie. Pozostali harcerze pierwszego szeregu, odwracając energicznie głowy z prawej na lewą stronę, podają kolejno liczby, po czym przyjmują postawę swobodną., Natomiast harcerze drugiego szeregu zwracają uwagę na podaną przez ich poprzedników liczbę, która także ich dotyczy, i wraz z nimi przyjmują postawę swobodną.

Jeżeli dwuszereg jest niepełny, to lewoskrzydłowy drugiego szeregu - po odliczeniu - zwraca głowę w kierunku dowódcy i melduje głośno: „Niepełny".

5. Zmianę ugrupowania w miejscu nakazuje się, gdy harcerze stoją w szeregu.

Z szeregu w rząd przechodzi się na komendę „W prawo - ZWROT", natomiast z rzędu do szeregu „W lewo - ZWROT".

Z szeregu w kolumnę dwójkową przechodzi się na komendę „W dwójki, w prawo - ZWROT". Harcerze, na których podczas odliczania wypadła liczba jeden, robią w prawo zwrot w miejscu, a oznaczeni liczbą dwa wykonują na obcasie buta prawej nogi i czubku lewego buta część zwrotu w prawo, po czym lewą nogą robią energiczny wykrok w lewo w skos i — dostawiając prawą nogę
do lewej - stają na lewo od swych sąsiadów.

Z kolumny dwójkowej do szeregu powraca się na komendę „Szereg - TWÓRZ”.

Szereg tworzy się w kierunku wydającego komendę. Jeśli stoi on po prawej stronie kolumny, harcerze stojący z prawej strony kolumny wykonują zwrot w prawo zaś stojący z lewej zachodzą ich jednym krokiem w prawo w skos(jak przy tworzeniu dwójek).
Jeśli wydający komendę stoi z lewej strony, stojący z lewej strony kolumny wykonuje zwrot w lewo, zaś stojący po prawej zachodzi go jednym krokiem w lewo w skos.

Z dwuszeregu w kolumnę dwójkową przechodzi się na komendę „W prawo - ZWROT", z kolumny dwójkowej do dwuszeregu natomiast na komendę „W lewo - ZWROT".

Kolumnę dwójkową (rząd) z dwuszeregu (szeregu) formuje się zawsze w prawo; dwuszereg i szereg z kolumny dwójkowej (rzędu) — w lewo.

6. Z szeregu w kolumnę trójkową przechodzi się na komendę „W trójki, w prawo - ZWROT".,

Oznaczeni liczbą jeden wykonują na obcasie buta prawej nogi i czubku lewego buta część zwrotu w prawo, po czym prawą nogą robią energiczny krok w tył - w prawo w skos i dostawiając lewą nogę stają po prawej od swego sąsiada(numer dwa)

Harcerze, na których podczas odliczania wypadła liczba dwa, robią w prawo zwrot w miejscu

Oznaczeni liczbą trzy wykonują na obcasie buta prawej nogi i czubku lewego buta część zwrotu w prawo, po czym lewą nogą robią energiczny wykrok w lewo w skos i — dostawiając prawą nogę do lewej - stają na lewo od swych sąsiadów.

Pozostałe elementy podobnie jak w kolumnie dwójkowej.

7. Kolumną czwórkową tworzy się z dwuszeregu, po komendzie „Do dwóch - ODLICZ”.
   Na komendę „W czwórki w prawo - ZWROT” harcerze wykonują czynności jak na komendę „W dwójki, w prawo - ZWROT", którą wykonuje także drugi szereg. ( wykorzystując odstęp między dwoma szeregami )
   

8. Na komendę „ROZEJŚĆ SIĘ" harcerze natychmiast rozchodzą się w dowolnych kierunkach. Wydający komendę może w komendzie określić miejsce, w którym mają przebywać, np.: „Na łąkę - ROZEJŚĆ SIĘ", „Do namiotów (biegiem) - ROZEJŚĆ SIĘ", lub kierunek rozejścia się, np.: „Od czoła, w prawo - ROZEJŚĆ SIĘ", „W tył - ROZEJŚĆ SIĘ".

Komendę „ROZEJŚĆ SIĘ" można podać w każdym szyku w miejscu lub w marszu.

9. Na komendę „ W TYŁ ROZEJŚĆ SIĘ" harcerze stojący w szeregu bądź innym szyku wykonują w tył zwrot poczym robią energiczny wykrok z przybiciem wykonywany lewą nogą. Harcerze w drugim szeregu robią niewielką korektę wykroku w lewo skos by nie urazić stojącego w pierwszym szeregu. Po tych czynnościach harcerze rozchodzą się w dowolnych kierunkach jak podczas komendy „ROZEJŚĆ SIĘ”

VI. ZACHOWANIE SIĘ HARCERZY W SZYKU

1. Harcerz, przed którym przechodzi przełożony (starszy), oraz jego sąsiedzi (jeden z prawej i jeden z lewej strony) przyjmują postawę zasadniczą. Powracają do postawy swobodnej, gdy przełożony minie prawego (lewego) sąsiada.

2. Dla sprawdzenia obecności, harcerz wywołany z pierwszego szeregu, np.: „Druh Xyz", przyjmuje postawę zasadniczą i odpowiada głośno „Jestem".

3. Na komendę „Druh Xyz - WYSTĄP", harcerz występuje trzy kroki na wprost i staje w postawie zasadniczej.

Na jego miejsce wstępuje natychmiast stojący za nim harcerz z drugiego szeregu (stawiając dwa kroki).

Harcerz wywołany z drugiego szeregu (również skrzydłowy) występuje pięć kroków; dwa kroki przez szereg, trzy następne jak podano wyżej.

Zachodzenie na lewą stronę - jeśli wywołany został harcerz z drugiego szeregu, harcerz stojący przed nim występuje w lewo w skos przed osobę stojącą po jego lewej stronie. Po przejściu wywołanego wraca na swoje miejsce dając prawą nogą krok w prawo w skos do tyłu. Analogicznie postępuje gdy wywołany wraca na swoje miejsce.

4. Na komendę „WSTĄP" wywołany robi w tył zwrot, wraca na swoje miejsce ,znów wykonuje zwrot w tył i przyjmuje taką postawę, jak pododdział. Natomiast harcerz, który zajmował jego miejsce, wraca do drugiego szeregu, robiąc dwa kroki do tyłu (bez zwrotu i wymachu rąk).

Komendy „WYSTĄP" i „WSTĄP" podaje się również grupie harcerzy.

Jeżeli komenda „WYSTĄP" dotyczy kilku harcerzy stojących w pierwszym szeregu, występują oni jednocześnie. Stojący obok siebie w drugim szeregu występują kolejno, zaczynając od prawego; natomiast harcerze, którzy nie stoją w tym szeregu obok siebie - jednocześnie.

Na komendę „WSTĄP" wywołani harcerze robią w tył zwrot i wracają na swoje miejsce jednocześnie lub w kolejności występowania z szyku.

W wypadku ustawienia oddziału w wąskim miejscu (korytarzu itp.) wywołany harcerz(grupa) występuje krok przed szyk.

VII. ODDAWANIE HONORÓW

1. Harcerze oddają sobie honory w różnych sytuacjach oraz w nakryciu i bez nakrycia głowy - zarówno w miejscu, jak i w marszu.

2. W miejscu, w nakryciu głowy harcerz salutuje w postawie zasadniczej. Z chwilą zbliżenia się przełożonego na trzy kroki zwraca głowę w jego stronę i podnosi szybkim ruchem do lilijki beretu( kapelusza skautowego/ rogatywki) prawą rękę tak ułożoną, aby przedramię i dłoń oraz złączone palce - wskazujący i środkowy - tworzyły linię prostą; pozostałe palce dłoni są złożone i przyciśnięte kciukiem.

Gdy przełożony minie harcerza, kończy on salutowanie, opuszczając szybkim ruchem rękę do położenia w postawie zasadniczej, z jednoczesnym zwrotem głowy na wprost, po czym przyjmuje postawę swobodną.

Salutując w miejscu (np. podczas meldowania się), przytrzymuje rękę przy nakryciu głowy przez sekundę.

3. W miejscu, bez nakrycia głowy harcerz przyjmuje postawę zasadniczą i wykonuje skłon głowy.

Po podejściu do przełożonego oraz przed odejściem od niego oddaje honory przez przyjęcie postawy zasadniczej i skłon głowy.

4. W marszu, w nakryciu głowy harcerz salutuje z jednoczesnym zwróceniem głowy w stronę przełożonego, przy czym lewa ręka przyłożona lekko dłonią do uda pozostaje nieruchoma. Palce ręki są złączone i wyprostowane. Salutowanie rozpoczyna trzy kroki przed przełożonym, a kończy po minięciu go. Podczas wyprzedzania rozpoczyna salutowanie w momencie zrównania się z przełożonym, a kończy po przejściu trzech kroków. Jeżeli przełożony wyprzedza harcerza, ten zaczyna salutować w chwili zrównania się z nim, a kończy po przejściu trzech kroków.

5. W marszu, bez nakrycia głowy harcerz wykonuje skłon głowy w kierunku przełożonego w odległości trzech kroków.

Lewą rękę (lub obie ręce) ma opuszczoną (opuszczone) - jak w postawie zasadniczej.

VIII. PROPORZEC

1. Postawa zasadnicza: proporcowy trzyma drzewiec całą, prawą dłonią na wysokości klatki piersiowej. Lewa dłoń znajduje się nieco powyżej prawej, jest wyprostowana, skierowana pod kątem prostym do drzewca, przytrzymuje drzewiec miedzy kciukiem a palcem wskazującym, pozostałe palce złączone razem. Postawa ciała poza rękoma jak do postawy zasadniczej.

2. Postawa swobodna : proporcowy trzyma drzewiec całą prawą dłonią, prawa ręka wyprostowana i odwiedziona od tułowia. Trzewik drzewca znajduje się przy prawej stopie proporcowego. Postawa ciała poza prawą ręką jak do postawy swobodnej

3. Marsz: w marszu proporzec oparty jest na prawym ramieniu proporcowego, podtrzymywany przez prawą dłoń wyciągniętej ręki, pochylony pod kątem ok. 45 stopni od pionu. Postawa ciała jak do marszu.

4. Oddawanie honorów: oddawanie honorów odbywa się przez wysunięcie lewej nogi w przód na odległość jednej stopy(ok. 30 cm) i pochylenie proporca w przód pod kątem 45 stopni.

5. Zbiórka: Miejsce proporcowego nadrzędnej jednostki znajduje się zawsze na czele szyku. Proporcowy nie bierze udziału w odliczaniu oraz formowaniu dwu-, trój- oraz czwórszeregu wykonując jedynie przyporządkowane im zwroty w nakazanym kierunku.

6. Zachowanie się proporcowego wraz z proporcem na ogniskach , świecowiskach itp. regulują dokumenty dotyczące obrzędowości drużyny.

1. 2. 3.

4.

IX. APEL

1. Oboźny ( drużynowy, komendant zbiórki lub inna wyznaczona do tego osoba) wydaje komendę: „Drużyna, na moją komendę, zastępami na placu apelowym w szeregu (dwuszeregu) - ZBIÓRKA”. Aby wyrównać i pokryć w szyku drużynowy podaje komendę „SPOCZNIJ”. Komendę tę możemy poprzedzić wyraźnym „BACZNOŚĆ” i „SPOCZNIJ” celem wyciszenia ewentualnego rozgardiaszu, rozprężenia, hałasu.

2. Jeżeli w apelu uczestniczy sztandar nadrzędnej jednostki ,to należy wprowadzić go na początku apelu po komendach : „Baczność, sztandar - WPROWADZIĆ”. Poczet wprowadza sztandar przechodząc wzdłuż całego frontu zebranych na zbiórce jednostek. Gdy sztandar zbliży się na odległość pięciu kroków do kolejnej jednostki jej dowódca oraz posiadany symbol salutują do sztandaru aż do momentu minięcia jednostki (krok za).

Poczet sztandarowy staje na wyznaczonym wcześniej miejscu (najczęściej - na prawym skrzydle na wysokości czoła kolumny stojących na apelu harcerzy).

3. Prowadzący apel podaje komendy : „BACZNOŚĆ”, „Zastępami - MELDOWAĆ”. „SPOCZNIJ”. Zastępowi wykonują wykrok j/w, podają komendę „BACZNOŚĆ”(dla swoich zastępów) i najkrótszą drogą zmierzają do przyjmującego raport, stają w jednej linii z pozostałymi raportującymi trzy metry od przyjmującego raport, w pozycji zasadniczej.
   
   Przyjmujący raport staje na środku na przeciwko raportujących. Salutuje całości mówiąc „Czuwaj”. Zastępowi oddają honory i odpowiadają „Czuwaj”. Jeśli jest więcej niż dwóch harcerzy ,przyjmujący raport zmierza ku pierwszemu od lewej. Oddają sobie honory, po czym następuje meldunek pierwszego zastępowego : „Czuwaj Druhu , zastępowy Druh Xyz melduje zastęp „Parasol” na apelu. Stan - dziewięciu, obecnych - pięciu, dwóch - służba, dwóch warta.” (Gdy wszyscy harcerze są obecni na apelu mówi : Stan zgodny)
   
   Po przyjęciu meldunku drużynowy robi krok w bok, stając twarzą w twarz z następnym raportującym. Druhowie(druhny) oddają sobie honory mówiąc „Czuwaj”, w tym samym czasie salutuje zastępowy, który zakończył przed chwilą meldować.
   
   Jeśli jest więcej niż trzech raportujących, to przy przyjmowaniu drugiego raportu , przyjmujący raport może podać komendę „SPOCZNIJ” kierowaną do wszystkich jednostek stojących na apelu. Analogicznie, po odebraniu meldunku od przedostatniej osoby, pada komenda „BACZNOŚĆ” adresowana do całości.

Po odebraniu wszystkich meldunków przyjmujący staje na swej pierwotnej pozycji (front - środek szeregu), salutuje raportującym mówiąc „Raport (opuszcza rękę) - WSTĄP”. Zastępowi wykonują zwroty w kierunku swoich zastępów i najkrótszą drogą wracają do swych jednostek. Stają na czele zastępu i wydają komendę „SPOCZNIJ”.

4. Przyjmujący raport daje komendę „BACZNOŚĆ” po czym składa meldunek osobie najwyższej funkcją na apelu poprzedzony salutem. (zazwyczaj oboźny składa meldunek komendantowi biwaku /zastępcy komendanta biwaku)
   Np.: „Czuwaj Druhu komendancie , oboźny Druh Xyz melduje OHR na apelu porannym. Stan zgodny. „
   Po meldunku następuje zazwyczaj uścisk dłoni między składającym i przyjmującym meldunek po czym przyjmujący nakazuje dać komendę „SPOCZNIJ”.
   

5. Kolejnym punktem apelu jest odczytanie rozkazu. Czyta go wyznaczona do tego osoba. Prowadzący apel podaje komendę „BACZNOŚĆ, do odczytania rozkazu druh Xyz- WYSTĄP.” Odczytujący rozkaz wychodzi przed front harcerzy, po czym prowadzący podaje komendę „BACZNOŚĆ”. Po odczytaniu nagłówka, numeru rozkazu, miejsca i daty prowadzący wydaje komendę „SPOCZNIJ” i następuje odczytanie treści rozkazu.

Przy mianowaniach , imiennie wymienieni w rozkazie salutują i mówią głośno „Służba”, a przy zwolnieniach „Rozkaz”. Przy służbach, wartach - analogicznie - „Służba”, „Warta”. Przy pochwałach i naganach „Pochwała”, „Nagana” . Jeżeli rzecz dotyczy harcerza nieobecnego na apelu, jego bezpośredni przełożony mówi : „Zostanie poinformowany”.

Po odczytaniu treści rozkazu pada komenda : „BACZNOŚĆ” wydana przez prowadzącego apel. Odczytujący rozkaz czyta : „Czuwaj ! Podpisał drużynowy XXX Drużyny Harcerzy druh Xyz”. Prowadzący apel podaje komendę „SPOCZNIJ”

6. 
   W tym momencie apelu powinno nastąpić podniesienie flagi państwowej na maszt i/lub odśpiewanie hymnu.

Aby podnieść flagę państwową na maszt, prowadzący apel podaje komendy : „Drużyna - BACZNOŚĆ”, „Poczet flagowy do podniesienia flagi państwowej - MARSZ”. Poczet flagowy maszeruje krokiem zwykłym w kierunku masztu i zatrzymuje się krok za masztem frontem do szyku zastępów. Flagowy przymocowuje flagę do liny nośnej. Następnie pada komenda : „BACZNOŚĆ - DO HYMNU”. Na pierwsze takty hymnu flagowy zaczyna podnosić flagę.

Od momentu rozpoczęcia podnoszenia flagi aż do chwili wciągnięcia jej na maszt i zakończenia śpiewania hymnu asysta flagowego salutuje. Po podniesieniu flagi flagowy daje krok do tyłu i również salutuje. Następnie prowadzący apel podaje komendę : „BACZNOŚĆ, poczet flagowy - WSTĄP”.

Analogicznie postępuje się w przypadku opuszczania flagi ( bez odśpiewania hymnu, po komendzie : „BACZNOŚĆ”, „Poczet flagowy, flagę państwową - OPUŚĆ”)

W przypadku zdejmowania flagi z masztu asysta pomaga flagowemu złożyć flagę.

7. Jeżeli w apelu uczestniczą jednostki harcerskie ze swoimi symbolami, to w czasie hymnu, proporcowi, chorążowie sztandarów salutują swymi symbolami pochylając je w stosunku 45 stopni do podłoża.

8. Przy podnoszeniu flagi w czasie żałoby flagę podnosi się do szczytu masztu, następnie opuszcza do połowy. Podczas opuszczania flagi należy podnieść ją do szczytu masztu, a następnie opuścić w dół.

9. Jeśli nie jest to uroczysty apel możliwa jest następująca formuła : „Baczność, skargi, wnioski, zażalenia - WYSTĄP” , „SPOCZNIJ”. Wówczas harcerz mający określoną sprawę występuje przed szyk, i mówi : „Druhu oboźny, druh Xyz ze skargą”. Prowadzący wydaje polecenie „Do mnie” lub „Słucham”. Harcerz informuje o swojej sprawie i wówczas prowadzący prosi o przekazanie informacji ogółowi lub stwierdza : „Przyjąłem do wiadomości” („Zostanie załatwione”, „Nie akceptuję”). Następnie podaje komendę : „WSTĄP”.

10. Zakończenie apelu.

Prowadzący apel wydaje komendę : „Baczność, sztandar wyprowadzić”. Poczet postępuje analogicznie jak przy wprowadzaniu sztandaru. Kiedy sztandar opuści plac apelowy, pada komenda „SPOCZNIJ”. Po wyprowadzeniu sztandaru prowadzący apel wydaje komendę : „BACZNOŚĆ, do namiotów - ROZEJŚĆ SIĘ” („Baczność, zastępowi przejąć dowodzenie nad zastępami”, „Baczność, w tył - ROZEJŚĆ SIĘ”).

11. Przy apelu dopuszcza się modyfikacje związaną z obrzędowością danej grupy harcerskiej (np. zastąpienie flagi oraz hymnu państwowego proporcem oraz hymnem drużyny itp.)

X. SŁUŻBA WARTOWNICZA

1. Nadrzędnym celem służby wartowniczej jest zapewnienie uczestnikom obozu spokoju i bezpieczeństwa.

2. Wartę na obiekcie pełni zastęp służbowy. Wartę nocną (od ciszy nocnej do pobudki) pełnią wyznaczone przez dowódcę warty, warty dwuosobowe. Wartę dzienną (od pobudki do ciszy nocnej) pełnią wyznaczone przez dowódcę warty, warty jednoosobowe.

3. Dopuszcza się zniesienie warty dziennej za poleceniem komendanta/ zastępcy komendanta biwaku lub obozu.

4. Dowódcą warty jest zastępowy zastępu służbowego bądź wyznaczona z komendy biwaku/obozu osoba. Do obowiązków dowódcy warty należy:

• Rozpisanie wart i umieszczenie ich na tablicy ogłoszeń

• Wskazanie warcie terenu który ma chronić

• Bezzwłoczne reagowanie na zauważone przez wartę niebezpieczeństwo
  

5. Wartownik pełni wartę w pełnym umundurowaniu. Za zgodą dowódcy warty może uzupełnić umundurowanie o niezbędną odzież wierzchnią (np. kurtka).

6. Wartownik ma obowiązek:

• Pilnie strzec i chronić powierzone mu mienie i osoby, opuszczać posterunek (wartownię) jedynie aby dokonać obchodu po terenie wskazanym przez dowódcę warty

• Zatrzymywać osoby nie będące członkami obozu i bezzwłoczne powiadomić o nich dowódcę warty.

• Bezzwłoczne zawiadomić dowódcę warty bądź członka komendy biwaku/obozu o zauważeniu czegoś podejrzanego w pobliżu obozu

• Bezzwłocznie zaalarmować dowódcę warty bądź komendę biwaku/obozu o zauważonym zagrożeniu dla obozu (pożar, dzikie zwierzęta, osoby próbujące wtargnąć na teren obozu)

• Nie opuszczać samowolnie posterunku aż do czasu zmiany warty. W przypadku warty nocnej jedna osoba ma prawo opuścić posterunek by obudzić następną wartę, w tym czasie drugi wartownik pilnie obserwuje podległy jej teren.

• Na polecenie dowódcy warty utrzymywać ogień. Umieć posługiwać się sprzętem przeciwpożarowym, przed przejęciem warty sprawdzić stan sprzętu przeciwpożarowego

• Na polecenie osób znajdujących się w komendzie biwaku obudzić je o wyznaczonej porze

• Pełnić wartę w sposób nie zakłócający snu innym uczestnikom obozu

Opracował dh Zbigniew Szulc.

b)

---