Noże tokarskie są to narzędzia jednoostrzowe, które stanowią bardzo liczną grupę narzędzi skrawających, różniące się przeznaczeniem, sposobem kształtowania powierzchni, rozwiązaniami konstrukcyjnymi. Istnieje wiele kryteriów podziału noży tokarskich. Ze względu na sposób kształtowania powierzchni obrobione.

Ze względu na sposób kształtowania powierzchni obrobionej, noże tokarskie można podzielić na:

punktowe – kształtujące powierzchnię obrabianą tylko jednym punktem ostrza w wyniku wzajemnego skojarzenia ruchu przedmiotu i narzędzia .

kształtowe - powierzchnia obrabiana jest kształtowana w wyniku odwzorowania zarysu krawędzi skrawającej .

obwiedniowe - kształtujące powierzchnię w wyniku „obtaczania się” obrotowego narzędzia wzdłuż tworzącej zarys przedmiotu.

Ze względu na przeznaczenie noże tokarskie można podzielić na :

a)noże ogólnego przeznaczenia – do których należy zaliczyć noże zdzieraki ,noże boczne, noże różne oraz wytaczaki.

Przykład noży ogólnego przeznaczenia: 1- zdzierak prosty prawy, 2 – boczny wygięty

prawy, 3- przecinak

dla noży ogólnego przeznaczenia można wyznaczyć geometrię ostrza w układzie odniesienia. Układ ten tworzy zespół płaszczyzn przechodzących przez rozpatrywany punkt krawędzi skrawającej,

zorientowany względem bazowych elementów narzędzia oraz kierunków ruchów występujących w procesie skrawania. Można wyróżnić dwa podstawowe układy odniesienia: układ narzędzia i układ roboczy . Kąty określone w odpowiednich płaszczyznach posiadają ten sam indeks co płaszczyzna.

Geometria ostrza noża przecinaka, gdy κr = 90°

geometrię. Kąt przystawienia głównej krawędzi skrawającej (κr) jest równy 90 °, oznacza to, że płaszczyzna boczna Pf i płaszczyzna ortogonalna Po pokrywają się, a także płaszczyzna tylna Pp z płaszczyzną krawędzi skrawającej Ps. Po wyznaczeniu widoku w płaszczyźnie Ps widać, że kąt λs = 0°, co sprawia, że płaszczyzna normalna Pn również pokrywa się z Pf i Po

Do noży ogólnego przeznaczenia zaliczane są również wytaczaki,

a) wytaczak prosty – np. do wykonania otworu przelotowego.

b) wytaczak spiczasty – np. do toczenia dna otworu lub stopnia otworu wielostopniowego.

c) wytaczak hakowy – np. do toczenia wewnętrznych kanałków obwodowych

a) b) c)

Geometria ostrz wytaczaka do otworów przelotowych

Geometria ostrza wytaczaka szpiczastego do otworów nieprzelotowych

b) noże specjalnego przeznaczenia – do których należą noże do toczenia

gwintów i ślimaków,

c)noże specjalne – dedykowane do obróbki ściśle określonej pod względem

kształtu powierzchni przedmiotu obrabianego .

Noże kształtowe

są to takie noże, które pozwalają na odwzorowanie zarysu krawędzi skrawającej na przedmiocie obrabianym. Stosowane są one zazwyczaj w produkcji wielkoseryjnej i masowej przedmiotów o stosunkowo niedużych wymiarach gabarytowych. Dzięki nożom kształtowym istnieje możliwość wykonywania bardzo złożonych zarysów, bez stosowania kopiałów na prostych obrabiarkach.

Noże kształtowe ze względu na kierunek wcinania się narzędzia w przedmiot

obrabiany można podzielić na:

Narzędzia o ruchu promieniowym – z promieniowym kierunkiem ruchu posuwowego względem przedmiotu obrabianego . Noże o ruchu promieniowym przeznaczone są do toczenia stosunkowo krótkich przedmiotów.

Narzędzia o ruchu stycznym – przemieszczające się stycznie do przedmiotu obrabianego. Narzędzie przechodzi strefowo przez całą długość kształtowanego zarysu, co umożliwia obróbkę elementów o większych długościach .

Noże kształtowe ze względu na konstrukcję można podzielić na :

płytkowe.
Słupkowe.
Krążkowe.
styczne .

Noże słupkowe i styczne posiadają ograniczenia. Pozwalają one jedynie na kształtowanie zarysów zewnętrznych. W przypadku noży płytkowych oraz krążkowych jest możliwość obróbki także powierzchni wewnętrznych . Noże płytkowe oraz słupkowe charakteryzują się powierzchnią przyłożenia, która ma zarys odpowiadający kształtowi przedmiotu obrabianego, w przypadku noży krążkowych jest ona powierzchnią obrotową. Powierzchnia natarcia we wszystkich

rodzajach noży jest płaszczyzną .

a) b)

Zasada pracy noża kształtowego a) o ruchu promieniowym, b) o ruchu stycznym

Noże słupkowe oraz noże krążkowe należą do noży promieniowych. Ten rodzaj noży przeznaczony jest do kształtowania stosunkowo krótkich przedmiotów. W końcowym etapie pracy skrawanie odbywa się na całej długości krawędzi skrawającej. Przyczynia się to do powstania dużych sił skrawania, czego konsekwencją jest znaczne ugięcie narzędzia i przedmiotu obrabianego .W momencie rozpoczęcia pracy nóż słupkowy oraz nóż krążkowy zaczyna skrawać jednym lub kilkoma punktami krawędzi skrawającej. Są to najbardziej wysunięte punkty krawędzi skrawającej. W miarę zagłębiania się noża w materiał będą dołączały do pracy kolejne fragmenty krawędzi skrawającej, czego konsekwencją będzie wzrost długości czynnej krawędzi skrawającej .Spowoduje to wzrost obciążenia noża siłami skrawania. Praca noża promieniowego charakteryzuje się dużą zmiennością obciążenia narzędzia. Największe obciążenie noża występuje w momencie zakończenia pracy i jest ono uzależnione od długości przedmiotu obrabianego. Pomiędzy kątami natarcia i kątami przyłożenia dla poszczególnych punktów krawędzi skrawającej.

Zasada pracy noża słupkowego oraz zmienność kątów natarcia i przyłożenia w różnych

punktach krawędzi skrawającej

Zasada pracy noża krążkowego oraz zmienność kątów natarcia i przyłożenia w różnych

punktach krawędzi skrawającej

Noże styczne przeznaczone są do obróbki elementów o niewielkiej głębokości zarysu, ale o znacznej długości. Cechą charakterystyczną pracy noży stycznych jest duża zmienność wartości efektywnych (roboczych) kątów natarcia i przyłożenia. Zmiany kątów zależą od wartości kąta ξA (ξA – jest to kąt pracy wierzchołka noża), na którego wartość wpływ ma głębokości skrawania