OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA MAJĄTKOWYCH USTROJÓW MAŁŻEŃSKICH

1. POJĘCIE MAJĄTKOWYCH USTROJÓW MAŁŻEŃSKICH

Zawarcie małżeństwa i nawiązanie wspólnoty małżeńskiej rodzi daleko idące konsekwencje także w odniesieniu
do majątków należących do małżonków. Od tej chwili dotychczasowe ich majątki stają się niejako wspólną bazą ekonomiczną założonej rodziny, a do­chody przez nich uzyskiwane w czasie trwania małżeństwa są także przeznaczane
na te cele. Dochodzi więc do faktycznego pomieszania tych wartości majątkowych, a ich prawna przynależność do męża
lub do żony nie ma w prawidłowo funkcjonującej rodzinie znaczenia. Przed ustawodawcą wyłania się przeto problem,
czy tym faktycznym zmianom spowodowa­nym zawarciem małżeństwa, nadać prawną formę przez połączenie majątków małżonków także w sensie jurydycz­nym, czy też pozostawić dotychczasowy stan prawny.

Ogół uregulo­wań prawnych określających sytuację prawną małżonków względem ich mienia wniesionego do małżeństwa
i nabytego w czasie trwania małżeństwa przyjęło się nazywać małżeńskim ustrojem majątkowym lub małżeńskim systemem majątkowym. Powyższe uregulowania mogą iść w dwu kierunkach: albo za­kładają połączenie majątków małżonków w jedną masę należącą wspólnie do ich obojga, albo utrzymują stan, jaki istniał dotychczas, tzn. przyjmują, że nadal majątki małżonków pozostają prawnie rozdzielone. Prowadzi to albo do przyjęcia systemu wspólności majątkowej, albo systemu rozdzielności.

Zwolennicy systemu rozdziel­ności mówią, że zawarcie małżeństwa nie powinno ograniczać jednostki ponad potrzebę,
a więc w szerszym zakresie aniżeli to wynika z istoty i celów małżeństwa, a nadto wskazują, że ustrój rozdzielności jest znacznie mniej skomplikowany. Z kolei zwolennicy systemu wspólności twierdzą, że pozostaje on w har­monii ze wspólnotą małżeńską, oraz jedynie ten system daje prawny wyraz stanowi faktycznemu, jaki w dziedzinie majątkowej wytwarza się
na skutek zawarcia małżeństwa.

2. RODZAJE MAŁŻEŃSKICH USTROJÓW MAJĄTKOWYCH

Ze względu na źródło powstania małżeńskich ustrojów majątkowych w świetle k.r.o. możemy je podzielić na:

• ustrój ustawowy, obowiązujący ex lege od chwili zawarcia małżeństwa. Jest to ustrój najczęściej występując w naszych warunkach,

• ustrój umowny, obowiązujący z mocy umowy małżonków. Dość powszechny w krajach, w których jako przedmioty majątków małżonków wchodzą w rachubę środki produkcji

• ustrój przymusowy, powstający jako konieczne następstwo wystąpienia określonych oko­liczności,występuje rzadko.

Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. wprowadziła zmiany do kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz niektórych innych ustaw. Przepisy te w większości zaczęły obowiązywać od 20 stycznia 2005 roku. Zgodnie z tymi zmianami w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, istnieją następujące małżeńskie ustroje majątkowe:

• ustrój ustawowy,

• przymusowy ustrój majątkowy,

• oraz trzy ustroje umowne, wśród których, wyróżnia się: wspólność majątkową, rozdzielność majątkową i nowy typ ustroju - rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.

3. USTRÓJ USTAWOWY

Bądź, jak kto woli wspólność ustawowa, powstaje między małżonkami z mocy ustawy, z chwilą zawarcia małżeństwa.
Ta wspólność ustawowa obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich i do czasu czerwcowej nowelizacji nazywana była dorobkiem. Zgodnie ze zmianami, przedmioty nabyte przez małżonków w trakcie trwania wspólności ustawowej to majątek wspólny. Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową, - nazywane przed nowelizacją majątkiem odrębnym - należą do majątku osobistego każdego
z małżonków. Zatem w ustroju ustawowym (we wspólności ustawowej) możemy wyodrębnić trzy masy majątkowe: majątek wspólny małżonków, obejmujący przedmioty nabyte w trakcie trwania małżeństwa, majątek osobisty żony
oraz majątek osobisty męża. Jest to współwłasność bezudziałowa i w czasie jej trwania żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Ponadto zgodnie z art. 35 kro w czasie trwania wspólności ustawowej żaden
z małżonków nie może zadąć podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się
do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.W związku z powyższym trzeba nam określić przedmioty wchodzące w skład majątków małżonków.

Do majątku wspólnego należą w szczególności: pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, np. dochody osiągnięte w związku z prowadzeniem gospodarstwa rolnego czy przedsiębiorstwa. Jeżeli mąż prowadzi warsztat, który zorganizował (nabył) jeszcze przed zawar­ciem małżeństwa, to warsztat ten należy wprawdzie wyłącznie
do niego, ale dochody, jakie uzyskuje w czasie trwania wspólności ustawowej, powiększają majątek wspólny małżonków, środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą: przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, czyli dobra, które każdy z małżonków wniósł zawierając związek), przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę. Przyjmując, że taka jest zwykle wola spadkodawcy i darczyńcy, ustawodawca wyszedł
z założenia, że ścisłe więzy osobiste łączące te osoby z jednym z małżonków z reguły powodują, że chcą one wyposażyć pod tytułem darmym tylko tego małżonka. Prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej, podlegającej odrębnym przepisom. Przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków, odzież, zegarek, wózek inwalidzki, okulary, przedmioty służące do praktyk religijnych, hobby z tym, że wartość przedmiotów
je stanowiących nie powinna rażąco odbiegać od wartości pozostałego majątku małżonków, prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie.
Z zasady prawami niezbywalnymi są prawa niemajątkowe: dobra osobiste człowieka a w szczególności: zdrowie, wolność, cześć, nazwisko, dobra osobiste twórcy, projekty wynalazcze, wizerunek, tajemnica korespondencji i inne.
Przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków, z chwilą zrealizowania tej wierzytelności - z reguły pobrania odpowiedniej kwoty pieniężnej, staje się ona składnikiem majątku wspólnego, przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody
za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków. Są to nagrody za prace twórczą. W tym sensie nie są nagrodami świadczenia pieniężne w postaci dodatkowego wynagrodzenia w postaci „trzynastki” czy inne, które może otrzymać pracownik, prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy, ale dochody
z umowy licencyjnej, czy wydawniczej należą już do majątku wspólnego, przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego,

Przewidziana w art. 33 pkt 10 kro tzw. surogacja polega na zastąpieniu jednego składnika majątku odrębnego innym składnikiem. Przesłankami tak rozumianej surogacji są: po pierwsze, aby jedno i to samo zdarzenie spowodowało wyjście określonego przedmiotu z majątku osobistego i nabycie innego przedmiotu majątkowego oraz po drugie, aby przedmiot nabyty był uzyskany także w sensie ekonomicznym kosztem majątku osobistego. I tak np. samochód nabyty ze środków uzyskanych ze sprzedaży gruntu należącego do majątku osobistego, należeć będzie do majątku osobistego małżonka, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Do k.r.o. dodano przepis, zgodnie z którym każdy z małżonków jest uprawniony do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego oraz do korzystania z nich w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małżonka.

Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty.
Nie dotyczy to jednak wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód.
Nowością jest również, że nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba, że zwiększyły one wartość majątku w chwili ustania wspólności. Takie rozwiązanie wynika z faktu, że małżonkowie mają wzajemne prawo i obowiązek udzielania sobie pomocy i przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny.

Nowelizacja zrywa z podziałem na czynności zwykłego zarządu majątkiem wspólnym i czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu. Jako zasadę przyjęto, że każdy z małżonków ma prawo do samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku. Samodzielne zarządzanie majątkiem wspólnym nie oznacza jednak dowolności. Zastrzeżono bowiem, że małżonkowie mają obowiązek współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności informować się wzajemnie o stanie tego majątku, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających ten majątek. Nieprzestrzeganie tych obowiązków może skutkować ograniczeniem lub pozbawieniem prawa do samodzielnego zarządu wspólnym majątkiem albo ustanowieniem przymusowej rozdzielności majątkowej. Małżonek zarządza samodzielnie przedmiotami służącymi mu do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej. W razie przemijającej przeszkody - np. choroby, drugi małżonek może jednak dokonywać niezbędnych bieżących czynności.

Od zasady samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym przewidziano jednak wyjątki. Zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania: czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków, czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal, czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa, darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.

Przewidziano również możliwość sprzeciwienia się przez małżonka czynności zarządu majątkiem wspólnym zamierzonej przez drugiego małżonka. Taki sprzeciw ma zabezpieczać przed lekkomyślnymi i niegospodarnymi zachowaniami partnera. Sprzeciw nie dotyczy czynności w bieżących sprawach życia codziennego lub zmierzających do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny albo podejmowanych w ramach działalności zarobkowej. Jest on skuteczny wobec osoby trzeciej tylko wówczas, jeśli mogła ona zapoznać się z nim przed dokonaniem czynności prawnej.

Podsumowując ustrój wspólności ustawowej, nasuwają się następujące wnioski: służy realizacji podstawowych zasad prawa rodzinnego, w szczególno­ści zasady równouprawnienia mężczyzny i kobiety oraz zasady ochrony małżeństwa
i rodziny, przyczyniając się do umocnienia pozycji małżonka słabszego ekonomicznie oraz do stabilizacji sytuacji materialnej założonej przez małżonków rodziny.

Kresem małżeńskiej wspólności ustawowej jest ustanie małżeństwa poprzez śmierć jednego małżonka, rozwód
czy też unieważnienie małżeństwa. W czasie trwania małżeństwa wygaśnięcie ustroju wspólności powoduje: zawarcie przez małżonków umowy majątkowej i utworzenie przez nich systemu rozdzielczości majątkowej, wspólności umownej, rozdzielczości majątkowej z wyrównaniem dorobków, orzeczenie sądu o separacji lub o ubezwłasnowolnieniu małżonka a także ogłoszenie przez jednego z małżonków upadłości orzeczenie sądu o zniesienie wspólności majątkowej w trybie art. 52 - przymusowego ustroju małżeńskiego.

4. PRZYMUSOWY USTRÓJ MAJĄTKOWY

W obowiązującym stanie prawnym, każdy z małżonków może z ważnych powodów żądać zniesienia przez sąd wspólności majątkowej, zarówno ustawowej, jak i umownej. Zgodnie z nowelizacją, zniesienie wspólności zostaje zastąpione żądaniem ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Może je zgłosić z ważnych powodów każde z małżonków. Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność z dniem wcześniejszym niż wytoczenie powództwa - w szczególności wówczas,
gdy małżonkowie żyli w rozłączeniu.
Rozdzielność majątkowa powstaje z mocy prawa w razie ubezwłasnowolnienia lub ogłoszenia upadłości jednego
z małżonków. Uchylenie ubezwłasnowolnienia, a także umorzenie, ukończenie lub uchylenie postępowania upadłościowego powoduje, że między małżonkami powstaje ustawowy ustrój majątkowy, (czyli ustawowa wspólność majątkowa). Rozdzielność majątkowa powstaje także na skutek orzeczenia separacji. Z chwilą zniesienia separacji - między małżonkami powstaje ustawowy ustrój majątkowy. Jednak na zgodny wniosek małżonków sąd orzeknie
o utrzymaniu między małżonkami rozdzielności majątkowej.

5. UMOWNE USTROJE MAJĄTKOWE. Wśród nich, wyróżnia się:

1. Umowna wspólność majątkowa

Stosownie do art. 47 § 1, małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć, albo ustanowić rozdzielczość majątkową lub rozdzielczość majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa. Może być zmieniona lub rozwiązana.
W razie jej rozwiązania w trakcie trwania małżeństwa, powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba, że strony postanowiły inaczej (art. 47 § 2). Celem majątkowej umowy małżeńskiej jest wprowadzenie odmiennych niż ustawowe reguł przynależności pewnych rodzajów składników majątkowych do majątków małżonków a także określenie na przyszłość przynależności praw podmiotowych do poszczególnych mas majątkowych małżonków. Możliwość ukształtowania
w odmienny sposób stosunków majątkowych między małżonkami uzasadniona jest względami dobra rodziny oraz słusznymi interesami samych małżonków zwłaszcza w sytuacji, gdy ustrój ustawowy w pełni nie odpowiada ich potrzebom.
Obok poszerzenia katalogu umów małżeńskich, jednocześnie ograniczono swobodę małżonków w zakresie rozszerzenia umownej wspólności majątkowej. W drodze małżeńskiej umowy majątkowej, wspólności nie można rozszerzyć na:

• przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny,

• prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,

• prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,

• wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, o ile nie wchodzą one
  do wspólności ustawowej, jak również wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,

• niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego
  z małżonków.

Jeżeli wierzytelność powstała przed rozszerzeniem wspólności, wówczas wierzyciel, którego dłużnikiem jest tylko jeden małżonek, może żądać zaspokojenia także z tych przedmiotów majątkowych, które należałyby do majątku osobistego dłużnika, gdyby wspólność majątkowa nie została rozszerzona. Zakłada się, że w razie ustania wspólności, udziały małżonków są równe, chyba że małżeńska umowa majątkowa stanowi inaczej.

2. Rozdzielność majątkowa

Jeżeli małżonkowie ustanowią w drodze umowy rozdzielność majątkową, wówczas każdy z nich zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później. Każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem.

3. Rozdzielczość majątkowa z wyrównaniem dorobków

Nowością jest wprowadzenie przez nowelizację k.r.o. systemu umownej rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków. Pojęcie dorobku ma inne znaczenie, niż w obecnie obowiązujących przepisach k.r.o. - jest to wzrost wartości majątku każdego z małżonków po zawarciu umowy majątkowej. Po ustaniu rozdzielności majątkowej, małżonek,
którego dorobek jest mniejszy niż dorobek drugiego małżonka (czyli jeden małżonek „wzbogacił się” mniej, niż drugi),
może żądać wyrównania dorobków przez zapłatę lub przeniesienie prawa. Dotyczy to, przykładowo, takich sytuacji,
gdy dorobek jednego z małżonków jest niższy z powodu prowadzenia domu, wychowywania dzieci, czy stanu zdrowia.
Aby zapobiec nadużywaniu prawa do wyrównania dorobków - np. gdy jeden z małżonków ma niższy dorobek,
gdyż trwonił majątek, wprowadzono przepis, zgodnie z którym każdy z małżonków może z ważnych powodów żądać zmniejszenia obowiązku wyrównania dorobków. Wyrównania dorobków mogą dokonać umownie sami małżonkowie -
jeśli jednak nie mogą porozumieć się co do sposobu lub wysokości wyrównania, wówczas rozstrzygnie sąd.

Przy obliczaniu dorobku pomija się (o ile umowa majątkowa nie stanowi inaczej) przedmioty nabyte przed zawarciem umowy majątkowej przez:

• dziedziczenie, zapis lub darowiznę,

• prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,

• przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo
  z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi
  z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość,

• wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,

• prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,

• a także przedmioty nabyte w zamian za nie.

Do wartości dorobku dolicza się wartość:

• darowizn dokonanych przez jednego z małżonków, z wyłączeniem darowizn na rzecz wspólnych zstępnych małżonków (czyli dzieci, wnuków, prawnuków itd.) oraz drobnych zwyczajowo przyjętych darowizn na rzecz innych osób,

• usług świadczonych osobiście przez jednego z małżonków na rzecz majątku drugiego małżonka,

• nakładów i wydatków na majątek jednego małżonka z majątku drugiego małżonka.

Dorobek należy obliczać według stanu majątku z chwili ustania rozdzielności majątkowej i według cen z chwili rozliczenia. Śmierć jednego z małżonków nie oznacza, że nie może dojść do wyrównania dorobków. Wyrównanie następuje wówczas między jego spadkobiercami a żyjącym małżonkiem. Spadkobiercy mogą wystąpić z żądaniem zmniejszenia obowiązku wyrównania dorobków tylko wtedy, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód
lub wystąpił o orzeczenie separacji.

6. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ZOBOWIĄZANIA W TRAKCIE TRWANIA WSPÓLNOŚCI USTAWOWEJ

1. Zaciągnięte za zgodą współmałżonka

Obowiązująca przed nowelizacją kro reguła odpowiedzialności stanowiła, że wierzyciel jednego z małżonków może żądać,
z nielicznymi i pozbawionymi praktycznego znaczenia wyjątkami, zaspokojenia z majątku wspólnego.
Wiedza współmałżonka dłużnika o zaciągniętych przez niego zobowiązaniach pozostawała bez znaczenia.
O nich dowiadywał się nie rzadko na etapie postępowania egzekucyjnego, gdy komornik dokonywał zajęcia praw majątkowych objętych wspólnością. W praktyce egzekucja mogła pozbawić „ Bogu ducha winną” rodzinę majątku.
Ci bardziej zapobiegliwi zmierzali albo do uszczuplenia majątku wspólnego z pokrzywdzeniem wierzycieli,
albo wnosili sprawy o zniesienie małżeńskiej wspólności ustawowej z data wsteczną. Bez znaczenia pozostawało przy tym źródło powstania zobowiązania. Egzekucja z majątku wspólnego otwierała drogę komornikowi, niezależnie od tego,
czy jeden z małżonków zaciągnął zobowiązanie o charakterze cywilnoprawnym na podstawie czynności prawne,
czy też jego źródłem był np. czyn niedozwolony. W obecnym brzmieniu art. 41 § 1 stanowi: „jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków”. Zatem drogę do majątku wspólnego otwiera wierzycielowi zgoda małżonka na zaciągnięcie zobowiązania
przez współmałżonka. Możliwość zaspokojenia z majątku wspólnego małżonków pozostawiono zapobiegliwości samych wierzycieli.

2. Zaciągnięte samodzielnie

W czterech wyraźnie wymienionych przypadkach przyjęto zasadę, że substrat odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte samodzielnie tylko przez jednego z małżonków stanowią majątek osobisty dłużnika i niektóre dokładnie wskazane, przedmioty majątkowe wchodzące w skład majątku wspólnego obojga małżonków. Chodzi o zobowiązania zaciągnięte bez zgody współmałżonka, zobowiązania nie wynikające z czynności prawnych, wierzytelności powstałe przed powstaniem wspólności małżeńskiej, wierzytelności dotyczące jedynie majątku osobistego dłużnika.

W każdym z wyżej wymienionych przypadków wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika
oraz z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również
z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i pokrewnych, z praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy.

3. Powstałe w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa

Stosownie do art. 41 § 2 kro, jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika
z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt. 9,
także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa.

7. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ZOBOWIĄZANIA PO USTANIU WSPÓLNOŚCI USTAWOWEJ

Kresem małżeńskiej wspólności ustawowej jest ustanie małżeństwa poprzez śmierć jednego małżonka, rozwód
czy też unieważnienie małżeństwa. W czasie trwania małżeństwa wygaśnięcie ustroju wspólności powoduje: zawarcie przez małżonków umowy majątkowej i utworzenie przez nich systemu rozdzielczości majątkowej, wspólności umownej, rozdzielczości majątkowej z wyrównaniem dorobków; orzeczenie sądu o separacji lub o ubezwłasnowolnieniu małżonka
a także ogłoszenie przez jednego z małżonków upadłości oraz orzeczenie sądu o zniesienie wspólności majątkowej w trybie art. 52 - przymusowego ustroju małżeńskiego. Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.
Jednakże z ważnych powodów, każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło
z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku.

De lege lata za zobowiązania po ustaniu wspólności majątkowej, zaciągnięte przez jednego z małżonków odpowiada małżonek dłużnik całym swoim majątkiem. Były współmałżonek jest z takiej odpowiedzialności zwolniony.
Taka odpowiedzialność została wprowadzona do kro nowelą z 19 grudnia 1975 roku, która uchyliła art. 44, przewidujący odpowiedzialność za zobowiązania współmałżonka także po ustaniu wspólności majątkowej, jednakże tylko do wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym. Ratio legis uchylenia art. 44 kro, leżało w zapewnieniu należytej ochrony rodzinie dłużnika a także w usunięciu zbyt daleko idącej gwarancji dla wierzyciela na wypadek, gdyby po powstaniu zobowiązania doszło do ustania wspólności majątkowej z mocy prawa np. z powodu ubezwłasnowolnienia albo na skutek zawarcia przez małżonków umowy o rozdzielczości majątkowej albo wytoczenia powództwa o zniesienie wspólności majątkowej w drodze orzeczenia sądu na podstawie art. 52 kro.

8. ODPOWIEDZIALNOŚĆ SOLIDARNA MAŁŻONKÓW

Ma on na celu zwiększenie ochrony interesów wierzycieli, których dłużnikiem jest jeden z małżonków. Paragraf pierwszy tego artykułu stanowi, że oboje małżonkowie są odpowiedzialni solidarnie (tzn. odpowiadają zarówno majątkiem wspólnym jak i majątkami osobistymi) za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny. Zatem dla zaistnienia tej odpowiedzialności muszą zostać spełnione kumulatywnie
trzy przesłanki. Po pierwsze - musi istnieć małżeństwo, po drugie - zobowiązanie musi powstać wskutek dokonania
przez jednego z małżonków czynności prawnej i wreszcie po trzecie - to zobowiązanie musi być zaciągnięte w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny

---