Benedykta Baumann OP
Kolęda bez słów - jasełka muzyczne
Czas ok. 20 minut
Osoby :
Adam
Ewa
Archanioł
Diabeł
Maryja
Józef
Elżbieta
Herod
Karczmarz
Karczmarka
Mędrcy
Pasterze
Strażnik
Anioły
Prolog
Muzyka (płyta I, nr 1). Z dwóch przeciwległych stron sceny pojawiają się dwie postacie: Adam i Ewa.
Zbliżają się do siebie.
Głos: Stworzył Bóg człowieka na swój obraz, na obraz Boży go stworzył;
Stworzył mężczyznę i niewiastę. (płyta II, nr 1)
Na scenę wchodzi powoli Diabeł i przechodzi pomiędzy nimi. Staje pośrodku nich. Wyciąga ręce i oni patrzą w jego stronę, odskakują, wahają się, ale w końcu też wyciągają ręce, jakby się godzili na układ z Diabłem. Diabeł zaczyna się nimi bawić - jak marionetkami. Rusza niewidzialnymi sznureczkami, potem je puszcza i oni padają jak porzucone kukiełki. Potem znowu ich podnosi i są już jak martwe lalki. Diabeł wyprowadza ich ze sceny.
Głos: Gdzie jesteś, Adamie? (II, 2)
Scena I - Zwiastowanie
Muzyka (I, 2). Wchodzi Maryja z dzbanem na głowie, podchodzi do studni i chce nabrać wody.
Pojawia się za nią Archanioł - wchodzi tanecznym krokiem w rytm muzyki i udaje, że gra na skrzypcach. Gdy jest tuż za Maryją, zaczyna się poruszać w zwolnionym tempie.
Maryja odwraca się, cofa, wyraźnie się boi.
Głos: Posłał Bóg Anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret, do Dziewicy poślubionej mężowi, imieniem Józef, z rodu Dawida, a Dziewicy było na imię Maryja. (II, 3)
Maryja podchodzi powoli do Archanioła, dotyka smyczka od skrzypiec. Odskakuje, jakby był gorący. Jednak znów podchodzi, dotyka, klęka.
Głos: Oto ja, służebnica Pańska, niech mi się stanie według słowa twego! ( II, 4)
Anioł kłania się i powoli odchodzi, „grając” na skrzypcach. Maryja powoli idzie za nim.
Scena II- Spotkanie z Elżbietą
Muzyka (I, 3). Do studni przychodzi Elżbieta. Jest bardzo zmęczona. Nabiera wodę, chce schłodzić sobie twarz. Podbiega Maryja. Elżbieta odwraca się. Maryja podchodzi. Patrzą na siebie. Elżbieta się zbliża, głaszcze Maryję po policzku. Przytulają się.
Kiedy zmienia się rytm tego utworu, Maryja wysuwa się z ramion Elżbiety i zaczyna tańczyć do tej muzyki.
Głos: Wielbi dusza moja Pana
I raduje się duch mój w Bogu Zbawicielu moim,
Bo wejrzał na uniżenie swojej służebnicy,
Oto bowiem odtąd błogosławić mnie będą wszystkie pokolenia. ( II, 5)
Elżbieta cały czas patrzy, co ona robi. W pewnym momencie też zaczyna tańczyć, np. podnosi ręce i robi obrót. Maryja bierze ją za rękę i wychodzą.
Scena III - Zwiastowanie Józefowi
Muzyka (I, 4). Wchodzi Józef, siada załamany na stołku. Wchodzi Archanioł - „gra” na skrzypcach, staje za Józefem. Józef podnosi twarz.
Głos: Józefie, synu Dawida, nie bój się wziąć do siebie Maryi, twej małżonki, albowiem
Z Ducha Świętego jest to, co się w niej poczęło. (II,6)
Wchodzi powoli Maryja, podchodzi do Józefa, podają sobie ręce.
Zmiana muzyki. Wbiegają Anioły.
Tańczą wokół Józefa i Maryi. Tańczące Anioły wybiegają, za nimi wychodzi Archanioł, Maryja i Józef.
Scena IV - Niepokój Heroda
Groźna muzyka (I, 6). Z jakiegoś kąta sali wychyla się ze strachem Herod.
Skrada się. Siada na tronie, skulony i przestraszony.
Głos: Król Herod przeraził się, a z nim cała Jerozolima. (II, 7)
Pantomima: Z tyłu, za Herodem, pojawia się Diabeł z koroną w ręku. Powoli wkłada Herodowi koronę na głowę. Herod prostuje się trochę nienaturalnie, jak kukiełka. Diabeł pociąga za niewidzialne sznureczki i w ten sposób „porusza” rękami Heroda. W końcu go podnosi, idą parę kroków do przodu. Diabeł podnosi prawe ramię Heroda w geście pozdrowienia poddanych. Potem Diabeł kieruje Heroda z powrotem na tron i „puszcza” sznureczki. Herod zostaje na tronie - bezwładnie leżąc na oparciu krzesła.
Scena V - Karczma
Muzyka ( I, 7). Wchodzi Karczmarz . Jest zajęty jakąś robotą, np. zamiata albo wyciera garnki. Szuka też nerwowo sakiewki. Znajduje ją w kieszeni. Wchodzi Karczmarka. Stawia nonszalancko nogę na krześle, wyciąga rękę do męża. Ten grzebie w kieszeni, wyrzucając z niej kilka drobiazgów, aż w końcu daje jej sakiewkę z pieniędzmi - dzienny utarg. Karczmarka wysypuje monety i oboje liczą - w rytm muzyki. Karczmarz może usiłować ukraść jedną monetę i wtedy dostaje po łapach. Karczmarka chciwie zbiera rozrzucone podczas liczenia monety, wsypuje pieniądze do sakiewki, zaciera ręce, z radości robi obrót i porywa Karczmarza do tańca. Tańczą. Nagle Karczmarka zauważa Józefa i Maryję. Podchodzi do gości. Józef prosi o nocleg, Karczmarka pokazuje mu, że za to się płaci, Józef pokazuje jej, że nic nie ma, więc Karczmarka dość gwałtownie daje im do zrozumienia, że nie mają tam czego szukać: odpędza ich miotłą.
Głos: Nie było dla nich miejsca w gospodzie. (II, 8)
Józef i Maryja powoli wychodzą. Karczmarka wypycha Karczmarza za drzwi, a sama jeszcze ich goni z miotłą.
Scena VI - Pasterze w polu
Skoczna piosenka (I, 8). W jej rytm wchodzą Pasterze. Siadają, wyciągają butelki z piciem, chowają, potem opierają głowę o prawe ramię, potem kładą się na lewym ramieniu - wszystko robią na akord. Jeden z nich nie nadąża.
Głos: W tej samej okolicy przebywali w polu pasterze i trzymali straż nocną nad swoją trzodą. (II, 9)
Gdy śpią, nagle słychać gwałtowną muzykę - bębenki. Wbiegają Anioły. Tańczą. Pasterze się zrywają. Klatka stop. Zmiana muzyki. Anioły klękają. Z boku wchodzą dwa Anioły z folią malarską. Środkiem wchodzi Archanioł. Anioły uroczyście układają folię w kształt skrzydeł.
Głos: Zwiastuję wam radość wielką, która będzie udziałem całego narodu:
Dziś w mieście Dawida narodził się wam Zbawiciel, którym jest Mesjasz Pan. (II, 10)
Archanioł wskazuje Pasterzom smyczkiem od skrzypiec drogę do Betlejem. Anioły z folią, Anioły tańczące i Archanioł wychodzą. Pasterze wybiegają. Ten ostatni „zawiesił się”. Kiedy się orientuje, że tamtych już nie ma, biegnie za nimi.
Scena VII - Mędrcy w drodze
Muzyka (I, 11). Wchodzą 3 Mędrcy. Zdezorientowani. Szukają drogi. Siadają. Jeden z nich wyciąga z walizki mapę, lunetę, szkatułkę, kadzidło i złotą koronę. Koronę zakłada sobie na głowę, patrzy w lusterku, jak wygląda. Tamci też siadają. Daje im mapę i lunetę, resztę chowa. Ten z mapą patrzy, drapie się po głowie, ten z lunetą go woła, coś sobie pokazują na mapie, ale rozkładają bezradnie ręce. Mędrzec z mapą podbiega do widzów i chce ich zapytać. Bezskutecznie. Wchodzą anioły z folią. Anioły ustawiają się w szpalerze. Mędrcy idą tą „drogą”. Anioły wychodzą.
Głos - Oto mędrcy ze wschodu przybyli do Jerozolimy i pytali: ”Gdzie jest nowo narodzony król żydowski? Ujrzeliśmy bowiem jego gwiazdę na Wschodzie i przybyliśmy oddać Mu pokłon.” (II, 11)
Scena VIII- Stajenka
Muzyka (I, 12). Archanioł wprowadza Świętą Rodzinę. Siadają w stajence. Zmiana muzyki: Jezu, śliczny Kwiecie (I, 13).
Po przygrywce, na 1 zwrotce wchodzą Anioły - tańczą, a potem klękają z 2 stron stajenki. Zwrotka 2 - Pasterze. Kłaniają się, przytulają Dzieciątko, klękają. Zwrotka 3 - Mędrcy. Kłaniają się, klękają, składają dary, wychodzą.
Za nimi Pasterze, potem Archanioł i Anioły.
Scena IX - Kołysanka Maryi
Muzyka (I, 14).Maryja bierze Dzieciątko, całuje Je, daje Józefowi, on Je przytula, oddaje Maryi. Maryja podchodzi z Dzieciątkiem na przód sceny, do widzów. Podchodzi do niej Józef. Maryja wyciąga ręce z Dzieciątkiem do widowni, potem Maryja, Józef
i Dzieciątko wracają do stajenki. Układają się do snu.
Scena X - Wyrok Heroda
Ostra muzyka (I, 15). Diabeł podchodzi do Heroda i wyciąga rękę. Ten budzi się. Diabeł kieruje go do stolika, gdzie jest pióro i pergamin. Herod bierze te rekwizyty. Diabeł prowadzi Heroda na tron. Herod pisze i zwija papier. Diabeł znów go prowadzi do stolika, Herod odkłada pióro. Potem wyprowadza go na środek i podnosi jego prawą rękę. Herod jednym gestem wzywa Strażnika. Oddaje mu trzymany w lewej ręce pergamin, a prawą wyciąga w geście rozkazu. Diabeł za nim wykonuje ten sam gest.
Głos: Herod wpadł w straszny gniew. Posłał oprawców do Betlejem i całej okolicy, i kazał pozabijać wszystkich chłopców w wieku do lat dwóch. (II, 12)
Diabeł kieruje Heroda z powrotem na tron i „puszcza” sznureczki. Herod opada na fotel.
Scena XI - Ucieczka do Egiptu
Ta sama muzyka. Wchodzi Archanioł ze skrzypcami. Staje nad śpiącą Świętą Rodziną. Jednym pociągnięciem smyczka ich budzi. Zrywają się i szybko wychodzą za Archaniołem.
Głos: Wstań, weź Dziecię i Jego Matkę i uchodź do Egiptu! (II, 13)
Scena XII - Klęska Heroda
Muzyka (I, 16). Wchodzi Diabeł i pociąga za „sznureczki”. Herod podnosi się, ale nie wstaje.. Z przeciwległego końca Sali wchodzi Archanioł z lustrem. Herod podnosi się z tronu, wpatrzony w lustro - jakby zapomniał o sterującym nim Diable. Dostrzega w lustrze odbicie Diabła. Podchodzi przerażony, dotyka lustra, cofa się. Odwraca do Diabła, potem znów do Archanioła. Archanioł podaje mu nożyczki. Herod bierze je, chce przeciąć sznureczki, ale nie ma siły. Rzuca nożyczki i sam opada na kolana w geście rozpaczy. Diabeł podchodzi, podnosi go jak kukiełkę i powoli wyprowadza. Archanioł oddala się.
Finał
Muzyka (I, 17). Powoli wchodzą, jak na początku, Adam i Ewa.
Głos: Gdzie jesteś, Adamie? (II, 14)
Wchodzi Święta Rodzina, siada w stajence. Adam i Ewa podchodzą, klękają. Maryja podaje Dzieciątko Ewie. Powoli wychodzi z Józefem, za nią Adam i Ewa.
Głos: Duch Pański spoczywa na mnie,
Ponieważ Mnie namaścił i posłał Mnie,
Abym ubogim niósł dobrą nowinę,
Więźniom głosił wolność,
A niewidomym przejrzenie;
Abym uciśnionych odsyłał wolnymi,
Abym obwoływał rok łaski od Pana. (II, 15)