Państwo i jego funkcje

Państwo jest polityczną, suwerenną, terytorialną i obligatoryjną organizacją społeczeństwa. Organizuje i koordynuje prace dużych grup społecznych. Państwo ma też granice terytorialnie. Jest niezależne i niepodległe.

Prawne kryteria państwowości, przyjęte na mocy konwencji w Montevideo z 1933, określane są następująco: "Państwo jako podmiot prawa międzynarodowego powinno posiadać następujące elementy:

• stałą ludność,

• struktury karne,

• suwerenną władzę,

• określone terytorium (wielkość państwa nie wpływa na jego podmiotowość) oddzielone od innych granicą,

• zdolność wchodzenia w relacje międzynarodowe.

• określone zasady prawne

Państwo jest organizacją polityczną. Sensem jego istnienia, osią jego zainteresowania jest rządzenie społeczeństwem. Jest organizacją globalną, ogarniającą całe społeczeństwo.

Państwo jest organizacją przymusową. Normy prawne pochodzące od państwa mogą być w razie potrzeby wymuszone fizycznie. Państwo dysponuje wszechstronnym i skutecznym arsenałem środków oddziaływania.

Państwo cechuje:

• suwerenność - państwo jest niezależne od innych organizacji państwowych w zakresie realizacji funkcji wewnętrznych i zewnętrznych państwa

• powszechność - cecha ta dotyczy powszechności zasad prawnych w państwie, które obejmują wszystkich obywateli w równym stopniu

• terytorium - obszar lądowy państwa oraz wody przybrzeżne (wody wewnętrzne, morze terytorialne), a także przestrzeń powietrzna nad lądem i wodami państwa oraz podziemie pod nimi.

Państwo zmierza do osiągnięcia określonych celów, realizuje określone zadania i spełnia określone funkcje. Cele są zmienne, stawiane są przed państwem przez różne osoby, organizacje ale najważniejsze są cele rządzących, przywódców. Mogą to być: osiągnięcie dobrobytu, wolności. Dążąc do osiągnięcia określonego celu, państwo realizuje określone zadania. Rządzący powinni stawiać przed państwem cele osiągalne, mające zdolność konsolidować społeczeństwo do ich realizacji, nie mogą kolidować z interesami innych państw. To daje szansę powodzenia w ich realizacji. Zadania służące do osiągnięcia określonych celów też nie mogą być dowolne. Celami i zadaniami zajmuje się polityka.

Funkcje państwa to całokształt jego działalności w określonych, mających zasadnicze znaczenie dla społeczeństwa obszarach jego życia. Funkcje państwa obejmują całą organizację państwową, w przeciwieństwie do funkcji organów państwowych, które mogą dotyczyć tylko ich dziedziny. W zależności ile się tych zasadniczych obszarów życia wyodrębni, tyle wyróżnimy funkcji państwa.

Kryteriami wyróżniania funkcji państwa są:

1. zakres działalności państwa w danej dziedzinie mierzony wysokością wydatków na jej prowadzenie, liczebnością aparatu państwowego do jego funkcjonowania, rozmiarami regulacji prawnej tej dziedziny;

2. znaczenie działalności państwa w danej dziedzinie życia dla społeczeństwa,

3. specyficzność metod działania państwa w danej dziedzinie życia inne niż w innych.

Funkcje państwa na przestrzeni czasu ulegają zmianom. Podstawowymi funkcjami, które obecnie spełnia każde państwo to:

1. funkcja wewnętrzna (najważniejsza) - to działania państwa na rzecz utrzymania i umocnienia istniejącego ustroju społecznego, gospodarczego, politycznego i jego przekształcania zgodnie z interesami klasy dominującej. Utrzymanie porządku wewnątrz kraju i zapewnienie bezpieczeństwa jego mieszkańcom. Działania realizowane są różnymi metodami: ekonomicznymi, ideologicznymi, organizatorskimi a czasem i przy użyciu przymusu, siły - w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa, porządku czy zagrożenia ustroju. W realizację tej funkcji zaangażowane są: organa administracji, policja, więziennictwo, sady, prokuratura oraz w razie potrzeby wojsko.

2. Funkcja zewnętrzna - ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa społeczeństwu od zewnątrz. Ochrona przed zagrożeniami ze strony innych państw czy organizacji - zapewnienie bezpieczeństwa politycznego, terytorialnego, gospodarczego, ludnościowego i niezależności państwa. Obejmuje ta funkcja też działalność sprzyjająca wymianie gospodarczej, naukowej, kulturalnej itp. W przypadku silnych państw może to być też działalność o charakterze ekspansji - atakowania innych państw w celu zdobycia korzyści. Duże znaczenie ma też udział w rozwiązywaniu problemów globalnych - opanowanie przestrzeni kosmicznej, wydobywanie bogactw zgromadzonych na dnie mórz itp.

3. Funkcja gospodarczo-organizatorska. Każde państwo ma istotny udział w kształtowaniu, organizowaniu i oddziaływaniu na życie gospodarcze przez: budowanie infrastruktury (drogi, mosty) niezbędnej do życia społecznego, ustanawia pieniądz, który jest miernikiem wymiany handlowej, ustanawia miary i wagi. Zapewnia też system podziału dóbr między członków społeczeństwa, oddziaływuje przez system kredytów bankowych. Państwo prowadzi politykę gospodarczą i bardzo silnie oddziaływuje na gospodarkę, chroni ją od nadmiernej ingerencji z zewnątrz. Sytuacja gospodarcza państwa jest b. ważnym czynnikiem kształtowania pozycji państwa w świeci i ono dba o nią, stara się stwarzać korzystne warunki do jej rozwoju, jednych popiera, innym stawia hamulce. Stosuje perswazję, odpowiednie programy, popiera osiągnięcia techniczne.

4. Funkcja kulturalno-wychowawcza - realizowana przez propagowanie pewnych wartości kulturalnych i politycznych, korzystnych z punktu widzenia państwa a zwalczanie niekorzystnych. Realizuje je za pomocą szkolnictwa, środków masowego przekazu. Rozmaite organizacje społeczne, kościoły wspomagają państwo. Przymus nie ma zastosowania. Stosuje informację, perswazję, pozyskiwanie zwolenników czy pewnego rodzaju administracyjne czy finansowe restrykcje.

5. Funkcja socjalna - zapewnienie pewnych, godnych warunków życia zwłaszcza biedniejszej części społeczeństwa aby, różnice społeczne nie były przyczyną wybuchów społecznych, państwo stara się ich wspierać, budować solidarność społeczeństwa. . Stara się rozwijać talenty społeczeństwa, dba o ochronę jego zdrowia. Organizuje ubezpieczenia społeczne, pomoc socjalną, zaopatrzenie inwalidów.

---