Surowce o działaniu przeciwkaszlowym, wymień, podaj jakie związki warunkują działanie przeciwkaszlowe, i jaki jest mechanizm działania.

• Althaeae Radix – korzeń prawoślazu Althaea officinalis – Prawoślaz lekarski

Skład: śluzy, flawonoidy, kwasy fenolowe

Działanie: Osłaniająco, zmiękczająco, immunostymulujące

Zastosowanie: podrażnienie gardła z kaszlem, stany zapalne błon śluzowych(choroba wrzodowa)

• Malvae sylvestris flos - kwiat ślazu dzikiego Malva sylvestris – Ślaz dziki

Skład: śluz, flawonoidy, antocyjany

Działanie: osłaniające, zmiękczające

Zastosowanie: jak RADIX ALTHAEAE

• Plantaginis lanceolatae folium – liść babki lancetowatej

Plantago lanceolata L. - Babka lancetowata

Skład: śluz, irydoidy, flawonoidy, kwasy fenolowe, garbniki, sole cynku i potasu, kwas krzemowy

Działanie: osłaniające, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, immunostymulujące, ułatwia gojenie, zwiększa aktywność nabłonka rzęskowego

Zastosowanie: łagodzenie podrażnień jamy ustnej, gardła, suchy kaszel, zranienia, oparzenia, zapalenie spojówek

• Lichen Islandicus – porost islandzki Cetraria islandica – Tarczownica Islandzka

Skład: śluz (lichenina, izolichenina), kwasy porostowe

Działanie: osłaniające, zmiękczające, przeciwbakteryjne, zwiększają wydzielanie soków żoł.

Zastosowanie: podrażnienia gardła, kaszel, brak łaknienia, bezkwaśność, niestrawności

• Farfarae folium – liść podbiału Tussilago Farfara – Podbiał pospolity

Skład: śluz, flawonoidy, kwasy fenolowe, garbniki, inulina

Działanie: osłaniające, ściągające, przeciwbakteryjne, wykrztuśne

Zastosowanie: podrażnienia gardła z kaszlem, trudności w odkrztuszniu

• Verbasci flos – kwiat dziewanny Verbascum Thapsiforme – Dziewanna wielokwiatowa

Skład: śluz, cukier inwertowany, karotenoidy, irydoidy, saponiny triterpenowe, flawonoidy, kwasy fenolowe, fenylopropanoidy

Działanie: osłaniające, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, wykrztuśne

Zastosowanie: łagodzenie bólu gardła z powodu suchego kaszlu, trudności w odkrztuszaniu, przeziębienie, podrażnienie jelit, żołądka, skóry

Różnice w działaniu przeciwkaszlowym i wykrztuśnym (w jakim rodzaju kaszlu się stosuje)

• LEKI PRZECIWKASZLOWE - Kaszel jest fizjologicznym odruchem obronnym umożliwiającym usunięcie zalegającej wydzieliny lub ciała obcego z dróg oddechowych. Występuje na skutek podrażnienia zakończeń czuciowych błony śluzowej, dróg oddechowych lub przez bezpośrednie pobudzenie ośrodka kaszlu w rdzeniu przedłużonym. Leki przeciw kaszlowe stosuje się w męczącym i suchym kaszlu różnego pochodzenia w celu łagodzenia nadmiernie nasilonych odruchów kaszlowych.

• LEKI WYKRZTUŚNE - Upłynniają wydzielinę oskrzeli oraz wzmagają odruch kaszlowy przez co ułatwiają usunięcie śluzu i wydzieliny zapalnej z dróg oddechowych. Stosowane są w schorzeniach górnych dróg oddechowych oraz oskrzelowo - płucnych przebiegających z nadmiernym wydzieleniem gęstego śluzu i słabych odruchach kaszlowych.

Surowce o działaniu wykrztuśnym, jakie grupy związków warunkują działanie wykrztuśne i jaki jest ich mechanizm działania.

• W mechanizmie wykrztuśnego działania surowców roślinnych zasadnicze znaczenie mają trzy grupy związków: śluzy, olejki eteryczne i saponiny.

• Każda z tych grup działa odmiennie, lecz końcowy efekt jest taki sam — przywrócenie ruchów nabłonka rzęskowego w górnych drogach oddechowych umożliwiające usunięcie nagromadzonej wydzieliny. Śluzy roślinne są mieszaniną wielocukrów i mają właściwości wchłaniania dużej ilości wody oraz tworzenia gęstych żeli, powlekania błon śluzowych i powodowania pęcznienia pokrywającej je gęstej, ciągliwej wydzieliny. Wskutek upłynnienia tej wydzieli­ny i znacznego zwiększenia jej objętości może rozpocząć ruchy nabło­nek rzęskowy i wyzwolić odruch wykrztuśny. Olejki eteryczne pobudzają czynność wydzielniczą błon śluzowych w drogach oddechowych, umożliwiają jak gdyby „odrywanie się” zalegającej wydzieliny i jej usuwanie. Saponiny występujące w roślinach są przeważnie trójterpenami związanymi z kilkoma cząsteczkami cukrów. Działają one drażniąco na błony śluzowe i ułatwiają odkrztuszanie.

Surowce olejkowe o działaniu wykrztuśnym/ mechanizm działania

• Foeniculi amari fructus – owoc kopru włoskiego (odmiana słodka)

• Foeniculi dulcis fructus (odmiana gorzka) Foeniculum vulgare – Koper włoski

Skład: olejek eteryczny(anetol 60%, fenchon 15%), monoterpeny, flawonoidy,

Działanie: wykrztuśnie, spazmolitycznie, zwiększające wydz. Soków trawiennych

Zastosowanie, Stany zapalne dróg oddechowych, skurczowe dolegliwości żołądkowe, wzdęcia, bóle miesiączkowe

Interakcje: posiada aktywność estrogenną(dianetol), może wpłynąć na terapię hormonalną

• Anisi fructus – owoc anyżu Pimpinella anisum – Biedrzeniec anyż

Skład: olejek eteryczny(anateol 85%), aldehyd anyżowy

Działanie: jak w KOPRZE WŁOSKIM

Zastosowanie: jako środek wykrztuśny, wiatropędny, rozkurczowo w zaparciach

• Grindeliae herba – ziele grindelii(doględy)

Grindella Camporum Greene – Dogląda Wielka

• Inulae Radix – korzeń Omanu Inula helenium – Oman Wielki

Skład: olejek eteryczny, laktony seskwiterpenowe, triterpeny, inulina, poliacetyleny

Działanie: wykrztuśne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwzapalne, wzmaga wydz. Żółci, słabe przeciwrobacze

Zastosowanie: trudność w odkrztuszaniu

• Pimpinella Radix – korzeń biedrzeńca Pimpinella anisium L. - biedrzeniec anyż

Skład: beta-bisabolen, proazuleny, hydroksykumaryny, furanokumaryny, kw. Fenolowe, beta-sitosterol

Działanie: wykrztuśne, spazmolityczne, zwiększa wydz. Żółci i ilość wydalanego moczu

Zastosowanie: w kaszlu towarzyszącym przeziębieniu

• Eucalypti Folium – lisć eukaliptusa Eucalyptus – Eukaliptus

Skład: olejek eteryczny (eukaliptol), garbniki, triterpeny

Działanie: wykrztuśne, przeciwzapalne, antyseptyczne, słabo rozkurczowe, przeciwcukrzycowe

Zastosowanie: w przeziębieniu z kaszlem, bóle reumatyczne, infekcje, wszawica (miejscowo)

• Pini gemmae – Pączki sosny Pini turiones – młode pędy sosny

Skład: pineny, olejek eteryczny, witamina C,

Działanie: wykrztuśne, odkażające, słabo moczopędnie

Zastosowanie: w infekcjach górnych dróg oddechowych

Surowce sponinowe o działaniu wykrztuśnym/ mechanizm działania

• Liquiritiae Radix – korzeń lukrecji Glycyrrhiza glarba – lukrecja gładka

Skład: saponozydy (glicyryzyna -> 50x słodsza od sacharozy), flawonoidy, chalkony, izoflawony, kumaryny

Działanie: wykrztuśne, przeciwzapalne, spazmolityczne

Zastosowanie: pastylki wykrztuśne, dolegliwości wrzodowe, wzmacnia czynności trawienne i metaboliczne, zgaga, niestrawność, jako corrigens

• Primulae Radix – korzeń pierwiosnka Primula Veris – pierwiosnek wyniosły

Skład: saponozydy (prymulsaponina), olejek eteryczny

Działanie: wykrztuśne, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe, przeciwbkateryjne

Zastosowanie: Trudności w odkrztuszaniu, przeziębienie z kaszlem

• Hedarae folium – Liść bluszczu Hedera Helix – Bluszcz Pospolity

Skład: saponiny, flawonoidy, kwasy fenolowe, kumaryny, fitosterole

Działanie: wykrztuśne, rozkurczowe, przeciwgrzybicze, przeciwbakteryjne

Zastosowanie: w produktywnym kaszlu, kaszel spowodowanym przeziębieniem, zewnętrznie jako składnik produktów przeciwcelulitowych

• Saponariae radix – korzeń mydlnicy Saponaria officinalis – mydlnica lekarska

Skład: saponozydy, pochodne kwasu kwilajowego

Działanie: wykrztuśne, przeciwzapalne

Zastosowanie: ułatwia odkrztuszanie, jako detergent (szampony, płyny)

Surowiec alkaloidowy o działaniu wykrztuśnym/ mechanizm działania

• Ipecacuanchae radix – korzeń wymiotnicy Cephaelis ipecacuanha – Wymiotnica prawdziwa

Skład: emetyna, cefelina, psychotryna, saponiny

Działanie: wykrztuśne(odruchowe), pobudzając ośrodek wymiotny(w większych d.)

Zastosowanie: zapalenia oskrzeli, problemy z kaszlem suchym, mała ilość gęstej wydzieliny

Surowce przeciwbakteryjne wykorzystywane w infekcjach np do płukania gardła, inhalacji.

• liść szałwii (np. do płukania gardła)

• kwiat lipy (w przeziębieniach)

• ziele/kwiat wiązówki błotnej (w przeziębieniach)

• olejek z liści eukaliptusa, sosnowy, kosodrzewinowy, z sosny nadmorskiej (do inhalacji)

• kora/liść jesionu (w infekcjach dróg moczowych)

• kwiat bzu czarnego (do płukania gardła)
  
  

Surowce przeciwbakteryjne zawierające związki siarki, wykorzystywane w infekcjach.

• cebula czosnku, sproszkowana cebula czosnku, czosnek pospolity
  - antybiotycznie, w robaczycach, grzybicach
  - bakterio-, grzybo- i robakobójcze działanie
  
  

• cebula jadalna
  - przeciwbakteryjnie
  - stosowana w bliznach, infekcjach dróg oddechowych, syropy  wykrztuśnie
  
  

Surowce przeciwzapalne/przeciwreumatyczne- związki aktywne

• kora wierzby (Salicis Cortex)
  - przeciwzapalnie
  - zawiera glukozydy fenolowe/salicynę, garbniki katechinowe, flawonoidy
  - w bólach dolnego odcinka pleców, bólach stawowych, gorączce z przeziębieniem
  - nie stosować w I-II trymestrze ciąży  zwiększa działanie antykoagulantów
  
  

• ziele poziewnika szorstkiego (Galeopsidis herba)
  - przeciwzapalnie
  - zawiera flawonoidy, garbniki, irydoidy, saponiny, gorycze, kwas salicylowy i kawowy
  
  

• korzeń hakorośli rozesłanej (diabelski, czarci pazur) (Harpagophyti Radix)
  - przeciwzapalnie, przeciwreumatycznie
  - zawiera irydoidy, triterpeny(kwas oleanolowy), glikozydoestry (werbaskozyd), flawonoidy, fitosterole, cukry (sacharoza, glukoza, fruktoza)
  - w chorobie zwyrodnieniowej stawów
  
  

• liść/pączek/kora topoli (Populi folium/gemma/cortex)
  - przeciwzapalne, przeciwreumatycznie
  - zawiera salicylany, flawonoidy, kwasy fenolowe
  
  

• olejki, np. kamforowy, lawendowy, tymiankowy, terpentynowy/sosnowy, eukaliptusowy
  
  

• nasienie gorczycy białej (Sinapis albae semen)
  - drażni skórę bez uczucia ciepła, pieczenia
  - przeciwzapalnie
  
  

• indyjskie olibanum (oleogumożywica)
  - w zwyrodnieniu stawów
  - przeciwzapalnie, przeciwreumatycznie
  - wycieka po nacięciu kory kadzidłowca Boswellia serata
  - ekstrakty hamują m.in. elastazę leukocytów odpowiedzialną za obrzęk i biosyntezę prozapalnych leukotrienów
  - zawiera kwasy terpenowe
  
  

Jaki jest mechanizm działania salicyny.

• Mechanizm działania polega na nieselektywnym hamowaniu cyklooksygenazy co skutkuje zmniejszeniem syntezy i uwalniania prostaglandyn. Hamowana jest również synteza tromboksanu i prostacykliny. Dodatek choliny powoduje zwiększenie wydzielania śliny, co uzupełnia efekt przeciwzapalny preparatu w pastylkach. Dodatkowo cholina poprzez tworzenie soli z kwasem salicylowym obniża jego właściwości drażniące błonę śluzową żołądka. Związek wykazuje także słabe działanie miejscowo odkażające.

Jakie grupy związków wywołują przekrwienie skóry

• Olejki eteryczne powodują przekrwienie skóry, które objawiają się zaczerwienieniem. Działanie takie obserwuje się najczęściej po zastosowaniu takich olejków jak eukaliptusowy, gorczyczny, rozmarynowy

Surowce o działaniu przeciwzapalnym/ rumieniącym- mechanizm działania

• nasienie gorczycy czarnej, owoc pieprzowca, papryka roczna, pieprz kajeński, ewentualnie olejek eukaliptusowy

• ze względu na obecność np. kapsaicyny w tych surowcach, drażnią one zakończenia nerwów czuciowych skory, rozszerzają kapilary, wywołują przekrwienie, usprawniają krążenie oraz usuwają toksyny, łagodzą stany zapalne, ból, obrzęki
  
  

Surowiec zalecany jako przeciwmigrenowy- związek aktywny, mechanizm działania

• ziele maruny (Tanaceti parthenii herba)
  - zawiera partenolidy, flawonoidy, olejek eteryczny
  - wyciąg hamuje uwalnianie prekursora serotoniny z płytek krwi i hamuje enzym fosfolipazę A2 biorącą udział w procesach zapalnych
  - w profilaktyce migreny

• olejki eteryczne, np. olejek miętowy, eukaliptusowy, kamforowy, sosnowy, świerkowy, jodłowy i kosodrzewinowy

• kora wierzby (Salicis Cortex)
  - zawiera salicylany
  - działa przeciwzapalnie, a tym samym przeciwmigrenowo

Surowce będące składnikami preparatów w zapaleniu zatok

• korzeń goryczki

• kwiat bzu czarnego

• ziele werbeny

• liść brodziuszki

• ziele nasturcji

• kwiat dziewanny

• korzeń chrzanu

• korzeń lukrecji

• kwiat lipy

• liść mięty pieprzowej
  
  
  

Różnice w działaniu i zastosowaniu cebuli i czosnku

• CZOSNEK
  
  - allina  bezwonna, brak właściwości antybiotycznych
  po rozdrobnieniu (allinaza)  allicyna i ajoeny – antybiotycznie
  - bakterio-, grzybo- i robakobójcze, obniża ciśnienie krwi, wzmaga wydzielanie żółci, obniża cholesterol, przedłuża czas krwawienia i krzepnięcia, zwiększa fibrynolizę, obniża ryzyko raka żołądka
  - w infekcjach, w zapobieganiu miażdżycy, nadciśnienia, grzybicy

• CEBULA
  
  - zawiera związki siarki, flawonoidy, saponozydy, polisacharydy
  - wykorzystywany jest sok, cebula, wyciągi
  - działa przeciwbakteryjnie, obniża poziom lipidów i ciśnienie krwi, hamuje agregację płytek krwi, działa fibrynolitycznie
  - zapobiega miażdżycy, stosowana z infekcjach dróg oddechowych
  - dieta bogata w cebulę obniża ryzyko wystąpienia raka
  - wykrztuśnie  syropy
  - wyciąg z cebuli  stosowany w bliznach
  
  
  

Przeciwwskazania i działania uboczne dla korzenia lukrecji, olejków eterycznych, salicyny, glukozynolatów, liścia szałwii (olejek i wyciąg alkoholowy)

• LUKRECJA
  - nie należy stosować przy karmieniu piersią i ciąży, przy chorobie wątroby połączonej z zastojem żółci, marskości wątroby, nadciśnieniu tętniczym, niewydolności nerek
  - zbyt długie lub zbyt częste stosowanie może powodować arytmię serca, zatrzymanie płynów, hiperkalcemię czy podwyższenie ciśnienia

• OLEJKI ETERYCZNE

- mogą powodować podrażnienia błon śluzowych, skóry, nasilać skurcze oskrzeli, nie stosować w dychawicy oskrzelowej, kokluszu, w okresie ciąży

• SALICYNA
  - nie powinny stosować osoby uczulone na aspirynę
  - długoterminowe używanie może powodować podrażnienia jelitowo-żołądkowe, wrzody żołądka

• GLUKOZYNOLATY
  - mogą powodować powiększenia tarczycy oraz wole endemiczne
  - nie stosować w przypadku niewystarczającej podaży jodu (skutki jak wyżej)

• LIŚĆ SZAŁWII
  - duże dawki podawane doustnie przez dłuższy czas mogą powodować otępienie, wymioty, skurcze kloniczne (obecność tujonów)
  - nie stosować olejku i wyciągu alkoholowego w ciąży

Jak przygotować okład z nasion gorczycy

• Żeby go przygotować, należy 1 łyżkę całych nasion gorczycy zalać 1 szklanką letniej wody i, ogrzewając powoli, gotować 5 min. Odwar należy pić razem z nasionami w ilości 1/4-1/3 szklanki po jedzeniu.

Mechanizm działania kapsaicyny

• mechanizm działania kapsaicyny w dużej mierze polega na oddziaływaniu tego alkaloidu z receptorami czuciowymi bólowymi TRPV1. Często te receptory potocznie nazywa się „kapsaicynowymi”. Występują one w dużych ilościach w błonach komórek nerwowych obwodowego układu nerwowego. Ich funkcją w organizmie jest wywoływanie wrażenia bólu w odpowiedzi na bodźce fizyczne takie jak temperatura powyżej 43°C czy chemiczne, jak niskie pH. Głównym efektem przyłączenia kapsaicyny do receptora TRPV1 jest uwolnienie z zakończeń nerwowych neuronów peptydów (substancja P i CGRP) wywołujących stan zapalny.

• Pojawia się pytanie: skoro kapsaicyna aktywuje receptory odpowiedzialne za czucie bólu, to na czym opiera się jej działanie przeciwbólowe? Otóż przy przedłużonym oddziaływaniu kapsaicyny na receptor TRPV1, ten zmienia swoją konformację przestrzenną i przechodzi w stan inaktywacji. Oznacza to, iż pomimo obecności bodźca aktywującego receptor nie jest pobudzany.