PAŃSTWO CZESKIE PRZEMYŚLIDÓW (historia Czech cz.III.1)

Aneksja Moraw przez Węgry dała impuls do działania innym państwom słowiańskim. Czesi w 896 oderwali się od Moraw jako pierwsi. Posłowie czeskich plemion na sejmie Rzeszy złożyli obietnicę wierności wschodnio-frankijskiemu władcy Arnulfowi.
Pierwszym księciem Czech był panujący do 889 lub 890 r. Borzywój I z rodu Przemyślidów. Przemyślidzi zdominowali inne rody napotykając na opór jedynie ze strony rodu Sławnikowiczów w libickim państewku Zliczan. Borzywój uznawał zwierzchność Świętopełka. Po jego śmierci również król Arnulf potwierdził zwierzchnictwo władzy Państwa Wielkomorawskiego nad czeskimi plemionami.
Po 907 roku do 915 panuje Spitygniew I - syn Borzywoja. Przypisuje mu się założenie dwóch praskich kościołów. Od 915 przez 6 lat władał Czechami Wratysław I, brat Spitygniewa. Jego polityka zmierzała do ograniczenia wpływów z terenów Rzeszy Niemieckiej, gdzie 919 roku rozpoczęła się konsolidacja państwa przez Henryka I. Wratysław zawarł małżeństwo z Drahomirą., z wieleckiego plemienia Stodoran, chcąc polepszyć stosunki z Słowianami Połabskimi. W czasie rządów tego księcia udawało się z powodzeniem odpierać najazdy węgierskie.
Śmierć Wratysława otwierała drogę do władzy dwóm stronnictwom: Drahomiry oraz Ludmiły - wdowy po Borzywoju. Drahomira zapobiegliwie wydała rozkaz zamordowania Ludmiły i sama przez trzy lata pełniła rządy w imieniu nieletniego Wacława, uznanego za księcia jeszcze podczas życia ojca. Od 924 do 935 trwają rządy Wacława urodzonego około 907 roku. Jego głównym priorytetem polityki stało się szerzenie chrześcijaństwa. Kazał zbudować romański kościół (rotunda św. Wita), przeniósł też do Pragi zwłoki Ludmiły, później kanonizowanej, występującej w literaturze jako święta. Roku 929 Henryk I, zawzięty pogromca Słowian Połabskich najechał Czechy i pokonał Wacława. Władca Czech zobowiązał się do płacenia trybutu. Sześć lat później zamordowany został przez swojego brata - Bolesława I. Nie wiadomo co było przyczyną tego kroku, lecz jeśli nie wiadomo o co chodzi, to chodzi o pieniądze, a w tym przypadku o trybut i być może zbytnie opłacanie się Kościołowi. Wacław umocnił pozycję Przemyślidów a wokół jego osoby wyrósł kult, powstało mnóstwo legend na temat rzekomych czynów religijnego władcy, tak że w końcu obwołano go patronem Czech. Świątynia św. Wita, gdzie przeniesiono ciało Wacława stała się miejscem jego kultu. Samo nasuwa się skojarzenie z pewnym polskim epizodem.
Rządy Bolesława I (935-972) wyróżniają się czternastoletnią wojną z Rzeszą Niemiecką. Bolesław nie został w niej pokonany, jednak wycieńczony walką musiał uznać zwierzchność Ottona I w 950 r. Czesi byli wiernymi sojusznikami. Kiedy w 954 r. podnieśli bunt Obodrzyce i Wieleci współdziałali z wojskami Rzeszy w tłumieniu go, mieli także niemały udział w pokonaniu Węgrów w sławnej bitwie nad rzeką Lech (955). Czechy łączyła z Ottonem I luźna zależność trybutarna, Otto nie ingerował w sprawy wewnętrzne kraju. Córka Bolesława - Dąbrowa w 965 została wydana za polskiego księcia Mieszka I. Rok później Polska przyjęła chrzest z Rzymu za pośrednictwem Czech.
Kolejny władca czeski Bolesław II (972-999), syn Bolesława I zasłynął przede wszystkim z unieszkodliwienia rodziny Sławnikowiczów, której wpływów Przemyślidzi mogli się obawiać. Stało się to w 995 roku poprzez napad zbrojny na ich główną siedzibę - zamek w Libicy nad Cydliną - wymordowano członków rodu a zamek zrównano z ziemią. Dzięki temu kraj został całkowicie zjednoczony, a w ręku Przemyślidów znalazła się nieograniczona władza. W roku 973 założono biskupstwo w Pradze, powstały pierwsze klasztory. W tym czasie pogorszyły się stosunki polsko-czeskie. W latach 80 IX w. Polacy zajmują Śląsk. Latem 990 roku doszło do kolejnej wojny polsko-czeskiej, Polaków wspomagały cztery hufce ciężkozbrojne rycerzy niemieckich, Czesi z kolei sprzymierzyli się z Wieletami. W tej wojnie Polska trwale zdobyła dawny kraj Wiślan. Książę Mieszko I zmarł w 992 roku, nie poprawiło to jednak stosunków polsko-czeskich.
Pod koniec X w, w dziejach Czech i Polski zapisała się postać męczennika - św. Wojciecha. Wojciech pochodził z rodu Sławnikowiczów, znajdującego się w opozycji do Przemyślidów, o czym była już mowa wcześniej. Ród ten był poczęty z południowej Polski, prawdopodobnie z Chorwatów. W 968 r. Wojciech skończył urzędowanie jako biskup praski, postanawiając w klasztorze na Monte Cassino zrzec się godności i zostać zakonnikiem. Był przeciwieństwem ówczesnych zakonników, najchętniej odgrodziłby się od ludzi żyjąc w ascezie, zgodnie z najlepszymi ideałami średniowiecza. W roku 995 wymordowano całą jego rodzinę, wtedy też papież postawił mu warunek: powrót na biskupstwo praskie lub misja wśród pogan. Powrót do Pragi z wiadomych względów nie wchodził w grę, więc Wojciech przybył do Polski dopomóc w chrystianizacji bałtyjskich Prusów. Bolesław Chrobry przyjął go chętnie, podobnie jak po masakrze libickiej jego brata Sobiebora. Wraz z innym bratem - Gaudentym, jak chcą kroniki, dokonał masowego chrztu w Gdańsku, później zaś rozpoczął misję w Prusach. Odesłał zbrojnych, głosił wiarę, jednak nie na długo. 23 kwietnia 997 r. w okolicach Cholina zginął zabity przez wieśniaka, którego brat zginął w walce z Polakami. Ciało Wojciecha nabył Chrobry na wagę złota i pochował w Gnieźnie, wykorzystując tę śmierć do wzmocnienia swojej pozycji na arenie międzynarodowej. Najpóźniej w 999r. Wojciech został uznany świętym.
Bolesław II zmarł w 999 r. Gdy panował Bolesław III; Chrobry definitywnie zajął Małopolskę, Śląsk i Morawy. W 1002 panujący zaledwie od trzech lat władca zostaje wypędzony z kraju. Bracia Bolesława Jaromir i Oldrzych (Udalryk) uciekli na dwór Henryka III. W latach 1002-1003 panował wprowadzony na tron przez Polaków Włodziwój (Vladivoj). Jedyne czym zapisał się do czeskiej historii to niesamowite wręcz pijaństwo. Gdy zapił się na śmierć na tron na krótko wstąpił Jaromir, wygnany przez Polaków. Polacy pomogli objąć włądzę ponownie Bolesławowi III Rudemu. Okrutna polityka, w tym wymordowanie rodu wielmożów nie było na rękę Chrobremu. Zaprosił Bolesława na obrady do Krakowa, gdzie kazał go uwięzić i wyłupać mu oczy. Sam wyprawił się w 1003 nad Wełtawę przejmując tam władzę. Idea państwa Słowian Chrobrego nie mogła doczekać się realizacji. Zachowanie polskich załóg i uwarunkowania wewnętrzne powodowały niepokoje w Czechach. Bunt ludności i równoczesny najazd króla niemieckiego - Henryka II zmusił Polaków do wycofania się. Polacy utrzymali Morawy.
Kolejne trzydzieści lat w dziejach Czech są czasem chaosu, bratobójczej walki o władzę, wykorzystywanej przez Niemców. Jaromir - eunuch panował do 1012 roku, kiedy został wypędzony przez Oldrzycha. Oldrzych odzyskał Morawy i przekazał je pod władanie swemu synowi Brzetysławowi. W 1033 uwięziony przez króla niemieckiego i cesarza rzymskiego Konrada II. Po raz trzeci na tron wstępuje Jaromir. Efemeryczne panowanie skończyło się w 1034 r. Na rok wrócił do władzy Oldrzych; Jaromira uwięził i oślepił.
Syl Oldrzycha - Brzetysław I rozpoczął swe rządy w 1035 r. Niebywałą okazję do wykazania się dała mu sytuacja wewnętrzna w pogrążonej anarchią Polsce, gdzie Mazowszem władał Masław a krajem ogarniętym powstaniem ludowym domniemany Bolesław Zapomniany. W 1038 nastąpił katastrofalny dla Polski najazd łupieżczy. Z Gniezna wojownicy czescy wykradli zwłoki św. Wojciecha, splądrowali grobowiec Mieszka I i zniszczyli budowla sakralne w Poznaniu, nie oparł im się także zamek na wyspie Jeziora Lednickeigo. Oderwano od Polski Śląsk, ponadto liczni rzemieślnicy zostali przesiedleni do Czech. Brzetysław ekspandował na ziemie niemieckie, co było przyczyną wojny z Henrykiem III w 1040 r. Książę czeki rozstrzygnął na swoją korzyść bitwę w pobliżu Domaźlic. Henryk III podjął następnego roku ogromną kontrofensywę zmuszając swego przeciwnika do ukorzenia się wobec niego. W 1050 r. Kazimierz Odnowiciel najeżdża Śląsk. Po pertraktacjach region ten wraca do Polski, Odnowiciel musi przy tym opłacać coroczny trybut, ustalony na zjeździe w Kwedlinburgu. Ostatnią decyzją Brzetysława było wprowadzenie w 1054 r. zasady senioratu zapewniającej tron najstarszemu Przemyślidzie. Umiera rok później.
Przez następne sześć lat rządzi syn Brzetysława - Spitygniew II . Utrzymywał jedność państwa, uwięził trzystu morawskich wielmożów. W latach 1055-1077 wypędził mnichów obrządku słowiańskiego. Mnisi odeszli na Węgry. Zdołał jeszcze odeprzeć najazd Bolesława Śmiałego, bynajmniej nie ze względu na swoją siłę a lekkomyślność najeźdźcy.
Przełom nastąpił gdy do władzy doszedł brat Spitygniewa II Wratysław II z rodu Przemyślidów. Od swego ojca Brzetysława dostał wcześniej we władanie część Moraw, skąd w 1056 r. wypędził go Spitygniew II. Po powrocie w 1058 r. znów otrzymał swoją część ziemi ołomunieckiej. Gdy został księciem władzę na Morawach rozdzielił między swych braci - Konrada I Brneńskiego i Otto Ołomunieckiego. W 1063 r. odnowił biskupstwo ołomunieckie. Przeciwko temu protestował jego brat Jaromir-Gebhart. Dwadzieścia dwa lata później biskupstwo to zlikwidowano. Do klasztoru sazawskiego zaprosił znów mnichów liturgii słowiańskiej, sam zresztą Wratysław wspierał obrządek słowiański i był zainteresowany poszerzeniem jego wpływów. Największym sukcesem władcy była polityka w czasie konfliktu o inwestyturę, kiedy poparł cesarza Henryka IV, udzielał mu w tym czasie schronienia, a w latach 1081-84 jego wojsko wpierało Niemców w najazdach Henryka na Rzym. W nagrodę za to cesarz koronował go w 1085 roku w Moguncji na króla Czech i Polski, przy czym koronacja dotyczyła tylko osoby Wratysława tzn. nie była dziedziczna. W sprawach polskich inspirował wygnanie kontrowersyjnego charakterem, lecz genialnego indywidualisty - Bolesława Śmiałego. Następca Śmiałego - Władysław Herman zachowywał się jakby mu nie zależało na południowej Polsce i niektórzy historycy twierdzą, że Wratysław II opanował całą Małopolskę. Od Henryka IV dostał ponadto tytuł margrabiego Łużyc i Bawarii Wschodniej (bavorská vychodní marka). W polityce wojennej nie odnosił sukcesów. Do Czech przyłączono Budziszyn i Zgorzelec, jednak nie udało się opanować trwale Miśnii i Austrii. Powtórna koronacja uroczyście odbyła się 15 czerwca 1086 r. w bazylice św. Wita na Zamku Praskim. W 1088 r. ponownie odnowił biskupstwo ołomunieckie. Zmarł 14 stycznia 1092 r.
Chwilowo tron czeski objął Konrad I Brneński. W tym samym roku 1092 rozpoczął długie na 8 lat władanie Brzetysław II syn Wratysława II. Jego polityka kierowała się ku zdobywaniu terenów polskich - szczególnie Śląska. Polacy za to przenikali na Morawy. Polityce tej sprzyjała słabość księcia Władysława Hermana, który odnowił w osobnej umowie przepis o płaceniu trybutu Czechom. W Czechach likwidowano resztki pogaństwa, sporadycznie pojawiały się wystąpienia antyżydowskie.
Panujący od 1101 do 1107 Borzywój II wiódł boje o polski tron. Obalony przy pomocy Bolesława Krzywoustego i węgierskiego Kolomana. Do władzy dochodzi Świętopełk. Ujmując się za bratem Kolomana - Almusem wygnanym z Węgier. Wspólne z Henrykiem V najazdy kończą się niepowodzeniem. Świętopełk wraz z Henrykiem próbują powetować sobie niepowodzenie na Polsce najeżdżając ją w 1109 roku, pod pozorem obrony praw Zbigniewa. Po bohaterskiej obronie Głogowa wojska najeźdźców podjęły odwrót, podczas którego zostały zaatakowane pod Wrocławiem na Psim Polu , nazwanym tak od zbezczeszczenia zwłok nieprzyjaciół przez psy. Świętopełk zginął podczas odwrotu, a w 1110 Bolesław Krzywousty dokonał odwetowego wypadu na Czechy. Polska przestała im płacić trybut ze Śląska.
Do 1125 panowali na zmianę Włądysław I, Borzywój II i znów Władysław I. Jedynym wartym odnotowania wydarzeniem tego okresu jest śmierć kronikarza Kosmasa w 1125 r. . Dziesięć lat wcześniej w Nysie odbywa się zjazd Krzywoustego z książetami czeskimi, zakończony podpisaniem pokoju. Czechy ogarnia chaos. Dojście do władzy Sobiesława I stabilizuje sytuację. Panujący od 1125 roku zmusił Polaków do płacenia trybutu ze Śląska a w 1126 roku pokonał króla niemieckiego Lotara pod Chlumcem w Rudawach. Polskę wtedy zaczęły nękać niepowodzenia, więc nie stanowiła już zagrożenia. Sobiesławowi udało się rozwiązać problemy wewnętrzne.
Po śmierci Sobiesława I władza przechodzi w ręce Władysława II (1140-1172). Na początku swego panowania stłumił w 1142 r. powstanie części wielmożów i Przemyślidów domagających się wprowadzenia na tron Konrada II Znojemskiego. Na tronie utrzymywał się dzięki wydatnej pomocy władców niemieckich, przez co zmuszony był w późniejszym okresie wspomagać ich w wyprawach na rozbitą wewnętrznie Polskę organizowanych pod pozorem obrony praw Władysława Wygnańca i jego synów a także uczestniczyć w drugiej wyprawie krzyżowej oraz wspomagać oblężenie Rzymu Fryderyka Barbarossy. Za obietnicę pomocy w wyprawie na Rzym zyskał w 1158 r. od Fryderyka I koronę królewską. Jednak pod koniec panowania nie podobała mu się coraz bardziej rosnąca zależność od cesarza niemieckiego. Naciskany przez niemieckiego władcę abdykował w 1172 r na rzecz swego syna Bedrzycha (Fryderyk). Fryderyk Barbarossa nie zgodził się z takim obrotem sprawy i w 1173 wprowadził na tron Sobiesława II. Sobiesław II zwany w Czechach "selský kní�e" zasłynął jako obrońca praw prostego ludu, starał się ograniczać pozycję szlachty, próbował też uniezaleźnić się od Niemiec. Taka polityka nie była na rękę ani szlachcie ani cesarzowi Fryderykowi I, który nadał Czechy w lenno Bedrzychowi, temu samemu, co został przy cesarskiej pomocy wypędzony w w 1173 r. Najazdem z 1178 r. Bedrzych I pozbawił Sobiesława II władzy.
Jedenastoletnie panowanie Bedrzycha I (1178-1189) opierało się na zależności wobec cesarza rzymskiego. Roku 1182 miały miejsce w Czechach niepokje wewnętrzne. Szlachta obwołała księciem Konrada Otta Znojemskiego. Cesarz rozwiązał spór tworząc niezawisłą margrabię morawską władaną przez pretendenta do tronu. Bedrzych I urzymał się przy władzy. W 1187 biskup praski Henryk Brzetysław zostaje księciem rzymskim. Rok wcześniej margrabia Konrad Otto Znojemski uznał zwierzchnictwo Bedrzycha., dzięki czemu po jego śmierci w 1189 to on przejął władzę. Panował dwa lata. Zmarł podczas posiłkowania wyprawy króla niemieckiego Henryka IV do Włoch. Lata 1191-1192 toefemeryczne panowanie Wacława II. Później na tron wstępuje po raz pierwszy ale nie ostatni Przemysł Otokar I. Szybko został zesadzony z tronu za uczestnictwo w spisku przeciw cesarzowi rzymskiemu. Na tron wprowadzono Henryka Bzetysława. Z wydarzeń tego okresu należy wymienić wyprawę wojsk czesckich na Miśnię. W 1197 na krótko panuje Władysław Henryk - syn Władysława II. Zrzeka się godności na rzecz przybywającego z wygnania Przemysła Ottokara I i składa mu hołd jak margrabia morawski.
Drugie panowanie Przemysła cechuje konsolidacja państwa, przezwyciężenie wewnętrznych niepokojów, wzmocnienie pozycji Cech i częściowe uniezależnienie się od Reszy potwierdzone tzw. "Złotą Bullą Sycylijską" z 1212 roku. Wstąpienie na tron zawdzięczał Przemysł wojnie domowej w Niemczech i aktywnemu popieraniu w niej Filipa Hohenstaufa. W 1198 uzyskał ponadto dziedziczną koronę królewską. To wydarzenie możemy uznać za kres czeskich wewnętrznych niepokojów. Sam tytuł królewski uznał w 1204 roku papież Innocenty III. W 1216 anulowano Brzetysławski kodeks starorzeszyński, a w 1226 władca Czech wyprawił się na Austrię. Zmarł w 1230 r.