4. De Middeleeuwse mystiek

Over Mystiek:

• het proces waardoor de mens probeerd god te bereiken is belangrijker dan het berijken op zich (immers is dit tijdens het leven op aarde niet mogelijk!)

• tegenovergestelde van scholastiek

• verbonden met begijnen (beweging)

• begijn: a) al - biegen - ses = ketter, b) beggen = mompelen, c) beguitate = op gezegende wijze, c) beige - kleur van hun kleren

• heeft min of meer aanleiding gegeven tot het ontstaan van devotio moderna

Twee belangrijkste mystici = Hadewijch en Jan van Ruusbroeck (1293 - 1381)

1. Hadewijch:

biografisch:

• geboren (hoogstwaarschijnlijk) in Antwerpen

• van adelijke afkomst

• goed opgeleid

• was een begijn

• geloofde in exemplarisme (sluit aan bij Augustinus)

• exemplarisme = de leer van ons oerbeeldelijk zijn in god, waarnaar het bestaan in de tijd geschapen wordt

• werken ontstonden tussen 1240 en 1260

• ^ Visioenen, Brieven, Strofische Gedichten

• nieuwe “techniek” in de literatuur = proza

• brieven (31)

• de brieven van H. waren de eerste proza - werken

• daarmee introduceerde ze ook een nieuw `genre' - epistolaire literatuur

• visioenen (14)

• vertegenwoordigen de mystiek bij Hadewijch

• strofische gedichten

• 1^ste welbewuste bundel poezie in het Nederlands

• om de lezer beter te kunnen aanspreken/bereiken heeft ze gebruik gemaakt van de hoofse traditie

• natuureingang (zoals bij Van Veldeke) om voor de stemming te zorgen

• sluit bij Provencaalse (= Occitaanse) troubadours aan

• anders dan bij Veldeke en troubadours - Hadewijch focust alleen op MINNE (= bij H. GOD)

2. Ruusbroeck:

• biografisch:

• geboren in Ruusbroeck (dorp nabij Brussel)

• 1293 - 1381

• heeft de abdij in Groenendal opgericht en was daar prior tot zijn dood.

• oevre:

• 12 teologisch - mystische traktaten

• belangrijkste werk: Die Chierheit der Gheesteliker Brulocht

• presenteert een systematisch opgebouwde, geordend levensfilosofie

• affirmatie van de mens en het leven

Vergelijking:

1) Hadewijch = `geheel unieke, primair hartstochtelijk minnende persoonlijkheid'

`extatische verrukking, (...) smartelijke terneergeslagenheid'

Ruusbroeck = `een rustige kathedralenbouwer' (let op - figuurlijk!!!:P)

2) Hadewijch = `hartstochtelijke bewogenheid die, naast haar artistieke begaafdheid, Hadewijch tot de grootste lyrische dichteres van de middeleeuwen maakte'

Ruusbroeck = `geen stilist van geniale begaafdheid, als Hadewijch; geen tovenaar met de taal als zij; zijn natuurlijke stilistische vermogens waren geringer'

3) Hadewijch = spontaan

Ruusbroeck = didactisch

4) Hadewijch = dichteres

Ruusbroeck = teoloog

Hadewijch >< Duitse mystici

Hadewijch = rationeel element

Duitse mystici = -

Over Ruusbroeck en Hadewijch:

http://www.dbnl.org/tekst/knuv001hand01_01/knuv001hand01_01_0016.htm

---