SEROLOGIA GRUP KRWI I TRANSFUZJOLOGIA – WYKŁAD 3

PORUSZANE ZAGADNIENIA:

• Antygeny układu T

• Konflikt serologiczny w układzie AB0

• Choroba Hemolityczna Noworodków (ChHN)

Nabyte fenotypy i odsłonięcie kryptoantygenów mogą być przyczyną występowania nieprawidłowej reakcji przy oznaczaniu grup krwi. Wyraża się ona w postaci:

• Poliaglutynacji

• Panaglutynacji

1. POLIAGLUTYNACJA – zjawisko zachodzące w następstwie odsłonięcia ukrytych determinantów T w warunkach in vivo, najczęściej w przebiegu zakażenia (enzymy bakteryjne)

2. PANAGLUTYNACJA – to samo zjawisko j/w spowodowane zakażeniem pobranej próbki in vitro

Poliaglutynacja – wywołana odsłonięciem antygenów układu T (T, Tk, Tn, Cad)

Poliaglutynacja T i Tk

• odsłonięcie T i Tk (in vivo)

• spowodowane zmianami w błonie komórkowej krwinek czerwonych, które prowadzą do odsłonięcia determinant T lub Tk, nieodsłoniętych w warunkach fizjologicznych

• surowice większości osób dorosłych charakteryzują się obecnością naturalnych przeciwciał skierowanych przeciwko determinantom T i Tk, są to aglutyniny typu zimnego

Poliaglutynacja Tn

• Przyczyna niejasna, prawdopodobnie spowodowana uszkodzeniem komórek w szpiku

• Krwinki Tn zawierają nieprawidłowe glikoproteiny (błąd genetyczny komórki macierzystej) i zachowują się jakby miały nabyty antygen A

• Towarzysząca granulocytopenia i małopłytkowość

Trudności w oznaczeniach w przypadku poliaglutynacji Tn:

• Rozbieżna reakcja z przeciwciałami anty-A i/lub anty-B, dwie populacje krwinek (odsłonięcie Tn)

• Silne reakcje z lektyną anty-A1, w surowicy obecne prawidłowe przeciwciałą anty-A

Cad

• Cecha występująca rzadko

• Przeciwciała reagujące z Cad występują w surowicy większości dorosłych

Inne potencjalne przyczyny nieprawidłowych reakcji towarzyszących oznaczaniu antygenów układu grupowego krwi:

• Autoaglutynacja krwinek

• Krwinki mogą ulec aglutynacji pod wpływem własnej surowicy

• Postępowanie:

• Należy przemyć krwinki 0,9% NaCl

• Temperatura 37^oC (przy małej skuteczności ogrzać NaCl do temperatury 50^oC)

• Obecność rzadkich odmian AgA

• Słaba reakcja z anty-A

• Należy zastosować surowicę o wysokim mianie lub bardziej czułe metody (np. adsorpcji - elucji)

• Występowanie hemolizy w badanej surowicy

• Obecność anty-A lub anty-B

• Należy badaną surowicę rozcieńczyć NaCl lub ogrzać przez 30 min w temp.56^oC

• Rulonizacja

• Nie występuje u osób zdrowych

• Zlepianie się krwinek wzorcowych wszystkich grup krwi

• Obraz krwinek: rulony układające się we wstążki

Występowanie:

• U chorych z zaburzeniami białkowymi (makroglobulinemia, choroby nowotworowe, oparzenia)

• Może występować po przetoczeniu wysokocząsteczkowego dekstranu lub dożylnym stosowaniu preparatów kontrastujących

• Słabo wyrażone aglutyniny IgM w ukłdzie AB0

• Przyczyny:

• Wiek (niemowlęta, osoby starsze)

• Hipogammaglobulinemia, białaczka

• Typowanie grup krwi oparte tylko na badaniu krwinek

• Nieoczekiwane alloaglutyniny

• Surowica reaguje z A1 i B, a wyniki badań krwinek nie wskazują, że należy do gr. 0

• Istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia nieoczekiwanych przeciwciał (anty-M, anty-P, Anty-Lewis)

Obraz dwóch populacji krwinek (poza poliaglutynacją Tn)

• Przetoczenie niezgodnej krwi

• Krwotok płodowo-matczyny

• Chimeryzm – u bliźniąt dwujajowych (wynik pierwotnych komórek krwi we wczesnym życiu płodowym)

• Odmiana A3 – obraz dwóch

• populacji w reakcji z surowicą anty-A

• Ostra białaczka (niektóre krwinki tracą całkowicie Ag lub pozostaje on w zmniejszonej ilości)

KONFLIKT SEROLOGICZNY W UKŁADZIE AB0

• Najlepszy dawca- nie będzie immunizować biorcy

• Najlepszy biorca- nie będzie posiadał przeciwciał naturalnych w surowicy

• Najlepszym rozwiązaniem jest przetoczenie krwi w pełni zgodnej grupowo

• Uniwersalny dawca osocza - fenotyp AB

Przyczyny:

• Niezgodność klasyczna – przetaczanie składników krwi niezgodnych grupowo

• Konflikt miedzy matką a płodem

• Ważny pod względem następstw klinicznych dla osób dorosłych jest konflikt w układzie ABO

  • Kilka mililitrów krwi może natychmiast wywołać odczyn poprzetoczeniowy

• Miedzy matką, a płodem konflikt w układzie Rh jest bardziej groźny dla płodu niż w układzie ABO

Następstwa:

• Niszczenie składników krwi będących nośnikami antygenów na drodze:

• Hemolizy (reakcja antygen/przeciwciało -> aktywacja C -> hemoliza erytrocytów)

• Fagocytozy (opłaszczone przeciwciałami erytrocyty -> wiążą C -> aktywacja -> uwalnianie C3b-> opsonizacja -> fagocytoza)

  • fagocytoza nie zachodzi wewnątrznaczyniowi, najczęściej w śledzionie i wątrobie

Konflikt w układzie AB0:

• Ujawnia się w 1.ciąży

• Wywołują przeciwciała odpornościowe anty-A lub anty-B (IgG)

• Największa częstość gdy:

• Matka – 0

• Płód – A lub B

• Następstwem jest Choroba Hemolityczna Noworodków (ChHN)

• Łagodny przebieg – niedojrzałość układu AB0 u płodu i obecność rozpuszczalnych antygenów w płynach biologicznych

  • zależnie od miana przeciwciał może ujawić się u płodu lub za życia noworodkowego

  • IgG – ważne klinicznie, gdyż zdolne do przechodzenia przez łożysko i niszczenia erytrocytów noworodka – zagrażające jego życiu

Diagnostyka konfliktu serologicznego matka-płód w układzie AB0

PRZED PORODEM:

1. Oznaczanie antygenów i przeciwciał w układzie AB0 u matki i ojca – weryfikacja podejrzenia konfliktu

2. Oznaczanie przeciwciał naturalnych (IgM) i ich eliminacja w temp.70^oC (mogą maskować przeciwciała odpornościowe) celem wykrycia przeciwciał odpornościowych IgG, które są termostabilne.

3. Oznaczanie miana alloprzeciwciał – w surowicy matki – miano > 1:16 (można stwierdzić zagrożenie życia płodu). Ważne czy narasta, czy utrzymuje się na stałym poziomie podczas ciąży.

PO PORODZIE:

1. Oznaczanie antygenów AB0 u matki i dziecka

2. Wykrywanie braku lub obecności przeciwciał termo stabilnych u matki i dziecka – PTA (pośredni test antyglobulinowy)

3. Wykrywanie u noworodka przeciwciał matki związanych z jego krwinkami – BTA (bezpośredni test antyglobulinowy)

Choroba Hemolityczna Noworodków (ChHN)

• Wywołana przez wytworzone przez matkę przeciwciała (zwykle IgG1, rzadziej IgG3), niszczą krwinki czerwone płodu/noworodka

• Następstwem niszczenia erytrocytów płodu inne niż w reakcji poprzetoczeniowej u osoby dorosłej ze względu na unikalne połączenia jakie istnieją między krążeniem płodu a matczynym

• Kompleksy erytrocytów uczulone przeciwciałami odpornościowymi IgG. matki są niszczone w układzie siateczkowo-śródbłonkowym płodu

• Produkty rozpadu są przenoszone przez łożysko do krwiobiegu matki i następnie stamtąd wydalane

• W celu wyrównania liczby erytrocytów szpik płodu produkuje ich więcej, a w ciężkich przypadkach wątroba podejmuje hemopoezę pozawątrobową

• Upośledzenie prawidłowej funkcji wątroby może powodować hipoproteinemię i znaczny obrzęk tkanek

• Niedokrwistości – dodatkowe obciążenie dla układu krążenia (zastoinowa niewydolność serca, w najcięższych przypadkach śmierć płodu)

• ChHPN – najczęściej wynik niezgodności w układzie AB0 (1% porodów), zwykle przebieg łagodny (mała ilość antygenów na krwinkach), żółtaczka trwa kilka tygodni

• Pełnoobjawowy obraz CHHPN:

• Anemia z retykulocytozą i erytroblastozą

• Żółtaczka w pełni rozwija się po porodzie

  • Ustanie eliminacji bilirubiny przez organizm matki

  • Niedojrzałość enzymatyczna wątroby noworodka

  • Wysoki poziom bilirubiny

  • Powiększenie wątroby

  • Uogólniony obrzęk płodu – nagromadzenie wody, zawsze z niedotlenieniem i hipoalbuminemią, może dojść do niewydolności serca i zgonu)