Promieniowanie jonizujące jako szkodliwy
czynnik w środowisku pracy
W swojej pracy pragnę przedstawić szkodliwe działanie promieniowania jonizującego w środowisku pracy.
Warto zacząć od tego co nazywamy promieniowaniem jonizującym to pewien sposób przekazywania i wysyłania energii na pewna odległość np: fale radiowe, mikrofalowe, podczerwone a także światło widzialne.
Działanie promieniowania jonizującego na człowieka polega na tym, że w wyniku wchłonięcia cząstek lub fotonów promieniowania dochodzi bezpośrednio do jonizacji atomów struktur komórkowych, zmian przepuszczalności błon komórkowych, powstania toksyn radiacyjnych – przede wszystkim następuje radioliza wody prowadząca do zadurzenia kierunków przemian biochemicznych składu chemicznego komórek. Promieniowanie działa mutagennie, powodując powstawanie uszkodzeń w DNA w wyniku bezpośredniego niszczenia cząsteczek kwasów nukleinowych oraz produkcji wolnych rodników. Komórki rozpoznają uszkodzenia materiału genetycznego i zatrzymują cykl komórkowy, starając się usunąć zniszczenia przed przystąpieniem do dalszych podziałów. Stanowi to ochronę przed powstawaniem komórek nowotworowych. Większe dawki promieniowania jonizującego mogą zabić komórkę, niszcząc jej białka i fosfolipidy błon plazmatycznych.
Największa wrażliwość wykazuje układ krwionośny oraz rozrodczy. Najbardziej wrażliwymi tkankami na promieniowanie są: szpik kostny, tkanka limfatyczna nabłonek jąder, nabłonek żołądka. Mniejszą wrażliwość wykazują: tkanka łączna, skóra, narządy rozrodcze kobiet, kości, trzustka, wątroba. Zdecydowanie najmniejsza wrażliwość wykazują układ mięśniowy, układ nerwowy oraz mózg. Zmiany popromienne możemy podzielić na:
- zmiany somatyczne, które wpływają na procesy życiowe organizmu ludzkiego;
- zmiany genetyczne, które powodują niepowracalne zmiany oraz uniemożliwiają prawidłowe przekazywanie cech następnym pokoleniom.
Choroba popromienna powstaje w wyniku bardzo dużych zmian somatycznych. Objawy choroby popromiennej:
- osłabienie
- bóle głowy
- biegunka
- wymioty
- owrzodzenie jelit
- zmiany biologiczno-chemiczne we krwi
- wybroczyny tkankach
- wypadanie włosów
- zapalenie gardła
- niedokrwistość
- spadek odporności organizmy
Ostre stany chorobowe choroby popromiennej mogą doprowadzić do śmierci, w sprzyjających warunkach choroba ta może "tylko" doprowadzić do białaczki, ewentualnie anemii plastycznej. W początkowym stadium choroby występuje szansa wyzdrowienia. Pewną nadzieje niesie zabieg przeszczepu szpiku kostnego.
Wraz z upływem lat występują skutki późne choroby popromiennej. Są to:
- rak
- niedokrwistość
- zaćma
- proces przedwczesnego starzenia się
- białaczka
Zmiany genetyczne powodują uszkodzenie struktury chromosomów, które wchodzą w skład komórek płciowych. Następstwem tych zmian są mutacje, które powodują nieodwracalne zmiany dziedzicznych cech. Zmiany chromosomów są powielane w następnych pokoleniach. Zmianie ulega kod genetyczny, który wykazuje dużą stabilność. To on jest odpowiedzialny za dziedziczenie wadliwych cech w następnych pokoleniach.