DOKUMENTACJA

Oceny ryzyka zawodowego

- czynniki biologiczne

na stanowisku

Pracownik oczyszczalni ścieków - konserwator

............................................................ .................................................... ............................................

(data oceny) (ocenę wykonał) (zatwierdził)

I. Szkodliwe czynniki biologiczne

1. Definicja

Szkodliwe czynniki biologiczne (zwane także czynnikami biologicznymi) - definicja według rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. (Dz.U. Nr 81, poz. 716):

Szkodliwe czynniki biologiczne obejmują:

• drobnoustroje komórkowe (bakterie, grzyby, pierwotniaki),

• pasożyty wewnętrzne człowieka,

• jednostki bezkomórkowe zdolne do replikacji lub przenoszenia materiału genetycznego (wirusy, wiroidy),

• zmodyfikowane genetycznie hodowle komórkowe,

• priony.

Czynniki te mogą być przyczyną zakażenia, alergii lub zatrucia.

2. Kryteria klasyfikacji

• możliwość wywołania chorób u człowieka,

• zagrożenia dla pracowników jakie te choroby wywołują,

• rozprzestrzenianie się (lub nie) choroby wśród populacji,

• możliwości profilaktyki lub leczenia.

3. Grupy zagrożenia szkodliwych czynników biologicznych

Szkodliwe czynniki biologiczne zaklasyfikowano do 4 grup zagrożenia, zgodnie z poziomem ryzyka zakażenia.

Grupa zagrożenia 1

Czynniki biologiczne, przez które wywołanie chorób u ludzi jest mało prawdopodobne.

Grupa zagrożenia 2

Czynniki biologiczne, które mogą wywoływać choroby u ludzi, mogą być niebezpieczne dla pracowników, ale rozprzestrzenienie ich w populacji ludzkiej jest mało prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.

Grupa zagrożenia 3

Czynniki biologiczne, które mogą wywoływać u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a ich rozprzestrzenienie w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.

Grupa 3** - do tej grupy należą czynniki biologiczne, które stanowią ograniczone ryzyko zakażenia dla pracowników, ponieważ nie są zazwyczaj przenoszone drogą powietrzną.

Grupa zagrożenia 4

Czynniki biologiczne, które wywołują u ludzi ciężkie choroby, są niebezpieczne dla pracowników, a ich rozprzestrzenienie w populacji ludzkiej jest bardzo prawdopodobne. Zazwyczaj nie istnieją w stosunku do nich skuteczne metody profilaktyki lub leczenia.

Oznaczenia „A”, „T”, „V”, „D”

Wykaz czynników biologicznych zawiera oddzielne wskazania w przypadkach, gdy prawdopodobne jest wywoływanie przez czynniki biologiczne reakcji alergicznych (A) lub toksycznych (T), gdy dostępna jest skuteczna szczepionka (V) lub gdy wskazane jest przechowywanie listy narażonych pracowników przez okres dłuższy niż 10 lat (D).

Uwaga:

W rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki nie zamieszczono wykazu czynników biologicznych zaklasyfikowanych do grupy zagrożenia 1. Należy jednak pamiętać, że jeżeli czynniki biologiczne nie zostały ujęte w wykazie szkodliwych czynników biologicznych w grupach zagrożenia 2-4, nie można ich automatycznie klasyfikować do grupy zagrożenia 1.

4. Wykaz prac narażających pracowników na działanie czynników biologicznych

• praca w zakładach produkujących żywność,

• praca w rolnictwie,

• praca, podczas której dochodzi do kontaktu ze zwierzętami lub produktami pochodzenia zwierzęcego,

• praca w jednostkach ochrony zdrowia,

• praca w laboratoriach klinicznych, weterynaryjnych lub diagnostycznych,

• praca w zakładach gospodarki odpadami,

• praca przy oczyszczaniu ścieków,

• praca w innych okolicznościach niż wyżej wymienione, podczas której jest potwierdzone narażenie na działanie czynników biologicznych.

stanowisko pracy - konserwator oczyszczalni ścieków (tabela I)

Lp.	Nazwa stanowiska pracy, na którym występuje narażenie na szkodliwe czynniki biologiczne	Liczba pracowników narażonych na działanie czynników biologicznych	Nazwy czynników biologicznych	Grupa zagrożenia	Czas narażenia	Wykonywane czynności
1.	konserwator oczyszczalni ścieków	1 pracownik	Caliciviridae - Norovirus Inne wirusy z rodziny Caliciviridae Wirusy Coxsackie (grupy A i B) Wirusy ECHO Wirus zapalenia wątroby typu A (ludzki enterowirus typu 72) Wirus polio szczepy atenuowane Clostridium perfringens Clostridium spp. Enterobacter aerogenes/cloacae Enterobacter spp. Enterococcus spp. Escherichia coli (pozostałe szczepy) Fluoribacter bozemanae (Legionella) Klebsiella oxytoca Klebsiella pneumoniae Klebsiella spp. Legionella pneumophila Legionella spp. Leptospira interrogans (wszystkie typy serologiczne) Morganella morganii Mycobacterium xenopi Proteus mirabilis Proteus penneri	2	7,5 h dziennie	1. Czyszczenie kraty mechanicznej, usunięcie części stałych. 2. Wymiana zapełnionych worków z osadem. 3. Przegląd przepompowni ścieków. 4. Sprawdzanie ilości osadu oraz ilości przepływających ścieków. 5. Usunięcie zawartości piaskownika w postaci piasku naniesionego przez ścieki (odwodnienie piasku w separatorze piasku, usunięcie nadmiaru do pojemnika). 6. W przepompowni w czasie awarii zablokowanie pompy, wyciągnięcie jej i odblokowanie. 7. Ustawienie dozownika PAX-u. 8. Przyjmowanie ścieków dowożonych. 9. Przeglądy dmuchaw i innych urządzeń zainstalowanych na terenie oczyszczalni ścieków.
			Proteus vulgaris Providencia alcalifaciens Providencia rettgeri Providencia spp. Salmonella arizonae Salmonella enteritidis Salmonella typhimurium Salmonella paratyphi A, B, C Salmonella (inne typy serologiczne z wyłączeniem Salmonella thypi) Shigella boydii Shigella dysenteriae, inne niż Typ 1 (pozostałe typy) Shigella flexneri Shigella sonnei Scedosporium apiospermum (Pseudallescheria boydii) Scedosporium prolificans (inflatum) Giardia lamblia (Giardia intestinalis) Strongyloides stercoralis Strongyloides spp.
								Wirus zapalenia wątroby typu E (HEV) Wirus zapalenia wątroby typu C (HCV) Wirus zapalenia wątroby typu G (HGV) Wirus zapalenia wątroby typu B (HBV) Wirus zapalenia wątroby typu D (HDV) Escherichia coli, szczepy erocytotoksyczne lub enterotoksyczne Salmonella typhi Shigella dysenteriae (Typ 1)	3**

stanowisko pracy - konserwator oczyszczalni ścieków (tabela II)

Lp.	Zagrożenie/grupa	Drogi przenoszenia	Możliwe skutki zagrożenia	Środki ochrony przed zagrożeniami	Ciężkość następstw	Prawdopodobieństwo następstw	Ryzyko
1.	Wirus zapalenia wątroby typu E (HEV) AV GRUPA 3**	pokarmowe	zapalenia wątroby	przestrzeganie zasad higieny, dezynfekcja	średnia	mało prawdopodobne	małe
2.	Caliciviridae-Norovirus AV GRUPA 2	pokarmowe	zapalenie jelit, biegunka, wymioty	przestrzeganie zasad higieny, dezynfekcja	mała	mało prawdopodobne	małe
3.	Inne wirusy z rodziny Caliciviridae AV GRUPA 2	pokarmowe	zapalenie jelit, biegunka, wymioty	przestrzeganie zasad higieny, dezynfekcja	mała	mało prawdopodobne	małe
4.	Wirus zapalenia wątroby typu C (HCV) AV Grupa 3** D	bezpośrednie (skaleczenie), przez krew i inne płyny ustrojowe człowieka	zapalenie wątroby, częsta postać przewlekła, marskość, rak wątroby	ochrony osobiste, przestrzeganie zasad higieny, dezynfekcja	średnia	mało prawdopodobne	małe
5.	Wirus zapalenia wątroby typu G (HGV) AV Grupa 3**	bezpośrednie (skaleczenie) przez krew i inne płyny ustrojowe człowieka	zapalenie wątroby	ochrony osobiste, dezynfekcja	średnia	mało prawdopodobne	małe
6.	Wirus zapalenia wątroby typu B (HBV) AV Grupa 3** V D	bezpośrednie (skaleczenie), przez krew i inne płyny ustrojowe człowieka, zwłaszcza wysięk z rany	zapalenie wątroby, częsta postać przewlekła, marskość, rak wątroby	ochrony osobiste, przestrzeganie zasad higieny szczepienia ochronne, dezynfekcja	średnia	mało prawdopodobne	małe
7.	Wirus zapalenia wątroby typu D (HDV) AV Grupa 3** V D	bezpośrednie (skaleczenie) przez krew i inne płyny ustrojowe człowieka	zapalenie wątroby, częsta postać przewlekła, marskość	ochrony osobiste, szczepienia ochronne, dezynfekcja	średnia	mało prawdopodobne	małe
8.	Wirusy Coxsackie (grupy A i B) AV GRUPA 2	powietrzno­-kropelkowe, bezpośrednie	zapalenie układu oddechowego, angina, gorączki, zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie wątroby, stany zapalne skóry z wysypką, biegunka, zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia	ochrony osobiste, dezynfekcja	mała	mało prawdopodobne	małe
9.	Wirusy ECHO AV GRUPA 2	powietrzno--kropelkowe, bezpośrednie	zapalenie układu oddechowego, gorączki, zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, paraliż, zapalenie wątroby i jelit, stany zapalne skóry z wysypką, zapalenie spojówek, mięśnia sercowego i osierdzia	ochrony osobiste, dezynfekcja	mała	mało prawdopodobne	małe
10.	Wirus zapalenia wątroby typu A (ludzki enterowirus typu 72) AV GRUPA 2 V	kałowo-pokarmowe, bezpośrednie	zapalenie wątroby typu A, zapalenie żołądka i jelit	szczepienia ochronne, bierne uodparnianie ludzką immunoglobuliną, ochrony osobiste, dezynfekcja	mała	mało prawdopodobne	małe
11.	Wirus polio szczepy atenuowane AV GRUPA 2 V	powietrzno­-kropelkowe, bezpośrednie, pokarmowe	gorączka, zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, paraliż, inwalidztwo	szczepienia ochronne ochrony osobiste, dezynfekcja	średnia	mało prawdopodobne	małe
12.	Clostridium perfringens BA GRUPA 2	bezpośrednie (przyranne)	zgorzel gazowa z rozpadem tkanek, zapalenie tkanki łącznej, posocznica, działanie toksyczne przez toksyny białkowe	szybkie opatrywanie ran, dezynfekcja	mała	prawdopodobne	małe
13.	Clostridium spp. BA GRUPA 2	bezpośrednie (przyranne)	obrzęk złośliwy ran, zapalenie jelit	szybkie opatrywanie ran, dezynfekcja	średnia	mało prawdopodobne	małe
14.	Enterobacter aerogenes/cloacae BA GRUPA 2	bezpośrednie, powietrzno­-kropelkowe, powietrzno-pyłowe, pokarmowe	oportunistyczne zapalenie dróg moczowych, żołądka, jelit, płuc, innych narządów, reakcje immunotoksyczne wywołane endotoksyną	przestrzeganie zasad higieny (mycie rąk, dezynfekcja), ochrony osobiste, osłony zabezpieczające w oczyszczalniach ścieków	mała	mało prawdopodobne	małe
15.	Enterobacter spp. BA GRUPA 2	bezpośrednie, powietrzno­-kropelkowe, powietrzno-pyłowe, pokarmowe	oportunistyczne zapalenie dróg moczowych, żołądka, jelit, płuc, innych narządów, reakcje immunotoksyczne wywołane endotoksyną	przestrzeganie zasad higieny (mycie rąk, dezynfekcja), ochrony osobiste, osłony zabezpieczające w oczyszczalniach ścieków	mała	mało prawdopodobne	małe
16.	Enterococcus spp. BA GRUPA 2	bezpośrednie, powietrzno­-kropelkowe, powietrzno-pyłowe, pokarmowe	oportunistyczne zapalenie dróg moczowych, pęcherzyka żółciowego, wsierdzia, rzadziej bakteriemia	przestrzeganie zasad higieny (mycie rąk, dezynfekcja), ochrony osobiste	mała	mało prawdopodobne	małe
17.	Escherichia coli, szczepy verocytotoksyczne lub enterotoksyczne BA GRUPA 3**	bezpośrednie, powietrzno­-kropelkowe, pokarmowe	krwotoczne zapalenie okrężnicy (krwawa biegunka), hemolityczna uremia, zatrucia silnymi enterotoksynami białkowymi, reakcje immunotoksyczne wywołane endotoksyną	przestrzeganie zasad higieny (mycie rąk, dezynfekcja), ochrony osobiste, osłony zabezpieczające w oczyszczalniach ścieków	średnia	mało prawdopodobne	małe
18.	Escherichia coli BA GRUPA 2	pokarmowe, bezpośrednie, powietrzno­-kropelkowe	oportunistyczne zapalenie jelit, biegunki, reakcje immunotoksyczne wywołane endotoksyną	przestrzeganie zasad higieny (mycie rąk, dezynfekcja), ochrony osobiste, osłony zabezpieczające w oczyszczalniach ścieków	mała	mało prawdopodobne	małe
19.	Fluoribacter bozemanae (Legionella) BA GRUPA 2	bezpośrednie, powietrzno­-kropelkowe	zapalenie płuc (legionelloza), rzadziej gorączka grypopodobna	ochrony osobiste, stosowanie biocydów, oświata zdrowotna	mała	mało prawdopodobne	małe
20.	Klebsiella oxytoca BA GRUPA 2	bezpośrednie, powietrzno­-kropelkowe, powietrzno-pyłowe	zakażenia dróg moczowych i innych narządów, reakcje immunotoksyczne wywołane wdychaną toksyną	ochrony osobiste, dezynfekcja, redukcja zapylenia	mała	mało prawdopodobne	małe
21.	Klebsiella pneumoniae BA GRUPA 2	powietrzno­-kropelkowe bezpośrednie	zapalenie płuc	ochrony osobiste, dezynfekcja	mała	mało prawdopodobne	małe
22.	Klebsiella spp. BA GRUPA 2	powietrzno­-kropelkowe, bezpośrednie	twardziel nosa, cuchnący nieżyt nosa, inne zakażenia	ochrony osobiste, dezynfekcja	mała	mało prawdopodobne	małe
23.	Legionella pneumophila BA GRUPA 2	powietrzno­-kropelkowe, bezpośrednie	zapalenie płuc (legionelloza), gorączka grypopodobna	ochrony osobiste, stosowanie biocydów, oświata zdrowotna	mała	mało prawdopodobne	małe
24.	Legionella spp. BA GRUPA 2	powietrzno­-kropelkowe, bezpośrednie	zapalenie płuc (legionelloza), rzadziej gorączka grypopodobna	ochrony osobiste, stosowanie biocydów, oświata zdrowotna	mała	mało prawdopodobne	małe
25.	Leptospira interrogans BA GRUPA 2	bezpośrednie (przez skórę i błony śluzowe), rzadziej pokarmowe	leptospirozy	ochrony osobiste, zwalczanie gryzoni, dezynfekcja, oświata zdrowotna	mała	mało prawdopodobne	małe
26.	Morganella morganii BA GRUPA 2	bezpośrednie, pokarmowe	zakażenie dróg moczowych, układu oddechowego, skóry	ochrony osobiste, dezynfekcja	mała	mało prawdopodobne	małe
27.	Mycobacterium xenopi BA GRUPA 2	powietrzno­-kropelkowe	przewlekłe zakażenie płuc, alveolitis allergica	ochrony osobiste	mała	mało prawdopodobne	małe
28.	Proteus mirabilis BA GRUPA 2	bezpośrednie, pokarmowe, powietrzno­-kropelkowe	zakażenia dróg moczowych, rzadziej innych narządów	ochrony osobiste, dezynfekcja	mała	mało prawdopodobne	małe
29.	Proteus penneri BA GRUPA 2	bezpośrednie, pokarmowe, powietrzno­-kropelkowe	zakażenia dróg moczowych, rzadziej innych narządów	ochrony osobiste, dezynfekcja	mała	mało prawdopodobne	małe
30.	Proteus vulgaris BA GRUPA 2	bezpośrednie, pokarmowe, powietrzno­-kropelkowe	zakażenia dróg moczowych, rzadziej innych narządów	ochrony osobiste, dezynfekcja	mała	mało prawdopodobne	małe
31.	Providencia alcalifaciens BA GRUPA 2	bezpośrednie, pokarmowe, powietrzno­-kropelkowe	zakażenia dróg moczowych, przewodu pokarmowego (biegunki), skóry	ochrony osobiste, dezynfekcja	mała	mało prawdopodobne	małe
32.	Providencia rettgeri BA GRUPA 2	bezpośrednie, pokarmowe, powietrzno­-kropelkowe	zakażenia dróg moczowych, przewodu pokarmowego (biegunki), skóry	ochrony osobiste, dezynfekcja	mała	mało prawdopodobne	małe
33.	Providencia spp. BA GRUPA 2	bezpośrednie, pokarmowe, powietrzno­-kropelkowe	zakażenia dróg moczowych, przewodu pokarmowego (biegunki), skóry	ochrony osobiste, dezynfekcja	mała	mało prawdopodobne	małe
34.	Salmonella arizonae BA GRUPA 2	pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno­-kropelkowe	salmonelloza (zapalenie żołądka i jelit, zatrucia pokarmowe)	ochrony osobiste, dezynfekcja, przestrzeganie zasad czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna, instalacja osłon zabezpieczających w oczyszczalniach ścieków	mała	mało prawdopodobne	małe
35.	Salmonella enteritidis BA GRUPA 2	pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno­-kropelkowe	salmonelloza (zapalenie żołądka i jelit, zatrucia pokarmowe)	ochrony osobiste, dezynfekcja, przestrzeganie zasad czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna, instalacja osłon zabezpieczających w oczyszczalniach ścieków	mała	mało prawdopodobne	małe
36.	Salmonella typhimurium BA GRUPA 2	pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno­-kropelkowe	salmonelloza (zapalenie żołądka i jelit, zatrucia pokarmowe)	ochrony osobiste, dezynfekcja, przestrzeganie zasad czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna, instalacja osłon zabezpieczających w oczyszczalniach ścieków	mała	mało prawdopodobne	małe
37.	Salmonella paratyphi A, B, C BA GRUPA 2 V	pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno­-kropelkowe	dur rzekomy (paradur) typu A, B, C	ochrony osobiste, szczepienia ochronne, dezynfekcja, przestrzeganie zasad czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna, instalacja osłon zabezpieczających w oczyszczalniach ścieków	mała	mało prawdopodobne	małe
38.	Salmonella typhi BA GRUPA 3** V	pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno­-kropelkowe	dur brzuszny	ochrony osobiste, dezynfekcja, szczepienia ochronne, przestrzeganie zasad czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna, instalacja osłon zabezpieczających w oczyszczalniach ścieków	średnia	mało prawdopodobne	małe
39.	Salmonella (inne typy serologiczne z wyłączeniem Salmonella thypi) BA GRUPA 2	pokarmowo-wodne, rzadko powietrzno­-kropelkowe	salmonelloza (zapalenie żołądka i jelit, zatrucia pokarmowe)	ochrony osobiste, dezynfekcja, przestrzeganie zasad czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna, instalacja osłon zabezpieczających w oczyszczalniach ścieków	mała	mało prawdopodobne	małe
40.	Shigella boydii BA GRUPA 2	pokarmowo-wodne	czerwonka bakteryjna (zapalenie jelita grubego z krwawą biegunką)	ochrony osobiste, dezynfekcja, utrzymanie czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna	mała	mało prawdopodobne	małe
41.	Shigella dysenteriae (Typ 1) BA GRUPA 3** T	pokarmowo-wodne	czerwonka bakteryjna (zapalenie jelita grubego z krwawą biegunką), bardzo silna egzotoksyna białkowa (cytotoksyna Shigi)	ochrony osobiste, dezynfekcja, utrzymanie czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna	średnia	mało prawdopodobne	mała
42.	Shigella dysenteriae, inne niż Typ 1 (pozostałe typy) BA GRUPA 2	pokarmowo-wodne	czerwonka bakteryjna (zapalenie jelita grubego z krwawą biegunką)	ochrony osobiste, dezynfekcja, utrzymanie czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna	mała	mało prawdopodobne	małe
43.	Shigella flexneri BA GRUPA 2	pokarmowo-wodne	czerwonka bakteryjna (zapalenie jelita grubego z krwawą biegunką), enterotoksyny białkowe	ochrony osobiste, dezynfekcja, utrzymanie czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna	mała	mało prawdopodobne	małe
44.	Shigella sonnei BA GRUPA 2	pokarmowo-wodne	czerwonka bakteryjna (zapalenie jelita grubego z krwawą biegunką)	ochrony osobiste, dezynfekcja, utrzymanie czystości i higieny w miejscu pracy, oświata zdrowotna	mała	mało prawdopodobne	małe
45.	Scedosporium apiospermum (Pseudallescheria boydii) GRZ GRUPA 2	bezpośrednie (przez uszkodzoną skórę)	maduromikoza - zakażenia skóry i tkanki podskórnej (najczęściej stóp), rzadziej zakażenia płuc i innych narządów	oświata zdrowotna, ochrony osobiste (należyte obuwie), kąpiel po pracy	mała	mało prawdopodobne	małe
46.	Scedosporium prolificans GRZ GRUPA 2	bezpośrednie (przez uszkodzoną skórę)	maduromikoza - zakażenia skóry i tkanki podskórne (najczęściej stóp), rzadziej zakażenia płuc i innych narządów	oświata zdrowotna, ochrony osobiste (należyte obuwie), kąpiel po pracy	mała	mało prawdopodobne	małe
47.	Giardia lamblia (Giardia intestinalis) PAS GRUPA 2	pokarmowo-wodne	lamblioza: zapalenie błony śluzowej dwunastnicy i jelita czczego z biegunką ostrą lub przewlekłą	oświata zdrowotna	mała	mało prawdopodobne	małe
48.	Strongyloides stercoralis PAS GRUPA 2	bezpośrednie (wnikanie larw filarioidalnych przez skórę)	węgorczyca: zapalenie jelit, zapalenie płuc, biegunki, rzadziej zapalenie opon mózgowych	ochrony osobiste (odpowiednie obuwie), oświata zdrowotna	mała	mało prawdopodobne	małe
49.	Strongyloides spp. PAS GRUPA 2	bezpośrednie (wnikanie larw filarioidalnych przez skórę)	węgorczyca: zapalenie jelit, zapalenie płuc, biegunki, rzadziej zapalenie opon mózgowych	ochrony osobiste (odpowiednie obuwie), oświata zdrowotna	mała	mało prawdopodobne	małe

Ryzyko na stanowisku pracy konserwatora oczyszczalni ścieków: DOPUSZCZALNE

Wyjaśnienie oznaczeń:
A D T V AV BA GRZ PAS	- możliwe efekty alergiczne - wykaz pracowników narażonych na działanie tego czynnika biologicznego powinien być przechowywany przez okres dłuższy niż 10 lat po zakończeniu ostatniego zanotowanego przypadku narażenia - produkcja toksyn - dostępna skuteczna szczepionka - wirusy - bakterie - grzyby - pasożyty

Dotychczas nie stwierdzono choroby, która miała związek z wykonywaną pracą. Ocena ryzyka powinna być aktualizowana w razie wystąpienia istotnych zmian na stanowisku pracy oraz w razie stwierdzenia choroby pracownika, która miałaby bezpośredni związek z wykonywaną pracą.
Sporządził: Data: Podpis:	Zatwierdził: Data: Podpis:

Literatura

1. Dutkiewicz J., Śpiewak R., Jabłoński L., Klasyfikacja szkodliwych czynników biologicznych występujących w środowisku pracy oraz narażonych na nie grup zawodowych, ad punctum, Lublin 2002.

2. Górny L., R., Biologiczne czynniki szkodliwe: normy, zalecenia i propozycje wartości dopuszczalnych, „Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy”; Nr 3 (41), CIOP, Warszawa 2004.

3. Piekarowicz A., Podstawy wirusologii molekularnej, PWN, Warszawa 2004.

4. Szewczyk E., M., Diagnostyka bakteriologiczna, PWN, Warszawa 2006.

5. Co warto wiedzieć na temat czynników biologicznych. Bakterie - wirusy - grzyby - pasożyty w środowisku pracy, Główny Inspektorat Sanitarny; PHARE PL/IB/2002/SO/02, Warszawa 2005.

6. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego PN-N-18002 (2000) PKN.

Akty prawne

1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j.: Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.).

2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. Nr 81, poz. 716).

3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j.: Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650).

4. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 listopada 2005 r. w sprawie wykazu stanowisk pracy oraz szczepień ochronnych wskazanych do wykonania pracownikom podejmującym pracę lub zatrudnionym na tych stanowiskach (Dz.U. Nr 250, poz. 2113).

---