opracowała Aleksandra Pilarska

SCENARIUSZ LEKCJI MUZYKI

(klasa II gimnazjum)

(czas trwania lekcji 2 jednostki lekcyjne)

TEMAT: Impresjonizm w muzyce. Przedstawienie nastroju w twórczości

C. Debussy'ego.

CEL GŁÓWNY LEKCJI:

Przedstawienie uczniom oblicza zjawisk przyrody na przykładzie muzyki

C. Debussy'ego - zwrócenie uwagi na elementy muzyczne wprowadzające słuchacza w określony nastrój.

CELE OPERACYJNE LEKCJI:

Uczeń:

~ potrafi wyjaśnić pojęcie impresjonizm oraz odnieść je do plastyki i muzyki

(podać cechy charakterystyczne)

~ zna sylwetkę kompozytora, Claude Debussy'ego oraz jego najważniejsze

kompozycje

~ zna utwory zaprezentowane na lekcji, C Debussy - Nokturn „Chmury”,

„Zatopiona katedra”, tryptyk symfoniczny Morze

~ potrafi określić charakter melodii

~ potrafi określić nastrój słuchanego utworu

~ potrafi wyjaśnić pojęcie barwy, w muzyce i w plastyce

~ umie określić barwę dźwięku słuchanego utworu

~ potrafi określić pojęcie dynamiki (głośno, cicho) oraz określić ją w utworze

~ potrafi powiedzieć jakie instrumenty słyszy w danym utworze

~ umie wskazać środki wyrazu tworzące muzykę

~ umie plastycznie interpretować słyszaną muzykę

~ zna sposoby interpretacji dzieła muzycznego

~ umie pobudzić własną wyobraźnię

FORMY ORGANIZACJI PRACY UCZNIÓW:

~ zbiorowa

~ grupowa

FORMY AKTYWNOŚCI MUZYCZNEJ:

~ słuchanie muzyki

~ tworzenie

METODY:

~ analityczno - percepcyjna

~ problemowo - twórcza

~ organizowania i rozwijania działalności muzycznej ucznia podczas lekcji

POMOCE DYDAKTYCZNE:

~ odtwarzacz CD i płyta z nagraniami:

C. Debussy, tryptyk symfoniczny „Morze”, Nokturn „Chmury”, „Zatopiona

katedra”

~ podręcznik

~ czysta kartka papieru

PRZEBIEG LEKCJI:

CZYNNOŚCI ORGANIZACYJNE:

Powitanie, sprawdzenie listy obecności

Podanie tematu lekcji

1. Wprowadzenie do tematu.

Nauczyciel przedstawia styl w sztuce z czasem przeniesiony także do muzyki

IMPRESJONIZM

(Paryż był ośrodkiem kulturalnym już od średniowiecza. W końcu XIX wieku tworzyli tu artyści nie tylko francuscy ale także z całego świata. Wielu z nich przeciwstawiając się dawnym stylom, tworzyło nowe kierunki sztuki. Ich dzieła zapoczątkowały nowoczesną sztukę XX wieku. Tu również powstały pierwsze widowiska kabaretowe, które później zyskały popularność także w innych krajach.

Impresjonizm muzyczny jest to kierunek w muzyce na przełomie XIX i XX w. związany z poezją symbolistów i malarstwem impresjonistów. Cechowała go programowość (inspirowana folklorem, poetycznymi nastrojami), wyczulenie na brzmienie jako samodzielny środek wyrazu. Spowodowało to rozwój środków harmonicznych (wyzyskanie skal modalnych, pentatoniki, skali całotonowej, brzmienia dysonansów), faktury instrumentalnej (zróżnicowane efekty dynamiczne i artykulacyjne, wydobycie indywidualnych cech brzmienia instrumentów) oraz rozluźnienie klasycznych

i romantycznych założeń formalnych. Przedstawiciele impresjonizmu:

Claude Debussy, Karol Szymanowski i częściowo Maurice Ravel.

Wpływy wykazuje twórczość: P. Dukasa, A. Roussela, O. Respighiego, i innych.)

2. Przedstawienie sylwetki kompozytora oraz utworów, które będą prezentowane

na zajęciach.

Claude Debussy. Lata życia 1862-1918 (XIX-XX). Był szczególnym, nowatorskim kompozytorem. Piękna jego muzyki należy szukać w nastroju, dzięki wykorzystaniu środka muzycznego jakim była kolorystyka dźwiękowa (posługiwanie się dźwiękami ze szczególną troską o ich barwę czyli o dobór odpowiednich instrumentów, sposób artykulacji tych dźwięków, ich wysokości). Bardzo ważne było łączenie i zestawianie ze sobą tych barw).

Muzyka Debussy'ego była bardzo kolorystyczna, barwna, oddająca wiele obrazów natury. To właśnie barwne plamy dźwiękowe często w dynamice

p lub pp, miały wywołać pewien określony nastrój.

W twórczości Debussy'ego łatwo uchwycić cechy dźwiękonaśladowcze oraz

akcję rozgrywającą się w świecie zjawisk akustycznych i wizualnych.

Najważniejsze kompozycje: - preludium „Popołudnie fauna”; - nokturny „Zabawy”, „Syreny”; - opera „Peleas i Melizanda”; - 2 tryptyki symfoniczne

„Morze”, „Obrazy”; - Nokturn „Chmury”; - liczne utwory fortepianowe i orkiestrowe,

3. Nauczyciel prezentuje utwór Nokturn „Chmury” C. Debussy'ego. Zadaniem

uczniów jest wsłuchać się w niego, a następnie opisać jego nastrój.

Po przedstawieniu nastroju malują obraz jaki sobie wyobraziły podczas

słuchanie dzieła muzycznego.

4. Prezentacja prac uczniów. Pogadanka N-U.

Nauczyciel przedstawia na koniec obraz K. Krzyżanowskiego pt.

Chmury w Finlandii z 1908 roku.

Prezentacja kolejnego utworu - tryptyk symfoniczny pt. Morze cześć. I i III „Od świtu do południa na morzy” i „Rozmowa wiatru z morzem tego samego kompozytora (nauczyciel opisuje dzieło:

Morze - tryptyk symfoniczny składający się z 3 części.

Dzieło to zawiera w sobie oryginalne piękno i wiele symbolicznych znaczeń.

Charakteryzuje się bogatą kolorystyką orkiestry: występują ciągłe zmiany instrumentacji (raz są one wyraźne, kontrastowe, kiedy indziej są to zmiany barwy; niemal każdy motyw ma inny kolor), artykulacji, indywidualizacja gry

w poszczególnych grupach instrumentów, stałe zróżnicowania dynamiczne. Również widoczna w tryptyku jest bogata rytmika. Bardzo wyraźne w utworze są także różnicowania melodyczne (mnogość tematów, w tym też krótkich motywów). Tymi środkami muzycznymi tworzy kompozytor obraz i atmosferę żyjącego, zmiennego morza.

Zadaniem uczniów jest wyobrazić sobie dwa oblicza morza oraz dopasować do każdej części

utworu lub podkreślić innymi kolorami wypisane na kartce cechy nastroju jakie mogłyby wzbudzić

w nim podczas słuchanego utworu:

złość	płacz	niepokój	kłótnia
gniew	rozmarzenie	pogodność	zdziwienie
spokój	radość	nerwowość	delikatność

Następnie każdy (lub kilkoro wybranych uczniów) uzasadnia swoje wybory.

5. Na zakończenie wysłuchanie w nieco innym charakterze utworu C. Debussy 'ego pt. Zatopiona

katedra .

Nauczyciel przedstawia obraz J. Stanisławskiego „Topole nad wodą” charakterystyczny od strony

plastycznej dla tego utworu.

Proponuje, wsłuchując się w utwór wyobrazić sobie obraz „Zatopionej katedry”, a następnie prosi

by uczniowie opisali swoją wizję.

Poza tym razem z klasą nauczyciel charakteryzuje elementy dzieła muzycznego takie jak:

• dynamika; - tempo; - artykulacja; - barwa dźwięku oraz charakter melodii.

Zadaniem uczniów jest także wymienić instrumenty jakie wysłyszeli podczas słuchania utworu.

CZYNNOŚCI ORGANIZACYJNE:

Spakowanie przyborów i podręczników

Pożegnanie klasy

1

---