73. Dymorfizm płciowy człowieka w obrębie układu kostnego
ciężar kośca niemacerowanego,a więc zawierającego ok. 1,5 kg szpiku,wynosi przeciętnie u dorosłego mężczyzny 12kg a u kobiety 10kg
u płci żeńskiej ośrodki kostnienia,przede wszystkim w nasadach pojawiają się o dwa lata wczesniej aniżeli u płci męskiej,co pozostaje w związku z wcześniejszym dojrzewaniem płciowym
kośc krzyżowa u mężczyzn jest węższa i dłuższa
u kobiet u których wystepuje tzw.piersiowy typ oddychania wystepuje mniejsza skłonnośc do wapnienia chrząstek niż u mężczyzn
u kobiet trzon mostka jest szerszy i przeciętnie blisko 2cm krótszy
typ skrajnie męski:
większa czaszka
czaszkę cechują wyraziste miejsca przyczepów mięśni,
wydatniejsze łuki brwiowe,
bardziej pochylone czoło,
niższe oczodoły,
bardziej na zewnątrz wywinięte kąty żuchwy,
większa szczęka, żuchwa i zęby
silny kark, obręcz barkowa i klatka piersiowa,
większa rozbieżność nóg w stawie kolanowym,
typ skrajnie żeński:
mniejsze rozmiary i mniejszy ciężar kości,
długi tułów w stosunku do kończyn,
słabsza - delikatniejsza budowa szkieletu,
mniejsza czaszka,
obojczyk wygięty bardziej esowato,
wąskie barki,
pierwsze 2 żebra są nieco dłuższe,
tendencja do koślawości kończyn dolnych,
dymorfizm płciowy w budowie szkieletu
Szkielet męski jest większy i cięższy, kości są grubsze o wyraźniejszej rzeźbie mięśni.
a) Czaszka męska jest duża, o większej pojemności puszki mózgowej [1500cm3]. Wyrostek sutkowaty i rylcowaty są masywne. Guzowatość potyliczna i kresy karkowe są wyraźne. Kość czołowa cofnięta. Twarz jest długa i szersza niż u kobiet. Żuchwa jest masywna o wysokim trzonie i kątach wywiniętych na zewnątrz. Łuki brwiowe są silnie zaznaczone. Oczodoły są niskie, a odległość międzyoczodołowa jest mała. Zęby są większe niż u kobiet, kły są dłuższe i bardziej szpiczaste, Dolny M1 jest często 5-guzkowy.
b) Czaszka kobiet jest mniejsza, lżejsza, o pojemności 1300 cm3, wyraźne guzy czołowe i ciemieniowe, kość czołowa spionizowana. Twarz węższa i krótsza, oczodoły o zaostrzonej górnej krawędzi.
c) Kręgosłup męski jest mniej esowato wygięty. Kręgi są masywne, a wyrostki kolczyste grubsze i bardziej wystające. kość krzyżowa jest długa i wygięta ku przodowi. Powierzchnie uchowate kości krzyżowej są wydłużone i dochodzą do trzeciego kręgu.
d) Obojczyk męski jest dłuższy, cięższy i grubszy oraz mniej esowato wygięty. Obojczyki kobiet są krótsze, cieńsze i bardziej esowato wygięte.
e) Mostek męski jest dłuższy, szerszy. Silnie rozwinięty wyrostek mieczykowaty jest cechą męską.
f)Klatka piersiowa męska jest spłaszczona i rozwinięta wszerz. U mężczyzn zaznacza się skrócenie dwóch pierwszych żeber. U kobiet dwa pierwsze żebra są wydłużone, co przyczynia się do lepszego wysklepienia klatki piersiowej.
g) Miednica męska jest wąska, wysoka i silniej urzeźbiona. Talerze biodrowe są ustawione bardziej pionowo. Gałęzie dolne kości łonowych tworzą kąt podłonowy (70-75o). Grzebień biodrowy jest mniej wygięty. Grzebień łonowy jest wąski i dłuższy niż u kobiet. Otwór zasłoniony jest owalny podstawą zwrócony ku górze. Panewka stawu biodrowego jest większa (średnio 52 mm). Kształt wchodu do miednicy małej jest podłużnie owalny, lekko sercowaty. Miednica mała jest stożkowata (zwężająca się ku dołowi).
h) Miednica żeńska jest szeroka i niska. Talerze biodrowe są ustawione bardziej poziomo. Dolne gałęzie kości łonowych tworzą łuk podłonowy (90-100o). Grzebień łonowy jest krótszy i szerszy. Otwór zasłoniony jest trójkątny, wierzchołkiem skierowany ku przodowi. Panewka stawu biodrowego ma średnicę około 46 mm. Kształt wchodu do miednicy małej jest zaokrąglony, poprzecznie owalny. Miednica mała jest walcowata. Grzebień biodrowy jest wygięty w kształcie litery S.
i) Kości kończyn u mężczyzn są dłuższe i posiadają większą średnicę. W obrębie kości ramiennej u kobiet często występuje perforacja nasady dalszej. W obrębie kości udowej z kolei u mężczyzn większy jest kąt szyjkowo-trzonowy (około135°, u kobiet około115°). Przekrój poprzeczny kości piszczelowej u mężczyzn jest bardziej trójkątny u kobiet natomiast jest zbliżony do owalu