Struktura osobowości wg Kurta Lewina

K. Lewin jest autorem topologicznej koncepcji osobowości , na której powstanie duży wpływ miały prace fizyków dot. Teorii Pola sił . Powstawała także pod dużym wpływem psychologii postaci i psychoanalizy.

Lewin uznał ,że psychiczne czynności jednostki zachodzą w obrębie pewnego pola psychicznego , które nazwał przestrzenią życiową , obejmującą wszystkie przeszłe ,teraźniejsze i przyszłe zdarzenia mogące na nas oddziaływać .

Przestrzeń życiowa wykazuje różne stopnie rozwoju w zależności od ilości i rodzaju nagromadzonych przez nas doświadczeń (np. niemowle ma niewiele zróżnicowanych regionów)

Główne zasady Lewinowskiej teorii pola można streścić następująco: 1. Zachowanie jest funkcją pola istniejącego w tym czasie, kiedy to zachowanie występuje, 2. Analiza rozpoczyna się od sytuacji jako całości , w której zostają wyróżnione części składowe ,3. Konkretną osobę w konkretnej sytuacji można przedstawić w formie matematycznej.

Lewin pole definiuje jako: „ ogół współistniejących faktów , które są pojmowane jako wzajemnie uzależnione od siebie”.

Struktura osobowości

E

Podstawą jest wyodrębnienie osoby jako odrębnej całości oddzielonej od wszystkiego innego. To wyodrębnienie Lewin definiuje przestrzennie ( matematycznie), jako figurę zamkniętą

P

P rzestrzeń życiowa

P- osoba/persona E- środowisko psychologiczne Z- świat fizyczny (zewnętrzny, środowisko niepsychologiczne)

(P+E ) przestrzeń życiowa ( pole psychologiczne)

Zawiera ogół możliwych faktów zdolnych zdeterminować zachowanie jednostki w danym czasie i w danym środowisku psychologicznym. Zachowanie jest funkcją przestrzeni życiowej . Przestrzeń życiowa otoczona jest przez świat fizyczny (z) (przestrzeń niepsychologiczną , świat zewnętrzny).

Fakty istniejące w obszarze przylegającym od zewnątrz do granicy przestrzeni życiowej mogą materialnie wpływać na środowisko psychologiczne ( fakty niepsychologiczne mogą wpływać na fakty psychologiczne). Granica między przestrzenią życiową , a światem zewnętrznym jest obustronnie przenikalna i zdarzenia z obu tych przestrzeni mogą wpływać na siebie nawzajem np.: nagły telefon będący częścią świata fizycznego może mieć wpływ na nasz stan psychiczny .

Osoba jest otoczona przez środowisko psychologiczne , ale do niego nie należy , istniejąca granica również jest obustronnie przenikalna i analogicznie do wcześniejszej fakty z obu przestrzeni mogą wpływać na siebie nawzajem

Zróżnicowanie

Struktura OSOBY dzieli się na odrębne, lecz komunikujące się ze sobą i od siebie zależne regiony

P-M

p

O soba

W osobie wyróżnić można obszar p e r c e p c y j n o - m o t o r y c z n y (P-M), za pośrednictwem którego osoba kontaktuje się ze światem: odbiera informacje (percepcja) i oddziałuje na otoczenie (motoryka), oraz obszar w e w n ę t r z n o - o s o b i s t y. We wnętrzu osoby, czyli w obszarze w e w n ę t r z n o – o s o b i s t y m, dają się wyróżnić komórki lub regiony peryferyjne (p), przylegające do obszaru percepcyjno-motorycznego, i centralne (c), które nie mają bezpośredniego kontaktu ze sferą percepcyjno-motoryczną .Każdy region reprezentuje jakiś fakt psychiczny, w obszarze wewnętrznym mogą to być na przykład wyobrażenia lub myśli nie przekładające się na działania (jednak wszelkie konkretyzacje tego rodzaju to jedynie przykłady) .Obszar wewnętrzno- osobisty nie ma bezpośredniego kontaktu z granicą oddzielającą osobę od środowiska . Zróżnicowanie obszaru wewnętrzno-osobistego, obrazowane liczbą regionów, może świadczyć o bogactwie osobowości.

Analogiczna sytuacja ma miejsce w przypadku środowiska psychologicznego (E), które może być bardziej lub mniej zróżnicowane (na regiony). Każdy region reprezentuje jakiś fakt, im środowisko bogatsze, tym regionów jest więcej.

Dane zachowanie zależy od zawartości i liczby komórek, a także wzajemnego położenia regionów w środowisku psychologicznym , jak również w osobie.

Powiązania między regionami

Przestrzeń życiowa reprezentowana jest przez zróżnicowaną osobę otoczoną zróżnicowanym środowiskiem

Dzięki przenikalności granic między osobą i środowiskiem psychologicznym przestrzeń życiowa jest siecią powiązanych ze sobą systemów . Jeden fakt psychologiczny występuje w jednym subregionie (istnieją fakty empiryczne czyli dostępne zmysłom -np. widok psa i fakty hipotetyczne, które wnioskujemy na podstawie innych). Regiony są ze sobą powiązane ,gdy fakt w jednym regionie pozostaje w łączności z faktem w innym regionie lub, gdy fakty z jednego regionu są dostępne faktom z innego regionu

- WYMIAR BLISKOŚCI –ODDALENIA - Im bliżej regiony są od siebie, tym większy stopień połączenia (wpływu) tych regionów na siebie. Wzajemnie oddziaływanie regionów na siebie zmniejsza się wraz ze wzrostem liczby regionów pośredniczących –

-WYMIAR SIŁY-SŁABOŚCI -Stopień powiązania jest też zależny od siły oporu stawianego przez granice. Regiony mogą być blisko siebie , ale na siebie nie wpływać ze względu na nieprzenikalną granicę-

-WYMIAR PŁYNNOŚĆ –SZTYWNOŚĆ- uwzględnia charakter ośrodka ( medium) danego regionu np. medium płynne szybko reaguje na oddziaływanie, zaś sztywne opiera się zmianom

Dzięki tym wymiarom można przedstawić większość możliwych powiązań w przestrzeni życiowej. Dany układ regionów , siły granic i ich oddaleni a jest chwilowy i nie reprezentuje sztywnych cech, w innej chwili ten układ może się diametralnie zmienić.

Liczba regionów jest wyznaczona przez liczbę odrębnych faktów psychologicznych istniejących w danym momencie (np. fakt: zabawy ,pracy gry w piłkę). Liczba regionów u danej osoby jest też zdeterminowana przez liczbę istniejących faktów osobistych. Zasadnicze fakty z regionu wewnętrzno –osobistego są nazywane potrzebami, natomiast fakty ze środowiska psychologicznego są wartościowościami.

Osoba w środowisku

Lokalizacja umiejscowienia osoby w jakimś regionie środowiska psychologicznego również jest istotne -regiony bliższe mają większy wpływ na osobę , niż fakty z bardziej odległych regionów. Zrozumienie danej sytuacji psychologicznej jest możliwe, gdy dowiemy się gdzie dana osoba jest zlokalizowana w swoim środowisku psychologicznym

Sposób w jaki regiony składające się na przestrzeń życiową są powiązane ze sobą reprezentuje stopień ich oddziaływania na siebie (wzajemnej dostępności). Dwa regiony są ze sobą związane, dostępne dla siebie i wzajemnie na siebie wpływające, jeśli między tymi regionami można dokonać łatwych przemieszczeń (np. wstąpienie do klubu, przemieszczenie zawodowe-awans, rozwiązanie jakiegoś problemu).

Przy dokonywaniu przemieszczenia dana osoba przebywa pewną drogę przez środowisko psychologiczne. Kierunek tej drogi i regiony przez które ona przechodzi są zdeterminowane po części przez siłę granic, odległość i płynność regionów , a po części przez czynniki dynamiczne.