Percepcja i wyobraźnia

Percepcja - Całość procesów poznawania przedmiotów i zdarzeń w środowisku:

• odczuwania ich zmysłami,

• rozumienia,

• identyfikowania

• nazywania

• przygotowania na zareagowania na nie

Spostrzeżenie - Skutek procesu percepcji

Etapy powstawania spostrzeżenia:

• Odbiór wrażeń

• Organizacja percepcyjna

• Identyfikacja/rozpoznawanie przedmiotów

Wrażenie - Proces, dzięki któremu stymulacja z narządów zmysłów (struktur mieszczących się w oczach, uszach itd.) wywołuje impulsy nerwowe, reprezentujące doświadczenia z wnętrza organizmu lub z spoza niego

Organizacja percepcyjna

• Tworzona jest wewnętrzna reprezentacja jakiegoś obiektu i powstaje spostrzeżenie bodźca zewnętrznego

• Dostarcza roboczego opisu środowiska zewnętrznego postrzegającej jednostki

• Percepcja wymaga syntezy prostych cech zmysłowych, jak barwa, krawędzie, linie w spostrzeżenie przedmiotu, który będzie mógł być później rozpoznany

• Te działania zachodzą szybko i skutecznie, bez udziału świadomości

Identyfikacja i rozpoznanie

• Polega na nadawanie znaczenia spostrzeżeniom

• Pytanie „Jak wygląda ten przedmiot” zmienia się na „Czym jest ten przedmiot?” oraz „Jaką funkcję pełni ten przedmiot?”

• Aby zidentyfikować i rozpoznać czym coś jest, jak się nazywa i należy zareagować potrzebny jest udział wyższych procesów poznawczych, w tym osobistych teorii, pamięci, wartości, przekonań i postaw wobec danego przedmiotu

Bodźce percepcyjne
Bodziec proksymalny – bodziec który pojawia się w bezpośrednim kontakcie bodźca dystalnego ze zmysłem. Pojawia się we wszystkich zmysłach – kontaktowych (dotyk, smak) i działających na dystans (wzrok, węch, słuch).

Bodziec proksymalny jest mocno zniekształcony zarówno w stosunku do rzeczywistego bodźca (bodźca dystalnego) i w stosunku do spostrzeżenia.

Obraz który mózg tworzy podczas spostrzegania jest złożoną interpretacją bodźca proksymalnego.

W tej interpretacji wykorzystywanych jest szereg danych, zakodowanych w pamięci długotrwałej. Bez owych dodatkowych danych spostrzeżenie byłoby zupełnie niezrozumiałe.

Bodziec dystalny

Bodziec działający z pewnej odległości, to dowolny bodziec poza organizmem oddziałujący na nasze narządy zmysłowe.

Fizyczny przedmiot w świecie zewnętrznym

Bodźcem dystalnym jest np. oglądany ekran komputera, a światło odbite od tego monitora, padające na siatkówkę oka staje się bodźcem proksymalnym.

Progi wrażliwości

Aby energia fizyczna mogła pobudzić receptor i wywołać wrażenie, musi stać się bodźcem

Próg wrażliwości – minimalny zasób energii fizycznej potrzebnej do wywołania doświadczenie zmysłowego

Próg absolutny – poziom bodźca, przy którym sygnał zmysłowy jest wykrywany w połowie przypadków

Wrażliwość i Adaptacja

Wrażliwość – zdolność odbierania wrażeń

Im niższy próg wrażliwości, tym większa wrażliwość

Wrażliwość zależy od:

• Rodzaju receptora

• Stanu psychicznego

• Koncentracji uwagi

• Nastawienia

• Wcześniejszego kontaktu z danym bodźcem

Jesteśmy bardziej wrażliwi na aktualne bodźce (zmianę) niż na działające długotrwale

Zjawisko Adaptacji – zmniejszenie wrażliwości na bodźce długotrwałe…przykłady…???

Czułość

Zdolność do różnicowania minimalnych zmian między bodźcami tego samego rodzaju

Odgrywa dużą rolę w działalności praktycznej

Zawody w których potrzebna jest czułość…??

Próg czułości – minimalna różnica w wielkości bodźców niezbędna do wywołania zauważalnej różnicy we wrażeniu. Im mniejsza wartość progowa, tym większa czułość

Stałość spostrzegania - zdolność do spostrzegania przedmiotu jako posiadającego stałe właściwości

• Określony kształt,

• Położenie

• Wielkość

• Jasność i barwa

Niezależnie od zmiennych wrażeń wywołanych przez ten przedmiot na siatkówce oka

Stałość kształtu - widzenie przedmiotów jako posiadających ten sam kształt nawet wówczas, gdy obraz na siatkówce ulega zmianie.

Stałość jasności i barwy - Widzenie przedmiotów jako posiadających tę samą barwę/jasność kiedy patrzymy na nie w różnych sytuacjach.

Stałość wielkości - widzenie przedmiotów jako posiadającego tę samą wielkość przy patrzeniu na niego z różnych odległości.

Złudzenia

Dzięki stałości spostrzegania odzwierciedlamy rzeczywistość w miarę dokładnie i adekwatnie mimo rozbieżności między pobudzeniem receptorów a cechami spostrzeganych przedmiotów. W pewnych warunkach spostrzeżenie może stać się nieadekwatne do sytuacji.

Błędna interpretacja obrazu przez mózg pod wpływem kontrastu, cieni, użycia kolorów, które automatycznie wprowadzają mózg w błędny tok myślenia.

Złudzenie wynika z mechanizmów działania percepcji, które zazwyczaj pomagają w postrzeganiu.

W określonych warunkach jednak mogą powodować pozornie tylko prawdziwe wrażenia.

Wyobrażenie

Wywołany w świadomości obraz przedmiotu lub sytuacji, które w danej chwili nie oddziałują na narządy zmysłowe człowieka, Oparty się na uprzednio poczynionych spostrzeżeniach i fantazji;

Wyobrażenia odtwórcze

• mają charakter wspomnieniowy,

• opierają się głównie na procesach pamięci, czyli pojawianie się w umyśle obrazów, przedmiotów lub zjawisk dawniej spostrzeganych;

• cechują się dużą wiernością wobec właściwości realnie istniejących obiektów.

Wyobrażenia odtwórcze a spostrzeżenia…

• Od spostrzeżeń różnią się tym, że możemy je przywoływać w dowolnym momencie, niezależnie od materialnej obecności obiektu.

• W przypadku spostrzeżeń konieczna jest obecność obiektu zewnętrznego.

• Do powstania wyobrażenia konieczne jest najpierw spostrzeżenie danego obiektu, dopiero gdy go sobie utrwalimy w pamięci to potrafimy go stamtąd przywołać czyli wytworzyć wyobrażenie.

Wyobrażenia twórcze

Wyobrażenia twórcze – są efektem intencjonalnych działań podmiotu.

Niekiedy motywem do ich tworzenia są ograniczone możliwości pamięci.

Najczęściej określenie „twórcze” odnosi się do całości wyobrażenia, a nie do jego elementów składowych (dzieło naukowe, plastyczne, utwór muzyczny).

Wyobraźnia

• Zdolność do tworzenia wyobrażeń twórczych,

• przewidywania,

• uzupełniania

• odtwarzania

• oraz zdolność przedstawiania sobie zgodnie z własną wolą sytuacji, osób, przedmiotów, zjawisk itp., niewidzialnych dotąd;

Rola wyobraźni

Istnienie wyobrażeń posiada wielkie znaczenie dla całego życia świadomego.

Gdybyśmy mieli tylko spostrzeżenia, a nie mieli wyobrażeń, bylibyśmy zawsze przykuci do sytuacji bezpośrednio obecnej.

Nie mielibyśmy życia wewnętrznego, ponieważ wyobrażenia stwarzają płaszczyznę, na której się ono rozwija.

Wyraźnym dowodem tego, jak wielka może być rola wyobrażeń, jest twórczość ludzi, u których wyobrażenia stanowią jedyną podstawę naoczną ich działalności, twórczość muzyczna głuchego Beethovena pozbawionego wrażeń słuchowych, mogła się opierać tylko na słuchowych wyobrażeniach muzycznych.