WYCHOWANIE W CZSACH HELLENISTYCZNYCH ( RZYM )

-W początkach IV w. zaczęła zanikać idee harmonijnie Greka pod względem moralnym, fizycznym i umysłowym

-Jednostronny rozwój umysłowy, ograniczonego do wiedzy literacko – językowej. Główną rolę zaczyna w niej odgrywać gramatysta, na dalszy plan schodzi nauczyciel gimnastyki i muzyki

-Wykształcenie literackie stało się głównym celem szkoły greckiej

SZKOŁA ELEMENTARNA

- obejmująca naukę czytania, pisania oraz rachunków

-najbardziej rozpowszechniona.

-poświęca dużo uwagi na wydoskonalenia nauki czytania i pisania.

- Naukę w szkole elementarnej rozpoczynano od czytania. Pisanie, które stanowiło drugi etap, potrzebne było tylko tym, którzy mieli zamiar kształcić się dalej.

-pojawili się nauczyciele wędrowni

SZKOŁA ŚREDNIA/ GIMNAZJUM

-Szkoła średnia była dostępna tylko dla bogatej młodzieży.
- W 12 roku życia chłopiec zaczynał naukę w szkole średniej.

- Na podstawie utworów poetyckich młodzież zdobywała wiadomości z zakresu historii, etyki , filozofii, a nawet nauk przyrodniczych. Ważną rolę zaczyna odgrywać nauka gramatyki greckiej.
-Oprócz gramatyki, literatury i retoryki szkoła średnia uczyła też, ale w bardzo ograniczonym zakresie arytmetyki, geometrii, elementów geografii i astronomii oraz muzyki.
-Bardzo ważną rolę w życiu szkoły hellenistycznej odgrywał gimnazjarcha, pełniące obowiązki dyrektora szkół. Czuwalł nad realizacją programu nauczania, pracą nauczycieli, wychowaniem młodzież itd.
- zmniejszenie roli wychowania wojskowego

POWSTANIE STAROŻYTNYCH UNIWERSYTETÓW
W IV w. p.n.e. idea studiów wyższych staje się coraz bardziej popularna. Realizację jej ułatwiły ateńskie szkoły filozoficzne. W jego skład wchodziła Akademia Platona prowadząca wykłady z przedmiotów humanistycznych (dialektyka, metafizyka, etyka, polityka, prawo, literatura i muzyka). Drugą było Liceum Arystotelesa, które uwzględniało nauki przyrodnicze, ponadto filozofia, polityka, etyka i retoryka.

WYCHOWANIE RZYMIE

Ideałem wychowawczym przez bardzo długi okres czasu był surowy ideał obywatela, który charakteryzował się takimi cnotami jak: stałość, dzielność, pobożność, opanowanie, godność, roztropność, sprawiedliwość. Wychowaniem i kształceniem młodzieży zajmowała się rodzina. Młody Rzymianin znajdował w niej wzory do naśladowania.

WYCHOWANIE DO 7 ROKU

Dzieci do 7 roku życia wychowywały się pod opieką matki. Starożytna Rzymianka ponosiła odpowiedzialność za wychowanie moralne synów i córek.

WYCHOWANIE PO 7 ROKU (WYCHOWANIE DOMOWE)

- w 7 roku życia chłopiec przechodził pod opiekę ojca, który stawał się jego wychowawcą i nauczycielem. Zgodnie z obowiązującą tradycją ojciec był odpowiedzialny za wykształcenie synów

- Matka natomiast zajmowała się wychowywaniem córek ucząc je gospodarstwa domowego, przędzenia, szycia i czasami muzyki..
ZADANIA CHŁOPCÓW

-rolnicza struktura w kraju sprawiały, że młody Rzymianin uczył się przede wszystkim sposobów prowadzenia gospodarstwa rolnego, pomagał ojcu w jego obowiązkach.

-Uczęszczał często z ojcem na wielkie przyjęcia

- od ojca uczył się czytania na podstawie prawa XII tablic. Tekst ten stanowił również podręcznik wychowania obywatelskiego i patriotycznego.

- W celu pogłębiania uczuć patriotycznych opowiadano chłopcom o życiu bohaterów narodowych i uczono ballad o nich

- chłopcy uczyli się posługiwania różnego rodzaju bronią, jazdy konnej, znoszenia niewygód i głodu.

-W szesnastym lub siedemnastym roku życia młody Rzymianin przywdziewał męską togę na znak osiągnięcia pełnoletniości

-cnoty: ofiarność, męstwo, pobożność, oddanie państwu

DZIAŁALNOŚĆ SZKÓŁ ELEMENTARNYCH

ORGANIZACJA SZKOŁY

-Szkoła prywatna

- prowadzili je niewolnicy lub wyzwoleńcy o bardzo niskich kwalifikacjach

- Szkółki te mieściły się na rynku lub przy innych placach

-Osłonięte były jedynie przed żarem słońca, bez ścian i jakichkolwiek urządzeń.

-Uczniowie siedzieli na podłodze trzymając na kolanach tabliczki kamienne.

PROGRAM NAUCZANIA

czytanie i pisanie, podstawowe działanie arytmetyczne, opowiadania z dziejów Rzymu, deklamacje ballad, naukę pieśni patriotycznych i lekturę prawa XII tablic.

NAUCZANIE I KARY FIZYCZNE

nauczanie w szkole elementarnej odbywało się przeważnie metodą pamięciową – uczniowie powtarzali głośno litery i sylaby dyktowane przez nauczyciela. Przy tego rodzaju nauczaniu kary fizyczne stosowano często – rózgi były symbolem wychowania.

RÓWNOUPRAWNIENIE – charakterystyczną cechą rzymskich szkół elementarnych było kształcenie zarówno dziewcząt, jak i chłopców.

PROGRAM RZYMSKIEJ SZKOŁY ŚREDNIEJ
-rzymianie dążyli do realizacji w szkole średniej programu siedmiu sztuk wyzwolonych. Obejmował on gramatykę, retorykę i dialektykę oraz arytmetykę, geometrię, astronomię i muzykę. W praktyce jednak okazał się zbyt obszerny i zbyteczny.

-Przyjęli z niego bez zastrzeżeń program wykształcenia gramatycznego, pominęli dialektykę.

-W przedmiotach matematycznych cenili tylko te umiejętności, które mogły przynieść bezpośrednie korzyści.

-Usunęli całkowicie ze swojego szkolnictwa muzykę i tańce, oraz wychowanie fizyczne.

POWSTAŁY 2 POZIMY:
SZKOŁA GRAMATYKALNA
-Nauka dostępna tylko dla młodzieży warstw uprzywilejowanych

-Nauczającego w szkole gramatystę otaczano powszechnym szacunkiem i lepiej wynagradzano.

-Najważniejszą częścią programu była lektura i objaśnianie utworów poetyckich -Homer, Horacego itd. Znajomość poezji uważano za podstawę wykształcenia średniego i najlepsze przygotowanie do nauki retoryki.

SZKOŁYA RETORYCZNA
-miała charakter szkoły zawodowej

-nauka miała charakter praktyczny

-edukacja trwała od 3 do 6 lat

-szkoła przygotowywała mówców

- Uważano, iż każdy mówca oprócz wykształcenia ogólnego posiadał także wykształcenie prawnicze oraz dobrą znajomość wszystkich spraw życia publicznego.

-wykształcił się ideał dobrego obywatela – żołnierza, oraz ideał wykształconego urzędnika państwowego, który miał oprócz łaciny znać grekę.

SZKOLNICTWO W WIEKACH ŚREDNICH

Początki średniowiecza - 476 roku czyli upadek Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego.Koniec średniowiecza najczęściej przyjmuje się 1492 roku, czyli czas odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Czyli trwa ok.1000 lat. Średniowiecze było epoką wybitnie religijną. W przeciwieństwie do starożytności nie chodziło o kształcenie indywidualności, lecz raczej o jej zaprzestanie. Wielcy artyści średniowiecza tworzyli anonimowo. Położono nacisk na ascezę czyli umartwianie ciała. W zapomnienie poszło wszystko, co przyczyniło się o uszlachetnienie ciała. Z programów szkolnych usunięto ćwiczenia fizyczne. Ciało miało być przedmiotem umartwiania się, powinno być poddane duchowi. W średniowieczu nastąpił wielki i oryginalny rozwój szkolnictwa w Europie.

SYTUACJA POLITYCZNO - SPOŁECZNA

Grupą dominującą było duchowieństwo. Jako jedyna warstwa wykształcona miało znaczne wpływy we wszystkich dziedzinach życia, również w polityce. Ustrój społeczny panujący w tej epoce to feudalizm. Chłopi byli poddani szlachcie, co znaczyło zobowiązanie do tzw. odrabiania pańszczyzny, czyli nieodpłatnej pracy na ziemi należącej do ich pana.

UNIWERSALIZM

W wielu różnych krajach językiem urzędowym była łacina, panowały te same style w architekturze, malarstwie, ludziom przyświecały te same idee. Kultura, sztuka, filozofia, religia były dla całej Europy wspólne - czyli miały charakter uniwersalny.

TEOCENTRYZM

W centrum zainteresowań człowieka znajdował się Bóg i sprawy duchowe. Życie doczesne traktowano jako etap przejściowy przygotowujący chrześcijan do życia wiecznego.

FILOZOFIA

Najwięksi średniowieczni filozofowie to:

święty Augustyn, święty Tomasz z Akwinu i święty Franciszek z Asyżu.

WZORCE OSOBOWE

1. IDEAŁ ŚWIĘTEGO

św. FRANCISZEK z Asyżu. Rozdał swój majątek. Wędrował po kraju wygłaszając kazania, które nawoływały do miłości do bliźniego. Radosna filozofia.

2. IDEAŁ ASCETY

żyje w ubóstwie, pokorny, umartwia ciało i duszę, nie chce rozgłosu przykład: św. Aleksy

3. IDEAŁ WŁADCY ( Karol wielki)

troszczy się o kraj i o poddanych, dobry rycerz, dobry chrześcijanin (miłosierny), sprawiedliwy i wyrozumiały, szybko podejmuje decyzje, dobro ogółu przedkłada nad dobro własne

4. IDEAŁ RYCERZA
   odważny, zawsze dotrzymuje słowa, honorowy, patriota, chwali boga i broni jego wiary, przestrzega kodeksu, godny szacunku

WYCHOWANIE RYCERSKIE

Kandydat na rycerza pobierał nauki w zakresie władania bronią, układania pieśni, jazdy konnej. Rycerze uczestniczyli w walkach, w zawodach, biesiadowali. Uczono ich więc pewnej ogłady towarzyskiej, jednak większość z nich nie potrafiła czytać ani pisać.

Kształcenie na rycerza obejmowało następujące etapy:

1. paź – ( od 7 lat )rodzice oddawali swoich synów na dwór, gdzie nabierali oni ogłady i uczyli się jak służyć damom

2. giermek (10 - 15 lat)- chłopiec przechodził pod nadzór danego rycerza, którego był nieodłącznym towarzyszem; służył mu, dbał o konie, uczył się władać bronią jednak nie mógł uczestniczyć w walkach

3. rycerz - pasowanie na rycerza oznaczało nadanie praw obywatelskich, a więc rycerz posiadał swój majątek i mógł się żenić; pasowanie miało miejsce podczas różnego rodzaju uroczystości

WYCHOWANIE CECHOWE

Wychowanie mieszczańskie (rzemieślnicze) obejmowało 3 następujące okresy:

1. uczeń (terminator) – (7-10) chłopcy byli oddawani do zakładu rzemieślniczego, gdzie pobierali oni naukę od mistrza, jednak ich praca głównie polegała na służeniu czy sprzątaniu i jedynie przy okazji tych czynności mogli oni podpatrywać czynności rzemieślnicze; nauka była płatna - najczęściej w naturze (drób, jaja itp.) o różnej wysokości; długość trwania tego okresu zależał jedynie od mistrza, a zakończenie jej było jednoznaczne z przejściem na kolejny stopień - czeladnika

2. czeladnik - nauka była już bezpłatna, a o jej długości decydował mistrz, choć najczęściej trwała ona aż do jego śmierci; czeladnik pracował pod okiem swojego mistrza; za swoją pracę otrzymywał wynagrodzenie; ten etap trwał niezwykle długo, gdyż niechętnie dzielono się tajnikami swojego rzemiosła;

3. mistrz- stawał się nim po śmierci swojego mistrza

WYCHOWANIE DUCHOWE

W średniowieczu istniały dwa rodzaje szkół

1. szkoły klasztorne - zakładane były przez opatów klasztoru (cystersów, benedyktynów). na początku szkoły przyjmowały tylko chłopców przeznaczonych do zakonu (na duchownych) , lecz z czasem zaczęły przyjmować innych- tak powstały szkoły zewnętrzne.

Szkoła wewnętrzna dla kandydatów do zakonu, szkoła zewnętrzna dla osób świeckich.

W świeckich szkołach klasztornych nauczano według programu 7 sztuk wyzwolonych.

Przy szkołach klasztornych były szkoły początkowe, w których uczono pisać i czytać.

Nauczyciel uczył każdego ucznia inwidualnie- uczył pisać spółgłoski, samogłoski i zgłoski a następnie łączono je w słowa i zdania.

2. szkoły katedralne

obejmowały 2 stopnie nauczania:

1. trivium (trzy drogi) - był to niższy stopień, na którym nauczano łaciny (metodą na pamięć), w niewielkim stopniu dialektyki, retoryki - tutaj w aspekcie formułowania uzasadniających prawdy wiary wypowiedzi, uczono też pisania listów czy podań

2. quadrivium (cztery drogi) - najwyższy stopień kształcenia, nauczano arytmetyki z astronomią, geometrii z geografią, muzyki (śpiew chóralny, kościelny); ten stopień nauczania był stosunkowo rzadki

Główną metodą nauczania była metoda scholastyczna, polegająca na uczeniu się na pamięć bez zrozumienia, a główną metodą wychowawczą były natomiast kary cielesne. Uczniowie mieszkali w małych, wilgotnych i zimnych celach, byli źle odżywiani (cierpienie miało im zapewnić życie wieczne).

SZKOŁY PARAFIALNE/ WIEJSKIE

-zakładało je duchowieństwo świeckie i zakonne.

-Głównym celem szkoły było wychowanie i nauczanie religijne.

-nauczano także pisania, czytania i rachowania.

-nauka śpiewu kościelnego kościelnego

-dostęp ogólny

- zabronione było uczenie się wspólne chłopców i dziewcząt.

-W szkołach nauczali proboszczowie lub wyręczali się klerykami.

-niski poziom nauki,

-nie dbano o lokal

-nauka wiosną i jesienią

ŚREDNIOWIECZNE UNIWERSYTETY

Miejsca tworzenia pierwszych uniwersytetów to Bolonia, Paryż czy Oxford . W tym okresie powstają 2 typy uniwersytetów:

1. uniwersytet włoski - zrzeszał on pewną grupę studentów, którzy wynajmowali lokal, znajdowali profesorów, którzy byli opłacani z ich pieniędzy (dlatego też mieli oni znaczący wpływ na program nauczania); z czasem zaczęto zakładać fundacje miejskie, a spośród studentów wybierano rektora - był to najstarszy student o wysokiej pozycji; władza administracyjna pozostawała w ręku studentów; w późniejszy czasie na czele uniwersytetu oprócz rektora stał również profesor; uniwersytety włoskie nauczały przede wszystkim prawa. Uczono się 7 sztuk wyzwolonych, prawa, medycyny

2. uniwersytet paryski

- powoływany przez władze kościelne, dlatego też skupiano tam główną uwagę na teologii;

-zajęcia odbywały się w budynkach kościelnych,

- uczelnia utrzymywała się z datków

-władzę posiadali profesorowie,

-studenci mieszkali razem z profesorami

-nosili togi, byli pilnowani

OŚWIATA I WYCHOWANIE W OKRESIE BAROKU

-Jego rozkwit przypada na XV wiek.

- Hasło główne tej epoki to "Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce".

-Najważniejszy prąd tej epoki to humanizm.

- Głoszono powrót do antycznej kultury.

- antropocentryzm- wielkie zainteresowanie człowiekiem i sprawami ziemskimi

-człowiek jest wykształcony i rozwinięty, działa na polu społecznym

-Rozwijała się nauka.

-Odrzucono ideał ascety. Kościół coraz bardziej traci swą polityczną pozycję

- Rezygnuje się z cielesnych kar, motywuje do pracy poprzez nagrody.

-Należy szczególnie dbać o fizyczne zdrowie.

-rozwija się kapitalizm dzięki min.: rozwój gospodarczy, nowe wynalazki, odkrycia geograficzne, rozwój handlu zamorskiego, przejście z gospodarki pieniężnej na towarową.

SZKOLNICTWO

1. Szkoła Guarino z Werony

-szkoła zagraniczna, płatna

-uczyła uczniów pochodzenia włoskiego i zza granicy

METODY NAUCZANIA

Uczono poprzez obserwację, doświadczenie, dlatego organizowano często różnego rodzaju wycieczki, warsztaty poza miasto

WYCHOWANIE

-brak kar cielesnych

-nauczanie w miłej, cieplej atmosferze

-wzajemne poszanowanie

-relacje dwupodmiotowe np. spanie i jadanie w jednym budynku razem z uczniami

- środkami wychowawczymi była perswazja, upomnienie

-bardzo ważne było wychowanie moralne

2. Szkoła Vittorino da Feltre

-typowa szkoła dworska, otoczona pięknym parkiem , nazywana „ domem radości”

-Vittorino zbudował tam plac zabaw, miejsce do jazd konnej oraz przystosował budynek szkolny do nauczania min. Poprzez obrazy na ścianach, ciepłe kolory itd.

- do szkoły uczęszczali chłopcy i dziewczęta pochodzący z rodzin o niższym statusie społeczny

-przyjmowano chłopców od 7 do 20 roku zycia

-kryterium było zainteresowanie oraz chęć do nauki, a nie pp0ozycja społeczna

PROGRAM NAUCZANIA

- 7 sztuk wyzwolonych

- język wykładowy łaciński, dodatkowo gramatyka łacińska

-dodatkowy język grecki

-przedmioty matematyczno- przyrodnicze

-nacisk na równomierny rozwój fizyczny i umysłowy

-nauka 7 sztuk wyzwolonych

-ważny był rozwój fizyczny: sztuki rycerskie, strzelanie z łuku, jazda konna, taniec

-kursy z prawa, medycyny, etyki, filozofii

- kierunek rozwoju ucznia zależała od jego predyspozycji

METODY WYCHOWAWCZE

-brak kar cielesnych

-odwoływanie się do Honoru wychowanków

-program odbywający się na świeżym powietrzu

-rozwijano samodzielność w myśleniu,

GIMNAZJUM SZTURMA

- założone w Strasburgu

-podział na 10 klas ze względu na wiek i zdolności

-Każda klasa liczyła po 10 uczniów.

-Każda z klas miała swój indywidualny tok nauczania i odrębny program.

-Choć nauka trwała dziesięć lat, to program obejmował bardzo wąski i monotematyczny zakres.

PROGRAM NAUCZANIA

-nie nauczono przedmiotów matematyczno- przyrodniczych, dlatego powstał brak równowagi przedmiotowej

-Nauczano: języka łacińskiego i greckiego, religii, logiki oraz wyselekcjonowane dzieła literatury antycznej.

3 STOPNIE NAUCZNIA:

1. KLASA 1, 2 – elementarna łacina, nauka słów i zwrotów poprzez systematyczne powtarzanie

2. KLASA 3,4,5,6 – deklamacja , gramatyka łacińska + grecka

3. KLASA 7,8,9,10 – piękna wymowa w języku łacińskim, deklamacja

Głównym celem kształcenia było wpojenie uczniom podstawowych zasad wyznawanej religii oraz nabycie umiejętności wypowiadania swych uczuć i myśli w pięknym łacińskim języku. Kształtowanie polityków, urzędników, wodzów.

OŚWIECENIE

-zmiany w oświacie w 18wieku

-przezwyciężenie średniowiecznej koncepcji edukacyjnej

-epoka pełna przeciwieństw

-dążenie do poznania świata przyrody ( naturalizm )

-rozwija się kapitalizm, co wpływa na rozwój kraju

-praca zakonów na rzecz państwa

-poszerzanie nauki o nauki praktyczne

-jez. narodowy usuwanie łaciny ze szkól

-propagowanie tolerancji ,praw człowieka do wolności, także słowa

-mniejsze znaczenie Religi

-spadek pozycji politycznej kościoła

IDEAŁ CZŁOWIEKA OŚWIECENIA:

-szczęśliwy, godny

-kieruje się naturalnym prawem

-poznaje rzeczywistość rozumem

-powinien dążyć do bycia autorytetem

-oświecony w dziedzinie nauki oraz wiedzy o własnym kraju

-znał własne prawa i zakres obowiązków

GŁÓWNE NURTY OŚWIECENIA

NATURALIZM- człowiek jest częścią natury, a zarazem osobnym bytem.

Przedstawiciel : Jan Jakub Rouseau

RACJONALIZM – filozoficzne podejście zakładające możliwość dotarcia do prawdy tylko z użyciem samego rozumu z pominięciem doświadczenia

Przedstawiciel : Kartezjusz , Encyklopedyści

UTYLITARYZM- człowiek powinien dążyć do szczęścia, trzeba mu stworzyć odpowiednie warunki, powinien zgadzać się z naturą

KARTEZJUSZ

-twórca nowożytnej myśli pedagogicznej

-Dla Kartezjusza najwięcej zalet naukowych miała matematyka, chciał aby była ona stosowana także w naukach o człowieku

- człowiek jest istotą rozumną i myślącą . Cogito ergo sum- myślę, więc jestem.

- Ostoja pewności odnalazła się w wątpieniu. Jeżeli wątpię, to myślę.

-człowiek powinien wiedzieć, co jest dobre, a co złe

- co jest zbadane naukowe to jest prawdziwe

ENCYKLOPEDYŚĆI

-wydali 17 tomów encyklopedii

-ich głównym hasłem była przyroda. Ona została uznana jako jedyna rzeczywistość i dobro, wszystko co było poza nią, zostało uznane za fałsz lub zło.

- Bóg nie istniał, bo w przyrodzie się nie objawia, działają w niej tylko własne siły.

- Społeczeństwo jeśli tylko formuje własne prawa niezgodne z prawami natury, jest źródłem zła i cierpień.

- Naturalistycznie pojmowali naukę

COLLEGIUM NOBILM

-reforma Stanisława Konarskiego

-Kolegium miało spełniać dwa główne zadania : wyrugować z kraju szkodliwą edukację cudzoziemską i dostarczać najzamożniejszej młodzieży nauki odpowiadającej potrzebom kraju.

-zwracano uwagę na rozwój fizyczny

-nauczanie filozofii, oprócz niej pojawiły się nauki przyrodnicze i matematyka. Młodych ludzi uczono też historii nowszej i narodowej oraz zaznajamiano ich z prawem, a wszystko to celem wykształcenia świadomych obywateli państwa.

-pojawił się jeżyk polski w nauczaniu, choć nadal górowała łacina

- Konarski położył nacisk na wychowanie obywatelskie i wiedzę o rzeczywistości.

KEN

Reformy oświaty:

-odnowa moralna społeczeństwa