HISTORIA PISMA
System znaków pozwalający na widzialne i trwałe przedstawienie słów i dźwięków (a nie tylko myśli) w konkretnym języku. Pismo to nie język. Alfabet łaciński służy do zapisywania wielu języków europejskich, alfabet arabski do zapisywania języka arabskiego, tureckiego, perskiego itd.
Pismo wynaleziono na potrzeby władców jako narzędzie ewidencji i kontroli majątku i ludności oraz do zapisywania umów, dokumentów, listów.
Pisma piktograficzne, obrazkowe, rysunkowe.
- Kipu - pismo węzełkowe, sznurki z supłami używane przez Inków.
- Aroko - pismo złożone z muszelek używane przez plemiona nigeryjskie.
- Znaki własności, znaki fabryczne, znaki drogowe.
HISTORIA PISMA
Pisma ideograficzne, logograficzne - każdy symbol określa słowo.
Pismo sumeryjskie klinowe (Mezopotamia, IV tys. p.n.e., tabliczki gliniane).
Egipskie pismo hieroglificzne (III tys. p.n.e., papirus, owcze skóry), jest kombinacją znaków logograficznych, sylabicznych i alfabetycznych.
Pismo chińskie (XV w. p.n.e.), zawiera ok. 50 tys. znaków.
Pismo kreteńskie, protoelamickie, protoindyjskie.
Pisma sylabiczne - każdy symbol określa sylabę.
Pismo babilońskie (3100-100 p.n.e.) zawiera ok. 600 znaków.
Pismo hetyckie (Turcja, X w. p.n.e.), elamickie (Iran).
Pisma przedklasycznej Grecji (linearne A), kreteńskie (linearne B z 87 znakami), cypryjskie (z 55 znakami).
Pisma Majów i Azteków (ok. 270 znaków - rebusów).
Pismo japońskie (systemy katakana, hiragana) z 48 znakami.
HISTORIA PISMA
Pisma fonetyczne, alfabetyczne - każdy znak (litera) określa inny dźwięk (głoskę). Zapisuje się to, co się słyszy, a nie to, co słowa znaczą.
Alfabety fenicki, semicki (Palestyna, XV w. p.n.e.), ugarycki (Syria, XI w. p.n.e.), aramejski - kierunek pisma od prawej do lewej, brak samogłosek.
Alfabet grecki (X w. p.n.e.) - zmiana kierunku pisma, wprowadzenie spółgłosek.
Alfabet etruski, łaciński - imperium rzymskie, Europa Zachodnia.
Głagolica (IX w.), cyrylica (Cyryl i Metody), grażdanka (1708 r.) - imperium wschodnie.
MILOWE WYNALAZKI W DZIEDZINIE PISMA
HISTORIA DRUKU
3000 p.n.e. - tabliczki gliniane (Mezopotamia), papirus z trzciny (cibory), calamus - zaostrzony kawałek trzciny (Egipt).
263 p.n.e. - pergamin ze skór owczych lub kozich, Eumenes, król Pergamonu.
105 n.e. - papier ze szmat i konopii (Chiny, T'sai Lun), Europa, XII w.
400 - gęsie pióro, używane do XIX w.
593 - drewniane stemple do druku (drzeworyty) na papierze i jedwabiu, Chiny.
624 - Izydor z Sewilli pisze metalowym piórem i atramentem z soku żołędzi dzieło Originum etymologiarum libri.
868 - pierwsza drukowana książka (buddyjska sutra), Chiny.
1041 - ruchome litery z gliny, Pi Cheng, Chiny.
1190 - pierwsze młyny papiernicze, Niemcy.
1400 - wymienne czcionki drewniane, Wang Czen, Chiny.
HISTORIA DRUKU
1445 - odlewane w metalu, wymienne czcionki drukarskie, J. Gutenberg, kalendarz (1447), łacińska gramatyka szkolna (1451), Biblia (1455) w nakładzie 150 egz. na papierze i 35 egz. na pergaminie (1282 strony).
1477 - Cosmografia Ptolemeusza, pierwsze dzieło z mapami.
1662 - ołówek grafitowy, F. Stadler, Niemcy.
1710 - druk trójkolorowy (czerwony, niebieski i żółty) - J. Le Blon.
1710 - stereotypia - metoda szybkiego i taniego powielania form drukarskich druku wypukłego, J. van der Mey, J. Muller.
1780 - pióro do pisania ze stali, Anglia.
1790 - wkłady do ołówka z grafitu i glinki, M. Conte - Francja, J. Hardtmuth - Austria.
1796 - druk płaski metodą litografii czarno-białej, A. Senefelder, Austria.
NARZĘDZIA PISMA
HISTORIA DRUKU
1800 - maszyna do pisania, H. Mille (Anglia 1800), P.Turri (Włochy 1808), K. Sauerbronn (Niemcy 1823), A. Burt (USA 1829), Ch. Sholes (USA 1867)
1826 - litografia kolorowa, A. Senefelder, Austria.
1828 - pióro wieczne ze stalówką.
1845 - prasa rotacyjna, R. Hoe, USA, zastosowana w 1848 r. do druku wysokonakładowego londyńskiego Timesa. "Jeżeli Times coś twierdzi, a Biblia mówi coś przeciwnego, to 500 z 510 ludzi wierzy Timesowi ".
1853 - automatyczne odlewanie czcionek drukarskich, Johnson i Atkinson, Anglia.
1855 - projekt elektrycznej maszyny do pisania, G. Vincenti.
1863 - maszyna rotacyjna do druku książek z rolek papieru, w 1869 r. druk londyńskiego Timesa, W.A. Bullock.
1875 - seryjna produkcja maszyn do pisania, Remington
HISTORIA DRUKU
1878 - heliograwiura, cylindryczny druk wklęsły pozwalający na reprodukcję fotografii, K. Kli, Czechy.
1881 - autotypia, przygotowanie reprodukcji fotografii do druku wklęsłego i wypukłego, G. Meisenbach, Niemcy.
1884 - linotyp, maszyna do automatycznego składania czcionek w wiersze, O. Mergenthaler, USA.
1884 - wieczne pióro z zapasem atramentu, L.Waterman, USA.
1886 - uniwersalny układ liter QWERTY, H. Raby, USA.
1887 - monotyp (ulepszony linotyp), T. Lanston, USA.
1890 - raster drukarski pozwala na druk obrazu z różnymi odcieniami szarości, M. Levy, USA.
1902 - produkcja elektrycznych maszyn do pisania, G. Blickensderfer, USA.
1904 - druk offsetowy, I. Rubel, USA, C. Hermann, Niemcy.
HISTORIA DRUKU
1930 - propozycja sprawniejszego układu klawiatury, A. Dvorak.
1945 - długopis, M. Reynolds.
1956 - kopiarki kserograficzne, Rank Xerox.
1958 - projekt optycznego lasera (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation), USA.
1961 - głowica kulkowa w maszynach do pisania, IBM.
1962 - ustalenie standardów znaków w czytnikach tekstów.
1963 - szybka (600 wierszy na min) drukarka wierszowa, IBM.
1964 - maszyna do pisania z elektroniczną pamięcią tekstu, MTST - Magnetic Tape Selectric Typewriter, IBM.
1965 - sterowany elektronicznie fotoskład, R. Hell, Kilonia.
1970 - komputera do składania druku, początki DTP.
1971 - telekopiarka, Rank Xerox.
1975 - fotooptyczna drukarka laserowa, IBM, 8 tys. stron/h.
HISTORIA KROJÓW
Minuskuła karolińska - oparta na łacińskim piśmie ręcznym oraz tekstura - pismo gotyckie J. Gutenberga (1455).
Szwabacha - gotyk o szerszym rysunku, P. Schoffer (1485).
Fraktura - typowe pismo gotyckie (1513).
Bastarda - połączenie szwabachy i fraktury (XVI w.).
Rotunda - zaokrąglony gotyk, K. Sweynheym, A. Pannartz (1465).
Littera antiqua - ręczne pismo humanistyczne, Włochy.
Antykwa wenecka - na wzór łacińskiej kapitale kwadratowej (1470).
Kursywa (italiki) - wzorowana na ręcznym piśmie kancelarii papieskiej, F. Griffo (Bolonia 1501).
Antykwa francuska, renesansowa - C. Garamond, "ojciec" drukarstwa (XVI w.), np. krój Plantin.
Antykwa królewska (Romain du roi) - P. Grandjean (Francja 1745).
Antykwy barokowe - XVIII w., np. krój New Times.
HISTORIA KROJÓW
Antykwy klasycystyczne o dużej różnicy w grubości kresek i cienkich szeryfach - G. Bodoni (Parma 1800), P. Didot (Paryż 1800), J.E. Walbaum (Weimar 1810).
Kroje egipskie - pismo wycięte o jednakowej grubości kresek i grubych szeryfach, V. Figgins (Anglia 1815), np. Cairo, Karnak, Nil, Suez. Nazwy tych krojów związane były z modą na Egipt, gdyż w tym czasie rozszyfrowano hieroglify egipskie.
Groteski - pismo wycięte o jednakowej gubości kresek i bez szeryfów, R. Thorn (Anglia 1832), np. Futura, Paneuropa, Rex.
Okres międzywojenny - Excelsior (C.H. Griffith 1935), Candida (J. Erbar 1936), New Times Roman (S. Morison 1933).
Okres powojenny - Clarendon (H. Eidenbenz 1952), Optima (H. Zapf 1958), Apollo (A. Frutiger), Dingbats (H. Zapf 1978).
Polska - kursywa H. Wietora (Kraków 1520), antykwa Jeżyńskiego (1929), antykwa A. Półtawskiego (1933), antykwa toruńska Z. Gardzielewskiego i J. Gruszki (1960).