Zakażenia układu moczowego u dzieci, kłębuszkowe zapalenie nerek – diagnostyka, objawy, leczenie, postępowanie pielęgnacyjne.
Zakażenie układu moczowego oznacza obecność drobnoustrojów (najczęściej bakterii, rzadziej grzybów lub wirusów) w drogach moczowych powyżej zwieracza pęcherza moczowego. Zakażenie układu moczowego to stan zapalny nerek, moczowodów, pęcherza moczowego lub cewki moczowej. Najczęściej między 2 a 6 rokiem życia.
Czynniki sprzyjające powstawaniu zakażeń układu moczowego
U dzieci poniżej 1. roku życia zdarza się zaleganie 5-10 ml moczu po mikcji, co jest stosunkowo dużą ilością w stosunku do objętości pęcherza (20-100 ml).
U małych dzieci mniejsze jest również przeciwbakteryjne działanie moczu, ponieważ otrzymują one dużo warzyw i soków owocowych, a przez to odczyn moczu jest zasadowy, natomiast osmolalność mniejsza.
U dzieci w 1. roku życia ciśnienie w miedniczce nerkowej jest dziesięciokrotnie wyższo niż u dzieci starszych, co sprzyja zarówno wystąpieniu, jak i rozszerzaniu się zakażenia układu moczowego.
DIAGNOSTYKA : badanie ogólne moczu, posiew moczu, urografia, usg nerek, cewnikowanie moczowodów,
Badanie ultrasonografiezne (USG) jamy brzusznej - jest podstawowym badaniem w diagnostyce wad układu moczowego ze względu na nieinwazyjność i powszechną dostępność. Pozwala ocenić kształt, wielkość i położenie nerek oraz drogi wyprowadzające mocz. Jest metodą z wyboru wstępnej diagnostyki obrazowej układu moczowego. Dziecko przed badaniem powinno być dobrze napojone.
Cystouretrografia mikcyjna jest podstawowym badaniem radiologicznym do oceny pęcherza moczowego i cewki moczowej. Badanie polega na wypełnieniu pęcherza środkiem cieniującym przez cewnik wprowadzony do pęcherza przez cewkę moczową lub przez nakłucie nadłonowe. Następnie cewnik jest usuwany. Zdjęcia rentgenowskie powinny być wykonane z polnym pęcherzem, w trakcie mikcji i po opróżnieniu pęcherza. Badanie pozwala na rozpoznanie odpływów pęcherzowo-moczowodowych, ocenę kształtu pęcherza i cewki moczowej oraz ocenę opróżniania pęcherza.
Sonocystografia - jest badaniem wykrywającym odpływy pęcherzowo- -moczowodowc przy użyciu techniki USG. Aby uwidocznić odpływy, pęcherz jest wypełniany specjalnym środkiem cieniującym Podobnie jak przy wykonywaniu cystografii, środek cieniujący wprowadzany jest do pęcherza moczowego przez cewnik. Sonocystografia nie pozwala na ocenę cewki moczowej. Zaletą badania jest możliwość stosowania techniki ultrasonograficznej i nienaświetlania pacjenta, wadą wysoki koszt badania (wysoka cena środka cieniującego) oraz brak oceny cewki moczowej.
Urografia - badanie rentgenowskie układu moczowego, polega na podaniu pacjentowi dożylnie środka cieniującego, który jest gromadzony przez nerki, a następnie wydalany z moczem przez drogi wyprowadzające mocz. Zdjęcia RTG wykonywane są przed podaniem środka cieniującego, a następnie po minucie, 5 i 15 minutach po podaniu. U chorych, którzy mają opóźnione lub zaburzone wydalanie moczu zachodzi konieczność wykonania zdjęć późniejszych.
Dziecko przed badaniem powinno być na czczo. U niemowląt nie jest potrzebne specjalne przygotowanie. U dzieci starszych konieczne jest opróżnienie jelit z zalegających mas kałowych, które mogą przesłaniać obraz dróg moczowych. W tym celu stosowane są środki przeczyszczające w dniu poprzedzającym badanie. Dzieciom podaje się również środki zmniejszające ilość gazów w jelitach Esputicon, Espumisan.
Objawy czyli jak rozpoznać zakażenie układu moczowego
Noworodek - zakażenie ma najczęściej charakter krwiopochodny i bardzo często przebiega pod postacią posocznicy. Stan dziecka może być ciężki, często występuje hiperbilirubinemia, ubytek lub zahamowanie przyrostu masy ciała, bladoszary kolor skóry, niechęć do ssania, wymioty, luźne stolce, zaburzenia oddychania, drgawki
Dziecko do 2. roku życia - objawy są często niecharakterystyczne: gorączka bez innych objawów przedmiotowych, utrata łaknienia, brak przyrostu masy ciała, rozdrażnienie, biegunka. Rozpoznanie może potwierdzać niepokój podczas oddawania moczu, zmiana zabarwienia moczu lub jego nieprzyjemny zapach.
U dzieci starszych o zajęciu dolnych dróg moczowych świadczy występowanie tzw. objawów dyzurycznych, takich jak parcie na pęcherz, ból przy oddawaniu moczu, częstomocz; towarzyszyć im może ból w podbrzuszu i bolesność tej okolicy. Zdarza się również, że z powodu bólu dzieci powstrzymują mikcję, co prowadzi do przepełnienia pęcherza moczowego. Temperatura ciała jest prawidłowa lub miernie podwyższona (< 38,5°C). Wysoka temperatura, ból brzucha i ból okolicy lędźwiowej są typowymi objawami ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek.
U małych dzieci, szczególnie noworodków i małych niemowląt, objawy zajęcia układu moczowego są niecharakterystyczne, stąd konieczne jest wykonywanie badania moczu w przypadku każdej choroby gorączkowej.
OBJAWY:
NIEMOWLĘ- drażliwość, niepokój ruchowy, gorączka, hipotermia, żółtaczka, utrata masy ciała, opóźnienie rozwoju, wymioty, biegunka, pieluszkowe zapalenie skóry.
DZIECI- brzydki zapach moczu, krwiomocz, częste i nagłe oddawanie moczu, bóle brzucha, gorączka, bolesność, dreszcze,
POSTĘPOWANIE PIELĘGNIARSKIE:
Ocena koloru i zapachu moczu, odnotowanie zgłaszanych objawów, częstość oddawania moczu, pieczenie, mimowolne oddawanie moczu, zatrzymanie moczu i bóle. Podaż przepisanych antybiotyków i leków p/bólowych i gorączkowych. Kąpiele, przemywanie krocza, nasiadówki. Edukacja profilaktyczna.
Kłębuszkowe zapalenie nerek:
Częściej u chłopców między 6-7 rokiem życia.
U dzieci znacznie częściej występują kłębuszkowe zapalenia nerek pierwotne (>90%) niż wtórne (<10%), Na podstawie objawów klinicznych nie można stwierdzić, jaki rodzaj zmian występuje na terenie kłębuszka. Szczegółowych danych na ten temat może dostarczyć biopsja nerki
OBJAWY: drażliwość, zmęczenie, apatia, utrata apetytu, bladość, nadciśnienie tętnicze, obrzęk oczu, zaburzenia elektrolitowe, oliguria i krwiomocz, tkliwość okolicy lędźwiowej
DIAGNOSTYKA- badanie ogólne moczu, wzrost mocznika i kreatyniny oraz erytrocyty.
POSTĘPOWANIE: ocena nawodnienia, bilans, masa ciała, obrzęki, wczesne wykrywanie powikłań, monitorowanie RR i oddechów. Podaż leków i dieta bogatokaloryczna.