Marek Grechuta[edytuj]

Marek Grechuta
Imię i nazwisko	Marek Michał Grechuta
Data i miejsce urodzenia	10 grudnia 1945 Zamość
Pochodzenie	Polska
Data i miejsce śmierci	9 października 2006 Kraków
Instrument	fortepian
Gatunek	poezja śpiewana, rock progresywny, jazz-rock. rock symfoniczny
Zawód	piosenkarz, poeta, muzyk,kompozytor, malarz, architekt
Aktywność	1967-2006
Wytwórnia płytowa	Polskie Nagrania Muza, Pronit,Markart, EMI Music Poland
Powiązania	Piwnica pod Baranami
Zespół
Anawa WIEM
Odznaczenia
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Kolekcja cytatów w Wikicytatach
Strona internetowa

Grób Marka Grechuty w Alei Zasłużonych Cmentarza Rakowickiego w Krakowie

Na Wzgórzu Uniwersyteckim w Opolu

Popiersie Marka Grechuty w Alei Sław naSkwerze Harcerskim w Kielcach

Marek Michał Grechuta (ur. 10 grudnia 1945 w Zamościu, zm. 9 października 2006 wKrakowie) – polski piosenkarz, poeta, kompozytor i malarz, z wykształcenia architekt. Interesował się także rzeźbą i filozofią.

Uznawany za najważniejszego przedstawiciela polskiej poezji śpiewanej, wykorzystującego często elementy rocka, jazz-rocka i rocka progresywnego, szczególnie w początkowym okresie twórczości^[1].

Spis treści

  [ukryj] 

• 1 Życiorys

• 2 Życie prywatne i działalność pozamuzyczna

• 3 Upamiętnienie artysty

  • 3.1 Książki o Marku Grechucie

• 4 Nagrody i odznaczenia

• 5 Dyskografia

  • 5.1 Albumy studyjne

  • 5.2 Albumy koncertowe

  • 5.3 Minialbumy

  • 5.4 Single

  • 5.5 Pocztówki dźwiękowe

  • 5.6 Kompilacje

• 6 Albumy poświęcone Markowi Grechucie

• 7 Zbiorki poezji Marka Grechuty

• 8 Przypisy

• 9 Bibliografia

• 10 Linki zewnętrzne

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Marek Grechuta od najmłodszych lat uczył się gry na fortepianie. Ukończył zamojskie I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Zamoyskiego.

W 1963 roku podjął studia architektoniczne na Politechnice Krakowskiej.^[2] Na wydziale architektury spotkał Jana Kantego Pawluśkiewicza, z którym założył Kabaret Architektów Anawa (z francuskiego en avant – naprzód), który wkrótce się przeobraził w zespół towarzyszący mu na występach.

Publiczny debiut muzyczny Grechuty miał miejsce w październiku 1967 roku, kiedy zajął drugie miejsce wśród wokalistów na Studenckim Festiwalu Piosenki w Krakowie, a wygrał piosenką Tango Anawa. W 1968 roku na VI KFPP w Opolu zdobył nagrodę dziennikarzy za piosenkę Serce, a rok później na VII KFPP jedną z głównych nagród (Nagroda TVP) za piosenkę Wesele. Z zespołem Anawa nagrał dwie swoje pierwsze płyty – Marek Grechuta & Anawa z 1970 roku oraz Korowód z 1971. W tym roku na IX KFPP w Opolu Grechuta zdobył główną nagrodę za piosenkę Korowód.

W 1971 Grechuta opuścił zespół Anawa i założył inny zespół o nazwie WIEM (W Innej Epoce Muzycznej). Z zespołem tym nagrał dwa albumy – Droga za widnokres orazMagia obłoków. Płyty wypełnione były muzyką z elementami jazz-rocka, a wśród tekstów wykorzystano twórczość poetów współczesnych, takich jak Tadeusz Nowak,Tadeusz Śliwiak albo Mieczysław Jastrun.

Pięć lat później ponownie zaczął współpracę z Pawluśkiewiczem i pisanie muzyki do tekstów Witkacego. W 1977 na XV Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu jego piosenka Hop – szklankę piwa zdobyła Nagrodę Grand Prix, również na tym festiwalu przez Krystynę Jandę wykonywana była piosenka Guma do żucia, której muzykę i słowa napisał Marek Grechuta. Grechuta był również wraz z Krzysztofem Jasińskim i Janem Kantym Pawluśkiewiczem, współautorem musicalu Szalona lokomotywa według Stanisława Ignacego Witkiewicza, prezentowanego w latach 1977-1980, m.in. w krakowskim Teatrze STU oraz katowickim Spodku.^[1]

W 1976 Marek Grechuta rozpoczął współpracę z Piwnicą pod Baranami, która trwała blisko 10 lat.

W 1979 roku nagrał płytę z pieśniami do słów poety Tadeusza Nowaka, które poza nim zaśpiewali Teresa Iwaniszewska-Haremza, Magda Umer oraz Marian Opania. Utwory te, pochodzące ze spektaklu Zapach łamanego chleba nie spotkały się jednak z dobrym przyjęciem^[1]. W 1981 ukazały się Śpiewające obrazy, płyta nagrana ponownie z zespołem Anawa, na której znalazły się piosenki inspirowane obrazami Van Gogha, Picassa, Degasa, Moneta, Renoira i Wyspiańskiego, a także muzyka ze spektakluOtello.

W 1984 roku wspólnie z Krystyną Jandą nagrał płytę "W malinowym chruśniaku", z wierszami Bolesława Leśmiana. Do własnych tekstów wrócił w 1986 roku, wydając płytęWiosna - ach to ty. Wypełniona była lżejszą muzyką i przyniosła tytułowy przebój, zawierała też fragmenty muzyki ze spektakli Colas Breugonon, Tumor Witkacego iKroniki Olsztyńskiej. W 1987 roku napisał muzykę do przedstawienia teatralnego Jana Brzechwy – Kopciuszek. W 1989 roku wydał płytę Krajobraz pełen nadziei, a w 1991Piosenki dla dzieci i rodziców, nagraną wspólnie z aktorami Teatru Starego w Krakowie oraz dziecięcym chórem Gama.

Rok 1994 przyniósł kolejną płytę Dziesięć ważnych słów, zawierająca utwory poświęcone istotnym wartościom w życiu. Grechuta nawiązywał na niej do Dekalogu, określając ją jako dziesięć przykazań człowieka współczesnego^[3].

W roku 2003 wspólnie z grupą Myslovitz wykonał cover ich przeboju Kraków który znalazł się na dwupłytowym albumie The Best of Myslovitz. Ostatnią płytą Grechuty z premierowym materiałem były Niezwykłe miejsca (2004), gdzie znalazły się piosenki poświęcone miejscom, które go oczarowały^[1].

W 2000 ukazał się zestaw Świecie nasz zawierający wszystkie 13 albumów Grechuty. Kompilacja otrzymała w 2001 Nagrodę Muzyczną Fryderyk w kategorii "najlepsza reedycja". Zestaw został wznowiony w roku 2005, uzupełniono go wtedy o album Niezwykłe miejsca, a także o składającą się z nagrań archiwalnych płytę Godzina miłowania^[4].

W roku 2006 na 43 KFPP w Opolu Marek Grechuta został uhonorowany Grand Prix tego festiwalu (Nagroda Prezesa TVP).

17 października 2006 r.^[5][6] został pochowany w Alei Zasłużonych Cmentarza Rakowickiego w Krakowie. Pogrzeb poprzedziła msza święta w Kościele Mariackim. Podczas Mszy artyści Piwnicy pod Baranami zaśpiewali Przychodzimy, odchodzimy i Dezyderata. Gdy trumna z ciałem Marka Grechuty opuszczała bazylikę rozległy się oklaski, którym towarzyszyła melodia piosenki artysty Ocalić od zapomnienia. Od bramy Cmentarza Rakowickiego trumnę Marka Grechuty nieśli jego przyjaciele z Piwnicy pod Baranami m.in.:Grzegorz Turnau, Jan Kanty Pawluśkiewicz, Zbigniew Preisner. Nad grobem Jan Kanty Pawluśkiewicz odczytał wiersz napisany przezLeszka Aleksandra Moczulskiego. W pogrzebie Grechuty uczestniczyli m.in.: Grzegorz Turnau, Mirosław Czyżykiewicz, Jacek Zieliński, Anna Szałapak, Jacek Wójcicki, Artur Rojek, Leszek Wójtowicz i prezydent Krakowa Jacek Majchrowski.

Życie prywatne i działalność pozamuzyczna[edytuj | edytuj kod]

Od 1970 był żonaty z Danutą, miał syna Łukasza – absolwenta Akademii Sztuk Pięknych. Marek Grechuta wziął udział w programieKtokolwiek widział, ktokolwiek wie, w którym poruszano sprawę zaginięcia jego syna w 1999 roku. Syn odnalazł się po 8 miesiącach.

Grechuta był aktywnym malarzem, odbywały się wystawy obrazów jego autorstwa, m.in w Krakowie (1981), Bytomiu (1984) czy Myślenicach (1986). W 1969 wystąpił w filmie Polowanie na muchy w reżyserii Andrzeja Wajdy ^[1].

Upamiętnienie artysty[edytuj | edytuj kod]

Książki o Marku Grechucie[edytuj | edytuj kod]

• Wojciech Majewski Marek Grechuta. Portret artysty (2006)

• Danuta Grechuta, Jakub Baran Marek. Marek Grechuta we wspomnieniach żony Danuty (2011)

• Marta Sztokfisz Chwile, których nie znamy. Opowieść o Marku Grechucie (2013)

9 października 2007, w pierwszą rocznicę śmierci artysty, na Cmentarzu Rakowickim odsłonięto jego pomnik. Uroczystość poprzedził przemarsz korowodu złożonego z przyjaciół poety i miłośników jego twórczości.

W 2008 roku powstał film dokumentalny o Marku Grechucie "Danuta i Marek Grechutowie" (24 min) w ramach serialu "Taka miłość się nie zdarza", wyreżyserowany przez Dagmarę Kossak, a wyprodukowany przez TVN Style ^[7].

W 2009 roku powstał film dokumentalny o życiu Marka Grechuty pt Gdziekolwiek będę, wyreżyserowany przez Piotra Poraj-Poleskiego i sfinansowany przez Państwowy Instytut Sztuki Filmowej oraz Telewizję Polską^[8]. Scenariusz filmu, obok reżysera, współtworzyła Danuta Grechuta^[9].

NBP planował emisję monety z wizerunkiem Marka Grechuty w ramach serii Historia polskiej muzyki rozrywkowej^[10], lecz plany te nie zostały dotąd zrealizowane.

Piosenka Marka Grechuty Dni, których nie znamy jest nieoficjalnym hymnem kibiców drużyny piłkarskiej Korony Kielce. Utwór jest odgrywany i śpiewany przed meczami drużyny na Stadionie Miejskim w Kielcach^[11][12].

Nagrody i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

• II nagroda na VI Festiwalu Piosenki Studenckiej w Krakowie (1967)

• Grand Prix dla najlepszej piosenki na VI Festiwalu Piosenki Studenckiej za utwór Tango Anawa (1967)

• Główna nagroda na Festiwalu Artystycznym Młodzieży Akademickiej FAMA w Świnoujściu (1968)

• Nagroda Dziennikarzy za piosenkę Serce na VI KFPP w Opolu (1968)

• Nagroda główna Telewizji Polskiej za piosenkę Wesele na VI KFPP w Opolu (1969)

• Nagroda główna Grand Prix za piosenkę Korowód na IX KFPP w Opolu (1971)

• Nagroda główna Grand Prix za piosenkę Hop, szklankę piwa na XV KFPP w Opolu (1977)

• Nagroda Dziennikarzy za piosenkę Guma do żucia XV KFPP w Opolu (1977)

• Najlepszy kompozytor przeglądu Poznańska Wiosna Estradowa (1979)

• Nagroda Telewizji Dzieci i Młodzieży na Puławskich Spotkaniach Lalkarzy za widowisko muzyczne Piękne jest królestwo moje(1995)

• Złota płyta za sprzedanie 50 tys. egzemplarzy płyty Dni, których nie znamy z serii Złota kolekcja (1999)

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2000)^[13]

• Nagroda Polskiego Przemysłu Fonograficznego Złoty Fryderyk za całokształt artystyczny (2001)

• Nagroda Polskiego Przemysłu Fonograficznego Fryderyk w kategorii Reedycje za serię Świecie nasz (2001)

• Złoty indeks - nagroda honorowa Festiwalu Piosenki Studenckiej w Krakowie (2002)

• Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2005)^[14]

• Nagroda im. Karola Musioła za wybitne osiągnięcia w popularyzacji polskiej piosenki na Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu (2006)

• Anioł Lanckorony - tytuł honorowy miasta Lanckorona (2006)

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2006, pośmiertnie)^[15]

Dyskografia[edytuj | edytuj kod]

Albumy studyjne[edytuj | edytuj kod]

• Marek Grechuta & Anawa (1970)

• Korowód (1971)

• Droga za widnokres (1972)

• Magia obłoków (1974)

• Szalona lokomotywa (1977)

• Pieśni Marka Grechuty do słów Tadeusza Nowaka (1979)

• Śpiewające obrazy (1981)

• W malinowym chruśniaku (1984)

• Wiosna - ach to ty (1987)

• Krajobraz pełen nadziei (1989)

• Piosenki dla dzieci i rodziców (1991)

• Dziesięć ważnych słów (1994)

• Niezwykłe miejsca (2003)

Albumy koncertowe[edytuj | edytuj kod]

• Upojenie (1994)

• The Best (1997)

• Serce (2001)

Minialbumy[edytuj | edytuj kod]

• Serce (1969)

• Maryla Rodowicz i Marek Grechuta (1977, z Marylą Rodowicz)

• Kraków (2003, z Myslovitz)

Single[edytuj | edytuj kod]

• Gaj / Mały barek w Santa Cruz (1977, z Marylą Rodowicz)

• Muza Pomyślności / Głos (1978)

• Hop Szklankę Piwa / Song O Ciszy (1979, z Jonaszem Koftą)

Pocztówki dźwiękowe[edytuj | edytuj kod]

• Będziesz moją panią (1970)

• Nie dokazuj (1970)

• Dni, których nie znamy (1971)

• Korowód (1971)

• Świecie nasz (1971)

Kompilacje[edytuj | edytuj kod]

• To pejzaż mojej ziemi (1973)

• Zagrajcie nam dzisiaj wszystkie srebrne dzwony (1975)

• Songi Teatru STU (1978)

• Piosenki Solidarności (1981)

• Złote przeboje (1990)

• Ocalić od zapomnienia (1990)

• Jeszcze pożyjemy (1993)

• Złote przeboje 2 (1998)

• Złota kolekcja: Dni, których nie znamy (1999)

• Świecie nasz (2000/2005)

• Piwnica pod Baranami (2001)

• Złota kolekcja: Gdzieś w nas (2004)

• Godzina miłowania (2005)

• Unikaty (2006; płyta dołączona do książki "Marek Grechuta. Portret artysty")

• 40 piosenek (2011)

Albumy poświęcone Markowi Grechucie[edytuj | edytuj kod]

• Wojciech Majewski Quintet Grechuta (2001)

• Grzegorz Turnau Historia pewnej podróży (2006)

• Michał Bajor Piosenki Marka Grechuty i Jonasza Kofty (2009)

• Dzień dobry Dzień dobry Panie Marku (2010)

• Plateau Projekt Grechuta (2011)

• Chór Kameralny Fermata Grechuta niejednym głosem (2012)

Zbiorki poezji Marka Grechuty[edytuj | edytuj kod]

Źródło^[1]

• Będziesz się uśmiechać (1985)

• Sztandary (1988)

• Na serca dnie (1990)

• Krajobraz pełen nadziei (1990)