PROGRAMY DO REALIZACJI W SZKOLE Z DZIEĆMI/MŁODZIEŻĄ
PROGRAM "DRUGI ELEMENTARZ CZYLI PROGRAM SIEDMIU KROKÓW"
W 1993 roku w oparciu o książkę dwóch amerykańskich pedagogów A. Borosa i P. Callahana pt. "Co należy wiedzieć o alkoholu i innych środkach odurzających" powstał program profilaktyczny, który zrealizowano w kilku szkołach podstawowych. Po tym pilotażowym doświadczeniu, pozytywnie ocenionym zarówno przez uczniów i nauczycieli, jak i samych realizatorów opracowano nową, nieco zmodyfikowaną wersję programu i w drugiej połowie 1993 roku objęto nim prawie 2.500 klas w całej Polsce. W zajęciach wzięło udział prawie 100.000 młodzieży, rodziców, nauczycieli.
W 1994 roku opierając się na poprzednich doświadczeniach zespół pracowników i współpracowników Agencji pod kierunkiem dr Jerzego Mellibrudy opracował nową, oryginalną technologię programu profilaktycznego dla młodzieży, nauczycieli i rodziców - pod nazwą "Drugi Elementarz czyli Program Siedmiu Kroków". Program ten zawiera zbiór scenariuszy do zajęć z młodzieżą (16 godzin lekcyjnych) oraz do specjalnego spotkania z rodzicami pt. "Jak pomóc dziecku nie pić". Koncentruje się przede wszystkim wokół alkoholu, najpopularniejszej i wywołującej najwięcej szkód substancji psychoaktywnej dostępnej w naszym kraju.
Podstawową zasadą, jaką przyjęli autorzy programu jest sprzeciw dla zażywania jakichkolwiek substancji uzależniających przez niepełnoletnią młodzież, zarówno alkoholu, tytoniu jak i wszystkich rodzajów narkotyków. Przyjęcie takiej reguły było ważne przede wszystkim dlatego, iż coraz częściej polscy rodzice w poczuciu własnej bezradności, wobec powszechności zjawiska picia alkoholu przez młodzież skłonni są akceptować picie piwa i innych niskoprocentowych alkoholi przez swoje nieletnie dzieci.
Adresat: dzieci i młodzież w wieku 12-17 lat (VI klasa szkoły Podst., gimnazjum, szkoły ponadpodstawowych)
Program w znacznej części opiera się na aktywnych i twórczych metodach pracy - "burzy mózgów", psychodram i scenek odgrywanych w klasie oraz mini wykładach prowadzonych przez nauczyciela. Znaczna część zajęć prowadzona jest w małych grupach. Wypowiedzi uczniów w trakcie dyskusji nie podlegają ocenie, a wykorzystywanie prac pisemnych oparte jest na zasadzie pełnej anonimowości. Poszczególne zajęcia programu dotyczą następujących tematów:
Start - projekcja filmu "Ucieczka w niewolę" zrealizowanego na zlecenie Agencji podczas festiwalu muzyki rockowej w Jarocinie,
Krok pierwszy - Poszukiwanie szczęścia,
Krok drugi - Chemiczna pułapka,
Krok trzeci - Używanie i nadużywanie,
Krok czwarty - Uzależnienie i współuzależnienie - projekcja filmu fabularnego prod. USA pt. "Rozdarte dusze" ("Shattered Spirits"),
Krok piąty - Sztuka odmawiania,
Krok szósty - Alkohol i uczucia,
Krok siódmy - Zdrowe i dobre życie - zasady współżycia z ludźmi.
Program "Drugi Elementarz" ma strukturę kaskady. Oznacza to, iż najpierw w kilkudniowych warsztatach odbywających się w Warszawie szkoleni są instruktorzy programu. Jest to wyselekcjonowana, kilkusetosobowa grupa pedagogów, psychologów i nauczycieli z całej Polski, posiadających odpowiednie kompetencje i doświadczenia w pracy z młodzieżą, ukończone treningi i kursy specjalistyczne. Po zakończeniu szkolenia każdy z instruktorów ma zadanie znalezienia w swoim lokalnym środowisku 12 - 14 bezpośrednich realizatorów programu i przygotowanie ich do prowadzenia zajęć w klasie. W ten sposób w szybkim czasie w jednej edycji programu bierze udział kilka tysięcy realizatorów. Każdego roku w dwóch edycjach wspomnianego programu (wiosennej i jesiennej) uczestniczyło ok. 300.000 uczniów w wieku 14-15 lat (ostatnie klasy szkół podstawowych i pierwsze szkół średnich i zawodowych) oraz ok. 10.000 nauczycieli i wychowawców. Każdy z realizatorów programu otrzymuje szczegółowy scenariusz poszczególnych zajęć oraz wiele dodatkowych wskazówek ważnych w pracy z młodzieżą. Prócz tego w pakiecie realizatora znajdują się: kaseta magnetofonowa z wypowiedziami czołowych polskich muzyków rockowych na temat problemów związanych z alkoholem specjalnie przygotowana na potrzeby programu, kasety video z filmami "Ucieczka w niewolę" oraz "Rozdarte dusze", komplet ulotek dla każdego ucznia do każdej kolejnej lekcji, specjalne broszury dla uczniów i rodziców bezpłatnie rozdawane na zakończenie programu. Od samego początku program poddawany jest również wewnętrznej ewaluacji w postaci pretestu i posttestu zaś odrębnie prowadzi się ewaluację z grupą kontrolną. Badania takie mają z jednej strony znaczenie motywacyjne dla samych realizatorów, z drugiej zaś stanowią unikalną w skali europejskiej, ogromną próbkę epidemiologiczną, nieobciążoną żadnymi specjalnymi kosztami. Prosty system podsumowywania wyników badań realizowany w formie odwrotnej kaskady pozwala dwa razy w roku uzyskać podstawową orientację w sprawie zachowań, postaw i wiedzy na temat problemów alkoholowych w populacji 14-15-latków. Istotne znaczenie dla oceny realizacji programu mają także ankiety oceny programu wypełniane przez uczniów. W ciągu pięciu ostatnich lat program ulegał pewnym modyfikacjom i zmianom. Program zajęć z rodzicami został rozszerzony do trzech 2-godzinnych spotkań, do których opracowano oryginalną technologię pt. "Przygotowanie do profilaktyki domowej" (A. Arendarska, K. Wojcieszek). Warto zaznaczyć, iż w ciągu 4 lat realizacji tej części programu wzięło w nim udział ponad 550.000 rodziców.
W zespole "Drugiego Elementarza" opracowano również scenariusze zajęć programu wychowawczo - profilaktycznego "Sobą być - dobrze być" - propozycję skierowaną do uczniów klas pierwszych gimnazjum oraz ich wychowawców.
Od roku 2003 wdrażana jest uzupełniona i poprawiona wersja programu pn. „Trzeci Elementarz”. Przygotowany został również nowy podręcznik dla realizatorów.
Kontakt:
Fundacja ETOH
ul. Mszczonowska 6
01-254 Warszawa
tel. 022 836 80 80, 836 80 89
Podsumowując realizację w Polsce programu "Drugi Elementarz" należy zwrócić uwagę na jego wielką popularność i ogromny zasięg. W okresie 1994 - 1998 wzięło w nim udział ponad 1.176.000 uczniów w wieku od 14-16 lat. W realizacji programu na terenie szkół i innych placówek oświatowo-wychowawczych uczestniczyło ponad 45.000 nauczycieli i wychowawców przygotowywanych do prowadzenia zajęć przez prawie 2.000 instruktorów. W programie aktywnie uczestniczyło również ponad 830.000 rodziców biorących udział w specjalnych kilkugodzinnych spotkaniach pn. Jak pomóc dziecku nie pić.
PROGRAM "JAK ŻYĆ Z LUDŹMI"
Australijski program profilaktyczny w polskim opracowaniu Alicji Kobiałki.
Głównym jego celem jest rozwinięcie najważniejszych umiejętności interpersonalnych:
komunikowania się z ludźmi,
podejmowania decyzji,
chronienia siebie w sytuacji nacisku grupowego,
radzenia sobie ze stresem,
budowania właściwego wizerunku własnej osoby,
otwartości,
empatii.
Ponadto program dostarcza informacji na temat środków uzależniających. Przeznaczony jest do pracy z młodzieżą ze starszych klas szkół podstawowych oraz szkół ponadpodstawowych. Realizatorami mogą być psychologowie lub pedagodzy, wyszkoleni i mający doświadczenie w pracy terapeutycznej z grupą. Program wydano w formie książki składającej się z trzech części.
Pierwsza część, teoretyczna, omawia najważniejsze zasady pracy z grupą, cechy dobrego prowadzącego, niezbędne elementy zajęć z młodzieżą.
Druga - podaje propozycje zajęć, bogaty zestaw ćwiczeń i technik.
Trzecią stanowią materiały pomocnicze: ankiety, kwestionariusze, rysunki, tabele.
Książkę można kupić w Dziale Wydawnictw Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej,
00-644 Warszawa,
ul. Polna 46 A,
tel. 825 - 44 - 51 w. 103.
PROGRAM "DZIĘKUJĘ - NIE"
Program edukacyjno-treningowy, zespół autorski: Stefan Mieszalski i Mirosław Szymański (UW), Ewa i Jacek Morawscy (Ośrodek Informacji o Alkoholu i Narkotykach ADIC w Warszawie).
Celem programu jest umożliwienie młodzieży zdobycia pewnych umiejętności życiowych, osiągnięcie większej autonomii i odpowiedzialności za swoje zachowania. W trakcie zajęć uczniowie uzyskują informacje o środkach uzależniających i uczą się niekonfliktowego odmawiania.
Program adresowany jest do młodzieży z klas VII - VIII szkół podstawowych oraz pierwszych klas szkół ponadpodstawowych. Realizatorami są przeszkoleni nauczyciele, którzy otrzymują materiały instruktażowe, scenariusze kolejnych zajęć, ankiety oraz gry dydaktyczne. Szkolenie nauczycieli trwa 25 godzin.
Kontakt:
Szkoła Profilaktyki Uzależnień, Gimnazjum nr 3,
ul. Chełmska23,
02-724 Warszawa,
tel.: 0-602 249 837
lub
Ośrodek Informacji o Alkoholu i Narkotykach ADIC,
skrytka pocztowa 126,
00-950 Warszawa 1,
tel. 022 624 22 96
PROGRAM "ZANIM SPRÓBUJESZ"
Scenariusze zajęć profilaktycznych do wykorzystania w całości lub jako "elementy do składania" i realizowane w zależności od potrzeb. Zajęcia pogrupowane są według bloków tematycznych dla czterech przedziałów wiekowych: uczniów klas I-IV, V-VI, gimnazjów oraz szkół ponadpodstawowych. Proponowane są trzy warianty zajęć profilaktycznych:
program bazowy "Zanim Spróbujesz" - łączy informacje o uzależnieniach z zajęciami poświęconymi problemom emocjonalnym i relacjom interpersonalnym.
"Decyzje" - cykl kilku zajęć, przygotowujących młodych ludzi do podejmowania racjonalnych decyzji dotyczących picia, narkotyzowania się i palenia papierosów.
"Życie wśród ludzi" - szeroki program profilaktyczny, którego celem jest poprawa emocjonalnego i społecznego funkcjonowania dzieci, co ma w rezultacie zwiększyć ich odporność na uzależnienia.
Kontakt:
Stowarzyszenie OPTA
ul. Dobra 53 m 79/81
00-312 Warszawa,
tel./fax (22) 826 47 57
e-mail: opta@free.ngo.pl
PROGRAM "SPÓJRZ INACZEJ"
Jest to program autorstwa Andrzeja Kołodziejczyka i Ewy Czemierowskiej, jeden z pierwszych tego typu programów realizowanych w Polsce oparty na amerykańskich programach "Drug Education Curriculum and Substance Education". Program jest jednym z nielicznych programów stosowanych przez nauczyciela w klasach młodszych, zajęcia wychowawczo - profilaktyczne obejmują trzy samodzielne części przeznaczone dla uczniów klas: I-III, IV-VI, gimnazjum. Treść programu obejmuje we wszystkich trzech częściach bloki tematyczne dotyczące uczestnictwa w grupie, postrzegania siebie i rozumienia swoich uczuć oraz rozwiązywania problemów. Dla najmłodszych i średnich klas przewidziano blok: "Dbamy o swoje zdrowie". Ponadto dla klasy IV - "My i narkotyki" zaś dla klas najstarszych temat środków potraktowany został wspólnie w bloku "My i środki uzależniające". W klasach I-III nie porusza się tematu alkoholu czy narkotyków w ogóle, informacje dotyczące substancji odurzających pojawiają się począwszy od klasy IV. Program przewiduje 16 - 25 spotkań w roku (każde ok. 2 godzin lekcyjnych).
Zaletą programu jest bardzo dobre dostosowanie zajęć do możliwości poznawczych dzieci. Mają one możliwość ekspresji rysunkowej, mimicznej, ruchowej oraz słownej. Realizacja programu dostarcza wielu radosnych i ważnych przeżyć nie tylko uczniom, ale także nauczycielowi, ponadto daje mu okazję do poznania i prawdziwego zaprzyjaźnienia się ze swoimi uczniami.
Wskazane jest, aby nauczyciele przed przystąpieniem do realizacji programu uczestniczyli w dwóch warsztatach:
40-godzinnym poświęconym zdobywaniu lub doskonaleniu umiejętności w zakresie komunikacji z dzieckiem,
20-godzinnym na temat rodzajów środków uzależniających i skutków działania oraz mechanizmów uzależnień.
Rokrocznie kilkaset osób przeszkolonych do realizacji programu.
Kontakt:
Stowarzyszenie Psychoprofilaktyki Szkolnej "Spójrz Inaczej"
ul. Radomska 29
27-200 Starachowice
tel./fax 041 274 18 00
PROGRAM "SPÓJRZ INACZEJ NA AGRESJĘ"
Program zajęć wychowawczo-profilaktycznych autorstwa Andrzeja Kołodziejczyka, Ewy Czemierowskiej i Tomasza Kołodziejczyka. Stanowi on uzupełnienie programu "Spójrz inaczej" o problematykę agresji, przemocy, lecz może być realizowany również jako odrębna całość. Celem głównym jest wyuczenie umiejętności radzenia sobie z własnymi negatywnymi emocjami oraz z przemocą z zewnątrz.
Program przeznaczony jest dla VI klas szkoły podstawowej oraz I i II gimnazjum.
Realizują go przeszkoleni nauczyciele podczas 12 spotkań warsztatowych. Opracowano podręcznik dla realizatorów zawierający podstawową wiedzę na temat agresji, wskazówki metodyczne dla prowadzącego oraz scenariusze kolejnych spotkań.
Kontakt:
Stowarzyszenie Psychoprofilaktyki Szkolnej "Spójrz inaczej"
PROGRAM DOMOWYCH DETEKTYWÓW
Program Domowych Detektywów jest szkolnym programem profilaktycznym przeznaczonym dla uczniów w wieku 10-11 lat (IV lub V klasa szkoły podstawowej) i ich rodziców. Głównym celem programu jest opóźnianie inicjacji alkoholowej oraz zmniejszanie spożycia alkoholu wśród tych dzieci, które rozpoczęły już picie. Podstawowa strategia profilaktyczna zastosowana w programie opiera się na założeniu, że we wczesnym okresie dojrzewania największy wpływ na zachowania zdrowotne nastolatków mają przede wszystkim rodzice oraz rówieśnicy.
Program realizowany jest w szkole pod kierunkiem wychowawcy klasy, przy aktywnym udziale liderów rówieśniczych. W czasie realizacji programu wykorzystuje się cztery zeszyty przeznaczone do wspólnej pracy uczniów i rodziców w domach, w ramach tzw. Domowych Drużyn. Każdy z zeszytów zawiera jeden komiks, związane z nim trzy zadania oraz uwagi dla rodziców. Bohaterami komiksów jest para młodych detektywów: Jaś i Małgosia, którzy są "modelami" pożądanych zachowań i postaw wobec alkoholu. Program kończy się popołudniowym spotkaniem, podczas którego uczniowie prezentują rodzicom i zaproszonym gościom prace związane z treścią programu. Realizacja programu wymaga łącznie ok. 10 tygodni.
Spodziewane efekty programu:
Wyniki badań przeprowadzonych bezpośrednio po zakończeniu programu wskazują, że PDD wpływa korzystnie na ograniczanie częstości picia alkoholu, zmniejsza intencję picia alkoholu, powoduje wzrost wiedzy na temat skutków picia alkoholu przez młodzież. Ponadto udowodniono, że program sprzyja prowadzeniu rozmów pomiędzy rodzicami i dziećmi na tematy związane z piciem alkoholu oraz paleniem papierosów, a także ma pozytywny wpływ na ograniczenie częstości palenia papierosów.
Poprawnie zrealizowany Program Domowych Detektywów angażuje większość rodziców i jest dobrze oceniany przez wszystkich uczestników.
Pracownia PRO-M przyjmuje wyłącznie grupowe zgłoszenia na szkolenie (12-15 wychowawców + pedagog szkolny).
Kontakt:
Instytut Psychiatrii i Neurologii
Pracownia Profilaktyki Młodzieżowej "Pro-M"
Al. Sobieskiego 1/9
01-216 Warszawa
tel. 642 66 11 w. 330
PROGRAM "TAK CZY NIE"
Program, autorstwa Witolda Skrzypczyka powstał w środowisku łódzkim jako kontynuacja programu "NOE". Obejmuje on dwie części: zajęcia edukacyjne i warsztatowe. Przeznaczony jest dla młodzieży z klas I-II gimnazjum oraz szkół ponadpodstawowych. Celem programu jest dostarczenie wiedzy na temat wpływu alkoholu i narkotyków na życie w rodzinie, kształtowanie racjonalnych decyzji osobistych związanych z używaniem środków uzależniających oraz nabycie praktycznych umiejętności asertywnego "NIE". Dzieci z grup podwyższonego ryzyka, które ujawniają się w trakcie zajęć, kierowane są do grup Al-Ateen lub terapię.
Program jest realizowany poprzez 12 - godzinne cykle w następujących blokach:
zajęcia z młodzieżą (wiedza o uzależnieniach, decyzje, asertywność),
zajęcia superwizyjne zespołów,
konsultacje z rodzicami,
konsultacje z nauczycielami.
Do chwili obecnej w programie wzięło udział ponad 20 tys. osób.
Kontakt:
Profilaktyczno Rozwojowy Ośrodek Młodzieży i Dzieci PROM
ul. Jaracza 40
90-252 Łódź
tel. 0 42 630 03 73
e-mail: awitprom@polbox.com
PROGRAM "DEBATA"
Program autorstwa K. Wojcieszka przeznaczony dla młodzieży od klas szóstych szkoły podstawowej. Spotkanie 2-3 godzinne realizowane z wykorzystaniem metod aktywizujących. Praca w oparciu o zmianę przekonań normatywnych dotyczących picia alkoholu, silne podkreślenie wartości postaw abstynenckich. Scenariusz opublikowany w Remedium 3/98. Szkolenia prowadzi autor, ewentualnie również kontakt ze Stowarzyszeniem NOE.
Kontakt:
Stowarzyszenie NOE
ul. Secemińska 17/27, 01-458 Warszawa
tel.: 0 602 35 01 38
"WCZESNA PROFILAKTYKA - PROGRAM CUKIERKI"
Program Wczesnej Profilaktyki "Cukierki" jest oparty na bajce pod tym samym tytułem. Jego adresatami są dzieci w wieku od 6 do 10 lat (przedszkole, klasy I-III). Program "Cukierki" należy do oddziaływań z zakresu profilaktyki uprzedzającej, która może być najbardziej skuteczna. Realizatorami lub współrealizatorami są nauczyciele i wychowawcy, czyli osoby bardzo bliskie dzieciom, mające duży autorytet na tym etapie edukacji co może stanowić znaczny atut dla jego skuteczności.
Program opiera się na wspólnej lekturze bajki "Cukierki" w zespole klasowym i pracy z dziećmi na bazie tekstu z wykorzystaniem różnych metod aktywnych. Celem zajęć jest przybliżenie uczniom podstawowych informacji na temat środków uzależniających i zagrożeń z nimi związanych, kształtowanie postawy dystansu w relacjach z osobami nieznajomymi, rozwijanie u uczniów postawy szacunku i zaufania w stosunku do szkolnego personelu pedagogicznego i technicznego jako osób mogących udzielić wsparcia w problemach wydarzających się na terenie szkoły. Wykorzystanie m.in. metody fabuły w pracy z dziećmi jest niezwykle cenne. Identyfikacja z fikcyjnymi bohaterami pozwala na przebycie jedynie w wyobraźni wydarzeń, które mogą stać się istotnym stopniem w ich rozwoju intelektualnym i społecznym.
Cały program opracowany jest w kilku wersjach - wariant krótszy oraz zajęcia dłuższe (8 x 2 godziny).
Kontakt:
Centrum Szkoleniowe Fundacji Homo Homini
im. Karola de Foucauld - Marabut
ul. Aleksandry 1
30-837 Kraków
tel. 0 12 658 49 64, 658 49 74
PROGRAM „JESTEM OK.!”
Program skierowany do uczniów klas IV i V szkół podstawowych. Czterolekcyjne warsztaty, prowadzone metodami aktywizującymi uczniów, zawierające elementy upowszechniające wiedzę na temat środków psychoaktywnych, umożliwiające nabywanie umiejętności i zachowań związanych z podejmowaniem zdrowych decyzji.
Kontakt:
Profilaktyczno Rozwojowy Ośrodek Młodzieży i Dzieci PROM
ul. Jaracza 40
90-252 Łódź
tel. 0 42 630 03 73
e-mail: awitprom@polbox.com
PROGRAM "NASZE SPOTKANIA"
Program autorstwa Marii i Piotra Fijewskich jest doskonale opracowanym programem psychoedukacji. Program składa się z dziesięciu sesji, z których każda trwa półtorej godziny zegarowej. Realizowany jest przez wychowawcę lub chętnego nauczyciela. Celem programu jest pomoc w rozwoju osobistym młodych ludzi. Obejmuje cztery obszary: kontakt z samym sobą, z innymi osobami, umiejętność radzenia sobie z trudnościami i umiejętność pomagania innym. Realizowany jest w klasach gimnazjalnych i w szkołach średnich. Nasze spotkania integrują samych uczniów oraz nauczyciela z uczniami, radykalnie zwiększając możliwości wzajemnej współpracy.
Kilkuset przeszkolonych realizatorów.
Kontakt:
Ośrodek INTRA
ul. Lipowa 3, Warszawa
tel.: (0-22) 826 35 34
PROGRAM "NOE"
Jest to program autorstwa Krzysztofa Wojcieszka. Realizowany on jest w dwóch etapach:
Obejmuje serię spotkań z dużymi grupami uczniów (nawet do 300 uczniów na jednej sali);
Obejmuje wszystkie późniejsze działania na rzecz uczniów, pedagogów oraz rodziców danej szkoły.
Zasadnicze spotkanie z dużą grupą młodzieży najczęściej organizowane na terenie szkoły, trwa ok. 4 - 5 godzin. Zespół prowadzący spotkanie (4 - 5 osób) to odpowiednio przygotowani psychologowie, trzeźwi alkoholicy i osoby (małżonkowie, dzieci) z rodzin z problemem alkoholowym. Spotkanie prowadzone jest bardzo dynamicznie, przybiera formę happeningu - dramy podzielonego na trzy części: I - prawda, II - miłość, III - wolność. Pomimo bardzo szczegółowego scenariusza program ma charakter do pewnego stopnia twórczy, gdyż uzupełniają go reakcje uczestników. Ważną częścią programu jest seria przygotowanych świadectw uczestników wspólnot samopomocowych - jest to element poruszający emocjonalnie, u niektórych powodujący głęboką przemianę postaw. Najważniejszym rezultatem spotkania jest obalenia mitu o powszechnej chęci picia i niemożności ułożenia kontaktów z rówieśnikami bez alkoholu.
Program jest bardzo pozytywnie odbierany przez młodzież i szkoły. Był już realizowany w domach poprawczych, ośrodkach szkolno wychowawczych, w środowisku studenckim i wojskowym. Ok. 50 zespołów przeszkolonych do realizacji. Rokrocznie uczestniczy ok. 100 tys. uczniów. W skali ocen 1 - 6 program średnia ocen młodzieży 5,18.
Kontakt:
Stowarzyszenie NOE
ul. Secemińska 17/27, 01-458 Warszawa
tel.: 0 602 35 01 38
PROGRAMY DLA GRUP ZWIĘKSZONEGO RYZYKA
PROGRAM "ODCZUWAJ, UFAJ, MÓW"
Program jest przeznaczony dla młodzieży z rodzin dysfunkcyjnych, szczególnie z rodzin z problemem alkoholowym. Źródłem pomysłu do powstania programu są obserwacje i liczne doświadczenia fachowców i terapeutów zajmujących się rodzinami z problemem alkoholowym. Wielu z nich zauważa pułapki stwarzane dzieciom przez ich rodziców. Jest to problem uniwersalny w takich rodzinach a wykształcenie, pozycja, czy role społeczne rodziców nie mają w tym przypadku znaczenia. Założeniem programu jest ograniczenie działania tych pułapek w życiu młodych ludzi, wychowujących się w rodzinach patologicznych. Dzieci z tych środowisk często spotykają się z niewerbalnym komunikatem "nie czuj", rzadko przeżywają uczucia o pozytywnym zabarwieniu , które trwałyby dłuższy czas .Gdy pozytywne stany emocjonalne pojawiają się w ich życiu , często są gaszone przez to, co dzieje się w domu. Pojawia się też pułapka "nie mów" o swoich problemach (bo są nieistotne), o tym co dzieje się w domu, o potrzebach, odczuciach. Rodzice z tych rodzin nie dają dzieciom poczucia akceptacji, bezpieczeństwa, często zawodzą ich zaufanie, stwarzając kolejną pułapkę "nie ufaj". Istnieje więc ryzyko, że młody człowiek wchodząc w dorosłe życie może wnieść bagaż wewnętrznych przekonań "nie czuj, nie mów, nie ufaj", które uniemożliwiają prawidłowy rozwój osobisty, szczęśliwe życie i partnerskie stosunki z innymi ludźmi.
Program został napisany z myślą o tym, aby uwolnić młodego człowieka od tego zbędnego i utrudniającego życie balastu.
Program składa się z czterech części.
Część I zawiera ćwiczenia i zabawy integracyjne wzmacniające poczucie podmiotowości i akceptacji w grupie, a także wprowadzające pogodną atmosferę.
Część II "Odczuwaj" - ma na celu tworzenie klimatu przyzwolenia do przeżywania uczuć pozytywnych i negatywnych oraz werbalizację stanów emocjonalnych, zwraca uwagę na wpływ uczuć na zachowanie oraz rolę pozytywnego nastawienia.
Część III "Ufaj" - obejmuje ćwiczenia, które zwracają uwagę na kwestię prawdomówności, dotrzymywania słowa, budowania zaufania, wiary w siebie.
Część IV "Mów" - ma na celu budowanie postawy otwartości, obniżenie poziomu lęku przed mówieniem o sobie, opanowanie umiejętności aktywnego słuchania i zasad dobrej komunikacji.
W zajęciach są wykorzystywane liczne metody aktywizujące, takie jak: burza mózgów, drama, dialogowanie, rysunek, praca w małych grupach. Wszystkie te metody wpływają na to, że przyswajanie przekazywanych treści odbywa się przez przeżywanie a nie bierne słuchanie. Spotkania są tak prowadzone, aby dały młodzieży możliwość samodzielnego wysnuwania wniosków. Program może być prowadzony przez osoby, które na bazie swojej wiedzy terapeutycznej, profilaktycznej i pedagogicznej mogą objąć pomocą osoby potrzebujące. Pierwsza realizacja odbyła się w 1995 r. w czasie wyjazdu grupy młodzieży z rodzin alkoholowych, wyłonionych dzięki programowi profilaktycznemu "NOE", za pośrednictwem Ośrodka Wychowawczo - Profilaktycznego "Michael" z warszawskiego Bemowa. W trakcie realizacji przeprowadzono badania ewaluacyjne. Skorzystano ze skali JP prof. J. Grzelaka i dr. B. Wolniewicz-Grzelak.
Program "Odczuwaj, ufaj, mów" może być kontynuacją spotkań dla młodzieży, która uczestniczyła w różnego rodzaju programach profilaktycznych (NOE, Elementarz II, Dziękuje Nie, Zanim Spróbujesz, itp.) i poprosiła o pomoc w związku z problemem występującym w rodzinie. Program może być również proponowany w świetlicach terapeutycznych i klubach gromadzących młodzież z rodzin dysfunkcyjnych.
Kontakt:
Stowarzyszenie NOE
TRENING ZASTĘPOWANIA AGRESJI
Program autorstwa Arnolda P. Goldsteina z Syracuse University, USA.
Głównym celem programu jest wyuczenie umiejętności eliminowania społecznie niepożądanych zachowań, przede wszystkim agresji i przemocy.
Autor przyjmuje założenie, że większość zachowań aspołecznych i antyspołecznych wynika z behawioralnego deficytu w zakresie umiejętności psychologicznych i społecznych. Wyćwiczenie tych umiejętności umożliwia poprawę kontaktów interpersonalnych.
Program adresowany jest do młodzieży i dorosłych, u których występują wymienione deficyty. Posiada też specjalną wersję dla dzieci w wieku przedszkolnym. Trening Zastępowania Agresji jest programem wielostronnej interwencji skierowanej na zmianę zachowania w oparciu o trzy podstawowe komponenty: o trening umiejętności i zachowań prospołecznych, o trening kontroli złości, o trening zasad etycznych i wnioskowania moralnego.
W trakcie treningu wykorzystuje się następujące procedury:
modelowanie reakcji,
odgrywanie ról,
udzielanie informacji zwrotnej,
transfer i utrzymywanie się zachowań.
Pierwszy etap stanowi badanie ankietowe umożliwiające diagnozę obszarów deficytu i jego głębokości. Wyniki diagnozy stanowią podstawę przy selekcji osób do grup treningowych.
Zajęcia odbywają się w małych grupach (8-12 osób) dwa lub trzy razy w tygodniu po 2 godziny dydaktyczne.
Czas trwania treningu dla każdego uczestnika jest inny, stosownie do potrzeb i oceny czynionych postępów. Grupa treningowa jest grupą otwartą.
Realizatorami mogą być przeszkoleni profesjonaliści. Prawo do prowadzenia szkoleń dla realizatorów posiadają wyłącznie osoby, które uzyskały certyfikat trenerski European Centre for Aggresion Replacement Training.
Kontakt:
Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno - Pedagogicznej,
(Stanisław Orłowski, Elżbieta Łyczewska),
ul. Polna 46 a,
00-644 Warszawa.
Zgłoszenia przyjmuje
Dział Szkoleń,
tel. 825 - 13 - 99.
PROGRAM PROFILAKTYCZNO - SOCJOTERAPEUTYCZNY "MAŁOLAT"
Program skierowany do nieletnich osób nadużywających alkoholu. Realizowany od 1996 roku - między innymi dla nieletnich klientów izby wytrzeźwień. Program w 1997 roku został pozytywnie oceniony przez Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego. Prowadzone są szkolenia 25-godzinne szkolenia realizatorów, dostępne scenariusze zajęć, materiały pomocnicze, prowadzone superwizje oraz ewaluacja programu. Praca z młodzieżą obejmuje 7 dwugodzinnych spotkań. W programie uczestniczą również rodzice (3 spotkania).
Kontakt:
Zespół Psychoedukacji, Profilaktyki i Terapii
Dyrektor Ryszard Schlack
Ul. Gen. M. Zaruskiego 2/47
43-300 Bielsko Biała
tel./fax (033) 818 64 60
PROGRAM "KOREKTA"
Program autorstwa K. Wojcieszka przeznaczony do pracy z młodymi dorosłymi np.: z żołnierzami zasadniczej służby wojskowej, a także z młodzieżą ze szkół ponadgimnazjalnych, z ośrodków szkolno-wychowawczych i resocjalizacyjnych, jeżeli diagnoza wskazuje na znaczne rozpowszechnienie picia alkoholu, destrukcyjne normy grupowe dotyczące używania alkoholu. W swoich założeniach program oparty jest na pracy z grupą pijącą alkohol, ma na celu naukę rozsądnego picia, zmniejszenie tendencji do ryzykownych zachowań alkoholowych, identyfikację problemu alkoholowego u niektórych uczestników. Scenariusz wydany przez MON. Szkolenie do realizacji prowadzi autor, możliwy również kontakt ze Stowarzyszeniem NOE.
Kontakt:
Dział Profilaktyki Dzieci i Młodzieży
PARPA
ul. Szańcowa 25
01-458 Warszawa
tel: 53-20-348
PROGRAMY DLA LIDERÓW MŁODZIEŻOWYCH:
"PODAJ DŁOŃ"
Amerykański program autorstwa Davida W. Johnsona Celem programu jest dostarczenie elementarnej wiedzy na temat prawidłowości psychologicznych i wytrenowanie ważnych umiejętności interpersonalnych, takich jak: o otwartość i zaufanie o umiejętność wyrażania myśli i uczuć o akceptacja siebie i innych ludzi o umiejętność rozwiązywania konfliktów. Adresowany jest do nieprofesjonalistów zainteresowanych udzielaniem pomocy innym. Mogą to być nauczyciele i wychowawcy, chcący poprawić swój kontakt z młodzieżą i rozwinąć umiejętności wychowawcze, a także młodzi ludzie, pragnący pomagać swoim rówieśnikom. Zalecany jest dla grup samorozwoju lub grup liderów młodzieżowych.
Zajęcia stanowią cykl i odbywają się w małych grupach. Realizatorami mogą być profesjonaliści i przeszkoleni nieprofesjonaliści.
Program wydano w formie podręcznika zawierającego bogate zestawy ćwiczeń. Materiałami pomocniczymi są arkusze ćwiczeń dla uczestników, ankiety, rysunki i tabele.
Podręcznik można kupić lub zamówić za zaliczeniem pocztowym w firmie "Akuracik" pod adresem:
Stanisława Jakubiak-Adamik,
02-679 Warszawa,
ul. Modzelewskiego 23 m. 246,
tel. (0-22) 647 38 02
Firma "Akuracik" prowadzi również punkt sprzedaży książek w siedzibie Fundacji ETOH,
01 - 254 Warszawa,
ul. Mszczonowska 6.
PROGRAM RÓWIEŚNICZEGO DORADZTWA
Program autorstwa Zbigniewa B. Gasia z Uniwersytetu Marii Curie - Skłodowskiej w Lublinie. Celem programu jest wyłonienie grupy młodzieży i nauczycieli cieszących się zaufaniem uczniów, a następnie przygotowanie ich do pełnienia roli "doradców" w swoim środowisku szkolnym. Odkrycie i przeszkolenie liderów szkolnych umożliwia dotarcie do młodych ludzi, którzy z uwagi na problemy osobiste zaliczają się do grupy podwyższonego ryzyka.
Program przeznaczony jest dla szkół średnich. Przebiega w trzech etapach:
Identyfikacja kandydatów na doradców oraz rozpoznanie najważniejszych problemów występujących w szkole (m.in. badania ankietowe).
Szkolenie doradców. Młodzi liderzy uczestniczą w tygodniowych warsztatach wyjazdowych, a potem w zajęciach na terenie szkoły. Warsztaty ukierunkowane są na zwiększenie samoświadomości i usprawnienie udzielania pomocy. Liderzy uzyskują też informacje, w jakich przypadkach i do kogo kierować swoich kolegów mających trudności. Wybrani nauczyciele uczestniczą w warsztatach na terenie szkoły.
Comiesięczne sesje monitorujące przebieg programu.
Kontakt:
Fundacja "Masz szansę"
ul. Beatrycze 15
20-715 Lublin
tel. 0 81 526 81 38
PROGRAM AKTYWIZACJI SAMORZĄDÓW UCZNIOWSKICH
Program autorstwa Zbigniewa B. Gasia. Celem programu jest edukacja młodzieży pełniącej różnorodne funkcje w samorządach szkolnych oraz ich dorosłych opiekunów (nauczycieli). Edukacja ukierunkowana jest na rozwijanie umiejętności współdziałania z dorosłymi oraz ponoszenie odpowiedzialności za współtworzenie zdrowego środowiska wychowawczego w szkole.
Program szkoleniowy obejmuje cykl zajęć treningowo - warsztatowych:
trening interpersonalno - integracyjny;
warsztat umiejętności komunikowania się - skoncentrowany na procesach porozumiewania się w środowisku rówieśniczym oraz prowadzenia negocjacji i mediacji z dorosłymi autorytetami;
warsztat aktywizacji środowiska rówieśniczego - skoncentrowany na nabywaniu umiejętności stymulowania aktywności własnej i wykorzystywania jej do konstruktywnego kształtowania środowiska szkolnego, sprzyjającego zachowaniom prozdrowotnym, wolnym od środków odurzających;
Forum Samorządów - comiesięczne sesje spotkaniowe przedstawicieli samorządów poszczególnych szkół, ukierunkowane na analizę dotychczasowych trudności i osiągnięć oraz planowanie przyszłych inicjatyw.
Całość programu realizowana jest w trakcie sześciu sesji sobotnio - niedzielnych lub podczas 8-dniowego szkolenia wyjazdowego.
Kontakt:
Fundacja "Masz szansę"
ul. Beatrycze 15
20-715 Lublin
tel. 0 81 526 81 38
PROGRAM "ŚNIEŻNA KULA"
Program profilaktyki środowiskowej, której zadaniem jest inicjowanie, wspieranie i integrowanie różnych form działalności służącej społeczności lokalnej. Szkolenia i warsztaty prowadzone przez środowisko łódzkie oparte są na doświadczeniach amerykańskich. "Śnieżna Kula" to przede wszystkim wyszukiwanie autentycznych liderów młodzieżowych potrafiących skupić wokół siebie grupy rówieśników, to umiejętne wspieranie inicjatyw liderów i grup, to aranżowanie spotkań dyskusyjnych na tematy interesujące młodzież, zwłaszcza te, które dotyczą ich własnego środowiska i otoczenia. To wreszcie nauka porozumiewania się i współpracy pomiędzy dorosłymi opiekunami a liderami młodzieżowymi i grupą. Cele programu to:
stworzenie alternatyw w środowisku dla nadużywania alkoholu, narkotyków a także innych destruktywnych zachowań,
umożliwienie młodzieży oraz dorosłym współpracy w tworzeniu warunków dla własnej zdrowej społeczności,
umożliwienie młodzieży oraz dorosłym własnego rozwoju dzięki zachęcaniu do współdziałania ze sobą, do popierania się oraz opiekowania sobą nawzajem,
pogłębianie i wzmacnianie naturalnych systemów wsparcia od dawna występujących wśród młodzieży takich jak: koleżeństwo, przyjaźń, zaufanie i uczciwość.
Kontakt:
Profilaktyczno Rozwojowy Ośrodek Młodzieży i Dzieci PROM
ul. Jaracza 40
90-252 Łódź
tel. 0 42 630 03 73
e-mail: awitprom@polbox.com
PROGRAM „RAZEM”
Razem - warsztaty integracyjne dla młodzieży zostały opracowane na podstawie amerykańskiego programu Snowball i przystosowane do polskich realiów. Głównym celem programu jest zintegrowanie szkolnej społeczności oraz stworzenie systemu wsparcia dla młodzieży, który promowałby działania związane ze zdrowym stylem życia. Działania takie powinny obejmować naukę umiejętności przewodzenia w grupie, podejmowania i realizacji nowatorskich pomysłów oraz trenowanie samodzielności. Program zakłada rozwój osobisty jednostki, proces indywidualnej zmiany; umożliwia to m.in.
stworzenie warunków i umożliwienie uczestniczącym w programie zdobycia umiejętności efektywnej komunikacji, podejmowania decyzji oraz radzenia sobie ze stresem;
umożliwienie uczestnikom budowania pozytywnego obrazu samego siebie;
umożliwienie młodzieży uczestniczenia w podejmowaniu decyzji w społeczności
stworzenie pozytywnych, zdrowych warunków w otoczeniu, wspierających młodzież w podejmowaniu racjonalnych decyzji odnoszących się do zdrowego życia;
zachęcanie młodzieży i dorosłych do współdziałania ze sobą, do popierania się oraz opiekowania sobą nawzajem;
pogłębianie i wzmacnianie naturalnych systemów wsparcia od dawna występujących wśród młodzieży takich jak: koleżeństwo, przyjaźń, zaufanie i uczciwość.
Kontakt:
Profilaktyczno Rozwojowy Ośrodek Młodzieży i Dzieci PROM
ul. Jaracza 40
90-252 Łódź
tel. 0 42 630 03 73
e-mail: awitprom@polbox.com
PROGRAM „STARSZY BRAT STARSZA SIOSTRA”
"W każdym społeczeństwie istnieją dzieci pozbawione szczęśliwego dzieciństwa. Trudno im rozwijać talenty i z nadzieją patrzeć w przyszłość. Są biedne bądź nie mają pełnej rodziny, nie zaznały miłości, nie mogą spokojnie się rozwijać, mają trudności w szkole i w grupie rówieśników, są samotne i często smutne. Te dzieci potrzebują pomocy. Nie potrzebują jeszcze psychologów i pedagogów, tylko kogoś, kto wysłucha, pomoże rozwiązać problemy, realizować marzenia, wniesie do ich życia trochę uśmiechu i nadziei. Kogoś, kto będzie ich przyjacielem.
Program Starszy Brat - Starsza Siostra ma na celu dobro dziecka. Respektując wolę rodziców, przychodzi dziecku z pomocą, daje szansę na dłuższą (rok, dwa) opiekę osoby dorosłej, która część swojego czasu i życia pragnie mu poświęcić. Tworzenie takich par, wyszukiwanie dzieci, którym trzeba pomóc jest celem Programu. Najważniejsze jest dziecko, jego rodzina i jego przyszłość. Ale ważni są także dorośli wolontariusze, którzy przeszkoleni i przygotowani do pracy, pomagają dziecku w nauce, przełamują izolację, brak wiary w siebie i smutek. Przynoszą nadzieję. "Duży" pomaga "Małemu" - silniejszy słabszemu".
Kontakt:
Piotr Konczewski, koordynator krajowy
Fundacja Batorego
ul. Sapieżyńska 10a
00-215 Warszawa
tel. 53 60 200
Patrz też program „NASZE SPOTKANIA”
PROGRAMY DLA RODZICÓW I WYCHOWAWCÓW/NAUCZYCIELI
PROGRAM AKTYWIZACJI PROFESJONALNEJ NAUCZYCIELI I WYCHOWAWCÓW
Program autorstwa Zbigniewa B. Gasia. Celem programu jest wyposażenie nauczycieli wychowawców w odpowiednią wiedzę psychologiczną, która umożliwi im pobudzenie samorozwoju i twórczą pracę z dzieckiem. Realizacja programu przebiega w ciągu 90 godzin zajęć warsztatowych. Warsztaty podzielone są na 15 sesji tematycznych, po 6 godzin każda. Tematyka poszczególnych sesji jest następująca:
sesja I: zajęcia ogólnouwrażliwiające, przygotowujące do pracy w małej grupie;
sesja II: zajęcia skoncentrowane na analizie siebie i własnego funkcjonowania;
sesja III: warsztaty z zakresu umiejętności porozumiewania się;
sesja IV: wrażliwości wychowawczej;
sesja V i VI: skoncentrowane na możliwościach pracy indywidualnej z uczniem;
sesja VII - IX: skoncentrowane na możliwościach pracy z zespołem klasowym;
sesja X - XI: poświęcone funkcjonowaniu zespołu pedagogicznego szkoły;
sesja XII - XV: poświęcone warsztatom z zakresu samodzielnego konstruowania zajęć profilaktycznych, przy wykorzystaniu obligatoryjnego programu szkolnego.
Kontakt:
Fundacja "Masz szansę"
ul. Beatrycze 15
20-715 Lublin
tel. 0 81 526 81 38
"PRZYGOTOWANIE DO PROFILAKTYKI DOMOWEJ"
Projekt uniwersalnego programu profilaktyki dla rodziców autorstwa Agnieszki Arendarskiej i Krzysztofa Wojcieszka Opracowany został dla potrzeb "Elementarza, czyli Programu Siedmiu Kroków". Opisuje go oddzielnie, ponieważ jest on - jak dotychczas - jedyną propozycja pracy z rodzicami, których dzieci uczestniczą w programach edukacyjnych.
Program realizowany jest w czasie 2-godzinnych spotkań:
SPOTKANIE I wprowadza rodziców w problematykę zajęć, w których uczestniczą ich dzieci, dostarcza wiadomości na temat stosowania używek i związanego z tym ryzyka. Jego celem jest pozyskanie części rodziców do współpracy.
SPOTKANIE II jest przygotowaniem do rozpoczęcia profilaktyki w domu - podejmowania rozmów z dziećmi, chronienia dzieci poprzez interwencje z zewnątrz.
SPOTKANIE III (po 3-tygodniowej przerwie) poświecone jest wymianie doświadczeń miedzy rodzicami, którzy podjęli próby działania oraz wyjaśnieniu pojawiających się wątpliwości.
Program wydano w formie podręcznika, który zawiera scenariusze kolejnych zajęć i aneksy z ankietami, wskazanymi dla rodziców w ich pracy wychowawczej, listami czynników ryzyka i czynników chroniących przed uzależnieniem.
Kontakt:
Fundacja ETOH
01 - 254 Warszawa,
ul. Mszczonowska 6.
tel. 022 836 80 89
PROGRAM "TRZY KOŁA"
Program zbudowany na doświadczeniach programu „Profilaktyka uzależnień w szkole humanistycznej”. Adresatem programu są wychowawcy klas i inne osoby prowadzące grupy dzieci i młodzieży.
Główne cele programu:
rozwijanie w środowisku szkoły pozytywnych więzi między wychowawcą a uczniami i ich rodzicami;
rozwijanie wśród dzieci i młodzieży postaw prospołecznych i prozdrowotnych
Trzy koła symbolizują:
Klimat i więzi (modelowanie zachowań, integracja klasy)
Sprawy i problemy (rozwijanie umiejętności życiowych, przekazywanie wartości, pomoc w problemach)
Zdrowie i zagrożenia (zagrożenia związane z wypadkami, używaniem środków psychoaktywnych itp.)
Szkolenie przebiega w trzech etapach i trwa ok. 50 godzin. Wykłady, warsztaty rozbudowane są również o symulowane lekcje, uczą się tworzenia planów pracy wychowawczo-profilaktycznej, otrzymują materiały metodyczne.
Kontakt:
Fundacja Wychowawców i Młodzieży "Pro-M"
ul. Sardyńska 4/39,
02-761 Warszawa
tel.: / fax: (0-22) 842 41 46, 642 66 11 w.330
SZKOŁA DLA RODZICÓW I WYCHOWAWCÓW
Program zajęć warsztatowych w zakresie umiejętności wychowawczych autorstwa Joanny Sakowskiej i Zofii Śpiewak. Program opiera się na koncepcji "Wychowanie bez porażek" T. Gordona i stanowi adaptację amerykańskiego warsztatu A. Faber i E. Mazlish "Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły, jak mówić, żeby dzieci na słuchały".
Koncentruje się na głównych czynnikach ryzyka i czynnikach chroniących przed zaburzeniami zachowania u dzieci, związanych z sytuacją rodzinną.
Długofalowe cele programu:
Uświadomienie rodzicom i wychowawcom, że skuteczność wychowania w znacznym stopniu zależy od osoby wychowującego - oznacza to, że aby zmienić dziecko, często należy zacząć od zmiany siebie.
Ukazanie prawdy, że skuteczne wychowanie nie może mieć miejsca, jeśli wychowujący nie opiera go na jasnym i czytelnym systemie wartości, który sam posiada i realizuje.
Pogłębianie samoświadomości i refleksji na temat skuteczności określonych metod wychowawczych; ułatwienie zakwestionowania niektórych funkcjonujących potocznie stereotypów i mitów dotyczących wychowania.
Poprzez wdrażanie programu "Szkoły..." równolegle wśród rodziców i nauczycieli tworzenie wspólnego, jednorodnego środowiska wychowawczego.
Umacnianie rodziny w jej prawidłowym funkcjonowaniu przez naprawę i ochronę więzi emocjonalnych, budowanie klimatu zaspokajającego potrzeby miłości, bezpieczeństwa i akceptacji.
Tworzenie lokalnych grup wsparcia, w których rodzice i nauczyciele nie tylko mogą zyskiwać pomoc w rozwoju życia osobistego, rodzinnego i zawodowego, ale również inicjować zmiany na rzecz rodziny i szkoły w społeczności lokalnej.
Cele bezpośrednie:
Nawiązywanie efektywnej współpracy z dzieckiem.
Modyfikowanie niepożądanych lub nieodpowiednich zachowań bez stosowania różnorodnych form przemocy.
Uwalnianie siebie i dziecka od ograniczającego lub wręcz zaburzającego rozwój osobowości funkcjonowania w rolach.
Mądre wspieranie procesu usamodzielniania się dziecka.
Pomoc w rozwoju pozytywnego i realistycznego obrazu siebie, swoich możliwości i zdolności, a także wzrostu zaufania i szacunku do siebie jako wartościowego człowieka.
Rozpoznawanie, wyrażanie i akceptowanie uczuć, a także radzenie sobie z "trudnymi" uczuciami w duchu poszanowania godności osobistej człowieka.
Umiejętność aktywnego, wspierającego słuchania.
Wyrażanie rodzicielskich oczekiwań w taki sposób, by były one przez dziecko respektowane.
Zajęcia prowadzone metodami aktywnymi w 15-osobowych grupach. Obejmują 10 spotkań 4-godzinnych (łącznie 40-45 godzin).
Kontakt:
Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno Pedagogicznej MEN
ul. Polna 46a
00-644 Warszawa
tel. 825 44 51 w. 105
PROGRAM WSPIERANIA RODZINY
Program został opracowany przez zespół autorski: Aleksandra Karasowska, Dorota Jaworska-Matys, Mariola Walendziak, Beata Maciejewska.
Celem Programu jest wsparcie rodziny w jej funkcjach wychowawczych i profilaktycznych wobec dziecka.
Uczestnicy szkolenia dla realizatorów (psycholodzy, pedagodzy, nauczyciele, pracownicy socjalni, kuratorzy sądowi) są przygotowywani do pracy z rodzinami w następujących obszarach:
WSPÓŁPRACA z rodzicami w procesie nauczania i wychowania dziecka
POMOC rodzicom w rozwiązywaniu problemów w wychowaniu dziecka
INTERWENCJA w rodzinę w sytuacji alkoholizmu, przemocy, zaniedbywania dziecka.
Dodatkowym efektem szkolenia jest integracja lokalnego środowiska wokół idei wspierania rodziny i stworzenie sieci współpracy pomiędzy instytucjami. Program Wspierania Rodziny był realizowany w wielu miejscach w Polsce, a w 1998 roku na zlecenie Biura Pełnomocnika Rządu ds. Rodziny w czterech województwach: olsztyńskim, leszczyńskim, płockim i radomskim. Rezultatem przeprowadzenia szkoleń PWR jest powstanie wielu miejsc pomocy dla rodziców. Uczestnicy szkoleń otrzymują komplet materiałów do pracy z rodzicami.
Kontakt
Aleksandra Karasowska,
81-822 Sopot,
ul. Okrężna 22b
Tel. (58)5500567
kom. 0601963776
PROGRAM „JAK RADZIĆ SOBIE Z TRUDNYMI ZACHOWANIAMI U DZIECI”
Program umiejętności wychowawczych autorstwa Carole Sutton. Przeznaczony jest dla rodziców dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym. Opiera się na koncepcjach behawioralnych. Celem programu jest wyuczenie rodziców właściwego reagowania na typowe trudne zachowania występujące u młodszych dzieci i w efekcie spowodowanie zmiany tych zachowań (np. niechęć do jedzenia, trudności z zasypianiem, złość).
Zajęcia stanowią cykl 8-tygodniowych spotkań z rodzicami. Omawia się na nich metody jak i doświadczenia rodziców, którzy uczą się je wdrażać w domu. Materiały stanowiące wyposażenie programu to komplet 8 książek dla rodziców oraz karty obserwacji wybranego zachowania dziecka.
Program posiada obecnie dwie wersje:
I. do pracy z rodzicami dzieci zdrowych, lecz sprawiających trudności wychowawcze,
II. do pracy z rodzicami dzieci autystycznych, z zaburzeniami rozwoju.
Realizatorami mogą być profesjonaliści przeszkoleni w zakresie którejś wersji programu. Informacje na temat szkolenia i zakupu materiałów można uzyskać w
Fundacji na Rzecz Umacniania Więzi Rodzinnych i Społecznych "Synapsis",
Warszawa,
ul. Ondraszka 3,
tel. 0 22 825 - 77 - 57.
PROGRAMY PROFILAKTYKI ŚRODOWISKOWEJ
"ZANIM NIE JEST ZA PÓŹNO"
Program belgijski autorstwa Ernsta Servais Program ten, pod nazwą "Kaskada", realizowano w Polsce w wielu gminach województwa wrocławskiego w ramach eksperymentu europejskiego. Propaguje globalne podejście do zjawiska uzależnień, tj. zajmuje się wszelkiego typu uzależnieniami i kieruje swe działania do wszystkich grup społecznych w danej społeczności lokalnej.
Działania profilaktyczne dotyczą uzależnienia zarówno od środków psychoaktywnych, jak i od hazardu, telewizji, wideo, jedzenia itp. Adresatami są: młodzież, dzieci, rodzice, nauczyciele, policjanci, lekarze, aptekarze, pracodawcy, duchowni, działacze społeczni, dziennikarze i inni.
Program wydano w formie książki składającej się z dwóch części.
CZĘŚĆ I: Zapobieganie uzależnieniom w społecznościach lokalnych- podaje między innymi informacje na temat: o podstawowych zasad i strategii profilaktyki, o psychologicznych i społecznych przyczyn powstawania uzależnień, o tworzenia struktur inicjatyw ogólnospołecznych, o zasad koordynacji działań, o procesu kształcenia uczestników akcji profilaktycznych.
CZĘŚĆ II: Praktyczny podręcznik dla nauczycieli, wychowawców i rodziców o zawiera dział teoretyczny dotyczący organizowania pracy profilaktycznej z młodzieżą oraz szczegółowy program do realizacji w szkołach średnich.
Ma on na celu: o dostarczenie wiedzy na temat środków uzależniających, przyczyn i mechanizmów powstawania uzależnień, o wyuczenie umiejętności odmawiania, o kształtowanie wzorców zdrowego życia.
Realizatorami programu są przeszkoleni nauczyciele. Przebiega w czterech fazach. Do każdej fazy opracowany jest zestaw ćwiczeń, zabaw i gier do wyboru przez prowadzącego. Materiały pomocnicze stanowią ankiety, komiksy i gry dydaktyczne. W aneksie zamieszczono wykaz instytucji i organizacji zajmujących się profilaktyka uzależnień na terenie Polski.
Informacji udziela koordynator programu pan
Andrzej Turek,
51 - 124 Wrocław,
ul. Kamieńskiego 28 m. 2,
tel. (0-71) 372 - 77 - 65.
PROGRAM "ODLOT"
"Program Zapobiegania Narkomanii - Odlot" powstał w środowisku pracowników Instytutu Psychiatrii i Neurologii. Przeznaczony jest dla społeczności lokalnych, zakłada współdziałanie różnych osób z rozmaitych środowisk (pedagodzy, wychowawcy, pielęgniarki, policjanci, liderzy młodzieżowi).
badanie i ewaluacja;
oddziaływanie na opinie publiczną;
prewencja pierwszorzędowa (oddziaływanie na młodzież ze szczególnym uwzględnieniem strategii alternatyw);
prewencja wtórna (przygotowanie miejscowych profesjonalistów do prowadzenia działań interwencyjnych).
Istnieje cały pakiet materiałów zawierający filmy, podręczniki, pomoce do zajęć przeznaczonych do pracy z młodzieżą w wieku 11-17 lat.
Koordynuje:
Jacek Moskalewicz - Instytut Psychiatrii i Neurologii
ul. Sobieskiego 1/9, Warszawa
tel.: (0-22) 842 27 00