FINANSE PUBLICZNE I PRAWO FINANSOWE- wykład 20.12.2008 r.

DYWIDENDA- płaca przedsiębiorstwa państwa od majątku które otrzymały od państwa, od środków trwałych.

DOCHODY ZAGRANICZNE- opłaty konsularne

PKB- 1.381,4 mld

DWA CZYNNIKI WZROSTU GOSPODARCZEGO

WZROST KONSUMPCJI WZROST INWESTYCJI

PODATKI LOKALNE:

Podatki majątkowe- wpływ do kary gmin bezpośrednia.

PODATEK KASTRALNY- występuje w 15 krajach UE

Leśny rolny od nieruchomości- wartość nieruchomości

wpisana jest do księgi wieczystej)

Wysokość zależy od:

1. jaka jest wartość nieruchomości

2. gdzie nieruchomość jest zlokalizowana

3. jakie jest przeznaczenie- co 10 lat robi się waloryzację

U nas płaci się od 1 m2- niezależnie od wartości nieruchomości.

PODATEK OD SPADKÓW I DAROWIZN- zależy od spadku pokrewieństwa

Zwolnienie od 9630zł - I stopień

Zwolnienie od 7266 zł- dalszy stopień

Zwolnienie od 4902 zł - najdalszy stopień

Podatek ten oblicza Urząd Skarbowy

SYSTEM BANKOWY

W POLSCE- akty normatywne które regulują systemy bankowe:

* ustawa z 29.08.1997 r, Prawo Bankowe Dz. U 111 poz. 1195 z roku 2002

* ustawa z 29.08.1997 r, o Narodowym Banku Polskim Dz. U nr 1 poz 2 z 2005 r

Prawo bankowe ustala rodzaje banku i zadania.

USTAWA Z 1997 r. DOSTOSOWAŁA WYMAGANIA DO UE, USTAWA TA WPROWADZIŁA DWU POZIOMOWOŚĆ SYSTEMU BANKOWEGO:

1. I poziom- bank centralny NBP- nie prowadzi żadnej działalności operacyjnej

2. II poziom- banki komercyjne- komercja- handel dla zysku, prowadzą działalność operacyjną- kredytową i depozytową.

NBP- jako bank centralny spełnia rolę: (ZADANIA BC)

1. W banku gospodarki narodowej- ważnego podmiotu polityki gospodarczej, kształtującego przede wszystkim politykę pieniężną.

2. W banku banków- prowadzi rachunki banków komercyjnych oraz udziela im kredytów refinansowych

3. W banku państwa- poprzez wykonywanie obsługi bankowej budżetu państwa oraz prowadzenie rachunków bankowych organów administracji rządowej.

Zgodnie z prawem bankowym banki komercyjne mogą być tworzone w formie prawno- organizacyjnej jako:

1. banki państwowe

2. banki w formie Spółek Akcyjnych

3. banki spółdzielcze

Utworzenie banków wymaga spełnienia następujących kryteriów:

1. Minimalny kapitał założycielski dla banków państwowych i SA 5 mln euro, bank spółdzielczy 1 mln euro,

2. utworzenie banku wymaga zgody Komisji Nadzoru Bankowego

3. Kapitały założycielskie nie mają pochodzić z pożyczek, kredytów bądź z innych nieudokumentowanych źródeł.

ORGANY NBP

NBP- realizuje swoje cele i zadania poprzez organy składające się na jego strukturę organizacyjną

ORGANAMI NBP SĄ:

1. Prezes NBP- wybierany przez sejm, na wniosek prezydenta, maks 2 kadencje

2. Rada Polityki Pieniężnej- po 3 kandydatów z Sejmu, Senatu, Prezydenta, jest ciałem niezależnym

3. Zarząd NBP ( skład: prezes+ 4 członków zarządu)

BANKI KOMERCYJNE- maja pieniądze z depozytów i kredytów refinansowanych, udzielanych przez NBP, powinno być 80-90 % z depozytów- jeśli są dobrze zarządzane.

KREDYTY REFINANSOWE:

1. kredyt redyskontowy

2. kredyt lombardowy

FORMY PIENIĄDZA

Funkcje jakie pieniądz pełni zależy od formy w jakiej występuje:

1. Formie gotówkowej- czyli znaków pieniężnych występujących w postaci biletów czyli banknotów banku centralnego.

2. W postaci bilonu- czy tzw. Pieniądza podwartościowego lub zdawkowego

3. W formie bezgotówkowej- czyli pieniądza bankowego występującego w postaci- zapisów ( depozytów) na rachunkach NBP lub zapisów ( depozytów) na rachunkach w pozostałych bankach.

Zapis może mieć postać zapisu elektronicznego.

PODAŻ (KRACJA) PIENIĄDZA- jest przede wszystkim realizowana przez banki komercyjne w operacjach kredytowych.

Pierwotna kreacja występuje w dwóch formach:

1. NBP wypłaca pieniądz gotówkowy, a znaki pieniężne opuszczając kasy NBP stały się w tym momencie pieniądzem gotówkowym.

2. NBP udzielił bankowi komercyjnemu kredytu stawiając do jego dyspozycji określona ilość jednostek pieniężnych. W tym momencie nastąpiła pierwotna kreacja pieniądza- następuje przez NBP

Wtórna kreacja pieniądza- dokonywana jest przez banki komercyjne, które udzielają swoim klientom kredytów. O wielkości podaży pieniądza decyduje wtórna kreacja pieniądza przez banki komercyjne. Jednakże NBP czuwa nad sumą podaży (kreacji) pieniądza i oddziałuje na jej rozmiary instrumentami polityki pieniężnej.

Fazy obrotu pieniężnego		Rezerwa	Nadwyżka
Kreacja pierwotna	5.000	500	45000
Kreacja wtórna	4500	450	4050
		4050	405	3545

POPYT NA PIENIĄDZ- jest związany przede wszystkim z pełnieniem przez pieniądz funkcji:

- środka wymiany

- środka płatniczego

Obecnie 3 motywy określają zapotrzebowanie na pieniądz:

1. motyw transakcyjny- zależy od rodzaju transakcji ( dynamiki rozwoju gospodarki)

2. motyw przezorności- dążenie do powiększenia posiadanych zasobów pieniężnych. Jest charakterystyczny dla państw o wyrównanej dynamice rozwoju społeczno- gospodarczego oraz pełnej stabilizacji poziomu życia.

3. motyw spekulacyjny- uzależniony od stopy procentowej, jej aktualny i przewidywany w przyszłości poziom wpływa na decyzje, przy wyborze odpowiedniej formy lokowania kapitału.

Popyt na pieniądz zależy od rozwoju gospodarczego.

POLITYKA PIENIĘŻNA- podstawowym i bezpośrednim zadaniem polityki pieniężnej realizowanej samodzielnie przez NBP jest kształtowanie podaży pieniądza oraz utrzymywanie pożądanej relacji ( kursu) waluty krajowej do walut obcych.

Głównym syntetycznym wskaźnikiem określającym cele polityki NBP jest wielkość podaży pieniądza ( za dużo pieniądza inflacja, za mało pieniądza deflacja).

Dla utrzymania pożądanego poziomu podaży pieniądza ban centralny w stosunku do banków komercyjnych stosuje instrumenty o charakterze administracyjnym i instrumenty ekonomiczne.

DO INSTRUMENTÓW ADMINISTRACJI należą takie czynności NBP jak:

- określenie stopy rezerwy obowiązkowej

- ustalenia limitu ( platonu) wzrostu akcji kredytowej banków komercyjnych

DO INSTRUMENTÓW EKONOMICZNYCH należą takie czynności NBP jak:

- polityka redyskontowa i lombardowa w stosunku do kredytów w stosunku do kredytów refinansowych.

- polityka otwartego tynku.

Stopa rezerwy obowiązkowej- od średnich stanów depozytów złotowych i walutowych zgromadzonych na rachunkach bankowych.

I INSTRUMENT

REFINANSOWANIE- polega na udzieleniu bankom przez NBP kredytów redyskontowych, lombardowych. Kredyty takie nazywane są tez kredytami refinansowymi, bo refinansują działalność Banków. NBP poprzez zmiany wysokości stopy procentowej zachęca lub powstrzymuje od zaciągania tych kredytów co w konsekwencji upływa na podaż pieniądza.

Bank komercyjny zwiększa zadłużenie w NBP wykorzystuje otrzymane środki udzielając kredytów jednostkom gospodarczym.

W ramach wtórnej kreacji pieniądza przez bank komercyjny następuje uwielokrotnione w stosunku do zaciągniętego kredytu zwiększenie podaży pieniądza.

KREDYT REDYSKONTOWY- udziela go NBP na podstawie zdyskontowanych przez Banki Komercyjne, weksli jednostek gospodarczych ( dyskonto odejmowane od rachunku).

WEKSEL - oznacza dokument sporządzony w przewidzianej przez prawo formie zobowiązujący wystawcę lub wskazaną przez niego osobę do bezwarunkowego zapłacenia w oznaczonym czasie i do rąk określonej osoby wymienionej w wekslu kwoty. Jest papierem wartościowym na okaziciela.

BANK CENTRALNY- ustala wysokość stopy redyskontowej, która stanowi punkt odniesienia dla banków komercyjnych w celu ustalenia ich własnych ( wyższych ) stopy dyskontowej oferowanej jednostce gospodarczej.

Zmiany stopy redyskontowej wpływają pośrednio na ponoszone przez przedsiębiorstwa koszty kredytu. Obniżenie stopy redyskontowej- obniża koszt kredytu a przez to pobudza ogólny wzrost aktywności gospodarczej.

Poza stopa procentową NBP może stosować wobec banków również wymagania jakościowe.

Bank Centralny nie ma obowiązku udzielenia bankom komercyjnych kredyt lombardowy.

Kredyt lombardowy- udzielany przez banki centralne pod zastaw papierów wartościowych składanych przez banki komercyjne. Znajduje on zastosowanie zwłaszcza wówczas gdy dany bank ma trudności w terminowym regulowaniu zobowiązań lub występuje ogólnie trudna sytuacja na rynku pieniężnym. Kredyt ten jest kredytami krótkoterminowym od kilku dni do 3 miesięcy. Udzielany od 65-80 % wartości zastawionych papierów wartościowych, co zalezy od rodzaju tych papierów.

Jeżeli akcje to jakich spółek, jeżeli obligacje to 80 %. Jest to kredyt bardzo drogi.

II INSTRUMENT

Polityka otwartego rynku- polega na tym, że NBP zakupuje skarbowe papiery wartościowe wg stopy zakupu ( odebranie) a sprzedaje wg stopy sprzedazy ( doręczenie). Zakup papierów wartościowych z jednej strony powieksza aktywa NBP z drugiej strony zaś zwiększa obieg pieniądza. Natomiast sprzedaż papierów wartościowych przez NBP zmniejsza aktywa Banku i działa restrykcyjnie zmniejszając obieg pieniężny.

POLITYKA PIENIĘŻNA NBP MOŻE BYĆ:

1. polityka ekspansywną

2. polityką restrykcyjną

Zależy to od sytuacji gospodarczej kraju i wynikających z niej kierunków polityki pieniężnej.

Przy prowadzeniu polityki ekspansywnej NBP obniża oprocentowanie kredytów redyskontowego i dyskontowego, a także stopy procentowej rezerwy. Równocześnie w ramach otwartego rynku rozpoczyna skup papierów wartościowych. Podejmowanie działania zwiększa podaż pieniądza i obniża poziom stopy procentowej na rynku pieniężnym.

Polityka restrykcyjna- nazywana także polityką trudnego pieniądza zmierza do obniżenia jego podaży.. wyraża się ona podrożeniem kredytu przez podmienienie stopy kredytu redyskontowego i lombardowego. W tym samym kierunku zmierza stosowane równocześnie podwyższenie stopy rezerw obowiązkowych.

Jeżeli wymienione działania nie przyniosła oczekiwanego skutku wówczas NBC uaktywnia operacje otwartego rynku oferując sprzedaż papierów wartościowych na korzystnych warunkach np. wysoko oprocentowanych obligacji czy bonów skarbowych.

Kredyt gospodarczy	16,3 %
Kredyty samochodowe	13 %
Obligacje	5,7 %
Lokaty międzybankowe	6,3 %

NADZÓR BANKOWY- nadzór nad działalnością banku sprawuje komisja nadzoru bankowego. W jej skład wchodzi:

1. Prezes NBP jako przewodniczący

2. minister finansów lub osoba go reprezentująca

3. przedstawiciel prezydenta RP

4. prezes zarządu bankowego Funduszu Gwarancyjnego

5. przewodniczący komisji papierów wartościowych i giełd

6. generalny inspektor nadzoru bankowego

ZADANIA KOMISJI NADZORU BANKOWEGO

1. Określenie zasad działania banków zapewniających bezpieczeństwo środków pieniężnych zgromadzonych przez klientów w bankach

2. Nadzorowanie banków w zakresie przestrzegania ustaw, statutu i innych przepisów prawa

3. dokonywanie określonych ocen stanu ekonomicznego banków i przedstawienie ich Radzie polityki pieniężnej, podatkowej i nadzorczej na ich rozwój.

Komisja nadzoru bankowego ma obowiązek wystąpić do Sądu Gospodarczego jeżeli bank utracił płynność płatniczą i na złe wyniki ekonomiczne, jeżeli występują wysokie odsetki kredytów straconych. I tylko na wniosek komisji sąd może ogłosić upadłość banku.

BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY- całokształt zagadnień dot. Bankowego Funduszu Gwarancyjnego reguluje go ustawa z dnia 14.12.1994 roku- (Dz. U z 2000 r nr 9 poz 131). Misją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego jest działanie na rzecz bezpieczeństwa i stabilności banków oraz zaufania dla polskiego systemu bankowego.

Celem ustawowego systemu gwarantowania depozytu jest:

1. ochrona deponentów którzy nie mając możliwości samodzielnej oceny stanu ryzyka finansowego powierzają je bankom jako instytucjom zaufania publicznego.

2. stworzenie systemowych warunków i udzielenia pomocy finansowej bankom, które znajdują się w stanie zagrożenia wypłacalności.

SKARB PAŃSTWA- nie odpowiada za zobowiązania banków.

ZARZĄDZENIE REZERWAMI WALUTOWYMI

OK. 45 MLD DOLARÓW
Ok. 70 %	Na walutach wymienialnych najsilniejszych
Ok. 20 %	Rezerwy w złocie
Ok. 5 %	Rezerwy w SDR
Ok. 5 %	dowolne

Od 01.01.2009 nadzór bankowy przejmuje państwowa komisja nadzoru finansowego.

EURO WPROWADZONO:

01.01.2002- w obrocie bezgotówkowym

01.07.2002- w obrocie gotówkowym

5

---